ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

 .....στην Εκκλησία της Κρήτης. 

ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ ΣΥΓΓΕΛΑΚΗΣ
1937-1956

Ο αρχιεπίσκοπος Βασίλειος και ο Κισάμου Ευδόκιμος εξορίστηκαν από το νησί και ο αρχιμανδρίτης Φ. Θεοδοσάκης εκτελέστηκε, αλλά η στάση πολλών Κρητικών δεσποτάδων ήταν στην καλύτερη περίπτωση αμφιλεγόμενη. Ο Πέτρας Διονύσιος που κατηγορήθηκε το 1944 από τον μελλοθάνατο Ρούσο Κούνδουρο, ως υπεύθυνος για την επικείμενη εκτέλεσή του, αφού τον κάρφωσε στους Γερμανούς πως είναι κομμουνιστής, αρνήθηκε πεισματικά μια ημέρα πριν οδηγηθεί στο απόσπασμα να τον σώσει. Ο Κυδωνίας Αγαθάγγελος περιόδευε εισπηδώντας αντικανονικά σε ξένες επισκοπές τα χωριά της Κρήτης καλώντας τους κατοίκους να παραδώσουν τα όπλα στον στρατό κατοχής και ζητούσε από τους χωρικούς να μην τροφοδοτούν τους αντάρτες. Ο ίδιος, και ο πρωτοσύγκελος και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, καταδίκασαν τους πατριώτες που εκτελούσαν τους δωσίλογους. Για τον Ευγένιο και τον Αγαθάγγελο που φωτογραφήθηκε .........
... να χαιρετά ναζιστικά έγιναν πολλές προσπάθειες να δικαιολογηθούν με τα συνηθισμένα επιχειρήματα (πιέσεις των γερμανικών αρχών, προσπάθεια διάσωσης του φιλήσυχου ποίμνιου από αντίποινα, μεσολαβήσεις τους υπέρ πολιτών κλπ), αλλά οι μαρτυρίες εναντίον τους είναι πολλές και από διαφορετικές κατευθύνσεις.
Στις 4 Ιουνίου 1942, εγκύκλιος της Ι, Μητροπόλεως Κρήτης, υπογεγραμμένη από τον Ευγένιο αποδοκιμάζει διπλωματικά τους “φονείς”. Για να μην μείνει κάποια αμφιβολία περί του αν εννοούσε και τους εισβολείς (Αυτό το επιχείρημα προβάλλουν οι απολογητές του λες και οι Γερμανοί ήταν κουτορνίθια και δεν μπορούσαν να το αντιληφθούν) ή μόνο τους αντάρτες, ο πρωτοσύγκελος τεκμηριώνει τις απόψεις του με το αποστολικό “Πάσα ψυχή εξουσίες υπερεχούσαις υποτασσέσθω”, ζητώντας “την κατάπαυσιν του κακού και την επαναφοράν εν τω Νόμω της ειρηνικής συμβιώσεως πάντων ημών μετά των Γερμανικών Στρατευμάτων Κατοχής”. Για τον Αγαθάγγελο υπάρχουν μαρτυρίες όπως αυτή του Στέφανου Πρώϊμου («Ο ΕΛΑΣ της Κρήτης», Σύγχρονη Εποχή-1984) και «Ραμνιωτών» στα «Χανιώτικα Νέα» (5-8-1997) που τον ενοχοποιούν για την εκτέλεση του παπά- Μανώλη Γεωργουσάκη. Ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης, που παρά τις γνωστές συκοφαντίες του ΠΑΣΟΚ και της επίσημης τότε εφημερίδας του της “Αυριανής”, ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, αναφέρεται μειωτικά στον “φιλογερμανικό ρόλο που του απέδωσαν” (Δ. Δημητράκος, Κ. Μητσοτάκης «Πολιτική Βιογραφία», Εκδ.Παπαζήση 1989). Μετά τις εκτελέσεις δωσιλόγων στα 1942, όπως καταθέτει ο «εθνικόφρων» καπετάν Μπαντουβάς: “είχε έρθει τότε ο Μητροπολίτης Χανίων και ήβγανε λόγους στα χωριά Μεσσαράς, να μη μας -ε-τροφοδοτούνε” (Αντ. Κ. Σανουδάκης, «Καπετάν Μπαντουβάς”.) Ο Ευγένιος στην ουσία ακολούθησε την εκκλησιαστική παράδοση της υποταγής στην Εξουσία, όπως εκφράστηκε και με το παράδειγμα του Κρήτης Καλλίνικου που στα 1823 μαζί με όλους τους μητροπολίτες του νησιού όπως μαρτυρεί ο Σπηλιάδης, κάλεσε τους Κρητικούς να ρίξουν τα όπλα. Το ατόπημα επανέλαβε το 1827 ο Αρτέμιος Κυδωνίας απευθυνόμενος στους επαναστάτες της Γραμβούσας, τρομοκρατημένος από τη θανάτωση Κρητικών επισκόπων μερικά χρόνια πριν.
ΠΗΓΗ