Της Ελένης Γεωργακάκη*
Ένα μικρό χρονικό μιας μεγάλης μάχης
74 χρόνια κλείνουν φέτος απ’ την περιώνυμη μάχη της Κρήτης, όπως επικράτησε να ονομάζεται η επική αντίσταση των υπερασπιστών του νησιού κατά των Γερμανών εισβολέων, το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου του 1941.
Η Κρήτη μετά την κατάληψη της Αθήνας και της υπόλοιπης Ελλάδας από τους Γερμανούς, ήταν το τελευταίο κομμάτι Ελληνικής γης που παρέμενε ελεύθερο. Από τις 23 Απριλίου μάλιστα φιλοξενούσε στα Χανιά τον βασιλιά Γεώργιο τον Β΄ και την Ελληνική κυβέρνηση.
Την άμυνα του νησιού είχαν αναλάβει δυνάμεις Άγγλων, Νεοζηλανδών και Αυστραλών που μεταφέρθηκαν εσπευσμένα κυρίως μετά την κατάρρευση της ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι δυνάμεις αυτές υπολογίζονται περίπου σε 32.000 άνδρες. Ο οπλισμός τους ήταν ανεπαρκής και δεν διέθεταν σύγχρονο αντιαεροπορικό πυροβολικό. Κι όμως η εντολή του ίδιου του Βρετανού Πρωθυπουργού Τσώρτσιλ προς τον στρατιωτικό διοικητή του νησιού Μπέρναντ Φράιμπεργκ ήταν σαφής: «Να κρατηθεί η Κρήτη υπό τον έλεγχο των συμμάχων πάση θυσία!»
Στο νησί υπήρχαν ακόμη 10.000 Έλληνες στρατιώτες με απαρχαιωμένο ή καθόλου οπλισμό. Οι Κρήτες στρατιώτες της 5ης Μεραρχίας είχαν αποκλεισθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ οι Κρητικοί στο μεγαλύτερο ποσοστό είχαν αφοπλισθεί από το καθεστώς Μεταξά με το πρόσχημα ότι τα όπλα που κατέθεταν θα ενίσχυαν τον οπλισμό του Ελληνικού Στρατού στην Αλβανία, κάτι που ποτέ δεν έγινε!
Παρά το γεγονός ότι η Κρήτη ήταν στρατηγική ........
θέση στη ανατολική Μεσόγειο, καθώς εκτός των άλλων από κει εφορμούσαν τα συμμαχικά αεροπλάνα και έπλητταν τα πετρέλαια της Ρουμανίας που είχε προσαρτηθεί στον Άξονα, είχε παραμεληθεί κυρίως η αεράμυνά της, γιατί κανείς δεν πίστευε ότι το νησί θ’ απειληθεί από αέρος. Πράγματι η πληροφορία μέσα στον Απρίλιο από τη συμμαχική αντικατασκοπία ότι σχεδιαζόταν επίθεση και απόβαση στο νησί από αέρος, δυστυχώς δεν έγινε πιστευτή και δεν αξιοποιήθηκε.
Αντίθετα τα λιμάνια και τα βόρεια παράλια του νησιού φυλάγονταν τόσο καλά από το Βρετανικό ναυτικό που μια εχθρική απόβαση απ’ τη θάλασσα έμοιαζε αδύνατη.
Κι όμως ο Χίτλερ που ήθελε πριν τη σχεδιαζόμενη επίθεση κατά της Ρωσίας, να εξασφαλίσει τα νώτα των δυνάμεων του, επιχείρησε αυτό που κανείς δεν πίστευε: Κατάληψη του νησιού από αέρος με ρίψη αλεξιπτωτιστών.
Αυτές οι 2 αερομεταφερόμενες μεραρχίες που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά στην επιχείρηση, είχαν ήδη βοηθήσει στην κατάληψη της Ολλανδίας και της Νορβηγίας και είχαν πλήξει σοβαρά τις Βρετανικές δυνάμεις που υποχωρούσαν στον Ισθμό της Κορίνθου. Ποτέ όμως δεν είχαν ξαναχρησιμοποιηθεί εξολοκλήρου και αποκλειστικά για την κατάληψη ενός τόπου. Αυτή θα ήταν η πρώτη αλλά όπως αποδείχτηκε και η τελευταία φορά που επιχειρήθηκε κάτι τέτοιο.
Η προπαρασκευή της επιχείρησης που είχε το κωδικό όνομα «Ερμής» άρχισε στις 14 Μαΐου με ισχυρό βομβαρδισμό στρατηγικών στόχων. Η εισβολή άρχισε ξημερώματα της 20ης Μαΐου 1941 μέρα Τρίτη, με ανελέητο βομβαρδισμό και ρίψη αλεξιπτωτιστών αρχικά στην περιοχή των Χανίων. Μάλιστα εδώ στον κάμπο της Κισάμου η ώρα 8 το πρωί έπεσαν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές σ’ όλο το νησί.
Η μάχη της Κισάμου κράτησε 3 ώρες και ήταν απολύτως επιτυχημένη για τους αμυνόμενους, αφού κανείς απ’ τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές δεν διέφυγε αρκετοί σκοτώθηκαν, ενώ πιάστηκαν και 14 αιχμάλωτοι αφού περικυκλώθηκαν.
Σ’ αυτή τη μάχη πολέμησαν Νεοζηλανδοί σύμμαχοι, ένα τάγμα Ελλήνων νεοσυλλέκτων που είχαν φτάσει με πλοιάριο από την Πελοπόννησο, 40 άνδρες της Ελληνικής Χωροφυλακής καλά οπλισμένοι, αλλά και πάνω από 200 πολιτοφύλακες απ’ την Κίσσαμο και τα γύρω χωριά που οργανώθηκαν σύμφωνα με μαρτυρία του Νεοζηλανδού λοχία Glark, απ’ τον απόστρατο του μεταξικού καθεστώτος έφεδρο αξιωματικό Κοντοπυράκη. Αυτό το σώμα πολιτοφυλάκων φάνηκε πάρα πολύ χρήσιμο και αποτελεσματικό.
Πέρα απ’ την Κίσαμο, ιδιαίτερη πίεση απ’ τους εισβολείς ασκήθηκε στο αεροδρόμιο του Μάλεμε του οποίου η κατάληψη ήταν και ο πρώτος στρατηγικός τους στόχος.
Εκεί οι μάχες μαίνονταν σφοδρές. Εν τω μεταξύ το μεσημέρι της ίδιας μέρας (20 Μαΐου) έπεσαν αλεξιπτωτιστές στο Ρέθυμνο και το απόγευμα στο Ηράκλειο. Αυτή η 1η μέρα τελείωσε με αποτυχία των εισβολέων να καταλάβουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε, πράγμα όμως που κατάφεραν προς το τέλος της 2ης μέρας (21 Μαΐου) γεγονός που άλλαξε δραματικά την εξέλιξη των γεγονότων ! και αυτό γιατί τους έδωσε την δυνατότητα να προσγειώνουν εκεί τ’ αεροπλάνα τους και να μεταφέρουν μέσα στις 7 επόμενες μέρες 18.000 στρατιώτες και βαρύ οπλισμό.
Οι μάχες συνεχίστηκαν άγριες και πεισματώδεις. Η υπεροπλία όμως των εισβολέων ήταν συντριπτική: Υπολογίζεται πως στη μάχη της Κρήτης ρίχτηκαν 23.000 Γερμανοί στρατιώτες απ’ τους οποίους οι 10.000 ήταν αλεξιπτωτιστές ενώ χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 1300 αεροπλάνα ανάμεσα στα οποία και κείνα τα φοβερά καθέτου εφορμήσεως τα γνωστά στούκας που μη απειλούμενα από σοβαρό αντιαεροπορικό πυροβολικό πετούσαν σαν τα απειλητικά όρνια πάνω απ’ τις στέγες.
Στις 23 Μαΐου οι Γερμανοί άρχισαν εκτός των άλλων να βομβαρδίζουν το Καστέλλι απ’ τα Πλακάλωνα με εκατοντάδες εμπρηστικές βόμβες προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στην περιοχή και υποχρεώνοντας τους περισσότερους κατοίκους να καταφύγουν στα γύρω χωριά.
Την ίδια μέρα η Ελληνική Κυβέρνηση εγκαταλείπει την Κρήτη και φυγαδεύεται στην Αίγυπτο.
Η αντίστροφη μέτρηση ήδη έχει αρχίσει: Στις 25 Μαΐου ο στρατιωτικός διοικητής Φράιμπεργκ ενημερώνει το συμμαχικό στρατηγείο για την επικείμενη ήττα και αποφασίζεται υποχώρηση των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων στα νότια του νησιού και σταδιακή αποχώρηση τους με προορισμό την Αίγυπτο για συνέχιση του αγώνα.
Στις 27 Μαΐου καταλαμβάνονται τα Χανιά και το Ρέθυμνο και στις 30 Μαΐου το Ηράκλειο. Την ίδια μέρα έφευγαν απ’ τα Σφακιά οι τελευταίοι Βρετανοί στρατιώτες που μπόρεσαν να διαφύγουν. Στις 31 Μαΐου ο αγκυλωτός σταυρός κυμάτιζε σ’ όλο το αιματοβαμμένο νησί.
Οι Γερμανοί εισβολείς είχαν πετύχει την κατάκτηση του με τρομακτικές απώλειες αφού έπεσαν νεκροί πάνω από 7.500 στρατιώτες, το σώμα αλεξιπτωτιστών τους διαλύθηκε και δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε για ευρεία αεραπόβαση σε καμιά άλλη επιχείρηση του πολέμου ενώ πάνω από 170 γερμανικά αεροπλάνα καταρρίφτηκαν! Ο ίδιος ο Χίτλερ τρομοκρατημένος απ’ αυτόν τον απολογισμό υποχρεώθηκε να δηλώσει: « Η Κρήτη απέδειξε πως οι μεγάλες μέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν».
Ο εμπνευστής δε της επιχείρησης «Ερμής» και δημιουργός του σώματος των αλεξιπτωτιστών Κούρτ Στούντεντ ομολόγησε πως συνδέει την Κρήτη με πολύ πικρές αναμνήσεις και πως έκανε πολύ μεγάλο λάθος στις εκτιμήσεις του ότι το νησί θα καταλαμβανόταν σε 24 ώρες γιατί δε διέθετε ικανή στρατιωτική δύναμη και ο ντόπιος πληθυσμός δε θα πρόβαλε καμία αντίσταση κινούμενος από τ’ αντιμοναρχικά αισθήματα που έτρεφε εναντίον του Βασιλιά.
Οι 24 ώρες όμως έγιναν 10 μέρες που καθυστέρησαν σημαντικά την επίθεση των Γερμανών στη Ρωσία με όλες τις καταστροφικές γι αυτούς επιπτώσεις, ενώ ο Τσώρτσιλ κάνοντας τη δική του εκτίμηση θεωρεί πως με αυτές τις δυνάμεις που κατανάλωσαν οι Γερμανοί στην Κρήτη, θα μπορούσαν να έχουν κατακτήσει την Κύπρο, το Ισραήλ, τη Συρία και ίσως την Περσία.
Οι συμμαχικές δυνάμεις επίσης έχασαν 2000 άνδρες στο πεδίο της μάχης, ενώ αποκλείστηκαν στο νησί πάνω από 10.000 στρατιώτες που οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Για όλους που αγωνίσθηκαν ηρωικά σ’ αυτή την επική μάχη, συμμάχους και ντόπιους, που πλήρωσαν και το βαρύτερο τίμημα, πλανάται επίμονο και βασανιστικό το ερώτημα: Πόσο διαφορετικό θα μπορούσε να ’ταν το αποτέλεσμα της μάχης αν είχε ενισχυθεί όπως έπρεπε η αεράμυνα του νησιού, αν είχε γίνει πιστευτή η πληροφορία για αεραπόβαση του εχθρού, αν η 5η Μεραρχία Κρήτης δεν είχε αποκλεισθεί στην κυρίως Ελλάδα, αν εξ αρχής είχαν δοθεί στον πληθυσμό που τα ζητούσε απεγνωσμένα τα όπλα που ήταν κλειδωμένα στις αποθήκες απ’ το καθεστώς του Μεταξά, αν τα βρετανικά αεροσκάφη δεν εγκατέλειπαν το νησί μια μέρα πριν την εισβολή.
Όμως η ιστορία δε γράφεται με υποθέσεις, γράφεται με γεγονότα, μ’ αυτά που έγιναν όπως έγιναν, με τα λάθη ,τις παραλήψεις αλλά και την αυτοθυσία και τον ηρωισμό των αμυνομένων που προκάλεσαν την έκπληξη και το θαυμασμό όλου του κόσμου ακόμα και των ίδιων των εισβολέων. Ένας Γερμανός αξιωματικός ομολόγησε με ειλικρίνεια: «Για πρώτη φορά στην Κρήτη στάθηκε απέναντι μας ένας γενναίος και ανελέητος αντίπαλος σ’ ένα πεδίο μάχης που τον ευνοούσε».
Πράγματι ειδικά για τους Κρητικούς που αγωνίστηκαν με ό,τι είχαν και δεν είχαν, πολλές φορές σε μια μάχη σώμα με σώμα ακόμη και γέροντες και αμούστακα παιδιά και κοπέλες, το πεδίο της μάχης ήταν ο τόπος τους, τα σπίτια και οι δρόμοι τους, τα κατάσπαρτα χωράφια και τα κακοτράχαλα βουνά τους που, δεν διανοήθηκαν ούτε στιγμή να τα παραδώσουν αμαχητί στον ουρανοκατέβατο εισβολέα. Κι όταν οι σύμμαχοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το νησί, οι ντόπιοι τους φυγάδεψαν και τους έκρυψαν ακόμη και με κίνδυνο της ζωής τους δίνοντας σπάνια μαθήματα ανθρωπιάς και αυταπάρνησης.
Κι ο αγώνας τους συνεχίστηκε σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής παρά τ’ αντίποινα των Γερμανών, τις μαζικές εκτελέσεις αμάχων και τις πυρπολήσεις ολόκληρων χωριών που αποκάλυψαν με τον πιο φρικιαστικό τρόπο το αποτρόπαιο πρόσωπο του ναζισμού και στην Κρήτη. Γι’ αυτό είναι προκλητικό, λυπηρό και ανιστόρητο σήμερα να υψώνονται χέρια σε φασιστικό χαιρετισμό να υιοθετούν τη σβάστικα και να επιδεικνύουν τον αγκυλωτό σταυρό που ήταν σταυρός μαρτυρίου για εκατομμύρια ανθρώπων. Η ιστορική μας μνήμη πρέπει να μας κρατά σε συνεχή εγρήγορση ώστε να περιφρουρούμε όλα αυτά για τα οποία αγωνίστηκαν και οι παππούδες μας τότε.
Γιατί ο λαός μας –μικρός σε πληθυσμό- αλλά μεγάλος σε ιστορία και ψυχή, κείνα τα μαύρα πρώτα ιδίως χρόνια της κυριαρχίας του Ναζισμού, με το έπος της Αλβανίας και την ηρωική μάχη της Κρήτης απέδειξε πως ο Άξονας δεν ήταν άτρωτος.
Στην Κρήτη όπως και σε πολλά άλλα πεδία μαχών εκείνου του πολέμου, αποδείχτηκε πως όποιος έχει μάθει να ζει λεύτερος αγωνίζεται μέχρις εσχάτων για να διατηρήσει τούτο το αγαθό που του δίνει τον αέρα που αναπνέει πέρα από κάθε λογική και υπολογισμό. Γιατί πρέπει αναγνωρίσουμε πως οι αμυνόμενοι και κυρίως οι ντόπιοι που προσπάθησαν ακόμα και με δρεπάνια, σκαλίδες και τσουγκράνες ν’ αντιμετωπίσουν τον πάνοπλο εισβολέα, πολέμησαν με την καρδιά. Η λογική αν μετρούσε, θα βρισκε λειψά τα εφόδια, ανεπαρκή την κάλυψη του νησιού, όπως και πραγματικά ήταν. Η καρδιά όμως δε στάθηκε να μετρήσει, πολέμησε!!
Τούτο το μήνυμα για τον ανένδοτο αγώνα του ανθρώπου να υπερασπίζει την λευτεριά του, τον τόπο του, τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του, γιατί έτσι δικαιώνει τη ζωή του δίνοντας της ουσιαστικό νόημα, είναι αυτό που μένει αναλλοίωτο σαν μήνυμα μέσα στα χρόνια που πέρασαν.
Σήμερα που εκτός των άλλων, ένας οικονομικός πόλεμος μαίνεται με πρωτοφανή σκληρότητα και αναλγησία, καθώς οι κάθε είδους κερδοσκόποι αδιαφορούν για τις επιπτώσεις που προκαλεί στη ζωή των ανθρώπων, αφήνοντας τους χωρίς δουλειά, χωρίς ελπίδα και μέλλον, καλό είναι οι ισχυροί πού αποφασίζουν, να θυμούνται πως πίσω από τα νούμερα υπάρχουν ζωές και άνθρωποι που θέλουν να ζουν με ελευθερία και αξιοπρέπεια. Πως εκείνο που πάει τον κόσμο ενωμένο μπροστά είναι η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, η δικαιοσύνη, ιδεώδη για τα οποία επίσης πολέμησε ο κόσμος και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας και οι πρόγονοί μας και σε τούτη τη μάχη που θυμόμαστε και τιμούμε σήμερα. ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ!
* Ομιλία που εκφωνήθηκε από τη φιλόλογο Γεωργακάκη Ελένη στο Ηρώο των πεσόντων Κισαμιτών, στη Μάχη της Κρήτης, την Παρασκευή 22-5-2015
Ένα μικρό χρονικό μιας μεγάλης μάχης
Η Κρήτη μετά την κατάληψη της Αθήνας και της υπόλοιπης Ελλάδας από τους Γερμανούς, ήταν το τελευταίο κομμάτι Ελληνικής γης που παρέμενε ελεύθερο. Από τις 23 Απριλίου μάλιστα φιλοξενούσε στα Χανιά τον βασιλιά Γεώργιο τον Β΄ και την Ελληνική κυβέρνηση.
Την άμυνα του νησιού είχαν αναλάβει δυνάμεις Άγγλων, Νεοζηλανδών και Αυστραλών που μεταφέρθηκαν εσπευσμένα κυρίως μετά την κατάρρευση της ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι δυνάμεις αυτές υπολογίζονται περίπου σε 32.000 άνδρες. Ο οπλισμός τους ήταν ανεπαρκής και δεν διέθεταν σύγχρονο αντιαεροπορικό πυροβολικό. Κι όμως η εντολή του ίδιου του Βρετανού Πρωθυπουργού Τσώρτσιλ προς τον στρατιωτικό διοικητή του νησιού Μπέρναντ Φράιμπεργκ ήταν σαφής: «Να κρατηθεί η Κρήτη υπό τον έλεγχο των συμμάχων πάση θυσία!»
Παρά το γεγονός ότι η Κρήτη ήταν στρατηγική ........
θέση στη ανατολική Μεσόγειο, καθώς εκτός των άλλων από κει εφορμούσαν τα συμμαχικά αεροπλάνα και έπλητταν τα πετρέλαια της Ρουμανίας που είχε προσαρτηθεί στον Άξονα, είχε παραμεληθεί κυρίως η αεράμυνά της, γιατί κανείς δεν πίστευε ότι το νησί θ’ απειληθεί από αέρος. Πράγματι η πληροφορία μέσα στον Απρίλιο από τη συμμαχική αντικατασκοπία ότι σχεδιαζόταν επίθεση και απόβαση στο νησί από αέρος, δυστυχώς δεν έγινε πιστευτή και δεν αξιοποιήθηκε.
Αντίθετα τα λιμάνια και τα βόρεια παράλια του νησιού φυλάγονταν τόσο καλά από το Βρετανικό ναυτικό που μια εχθρική απόβαση απ’ τη θάλασσα έμοιαζε αδύνατη.
Κι όμως ο Χίτλερ που ήθελε πριν τη σχεδιαζόμενη επίθεση κατά της Ρωσίας, να εξασφαλίσει τα νώτα των δυνάμεων του, επιχείρησε αυτό που κανείς δεν πίστευε: Κατάληψη του νησιού από αέρος με ρίψη αλεξιπτωτιστών.
Αυτές οι 2 αερομεταφερόμενες μεραρχίες που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά στην επιχείρηση, είχαν ήδη βοηθήσει στην κατάληψη της Ολλανδίας και της Νορβηγίας και είχαν πλήξει σοβαρά τις Βρετανικές δυνάμεις που υποχωρούσαν στον Ισθμό της Κορίνθου. Ποτέ όμως δεν είχαν ξαναχρησιμοποιηθεί εξολοκλήρου και αποκλειστικά για την κατάληψη ενός τόπου. Αυτή θα ήταν η πρώτη αλλά όπως αποδείχτηκε και η τελευταία φορά που επιχειρήθηκε κάτι τέτοιο.
Η προπαρασκευή της επιχείρησης που είχε το κωδικό όνομα «Ερμής» άρχισε στις 14 Μαΐου με ισχυρό βομβαρδισμό στρατηγικών στόχων. Η εισβολή άρχισε ξημερώματα της 20ης Μαΐου 1941 μέρα Τρίτη, με ανελέητο βομβαρδισμό και ρίψη αλεξιπτωτιστών αρχικά στην περιοχή των Χανίων. Μάλιστα εδώ στον κάμπο της Κισάμου η ώρα 8 το πρωί έπεσαν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές σ’ όλο το νησί.
Η μάχη της Κισάμου κράτησε 3 ώρες και ήταν απολύτως επιτυχημένη για τους αμυνόμενους, αφού κανείς απ’ τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές δεν διέφυγε αρκετοί σκοτώθηκαν, ενώ πιάστηκαν και 14 αιχμάλωτοι αφού περικυκλώθηκαν.
Σ’ αυτή τη μάχη πολέμησαν Νεοζηλανδοί σύμμαχοι, ένα τάγμα Ελλήνων νεοσυλλέκτων που είχαν φτάσει με πλοιάριο από την Πελοπόννησο, 40 άνδρες της Ελληνικής Χωροφυλακής καλά οπλισμένοι, αλλά και πάνω από 200 πολιτοφύλακες απ’ την Κίσσαμο και τα γύρω χωριά που οργανώθηκαν σύμφωνα με μαρτυρία του Νεοζηλανδού λοχία Glark, απ’ τον απόστρατο του μεταξικού καθεστώτος έφεδρο αξιωματικό Κοντοπυράκη. Αυτό το σώμα πολιτοφυλάκων φάνηκε πάρα πολύ χρήσιμο και αποτελεσματικό.
Πέρα απ’ την Κίσαμο, ιδιαίτερη πίεση απ’ τους εισβολείς ασκήθηκε στο αεροδρόμιο του Μάλεμε του οποίου η κατάληψη ήταν και ο πρώτος στρατηγικός τους στόχος.
Εκεί οι μάχες μαίνονταν σφοδρές. Εν τω μεταξύ το μεσημέρι της ίδιας μέρας (20 Μαΐου) έπεσαν αλεξιπτωτιστές στο Ρέθυμνο και το απόγευμα στο Ηράκλειο. Αυτή η 1η μέρα τελείωσε με αποτυχία των εισβολέων να καταλάβουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε, πράγμα όμως που κατάφεραν προς το τέλος της 2ης μέρας (21 Μαΐου) γεγονός που άλλαξε δραματικά την εξέλιξη των γεγονότων ! και αυτό γιατί τους έδωσε την δυνατότητα να προσγειώνουν εκεί τ’ αεροπλάνα τους και να μεταφέρουν μέσα στις 7 επόμενες μέρες 18.000 στρατιώτες και βαρύ οπλισμό.
Οι μάχες συνεχίστηκαν άγριες και πεισματώδεις. Η υπεροπλία όμως των εισβολέων ήταν συντριπτική: Υπολογίζεται πως στη μάχη της Κρήτης ρίχτηκαν 23.000 Γερμανοί στρατιώτες απ’ τους οποίους οι 10.000 ήταν αλεξιπτωτιστές ενώ χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 1300 αεροπλάνα ανάμεσα στα οποία και κείνα τα φοβερά καθέτου εφορμήσεως τα γνωστά στούκας που μη απειλούμενα από σοβαρό αντιαεροπορικό πυροβολικό πετούσαν σαν τα απειλητικά όρνια πάνω απ’ τις στέγες.
Στις 23 Μαΐου οι Γερμανοί άρχισαν εκτός των άλλων να βομβαρδίζουν το Καστέλλι απ’ τα Πλακάλωνα με εκατοντάδες εμπρηστικές βόμβες προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στην περιοχή και υποχρεώνοντας τους περισσότερους κατοίκους να καταφύγουν στα γύρω χωριά.
Την ίδια μέρα η Ελληνική Κυβέρνηση εγκαταλείπει την Κρήτη και φυγαδεύεται στην Αίγυπτο.
Η αντίστροφη μέτρηση ήδη έχει αρχίσει: Στις 25 Μαΐου ο στρατιωτικός διοικητής Φράιμπεργκ ενημερώνει το συμμαχικό στρατηγείο για την επικείμενη ήττα και αποφασίζεται υποχώρηση των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων στα νότια του νησιού και σταδιακή αποχώρηση τους με προορισμό την Αίγυπτο για συνέχιση του αγώνα.
Στις 27 Μαΐου καταλαμβάνονται τα Χανιά και το Ρέθυμνο και στις 30 Μαΐου το Ηράκλειο. Την ίδια μέρα έφευγαν απ’ τα Σφακιά οι τελευταίοι Βρετανοί στρατιώτες που μπόρεσαν να διαφύγουν. Στις 31 Μαΐου ο αγκυλωτός σταυρός κυμάτιζε σ’ όλο το αιματοβαμμένο νησί.
Οι Γερμανοί εισβολείς είχαν πετύχει την κατάκτηση του με τρομακτικές απώλειες αφού έπεσαν νεκροί πάνω από 7.500 στρατιώτες, το σώμα αλεξιπτωτιστών τους διαλύθηκε και δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε για ευρεία αεραπόβαση σε καμιά άλλη επιχείρηση του πολέμου ενώ πάνω από 170 γερμανικά αεροπλάνα καταρρίφτηκαν! Ο ίδιος ο Χίτλερ τρομοκρατημένος απ’ αυτόν τον απολογισμό υποχρεώθηκε να δηλώσει: « Η Κρήτη απέδειξε πως οι μεγάλες μέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν».
Ο εμπνευστής δε της επιχείρησης «Ερμής» και δημιουργός του σώματος των αλεξιπτωτιστών Κούρτ Στούντεντ ομολόγησε πως συνδέει την Κρήτη με πολύ πικρές αναμνήσεις και πως έκανε πολύ μεγάλο λάθος στις εκτιμήσεις του ότι το νησί θα καταλαμβανόταν σε 24 ώρες γιατί δε διέθετε ικανή στρατιωτική δύναμη και ο ντόπιος πληθυσμός δε θα πρόβαλε καμία αντίσταση κινούμενος από τ’ αντιμοναρχικά αισθήματα που έτρεφε εναντίον του Βασιλιά.
Οι 24 ώρες όμως έγιναν 10 μέρες που καθυστέρησαν σημαντικά την επίθεση των Γερμανών στη Ρωσία με όλες τις καταστροφικές γι αυτούς επιπτώσεις, ενώ ο Τσώρτσιλ κάνοντας τη δική του εκτίμηση θεωρεί πως με αυτές τις δυνάμεις που κατανάλωσαν οι Γερμανοί στην Κρήτη, θα μπορούσαν να έχουν κατακτήσει την Κύπρο, το Ισραήλ, τη Συρία και ίσως την Περσία.
Οι συμμαχικές δυνάμεις επίσης έχασαν 2000 άνδρες στο πεδίο της μάχης, ενώ αποκλείστηκαν στο νησί πάνω από 10.000 στρατιώτες που οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Για όλους που αγωνίσθηκαν ηρωικά σ’ αυτή την επική μάχη, συμμάχους και ντόπιους, που πλήρωσαν και το βαρύτερο τίμημα, πλανάται επίμονο και βασανιστικό το ερώτημα: Πόσο διαφορετικό θα μπορούσε να ’ταν το αποτέλεσμα της μάχης αν είχε ενισχυθεί όπως έπρεπε η αεράμυνα του νησιού, αν είχε γίνει πιστευτή η πληροφορία για αεραπόβαση του εχθρού, αν η 5η Μεραρχία Κρήτης δεν είχε αποκλεισθεί στην κυρίως Ελλάδα, αν εξ αρχής είχαν δοθεί στον πληθυσμό που τα ζητούσε απεγνωσμένα τα όπλα που ήταν κλειδωμένα στις αποθήκες απ’ το καθεστώς του Μεταξά, αν τα βρετανικά αεροσκάφη δεν εγκατέλειπαν το νησί μια μέρα πριν την εισβολή.
Όμως η ιστορία δε γράφεται με υποθέσεις, γράφεται με γεγονότα, μ’ αυτά που έγιναν όπως έγιναν, με τα λάθη ,τις παραλήψεις αλλά και την αυτοθυσία και τον ηρωισμό των αμυνομένων που προκάλεσαν την έκπληξη και το θαυμασμό όλου του κόσμου ακόμα και των ίδιων των εισβολέων. Ένας Γερμανός αξιωματικός ομολόγησε με ειλικρίνεια: «Για πρώτη φορά στην Κρήτη στάθηκε απέναντι μας ένας γενναίος και ανελέητος αντίπαλος σ’ ένα πεδίο μάχης που τον ευνοούσε».
Πράγματι ειδικά για τους Κρητικούς που αγωνίστηκαν με ό,τι είχαν και δεν είχαν, πολλές φορές σε μια μάχη σώμα με σώμα ακόμη και γέροντες και αμούστακα παιδιά και κοπέλες, το πεδίο της μάχης ήταν ο τόπος τους, τα σπίτια και οι δρόμοι τους, τα κατάσπαρτα χωράφια και τα κακοτράχαλα βουνά τους που, δεν διανοήθηκαν ούτε στιγμή να τα παραδώσουν αμαχητί στον ουρανοκατέβατο εισβολέα. Κι όταν οι σύμμαχοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το νησί, οι ντόπιοι τους φυγάδεψαν και τους έκρυψαν ακόμη και με κίνδυνο της ζωής τους δίνοντας σπάνια μαθήματα ανθρωπιάς και αυταπάρνησης.
Κι ο αγώνας τους συνεχίστηκε σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής παρά τ’ αντίποινα των Γερμανών, τις μαζικές εκτελέσεις αμάχων και τις πυρπολήσεις ολόκληρων χωριών που αποκάλυψαν με τον πιο φρικιαστικό τρόπο το αποτρόπαιο πρόσωπο του ναζισμού και στην Κρήτη. Γι’ αυτό είναι προκλητικό, λυπηρό και ανιστόρητο σήμερα να υψώνονται χέρια σε φασιστικό χαιρετισμό να υιοθετούν τη σβάστικα και να επιδεικνύουν τον αγκυλωτό σταυρό που ήταν σταυρός μαρτυρίου για εκατομμύρια ανθρώπων. Η ιστορική μας μνήμη πρέπει να μας κρατά σε συνεχή εγρήγορση ώστε να περιφρουρούμε όλα αυτά για τα οποία αγωνίστηκαν και οι παππούδες μας τότε.
Γιατί ο λαός μας –μικρός σε πληθυσμό- αλλά μεγάλος σε ιστορία και ψυχή, κείνα τα μαύρα πρώτα ιδίως χρόνια της κυριαρχίας του Ναζισμού, με το έπος της Αλβανίας και την ηρωική μάχη της Κρήτης απέδειξε πως ο Άξονας δεν ήταν άτρωτος.
Στην Κρήτη όπως και σε πολλά άλλα πεδία μαχών εκείνου του πολέμου, αποδείχτηκε πως όποιος έχει μάθει να ζει λεύτερος αγωνίζεται μέχρις εσχάτων για να διατηρήσει τούτο το αγαθό που του δίνει τον αέρα που αναπνέει πέρα από κάθε λογική και υπολογισμό. Γιατί πρέπει αναγνωρίσουμε πως οι αμυνόμενοι και κυρίως οι ντόπιοι που προσπάθησαν ακόμα και με δρεπάνια, σκαλίδες και τσουγκράνες ν’ αντιμετωπίσουν τον πάνοπλο εισβολέα, πολέμησαν με την καρδιά. Η λογική αν μετρούσε, θα βρισκε λειψά τα εφόδια, ανεπαρκή την κάλυψη του νησιού, όπως και πραγματικά ήταν. Η καρδιά όμως δε στάθηκε να μετρήσει, πολέμησε!!
Τούτο το μήνυμα για τον ανένδοτο αγώνα του ανθρώπου να υπερασπίζει την λευτεριά του, τον τόπο του, τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του, γιατί έτσι δικαιώνει τη ζωή του δίνοντας της ουσιαστικό νόημα, είναι αυτό που μένει αναλλοίωτο σαν μήνυμα μέσα στα χρόνια που πέρασαν.
Σήμερα που εκτός των άλλων, ένας οικονομικός πόλεμος μαίνεται με πρωτοφανή σκληρότητα και αναλγησία, καθώς οι κάθε είδους κερδοσκόποι αδιαφορούν για τις επιπτώσεις που προκαλεί στη ζωή των ανθρώπων, αφήνοντας τους χωρίς δουλειά, χωρίς ελπίδα και μέλλον, καλό είναι οι ισχυροί πού αποφασίζουν, να θυμούνται πως πίσω από τα νούμερα υπάρχουν ζωές και άνθρωποι που θέλουν να ζουν με ελευθερία και αξιοπρέπεια. Πως εκείνο που πάει τον κόσμο ενωμένο μπροστά είναι η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, η δικαιοσύνη, ιδεώδη για τα οποία επίσης πολέμησε ο κόσμος και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας και οι πρόγονοί μας και σε τούτη τη μάχη που θυμόμαστε και τιμούμε σήμερα. ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ!
* Ομιλία που εκφωνήθηκε από τη φιλόλογο Γεωργακάκη Ελένη στο Ηρώο των πεσόντων Κισαμιτών, στη Μάχη της Κρήτης, την Παρασκευή 22-5-2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου