ΡΕΘΥΜΝΟ

Η παλιά πόλη του Ρεθύμνου, η τρίτη σε μέγεθος και σημασία πόλη της Κρήτης από τα χρόνια της Βενετοκρατίας, απλωνόταν σε ένα αμμώδη "λαιμό", δίπλα στη θάλασσα και μπροστά σε μια χαμηλή λοφοσειρά. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα περιοριζόταν στα τειχισμένα όρια, που συμπίπτουν με τις σημερινές οδούς Δημακοπούλου και Γερακάρη και την πλατεία του Αγνώστου Στρατιώτου. Το μικρό λιμάνι της ήταν πάντα προβληματικό από τις συνεχείς προσαμμώσεις. Βόρεια, πάνω στο λόφο κυριαρχεί το μεγαλόπρεπο φρούριο της Φορτέτζας, κτισμένο πάνω στις αρχές του προμαχωνικού συστήματος σε σχέδια του μηχανικού Sforza Pallavicini. Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη επεκτείνεται αργά-αργά εκτός των τειχών, που κατεδαφίστηκαν. Στις τελευταίες δεκαετίες η πολύ όμορφη, μικρή πόλη, επεκτάθηκε άναρχα προς όλες τις κατευθύνσεις με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα πυκνοκατοικημένο σύνολο με μεγάλες δυσκολίες πρόσβασης, ιδιαίτερα στη νότια πλευρά της. Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Ιταλός αρχαιολόγος G.Gerola μας άφησε μια σειρά από σημαντικές φωτογραφίες και της πόλης του Ρεθύμνου. Διακρίνονται καθαρά τα κατεδαφισμένα τείχη και το μουσουλμανικό νεκροταφείο στη θέση του σημερινού, όμορφου Δημοτικού Κήπου. Οι φωτογραφίες προέρχονται από την πρόσφατη ψηφιοποίηση του Αρχείου Gerola, που πραγματοποιήθηκε από το Instituto Veneto di Scienze Lettere ed Arti.
Μιχάλης Ανδριανάκης