Ο ΕΘΝΑΡΧΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΣΤΟ ΚΑΣΤΕΛΛΙ

Με μεγάλη ευχαρίστηση και μαζί με τίς πρωτοχρονιάτικες ευχές μου προς τους πιστούς φίλους του ΣΑΔΕΝΤΡΕΠΕΣΑΙ και προς τον αγαπητό ακούραστο δημιουργό του Γιάννη Παπαδάκη, θα ήθελα να παρουσιάσω μια αναμνηστική φωτογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου κατά διάρκεια ιδιωτικής επίσκεψης του Εθνάρχη στο Καστέλλι. Η φωτογραφία αποτελεί δείγμα των δεσμών που διατήρησε ο Εθνάρχης με το Καστέλλι και την Κίσαμο ήδη απο την εποχή της Επανάστασης της Θερίσου (1905) μέχρι τέλους. Ο φακός της εποχής εστιάζει στον εξώστη (στην κεφαλή τής σκάλας) της οικίας Ξαγοράρη (γνωστή ως βίλα Ξαγοράρη σήμερα που έχει παραχωρηθεί στο Δήμο.) Το πανευτυχές ζεύγος Στέφανου και Αντωνίας Ξαγοράρη με φανερή ικανοποίηση και εγκαρδιότητα, αλλά και σεβασμό υποδέχεται τον Πολυτίμητο Φιλοξενούμενο αφού του έχει προσφέρει την ανθοδέσμη του καλωσορίσματος. Η φωτογραφία δεν έχει χρονολογική σημείωση. Αν κρίνουμε όμως από τις ηλικίες των εικονιζόμενων θα πρέπει να τοποθετηθεί χρονολογικά στο 1934 ή αρχές 1935.  Όπως είναι γνωστό και όπως γράφει ο αγαπητός Νίκος Παπαδάκης στη μοναδική (έργο ζωής) βιογραφία του για τον Πολιτικό και Άνθρωπο Ελευθέριο Βενιζέλο (2017) μετά την εκλογική ήττα του 1933, ο Πρόεδρος είτε με τη σύζυγό του Έλενα, είτε και μόνος του είχε μείνει στα Χανιά για μεγάλο διάστημα του 1934 ή και διαδοχικά μέχρι το κίνημα του Μαρτίου 1935 Περνούσαν τον χρόνο τους σε φιλικές και κοινωνικές επαφές, δημόσιες εκδηλώσεις, όπως εκδήλωση του Ωδείου Χανίων προς τιμήν των μεγάλων δωρητών του Ελευθερίου και Έλενας Βενιζέλου, χαρτάκι, μπριτζ με παλιούς Χανιώτες φίλους και εκδρομικές εξορμήσεις έξω απο την πόλη. Σε μια παρόμοια έξοδο από τα Χανιά θα πρέπει να πραγματοποιήθηκε και η φιλική επίσκεψη του Εθνάρχη στην οικία Ξαγοράρη.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΩΝΙΑ ΞΑΓΟΡΑΡΗ
Ο Στέφανος και η Αντωνία Ξαγοράρη έχαιραν γενικής κοινωνικής εκτίμησης, όπως και άλλες οικογένειες του Καστελλίου. Διδάσκαλοι και οι δύο, ο Στέφανος ήταν απο τα ιδρυτικά μέλη του Φιλολογικού Συλλόγου το 1926, με την γνωστή αρχαιολογική κυρίως δραστηριοποίηση και οργάνωση της πρώτης αρχαιολογικής συλλογής, πυρήνα του σημερινού αρχαιολογικού Μουσείου. Η Αντωνία υπήρξε η πρώτη Πρόεδρος του νεοιδρυθέντος τότε (1935) Συλλόγου Κυριών και Δεσποινίδων "Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ", με πρωτοποριακή γυναικεία φιλανθρωπική δράση. Κυρίως με οργάνωση χοροεσπερίδων για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Σε μια ανταπόκρισή της από το Καστέλλι (28 Φεβρουαρίου 1936) η τότε Χανιώτικη εφημερίδα ΕΣΠΕΡΝΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ περιγράφει τον αποκριάτικο χορό τού Συλλόγου. Αναφέρεται σε ονόματα, κομψές εμφανίσεις και ατμόσφαιρα πού αναδείκνυε τον προοδευτικό ρόλο του Συλλόγου και την εκτίμηση πού έτρεφαν τα μέλη και η κοινωνία προς την πρόεδρο του Συλλόγου.

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΣΙΑΣ ΞΑΓΟΡΑΡΗ
Με ιδιαίτερα ευγνώμονα αισθήματα και με όλη την εκτίμηση που έτρεφα προς το πρόσωπό της, θα ήθελα να μνημονεύσω και την Αρτεμισία Ξαγοράρη, κόρη του Στέφανου και Αντωνίας, η οποία με όλη την γενναιοδωρία της και την ευγένεια της μου δώρισε την πολύτιμη αυτή φωτογραφία κατά την αναχώρησή μου στο εξωτερικό το 1974. Η Άρτεμις, είχε έλθει στην Αθήνα, απο την δεκαετία του 50 και ζούσε με την σεβάσμια μητέρα της σε μια μικρή φροντισμένη μονοκατοικία στο Παγκράτι. Ανεξάρτητο και πρωτοποριακό πνεύμα για την εποχή της, η Άρτεμις με πλούσια καλλιτεχνικά χαρίσματα είχε σπουδάσει στην Σχολή Καλών Τεχνών. Την δεκαετία του 60 είχε εξελιχτεί ήδη σε μια εξαιρετική αναγνωρισμένη καλλιτέχνιδα που ζωγράφιζε πάνω σε υφάσματα, φορέματα κ.ά. Είχε συνεργαστεί με γνωστά ονόματα σχεδιαστών της εποχής, όπως ο Γιάννης Τσεκλένης, καθώς και με το ενδυματολογικό τμήμα του Εθνικού Θεάτρου, στη σκηνή τού οποίου εδέσποζε τότε η καλλιτεχνική μορφή του κορυφαίου Χανιώτη πρωταγωνιστή Αλέξη Μινωτή. Είχε αναπτύξει δε και πολύ καλές και στενές σχέσεις με καλλιτεχνικούς κύκλους των Αθηνών. Το σπίτι της στο Παγκράτι κοσμούσαν ζωγραφικοί πίνακες δικοί της όπως και παλιές φωτογραφίες του Καστελλίου και της οικογένειας της. 

Η Άρτεμις αγαπούσε το Καστέλλι, είχε δε ευαισθητοποιηθεί και εκείνη από το πολύπλευρο έργο και τη φωτεινή προσωπικότητα του μακαριστού Μητροπολίτη Ειρηναίου. Πρωτοστατούσε δε σε κάθε κίνηση και συγκέντρωση για την Μητρόπολη στην Αθήνα και στο Καστέλλι. Ήδη από το 1967 είχαν αρχίσει και οι κινήσεις για την ίδρυση του Συλλόγου Κισαμιτών Αττικής. Η Άρτεμις μαζί με άλλους εκλεκτούς Καστελλιανούς και Κισαμίτες τής Πρωτεύουσας εργάστηκε για το θέμα, όπως και για την επιτυχία των δύο πρώτων μεγάλων εκδηλώσεων (1968 και 1971 αντίστοιχα) στο ΧΙΛΤΟΝ Αθηνών υπέρ του έργου της Ι. Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου.
Όσοι είχαν την τύχη να γνωρίσουν την αείμνηστη Αρτεμισία Ξαγοράρη θα την θυμούνται πάντα για το προοδευτικό της πνεύμα, την αρχοντική και ευγενική ψυχή της και την αγάπη της για τον τόπο της. Η ιστορική φωτογραφία του Εθνάρχη στο σπίτι της  Αρτεμισίας, θα παραμείνει και ως ένα τεκμήριο του επιπέδου και της ποιότητας των εκάστοτε εκλεκτών Καστελλιανών, που τίμησαν και εκπροσώπησαν επάξια την υψηλή πολιτιστική παράδοση φιλοξενίας και γενναιοδωρίας που συνόδευε διαχρονικά το όνομα του Καστελλίου.. 
Κυριάκος Ροδουσάκης

Οι φωτογραφίες εκτός την πρώτη του Κυριάκου που αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο και ως και τώρα δεν έχουμε δεύτερη με τον Εθνάρχη στην Κίσαμο, οι υπόλοιπες είναι από την συλλογή μου. Μια συλλογή που ακόμα περιμένει τον Δήμο Κισάμου να την αξιοποιήσει.