ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΕΣ

Σε αυτές που οδήγησαν το χέρι μας
με αγάπη για να γράψει σωστά 
το ι το μπαστουνάκι
και το ο το κουλουράκι.

Την Κυριακή ήταν τα σαράντα της μακαριστής πλέον δασκάλας Γεωργίας Τζανακάκη-Παπαδάκη. Η κ. Γεωργία έφυγε σε μεγάλη ηλικία. Καστελιανή για πολλά χρόνια υπηρέτησε στο 2ο  Δημοτικό σχολείο Καστελίου Κισάμου, τριθέσιο τότε. Ήταν δασκάλα μου στην Τρίτη και Τετάρτη τάξη του Δημοτικού σχολείου τη δεκαετία του 1950. Οι δύο αυτές τάξεις έκαναν συνδιδασκαλία. Όλα τα μαθήματα κοινά πλην των μαθηματικών και της γλώσσας. Ο δάσκαλος τότε έκανε όλα τα μαθήματα, συμπεριλαμβανομένης και της Γυμναστικής, της Ωδικής, της Ιχνογραφίας, της Καλλιγραφίας και της Χειροτεχνίας, μαθήματα που γινόταν συνήθως το απόγευμα.
 Θυμάμαι, λοιπόν, την κ.Γεωργία νέα κοπέλα τότε, ξανθιά με ωραία χρυσά γυαλιά. Μια φωνή κρυστάλλινη που τόνιζε το ρ.. Σαν να ακούω ακόμη  αυτή τη φωνή να διηγείται πολύ παραστατικά την   Ελληνική Ιστορία ,των αρχαίων χρόνων. Μαραθώνας, Σαλαμίνα, χιλιάδες Πέρσες, λιγότεροι  Έλληνες, Αλέξανδρος, εκστρατείες, αλλά και τοπική Ιστορία, για το Αρκάδι, το Γιαμπουδάκη, το Δασκαλογιάννη. Φυσική ιστορία με τα ζώα, και θρησκευτικά με τη ζωή και τα θαύματα του Χριστού. Το απόγευμα τη θυμάμαι να μας μαθαίνει τη σταυροβελονιά στη χειροτεχνία, πάνω σε χοντρή λινάτσα με πράσινο και κόκκινο μαλλί και  όμορφα  τραγούδια στην Ωδική ...
.... και αυτή απογευματινό μάθημα.
Μια μέρα, πριν αρχίσει το μάθημα, ανοίγει την τσάντα της και βγάζει μια ωραία άσπρη πετσέτα. Μας είπε ότι παντρεύτηκε και πέρασε από κάθε θρανίο και μας κέρασε κουφέτο. Είχε παντρευτεί το δάσκαλο Λευτέρη Παπαδάκη ,ωραίο νέο αξιόλογο επίσης εκπαιδευτικό  με μετεκπαίδευση στην Αμερική, σπουδαίο και δύσκολο εγχείρημα η μετεκπαίδευση και τόσο μακριά για την τότε εποχή. Για πολλά χρόνια και αυτός υπηρέτησε τη δημοτική εκπαίδευση στα σχολεία μας, είχε όμως και πλήθος άλλα ενδιαφέροντα γύρω από την έρευνα της τοπικής ιστορίας  αλλά και συχνά έψαλλε στο αναλόγιο του Αγίου Σπυρίδωνος. Μαζί απέκτησαν τρεις κόρες. Τη θυμάμαι και όταν είχε αρκετά παχύνει μέχρι που ένα κλος φόρεμα με γκρι μεγάλα καρό στένεψε αρκετά. Όπως θυμάμαι εκείνο το κυπαρισσί παλτό της, με μια μπεζ γούνα στο γιακά. Βλέπετε  στα παιδιά αρέσει να παρατηρούν το δάσκαλο με κάθε λεπτομέρεια και να αποθηκεύουν την εικόνα του. Ύστερα από λίγο γέννησε το πρώτο της μωρό.
Σοβαρή, με την ανάλογη αυστηρότητα της εποχής ,αλλά χωρίς υπερβολές, .είχε το δικό της τρόπο να σε πλησιάσει ,όπως τότε που πρωτοπηγαίνοντας στο σχολειό και  δε μου άρεσε ,αναζητούσα τη μητέρα μου ,έκλαιγα  ,και με ένα μεγαλύτερο παιδί με έστειλε για λίγο στο σπίτι μας, μια και ήταν κοντά ,να παρηγορηθώ λίγο.
Όταν τα παιδιά της μεγάλωσαν και μπήκαν στο στάδιο σπουδών μετοίκησαν οικογενειακώς στην Αθήνα ,χωρίς ποτέ να αποκοπούν από το Καστέλι και το χωριό τους τα  Περβόλια που τόσο αγαπούσε ο κ.Λευτέρης.
Συνέχεια της τα  παιδιά και τα εγγόνια της τιμούν τη μνήμη της μαζί με όλους που διδάχτηκαμε από αυτή και εξ αγχιστείας αυτά που έχουν εγκατασταθεί εδώ  συνεχίζουν και το παιδευτικό της έργο σε σχολεία της τοπικής μας κοινωνίας.
Αλλά μιας και έκανα αναφορά στη κ. Γεωργία,  θα ήταν άδικο να μην αναφερθώ  και  στην άλλη  τότε δασκάλα του 2ου Δημοτικού σχολείου  Κισάμου, την  μακαριστή  κ. Μαρία Μουλογιαννάκη- Καμπουράκη. Η κ. Μαρία  ήταν μεγαλύτερη και έχει αποδημήσει πολλά χρόνια πριν. Ο λόγος που αναφέρομαι σήμερα σε αυτήν είναι γιατί  σε όλα τα χρόνια του δημοτικού τις θυμάμαι να συνυπηρετούν στο 2ο Δημοτικό  πολύ στενά δεμένες μεταξύ τους.
Τις θυμάμαι πάντα μαζί να πηγαινοέρχονται πρωί απόγευμα στο σχολείο. Ωστόσο η κ. Μαρία  ήταν η πρώτη δασκάλα μου. Η δασκάλα της πρώτης τάξης. Μια εύσωμη ψηλή κυρία που όταν πρωτοήρθε στην τάξη φορούσε μαύρα, κάποιο θα πενθούσε φαίνεται. Μου έκανε εντύπωση που κρατούσε μια υφαντή τσάντα, με σκούρα, αλλά ωραία χρώματα.
Με βαθιά δυνατή φωνή, θυμάμαι τον αγώνα της να μας μάθει ανάγνωση. Πώς προσπαθούσαμε όλοι μαζί, δια βοής να επαναλαμβάνομε τη λέξη που αυτή πρώτα διάβαζε μέσα από το αλφαβητάριο «Τα καλά παιδιά». Μας είχε φτιάξει και δείχτες με καλάμι για να δείχνομε τη λέξη, που διαβάζαμε για να μη διαβάζομε παπαγαλία. 
Ήταν πολύ ενδιαφέρον και το αριθμητήριο που μας είχε φτιάξει με ξύλινα άδεια από κλωστή καρούλια, που είχαμε από το σπίτι μας φέρει. Περασμένα ανά δέκα σε κλωστή. Δέκα σειρές καρούλια με δέκα καρούλια η κάθε μια στηριγμένες  κάθετα  σε ξύλινο πλαίσιο και όλο μαζί στερεωμένο χαμηλά στον τοίχο να το φτάνομε. Εκεί μαθαίναμε τις πράξεις της Αριθμητικής.
Μα αυτό που θυμάμαι τόσο έντονα από την κ .Μαρία είναι εκείνο το μάθημα με τους διφθόγγους. Είχε φτιάξει μια ξεχωριστή ιστορία για κάθε δίφθογγο: «Δύο παιδάκια το ο και το ι χόρευαν, χόρευαν και πηδούσαν, μέσα στο δωμάτιο ,αλλά το ξύλινο πάτωμα ήταν σάπιο και έσπασε, και αυτά έπεσαν κάτω στο υπόγειο μέσα σε μια σκάφη μέλι και κόλλησαν μεταξύ τους. Φώναζαν ι ι ι ! και από τότε αυτά τα δυο τα λέμε οι. Δεν ξέρω αν υπήρχε σε βοηθητικό βιβλίο του δασκάλου ή ήταν δικό της εφεύρημα η ιστορία. Μου άρεσε όταν μας έλεγε πως έχει και αυτή παιδιά μεγάλα που πήγαιναν σε μεγαλύτερο σχολείο, το Θοδωράκη και τη Φωφώ.  
Ήταν παντρεμένη με τον Μανώλη Καμπουράκη που είχε παντοπωλείο στην παλιά αγορά του Καστελιού. Και τα παιδιά της και τα εγγόνια της συνέχισαν την παράδοση της στην εκπαίδευση, αλλά και προσφορά σε άλλους τομείς της κοινωνίας.  
Το σχολείο τότε δούλευε πρωί απόγευμα, καθώς και το Σάββατο. Φαντάζομαι το ωράριο θα ήταν 8 με 12 το μεσημέρι και 2 με 4 το απόγευμα.
Η κ. Μαρία και η κ.Γεωργία  για πάρα πολλά χρόνια ήταν οι δασκάλες του 2ου Δημοτικού  σχολείου Καστελίου. Κάθε πρωί, κάθε μεσημέρι, κάθε απόγευμα πλην  του απογεύματος Τετάρτης και Σαββάτου  της έβλεπες πάντα μαζί  ,την ίδια πάντα  ώρα να περνούν ,είτε πηγαίνοντας, είτε φεύγοντας από το σχολείο. Και την Κυριακή μια από τις δύο  μαζί με το διευθυντή του σχολείου να μας συνοδεύει στην εκκλησία.
Αναρωτιέται κανείς πως προλάβαιναν όλες τους τις υποχρεώσεις οι παλιές δασκάλες.!
Να σημειωθεί ότι το 2ο σχολείο τότε ήταν νεοϊδρυθέν και συμπεριλάμβανε τα παιδιά της Κα

μάρας, της Δάφνης και του κάτω Παλαιοκάστρου.
Στεγαζόταν μέσα στον περίβολο του Γυμνασίου, του Α΄ονομαζόμενου σήμερα, ανατολικά σε μια σειρά αίθουσες, πολύ παλιές με στοιχειώδη επίπλωση και εξοπλισμό. Οι τουαλέτες ήταν μισογκρεμισμένο κατάλυμα και ένα παλιό δωμάτιο ήταν το μαγειρείο που ψηνόταν το γάλα το πρωί από τη μαγείρισσα και βοηθούς δυο μεγάλα παιδιά.
Ευθύς αμέσως είχε συσταθεί επιτροπή ερανική από γονείς, το διευθυντή του σχολείου, κ.Θεοδόση Ντεγιαννάκη, που για αρκετά χρόνια ήταν ο διευθυντής του σχολείου και ο δάσκαλος της πέμπτης και έκτης τάξης, και άλλους φορείς , η οποία πέρα από την κρατική  βοήθεια και με προσφορές κυρίως από λάδι των κατοίκων θα βοηθούσε στην ανέγερση του νυν υπάρχοντος 2ου Δημοτικού.
Αιωνία η μνήμη όλων αυτών που και «δίδαξαν και έπραξαν». Δεν είναι τυχαίο που η εκκλησία μας τους βάζει πλάι στους γονείς μας και μνημονεύει: «των γονέων και διδασκάλων ημών…..»
ΑΤΟΣΣΑ