ΤΟ ΟΙΚΟΣΗΜΟ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑΣ

Το μαρμάρινο οικόσημο της οικογένειας του Δόγη της Βενετίας Nicolo da Ponte (1491-1585), που βρίσκεται μισοκατεστραμμένο στο κάστρο της Γραμβούσας.

Το κάστρο που χτίστηκε το 1579-84,  υπό την επίβλεψη του Latino Orsini, έχει σχήμα  ακανόνιστο τρίπλευρο με τείχη και προμαχώνες από τις τρεις πλευρές, ενώ από τη βόρεια προστατεύεται από τα απόκρημνα βράχια.

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΛΕΥΤΕΡΩΘΗΚΕ ΤΟ ΣΕΛΙΝΟ

Tου Ευτύχη Κορκιδάκη

Σαν σήμερα, λεφτερώθηκε και επίσημα η Επαρχία Σελίνου. Το μεσημέρι της 1ης του Μάρτη του 1897, κατέβηκε η τούρκικη σημαία από το Ιστορικό Σημαιοστάσιο της Φορτέτζας του Κάστρου της Παλιόχρας. Μετά τις φονικές μάχες, που έλαβαν χώρα, στον Παλιοχωρίτικο Κάμπο, μεταξύ των Επαναστατών και των Διεθνών Δυνάμεων, αλλά και των προσορμισμένων Ευρ. πλοίων βοηθούντων. Αφού κατέφθασαν και οι τελευταίοι Μουσουλμάνοι, από τον Πύργο του Σπανιάκου, 7 πλοία (πέντε Ευρωπαϊκά και δυο
τούρκικα),με το αθρώπινο φορτίο, που επιβιβάστηκε σ΄ αυτά (3500 ψυχές μουσουλμάνων), σήκωσαν τις άγκυρές τους, με προορισμό τα Χανιά. Παρά το πλιάτσικο, των πεινασμένων, για πολλές μέρες, επαναστατών και παρά τους βομβαρδισμούς, των θέσεών τους, από τα κανόνια των πλοίων των Ευρωπαίων, ξεχύθηκαν στον Κάμπο, αδιαφορώντας, για την πολεμική ατμόσφαιρα, που επικρατούσε. Μια ομάδα επαναστατών και αγέρωχων Ανατολικοσελινιωτών, ανέβηκε στην Φορτέτζα και ανάρτησε την Επαναστατική Σημαία, στο ίδιο σημαιοστάσιο, που πριν από λίγη ώρα, κυμάτιζε η τούρκικη. Κάτι παρόμοιο έγινε και πριν μια μέρα, όταν αποχώρησαν από το κάστρο της Καντάνου οι ίδιοι

Μουσουλμάνοι, όπου οι αδελφοί Παπαγιαννάκη, ύψωσαν την Επαναστατική σημαία, στο σημαιοστάσιο, του κάστρου, μάλιστα, μπροστά στα μάτια, των παρατεταγμένων και πάνοπλων Tούρκων στρατιωτών, των στρατιωτών των Ευρωπ. Δυνάμεων και φυσικά των Tούρκων ένοπλων πολιτών. Η παράδοση και η αναχώρηση των Μουσουλμάνων από την Κάντανο, τον Πύργο του Σπανιάκου και του κάστρου της Παλιόχρας, με πλοία στα Χανιά, αναφέρονταν στους όρους της συμφωνίας, που υπογράφτηκε μεταξύ του Αξ/κού Κουκουλάκη, εκπροσώπου του ελευθερωτή Βάσσου, των Προξένων των Ευρωπαίων, προεξάρχοντος του Άγγλου Προξένου και φιλότουρκου Μπιλιώτη και φυσικά του μετριοπαθούς και ομολογουμένως σεβαστού Τούρκου Έπαρχου Χουσεΐν Γενιτσαράκη, μετέπειτα Δήμαρχου Χανίων και Σύμβουλου της Κρητικής Πολιτείας, και των Επαναστατών, στο σπίτι του παπά-Στυλιανού Λουπάση, στα Μπεϊλίτικα Κακοδικίου (25.02.1897). Το κείμενο αυτής της συμφωνίας συντάχτηκε από τους εθελοντές της Φοιτητικής Φάλαγγας, με τους συνοδοιπόρους τους, Κονδυλάκη και Μαρίνο Αντύπα, και φυσικά του κ. Αργυρόπουλου. Οι σημαδιακές αυτές μέρες, που βίωσε η επαρχία Σελίνου, σήμερα, δυστυχώς, πάνε να ξεχαστούνε. Τα ιστορικά σημαιοστάσια, που προανέφερα, και που υψώθηκε η επαναστατική σημαία, μετά από αγώνα, θα μπορούσε, να κυματίζει μόνιμα η Ελληνική Σημαία, σε ένδειξη τιμής , των αγώνων, των Συνεπαρχιωτών μας. Ο οικίσκος της Φορτέτζας, είναι, για το Σέλινο.......τηρουμένων των αναλογιών, ό,τι είναι και ο Φιρκάς, για τα Χανιά. Πρέπει να μετατραπεί σε μόνιμο ΣΗΜΑΙΟΣΤΑΣΙΟ. Οι φωτογραφίες είναι του Καστανάκη Λεφτέρη.

ΑΠΟΨΗ

Η Γενοκτονία 270.000 Ελλήνων το 961 από τους Βυζαντινούς κατακτητές
Γράφει ο Κώστας Ντουντουλάκης
Καθ’ όλη την διάρκεια της χιλιετούς βυζαντινής αυτοκρατορίας η Κρήτη ήταν το κόκκινο πανί για τους βυζαντινούς κατακτητές. Γι’ αυτό την αιματοκύλησαν πολλές φορές.  
-Το 727 οι Κρητικοί όχι μόνον συμμετέχουν μαζί με όλους τους Έλληνες στην Μεγάλη Επανάσταση κατά των βυζαντινών, αλλά επιπλέον ετοιμάζουν πανστρατιά και επιτίθενται κατά της Κωνσταντινουπόλεως για να εκθρονίσουν(!!!) τον αυτοκράτορα Λέοντα Γ’ τον Ίσαυρο.
Αρχηγό τους είχαν έναν Κρητικό ονόματι Κοσμά, ο οποίος ήταν μεγαλοπρεπής, ωραίος και γενναίος. Και παραλίγο να κατάφερναν να κυριαρχήσουν σε όλη την Μεσόγειο, όπως αναφέρει στην «Ιστορία των Σφακίων» ο ηγούμενος Γρηγόριος Παπαδοπετράκης.
Όμως οι λογαριασμοί Βυζαντινών ......

ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

 .....στην Εκκλησία της Κρήτης. 

ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ ΣΥΓΓΕΛΑΚΗΣ
1937-1956

Ο αρχιεπίσκοπος Βασίλειος και ο Κισάμου Ευδόκιμος εξορίστηκαν από το νησί και ο αρχιμανδρίτης Φ. Θεοδοσάκης εκτελέστηκε, αλλά η στάση πολλών Κρητικών δεσποτάδων ήταν στην καλύτερη περίπτωση αμφιλεγόμενη. Ο Πέτρας Διονύσιος που κατηγορήθηκε το 1944 από τον μελλοθάνατο Ρούσο Κούνδουρο, ως υπεύθυνος για την επικείμενη εκτέλεσή του, αφού τον κάρφωσε στους Γερμανούς πως είναι κομμουνιστής, αρνήθηκε πεισματικά μια ημέρα πριν οδηγηθεί στο απόσπασμα να τον σώσει. Ο Κυδωνίας Αγαθάγγελος περιόδευε εισπηδώντας αντικανονικά σε ξένες επισκοπές τα χωριά της Κρήτης καλώντας τους κατοίκους να παραδώσουν τα όπλα στον στρατό κατοχής και ζητούσε από τους χωρικούς να μην τροφοδοτούν τους αντάρτες. Ο ίδιος, και ο πρωτοσύγκελος και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, καταδίκασαν τους πατριώτες που εκτελούσαν τους δωσίλογους. Για τον Ευγένιο και τον Αγαθάγγελο που φωτογραφήθηκε .........

Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΣΠΑΡΤΗ 464 π.χ

Το έτος 464 π.Χ. έγινε σεισμός στην Σπάρτη που σύμφωνα με ιστορικές πηγές προκάλεσε 20.000 θύματα, κατέστρεψε την πόλη-κράτος και έγινε αφορμή για εξέγερση των ειλώτων.
Στοιχεία του σεισμού
Ελάχιστες αναφορές έχουμε για τα στοιχεία του σεισμού. Ιδίως ο Στράβων, ο Παυσανίας, ο Πλούταρχος και ο Θουκυδίδης μας αναφέρουν το συμβάν αυτό. Το επίκεντρο του σεισμού δεν είναι ακριβώς γνωστό. Αν και η ένταση του σεισμού δεν είναι γνωστή, αφού η αντίστοιχη μονάδα μέτρησης είναι μεταγενέστερη ανακάλυψη, οι ιστορικοί τον περιγράφουν ως «μέτριο ως ισχυρό». Αιτία της σεισμικής δόνησης ήταν πιθανή κάθετη μετακίνηση μιας τεκτονικής πτυχής στον Ταΰγετο. Το 1991 έγινε γεωλογική μελέτη με σκοπό την εξακρίβωση της τοποθεσίας του επίκεντρου και της έντασης του σεισμού. Το πόρισμα λέει, ότι αν ο σεισμός του 464 π.Χ. έγινε στο σημείο που εντόπισε η μελέτη αυτή, τότε η έντασή του θα πρέπει να ήταν περίπου 7,2 βαθμοί της κλίμακας Surface wave magnitude.
Ιστορική επίδραση
Οι καταστροφές του σεισμού δημιούργησαν ένα κλίμα ανασφάλειας και αυξανόμενης δυσπιστίας των Σπαρτιατών απέναντι στους Αθηναίους, των οποίων η πόλη-κράτος γίνονταν όλο και πιο ισχυρή δύναμη. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι πολλές άλλες Ελληνικές πόλεις έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις στην Σπάρτη για να την ενισχύσουν και να καταστείλουν την επανάσταση των Ειλώτων. Οι Αθηναίοι έστειλαν τον Κίμωνα με περίπου 4000 οπλίτες. Οι Σπαρτιάτες δέχτηκαν μεν την βοήθεια των υπόλοιπων πόλεων, αρνήθηκαν όμως την βοήθεια των Αθηναίων, γιατί φοβήθηκαν ότι μπορεί να πάρουν το μέρος των Ειλώτων. Οι Αθηναίοι προσβλήθηκαν και αρνήθηκαν την περαιτέρω συμμαχία με τους Σπαρτιάτες. Μετά την καταστολή της επανάστασης, μερικοί από τους Είλωτες βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στην Ναύπακτο και στον Κορινθιακό κόλπο. Οι πολιτικές σχέσεις μεταξύ Σπάρτης και Αθηνών έμειναν από κει και πέρα ψυχρές και οι δύο πόλεις δεν ξαναέκλεισαν ποτέ συμμαχία, μέχρι την έκρηξη του Πρώτου Πελοποννησιακού Πολέμου το 460 π.Χ.
ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΤΥΧΗ ΤΗΣ ΚΙΣΣΑΜΟΥ ΤΟΥ 1866

ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΤΟΥ ΙΤΑΛΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ-ΠΕΡΙΗΓΗΤΗ PASCULI.
Βλάτος, 13 Δεκεμβρίου 1866.
Το χωριό Βλάτος είναι εξολοκλήρου κατασκευασμένο από ομοιόμορφα κομμένη πέτρα. Έχει 1700 κατοίκους και βρίσκεται σε ευνοϊκή τοποθεσία. Έχει ακόμη μια μικρή και όμορφη εκκλησία. Εκεί μπορεί κανείς να θαυμάσει το Ιερό που είναι φτιαγμένο από εξαιρετικά λεπτοδουλεμένη πέτρα. 
Οι κάτοικοι εμπορεύονται κυρίως το λάδι, αλλά και τα αμύγδαλα. Η μεταφορά των προϊόντων γίνεται με μουλάρια και γαϊδούρια, που σχηματίζουν ολόκληρο καραβάνι. Σήμερα το πρωί, πριν φύγομε, παρακολούθησα την αναχώρηση μιας τέτοιας εμπορικής αποστολής για τα Χανιά. Ήταν 150 άτομα, καλά οπλισμένα, με τον αγοραστή και τους βοηθούς. 
Μετά απ’ αυτή την παρένθεση, ας επανέλθομε στο θέμα μας. Καθώς φτάναμε στον Βλάτο, εμείς οι Γαριβαλδινοί αξιωματικοί βρήκαμε ένα εκπληκτικό κατάλυμα που διέθετε δυο κρεβάτια και όλα τα απαραίτητα. Ο συνταγματάρχης μάς έστειλε τον λοχαγό Τριτάκη (που τώρα είχε γίνει ταγματάρχης) για να μας καλέσει σε γεύμα, στο σπίτι ενός εύπορου κατοίκου του χωριού. Εγώ όμως ζήτησα συγγνώμη, προφασιζόμενος αδιαθεσία. Έμεινα μόνος μου με τον [διερμηνέα] Καραβασίλη και με την ορντίναντσα μου τον Γκαλιάνι. Αφού φάγαμε ήσυχα, επήγαμε για ύπνο.
Ο ήχος των τυμπάνων και της σάλπιγγας μας ξύπνησε. Όλοι ντυθήκαμε με μεγάλη βιασύνη και πήραμε τα όπλα μας. 
Αρνητική εντύπωση μου προκάλεσε το γεγονός ότι όλα τα άτομα που πλησίασα, τόσο εδώ όσο και στο Κούνενι, χρησιμοποιούσαν πολύ άσχημα τη γλώσσα. Τις ιδέες τους όμως τις βρήκα πολύ σωστές και πρακτικές. Εμείς, μου έλεγαν αυτοί οι άτυχοι νησιώτες, δεν ξεγελιόμαστε από σχέδια και άλλα τέτοια. Αυτά όλα το μόνο που θα φέρουν θα είναι περισσότερη καταπίεση. Αυτή η επανάσταση δεν θα έχει, τελικά, κανένα θετικό αποτέλεσμα, γιατί δεν ήμασταν ακόμα έτοιμοι. Στο τέλος, μόνο τη φτώχεια μας θα αυξήσει, τη θλίψη, την αιματοχυσία και την κοινωνική ανισότητα. Εσείς οι απέξω – προσέθεταν – δεν θα βρείτε τίποτα που να μπορεί να σας προσελκύσει σε μια τέτοια επιχείρηση. Όλοι οι νησιώτες θα αρνηθούν να συμπράξουν και όλοι θα σας αποφεύγουν. Εδώ, σ’ αυτή την Επαρχία, βρίσκετε, τουλάχιστον προς το παρόν, λίγη φιλοξενία. Και ξέρετε γιατί; Διότι έχετε ακόμα δικά σας αποθέματα. Όταν όμως θα τα έχετε εξαντλήσει, μην τους είδατε … Αυτό δεν θα συμβεί επειδή είμαστε κακοί άνθρωποι. Απλώς φροντίζομε για το αύριο. Διότι, αν σας δώσομε το φαί μας, εμείς θα μείνομε νηστικοί.
Αλίμονό μας! Ελπίζω ότι αυτές οι θλιβερές προβλέψεις δεν θα επαληθευτούν. 
Στις 8 ½ ξεκινήσαμε την πορεία αφού πρώτα το τάγμα εκτέλεσε κάποιες ασκήσεις πυκνής τάξεως. Οι ομορφιές της φύσης μπόρεσαν κάπως να ξαλαφρώσουν τη λυπημένη ψυχή μου. 
Γύρω στις 1 διασχίσαμε ένα δάσος με κουμαριές, γεμάτες καρπούς. Όλοι οι στρατιώτες έφαγαν αρκετά κούμαρα. Δοκίμασα κι εγώ και βρήκα τον καρπό πολύ νόστιμο. Ύστερα από 2 περίπου ώρες πορείας, βρεθήκαμε απρόσμενα σε μια μεγάλη πεδιάδα που φαινόταν σα να ήταν σκεπασμένη με ένα μαύρο κάλυμμα. Έκπληκτος, ρώτησα τον λόγο αυτής της πένθιμης μαυρίλας. Επρόκειτο για το καταστροφικό αποτέλεσμα του θρησκευτικού φανατισμού σ’ ένα εμφύλιο πόλεμο. Σ’ αυτό το νησί, κάποια μέρη κατοικούνται από μουσουλμάνους και άλλα από χριστιανούς που αλληλοεξοντώνονται καταστρέφοντας δια πυρός και σιδήρου χωριά, νεκροταφεία και καλλιέργειες. Ακόμα και τα κόκαλα των νεκροταφείων ξεθάβονται και σκορπίζονται στο έδαφος. 
Αυτή η βιβλική καταστροφή γέμισε φόβο την καρδιά μου. Περπατήσαμε για το υπόλοιπο της ημέρας στο σκηνικό αυτής της τραγωδίας. Δυο χωριά από τα οποία έπρεπε να περάσομε ήταν τελείως κατεστραμμένα. Οι στρατιώτες πεινούσα. Δεν είχαν φάει τίποτα πριν αναχωρήσουν, εκτός από κείνα τα κούμαρα που βρήκαμε στο δρόμο μας. Επιπλέον, άρχισε να βρέχει. Με τη βοήθεια του Θεού φθάσαμε στην Κάντανο που ήταν μισοκατεστραμμένη από τη φωτιά και τους βανδαλισμούς.
Παπαδημητράκης Γιάννης

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΗΛΙΑΣ -ΒΛΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΡΟΓΔΙΑΣ

Από τον Παπαδημητράκη Ιωάννη του Γεωργίου. Ομιλία στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου Μηλιάς, κατά την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
Αγαπητοί συγχωριανοί, συγγενείς και φίλοι.
Μαζευτήκαμε σήμερα 8 του Μάη στον μαγευτικό χώρο της Μηλιάς και στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου για να τιμήσουμε, την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.

Τι είναι αυτό άραγε, που πέραν της Χριστιανικής μας πίστης, μας κάνει να επισκεπτόμαστε κάθε χρόνο τα ξωκλήσια αυτά και να αφιερώνουμε τάματα και προσφορές προς Χάριν των Αγίων;
Μήπως πέραν της Πιστής αυτής υπάρχει έμφυτη βαθειά μέσα μας, η ανάγκη να ψηλαφήσουμε το παρελθόν και την ιστορία μας, να μνημονεύσουμε τους προγόνους και προκάτοχους μας 
αλλά και να προσθέσουμε με την παρουσία μας αυτή έναν ακόμα συνδετικό κρίκο στην μακραίωνη ιστορία του τόπου;
Ξεκινάμε λοιπόν από την πρώτη Βυζαντινή περίοδο, που η Κρήτη και η Κίσσαμος πέφτουν στα χέρια των Αράβων από το 824 ως το 961 μ.χ .
Σφαγές και λοιμοί αποδεκατίζουν τον όποιο ντόπιο πληθυσμό και αναγκάζουν τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά, αρχές του

Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Τον πρώτο καιρό που είχε κατέβει ο Ελευθέριος Βενιζέλος στα Χανιά και άρχισε να κάνει το δικηγόρο, είχε γίνει ένα άγριο έγκλημα στα Χανιά. Είχε κατεβεί από χωριό ένας βοσκός στα Χανιά να παραγγείλει ένα ζευγάρι στιβάνια καλή ποιότητα κι επήγε σ έναν τσαγκάρη που είχε όνομα πως έκανε καλά στιβάνια. Και συμφωνούνε να του ράψει ένα ζευγάρι στιβάνια καλά και του ζητά 20 λοΐγγια. Tου σάζει λοιπόν ο τσαγκάρης τα στιβάνια και μετά ένα μήνα πάει ο βοσκός, τα πληρώνει, τα παίρνει, τα βάνει κι ευχαριστήθηκε.
-“Μπράβο, μάστορα! Καλά στιβάνια μου 'καμες”.

Άμα περάσανε δύο τρεις μήνες, πάει οπίσω και του λέει:

- Δε μου 'καμες στιβάνια καλά. Γιάε επαέ πως εφαωθήκανε τα τακούνια.

- Αφού τα φορείς κάθε μέρα, δε θα φαωθούνε τα τακούνια;

- Ε, μα 'γω σου 'πα να μου κάμεις καλά στιβάνια. Να μη χαλούνε. Για να τονε ξεφορτωθεί κι ο τσαγκάρης, του σάζει τα τακούνια και φεύγει. Τζάμπα βέβαια.

Δεν περνά πολύς καιρός, να τονε πάλι και ξαναπάει. Με άγριες διαθέσεις αυτή τη φορά.

- Επαέ, μάστορα, δεν μου 'καμες καλή δουλειά. Επαέ μου τρυπήσανε τα στιβάνια από κάτω. Εμένα μου ζήτηξες 20 λοΐγγια και δε σου 'καμα παζάρια, μόνο σου τα 'δωκα. Κι εσύ με κοροΐδεψες. Τα στιβάνια δεν ήταν καλά. Κι άρχιξε κι εθύμωνε.

Λέει ο τσαγκάρης: “Είντα θα γενώ εδά; Με κακό κερατά έμπλεξα. Να πιάσω να του σάσω πάλι τσι σόλες να τονε ξεφορτωθώ”.Του σάζει τσι σόλες πάλι τζάμπα.

Επέρασε ένα διάστημα και μια μέρα να τονε και ξαναπάει. Είχανε σπάσει τώρα από πάνω τα στιβάνια. Μπαίνει στο μαγαζί κι έχει όρτσα όρτσα τη μαχαίρα στη μέση του.

- Επαέ, του λέει, θα γενεί το τέλος σου. Γιατί εγώ σου πλέρωσα καλά στιβάνια και συ μου τα καμες ψεύτικα.Και πιάνουνται στα χέρια κι εκεί που προσπαθεί ο τσαγκάρης να τονε βγάλει έξω από το μαγαζί, πιάνει ο βοσκός το μαχαίρι, αλλά προλαβαίνει ο τσαγκάρης και του δίδει με τη φαλτσέτα μια στην κοιλιά και πετούνται τ άντερά του έξω. Και πεθαίνει ο άνθρωπος. Και πιάνουνε τον τσαγκάρη και τονε βάνουνε φυλακή.
Εκείνη την εποχή είχε πάρει το δίπλωμά του ο Λευτέρης ο Βενιζέλος και είχε κατέβει στα Χανιά και έκανε το δικηγόρο. Μαθαίνει λοιπόν την υπόθεση και πάει και βρίσκει τον τσαγκάρη στη φυλακή. Και αφού του 'πε με λεπτομέρειες το περιστατικό ο κατηγορούμενος, του λέει ο Βενιζέλος:

- Βάλε με εμένα δικηγόρο και εγώ θα σε αθωώσω. Και δε θέλω και πράμα.

- Πώς θα με αθώσεις, που σκότωσα άνθρωπο;- Μωρέ, βάλε με εσύ και ξά μου εμένα.Και τονε βάνει δικηγόρο. Έρχεται η μέρα τση δίκης και παρουσιάζεται δικηγόρος ο Βενιζέλος. Αφού συζητήθηκε η υπόθεση, του λέει ο πρόεδρος του δικαστηρίου:

- Το λόγο έχει ο κ. συνήγορος.Πλησιάζει ο Βενιζέλος, κρατεί ένα σωρό χαρτιά στα χέρια του.

Λέει: - Μάλιστα κ. πρόεδρε...Περιμένει δα την αγόρευση του δικηγόρου ο πρόεδρος

Λέει: - Ορίστε κ. συνήγορες.

- Κύριε πρόεδρε... κύριε πρόεδρε... χωρίς να λέει τίποτα παρακάτω.

Ξεφυλλίζει, ξεφυλλίζει τα χαρτιά του ο Βενιζέλος και σταματά εκεί.

Λέει ο πρόεδρος: - Παρακάτω, κ. συνήγορε.

- Κύριε πρόεδρε... - Και ξανασταματά ο Βενιζέλος.

- Δε θα συνεχίσετε κ. συνήγορε;

- Μάλιστα, κύριε πρόεδρε...Ξεφυλλίζει πάλι τα χαρτιά του ο Βενιζέλος και σε λιγάκι.- Κύριε πρόεδρε... κύριε πρόεδρε... και ξανασταματά.

Λέει: - Ορίστε. Άρχισε επιτέλους.

Δεν μιλεί πάλι ο Βενιζέλος. Δε μιλεί κανείς μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου. Όλοι παρακολουθούνε τον πρόεδρο και το Βενιζέλο.Βλέπει τώρα ο πρόεδρος ένα νεαρό άγνωστο δικηγόρο μπροστά του να καθυστερεί τη δίκη και τονε ζώνουνε οι δαιμόνοι.

Μια στιγμή χτυπά με τα χέρια του στην έδρα επάνω και χύνουνται τα μελάνια και πετούνται

πέρα τα σφυριά και χαλά ο κόσμος.

-Θα μιλήσετε επιτέλους κύριε συνήγορε; Τι θα γίνει;

- Γιατί, κύριε πρόεδρε, εθυμώσετε; Εσείς εχάσατε την ψυχραιμία σας.

- Ασφαλώς την έχασα, με τα κύριε πρόεδρε... και με τα κύριε πρόεδρε...

- Δηλαδή αν είχετε ένα μπιστόλι, κύριε πρόεδρε, μπορεί και να με σκοτώνετε.

- Ναι, ασφαλώς θα σε σκότωνα, του λέει έξω φρενών ο πρόεδρος.

- Το ίδιο έπαθε κύριε πρόεδρε και ο κατηγορύμενος με τα στιβάνια. Αφού τα στιβάνια τα έβαλε καινούργια το θύμα, μετά επήγαινε και ξαναεπήγαινε να του τα φθιάχνει τζάμπα. Και του αγρίευε και τον απειλούσε και την τελευταία φορά του επιτέθηκε με ένα μαχαίρι. Μέχρι που ξαγρίεψε και ο κατηγορούμενος κι εγίνηκε το κακό. Αυτά, κύριε πρόεδρε.

Εγώ τελείωσα.

Συνεδριάζει ύστερα το δικαστήριο και βγάνει την απόφαση. “Αθώος ο κατηγορούμενος”.

Εφημ. Πατρίς

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΖΒΗ ΑΝΚΟΡΙ

Η «Ανεξάρτητη Κρήτη» δεν φαίνεται να αποτελεί στόχο μόνο μιας χώρας, ή τουλάχιστον, οι διασπαστικές κινήσεις δεν υποκινούνται μόνο από μία, αλλά περισσότερες (κατά κύριον λόγο, Τουρκία, Ισραήλ, Γερμανία, Αγγλία, Η.Π.Α).
Μια πρώτη αναφορά, μαρτυρείται απ’ τον οπλαρχηγό της κρητικής αντίστασης κατά των Γερμανών, Καπετάν Μανώλη Μπαντουβά. Όπως αφηγήθηκε ο ίδιος, στον συγγραφέα Αντώνη Σανουδάκη, του προτάθηκε από τον Βρετανό πράκτορα των Βρετανικών Ειδικών Δυνάμεων (Special Operations Executive), Μόντι Γουντχάουζ (Monty Woodhouse), που βρίσκονταν τότε στο νησί και συνεργάζονταν με τις ντόπιες δυνάμεις, να ηγηθεί (ο Μπαντουβάς) αυτονομιστικής κίνησης με την οικονομική στήριξη της Αγγλίας. Σε αντάλλαγμα, ο Μπαντουβάς θα χριζόταν πρώτος πρόεδρος της αυτόνομης Κρήτης.
Ο Μανώλης Μπαντουβάς, αντέδρασε σαν γνήσιος Έλληνας και δη Κρητικός: Συνέλαβε επί τόπου τον Γουντχάουζ και τον διέταξε να εγκαταλείψει την Κρήτη άμεσα, όπως κι έγινε τελικά.
Το θέμα άρχισε να ανακινείται πάλι στα τέλη της δεκαετίας του 70 και γνώρισε μια έξαρση στην δεκαετία του 80.Το 1975 η αθηναϊκή εφημερίδα «Αθηναϊκή» (26-6-1975) απεκάλυπτε σε δημοσίευμα της ότι από το 1963 οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες επιδίδονταν στη δημιουργία σεναρίων, τα οποία στόχευαν στη συγκρότηση αυτονομιστικών κινήσεων στη Κρήτη.
Εδώ αξίζει να γίνει μνεία και στην αυτονομιστική δραστηριότητα που ανέπτυξε μεταπολιτευτικά ομάδα 6 Εβραίων στα Χανιά, λόγος ο οποίος έγινε και η αιτία απελάσεώς τους, ενώ άπλετο φως στις ισραηλινές ραδιουργίες ρίχθηκε το 1976, όταν ο καταδικασθείς από δικαστήριο του Ηρακλείου αυτονομιστής Ε. Ράμελ, αποφυλακίστηκε κατά τρόπο ανεξιχνίαστο, για να γίνει αργότερα γνωστό ότι επρόκειτο για αξιωματικό της ισραηλινής μυστικής υπηρεσίας ΜΟΣΑΝΤ.
Το 1977, πράκτορες της ισραηλινής μυστικής υπηρεσίας Μοσάντ, «μεταμφιεσμένοι» σε επιχειρηματίες-επενδυτές, περιέτρεχαν τη Μεγαλόνησο και προσπαθούσαν να πείσουν τους εύπορους κυρίως Κρήτες, ότι η Κρήτη είναι αυτάρκης και θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητη. Προς τιμήν τους, η συντριπτική πλειοψηφία των Κρητικών που άκουσαν αυτή την θεωρία, κυνήγησαν τους Ισραηλινούς πράκτορες με πέτρες και μπαλωθιές.
Το ενδιαφέρον που επεδείκνυαν ανέκαθεν οι Ισραηλινοί για την παρουσία της Κρήτης ως κέντρο του «ιουδαϊκού πολιτισμού» είναι πασίγνωστο. Για την ενίσχυση αυτών των ανυπόστατων θεωριών τους, οι Εβραίοι μετέρχονται διάφορα μέσα, ανάμεσα στα οποία εντάσσεται και η ρίψη προκηρύξεων με εμπρηστικό περιεχόμενο σε κάθε γωνιά του νησιού (Αύγουστος 1977).
Η επιδίωξή τους για να πείσουν ότι η Κρήτη αποτελεί πανάρχαια ιουδαϊκή εστία εστιάζεται σε μια προπαγανδιστική διαδικασία ψευδεπίγραφων επιστημονικών ερευνών, στα πλαίσια των οποίων εντάχθηκε και η κυκλοφορία του βιβλίου «Ιουδαϊκή Κρήτη». Η συγγραφή του ήταν έργο του Εβραίου καθηγητή και στελέχους της ΜΟΣΑΝΤ, Άνκορι, η δε έκδοσή του εξυπηρετούσε προφανείς σκοπιμότητες.
Παράλληλα με το εβραϊκό αυτό σύγγραμμα που πλαστογραφούσε βάναυσα τις ιστορικές καταβολές του κρητικού πολιτισμού, προκειμένου να εδραιώσει τα ψευδώς υποστηριζόμενα από τους Εβραίους, πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλες μυστικές επισκέψεις εβραϊκών πλοίων στο θαλάσσιο χώρο της Κρήτης. Οι επισκέψεις αυτές είχαν το χαρακτήρα ερευνητικών ταξιδιών και αποσκοπούσαν στη δήθεν πραγματοποίηση υποθαλάσσιων ερευνών, με σκοπό την ανακάλυψη…αρχαιολογικών ευρημάτων τα οποία θα καταδείκνυαν την…εβραϊκή ιστορία της Κρήτης. Στην πραγματικότητα, αυτά τα «ευρήματα» που αναζητούσαν, τα είχαν ρίξει εκ των προτέρων στη θάλασσα οι ίδιοι οι Ισραηλινοί και δεν ήταν τίποτε άλλο από…τεχνητά οξειδωμένες μαρμάρινες πλάκες και υδρίες, έτσι ώστε να δείχνουν «αρχαιοφανείς», τις οποίες στην συνέχεια ανέσυραν ως…ευρήματα.
Ο Τζβη Άνκορι, προκειμένου να ενισχύσει την ανυπόστατη αυτή θεωρία του, συμμετείχε σε όλα τα κρητολογικά συνέδρια, στα πλαίσια των οποίων πραγματοποιούσε …επιστημονικές ανακοινώσεις.
Αρχικά επιδίωξή του ήταν να καταστήσει αποδεκτό το ιστορικό ψεύδος ότι ο Μινωικός Πολιτισμός προήλθε …από Εβραίους. Στη πορεία της ιστορικής παραχαράξεως και πλαστογραφίας όμως, καθώς διαπίστωνε ότι οι επιστημονικοφανείς ανακοινώσεις του ετύγχαναν μιας γενικής ανοχής, διεύρυνε το αρχικό σχέδιο εβραιοποίησης των νησιών του Αιγαίου πελάγους και της Κρήτης, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτό και τη Σπάρτη. Η ασέβεια μάλιστα και το θράσος του Άνκορι δεν είχαν όρια, αφού δε δίστασε να καταφύγει στην επίκληση κίβδηλων επιχειρημάτων, ανάμεσα στα οποία ήταν το εξωφρενικό ότι ο Γεώργιος Πλήθων… ήταν Εβραίος.
Ασφαλώς και το διαστρεβλωτικό έργο του Άνκορι δε διεξαγόταν σε άγονο έδαφος. Οι ευνοϊκές συνθήκες για τη παρουσίαση αυτής της ανυπόστατης θεωρίας, είχαν διαμορφωθεί ήδη από το 1965 με μια σειρά άρθρων του Εβραίου…αρχαιολόγου Σάιρους Γκόρντον, ο οποίος υποστήριζε αντιεπιστημονικά την…σημιτική προέλευση του Μινωικού Πολιτισμού.
Η ανάμειξη του Άνκορι στο «ερευνητικό» αυτό θέμα κατά κάποιο τρόπο διαστρεβλωτικό, γίνεται κατανοητό ότι δεν ήταν πρόσκαιρη. Αποτελούσε αναπόσπαστη πτυχή ενός ευρύτερου ανθελληνικού σχεδίου το οποίο υφίσταται και προβλέπει, μεταξύ άλλων, την απόσπαση της Κρήτης, μόλις οι συγκυρίες το επιτρέψουν, από τον ελλαδικό κορμό.
Ήδη έχουν εκδηλωθεί και άλλες συναφείς κινήσεις. Ειδικότερα έχει παρατηρηθεί από τον βρετανικό τύπο, η παρουσίαση της Κρήτης ως ανεξάρτητης από την Ελλάδα.
Χαρακτηριστική επ’ αυτού είναι η περίπτωση της εβραϊκής ιδιοκτησίας αγγλικής εφημερίδας «Sunday Times», η οποία σε αγαστή σύμπνοια με το ευρωπαϊκό κανάλι EYRONEWS, σε πίνακα που δημοσιεύει καθημερινά παρουσιάζοντας τις θερμοκρασίες που επικρατούν στις πρωτεύουσες των μεσογειακών κρατών, παρουσιάζει τη Κρήτη ως ανεξάρτητη χώρα.
Στις αρχές του 1990 οι Αρχές της Κρήτης άρχισαν να επικεντρώνουν τις έρευνές τους γύρω από κάποιες ανώνυμες ευχετήριες επιστολές που αποστέλλονταν σε τοπικές εφημερίδες παραμονές Πρωτοχρονιάς και Πάσχα. Στις επιστολές αυτές υπήρχαν σκίτσα που παρουσίαζαν την Ελλάδα ως ένα τέρας, που άπλωνε το χέρι του και στραγγάλιζε την Κρήτη. Το κρίσιμο ερώτημα το οποίο καλούνταν να απαντήσουν ήταν ποιοι υποκινούσαν όλες αυτές τις ενέργειες. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι Αρχές αντελήφθησαν μία προσπάθεια να πέσουν οι τόνοι. Οι μυστικές έρευνες, που έφτασαν μέχρι το εξωτερικό, είχαν οδηγήσει σε ένα σημείο που υποχρέωνε τους υποκινητές να… αναστείλουν το σχέδιό τους. Προσωρινά, όπως αποδείχθηκε…
Τα ανησυχητικά μηνύματα τόσο για την ΕΥΠ όσο και τις υπηρεσίες ασφαλείας άρχισαν να επανεμφανίζονται τα δύο τελευταία χρόνια. Στη διετία αυτή έχει παρατηρηθεί μία εκστρατεία διάδοσης της Κρητικής Πολιτείας και τα αποτελέσματα είναι άκρως ανησυχητικά για τις Αρχές. Ολοένα και περισσότερες σημαίες «φιγουράρουν» σε σπίτια, ενώ δεκάδες είναι πλέον τα αυτοκίνητα (ακόμη και επιφανών Κρητικών) στα οποία είναι τοποθετημένο το σύμβολο της Κρητικής Πολιτείας στις πινακίδες. Επίσης κατά εκατοντάδες φτάνουν τα SMS και τα MMS σε κινητά τηλέφωνα. Το φαινόμενο είναι εντονότερο στο Ηράκλειο, όπου οι Αρχές έχουν καταγράψει εκατοντάδες περιπτώσεις ανθρώπων (τόσο στην πόλη όσο και σε χωριά) που έχουν κάνει κεντρικό τους σύνθημα την «Κρητική Πολιτεία» και το όραμα της «αυτόνομης Κρήτης».
Οι Αρχές ασφαλείας έχουν έγκυρες πληροφορίες ότι η κινητικότητα αυτή… υποκινείται κυρίως από επιχειρηματικούς κύκλους που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, με αιχμή του δόρατος τη Γερμανία. Πολλοί Κρητικοί λαμβάνουν e-mail με ανάλογο περιεχόμενο που τους προτρέπει να συσπειρωθούν για το μεγάλο όραμα της ανεξαρτησίας της Κρήτης. Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι όλη η δραστηριότητα υποκινείται και χρηματοδοτείται από μία οργάνωση που εδρεύει στη Γερμανία. Είχαν μάλιστα καταλήξει και στον επικεφαλής. Επρόκειτο για άτομο κρητικής καταγωγής, με ισχυρή θέση και ρόλο στο εξωτερικό, που όμως ως όνομα δεν είναι γνωστό στη μεγαλόνησο. Επιπλέον οι διάφορες έρευνες κατέληξαν και σε μερικά άτομα που εξυπηρετούν τούρκικα συμφέροντα.

http://www.pare-dose.net/blog/

ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ ΔΕΣΠΟΤΑΚΗΣ

Τον Ιανουάριο του 1818 χειροτονήθηκε Επίσκοπος της Επισκοπής Κισάμου και Σελίνου διαδεχόμενος τον Ιωαννίκιο. Γενναίος και με ακμαίο εθνικό φρόνημα είχε μυηθεί εις τα της Φιλικής Εταιρείας από τον εκ Κίου της Μικράς Ασίας Πάγκαλο Βαρνάβα. Αναδείχθηκε πρωτεργάτης της επαναστάσεως του 1821 αφού μύησε εις τα της Φιλικής Εταιρείας τους Καλλίνικο τον Βεροιέα, Ιεροδιάκονο και διδάσκαλο, τον Γεώργιο Γερακάκη από την Κυδωνία, τον ιατρό Παπα-Αντώνη Παναγιωτάκη από την Αγία Ειρήνη Σελίνου, τον αγωνιστή Γεώργιο Μπενή η Κριάρη από το Κουστογέρακο, τον Ιάκωβο Κουμή από την Σπίνα, τον Σελινιώτη Γεώργιο Μαρκέτο, τον Ιωάννη Γερανιώτη από το Γεράνι Κυδωνίας και τον Σελινιώτη Φραγκιά Τσισκάκη, ο οποίου είχε έρθει από την Μ. Ασία. Γενναίου και ατρόμητου χαρακτήρα ο Επίσκοπος απέκρουε απτόητα πολλές και άδικες απαιτήσεις των Τούρκων Γενιτσάρων.
Κατά τα μέσα περίπου του Μαΐου του 1821 οι Τούρκοι των Χανίων γνωρίζοντας ήδη τις κινήσεις του Επισκόπου στην επαρχία του Σελίνου, μόλις αυτός επέστρεψε στην έδρα της Επισκοπής του που τα χρόνια εκείνα ήταν το χωριό Επισκοπή Κισάμου και με μητροπολιτικό ναό την αρχαία Εκκλησία της Ροτόντας (Μιχαήλ Αρχάγγελλος) παρουσιάστηκαν εις τον Τούρκο διοικητή των Χανίων, τον Σερίφ Πασά, και απαίτησαν την σύλληψη και την φυλάκιση του Επισκόπου. Ο πασάς υπακούοντας στις απαιτήσεις του όχλου διέταξε να συλληφθεί ο Μελχισεδέκ με την κατηγορία «ότι περιήρχετο την επαρχία του, κινών τον λαόν των Χριστιανών εις αποστασίαν». Στις φυλακές των Χανίων που τον οδήγησαν τον έκλεισαν στο φρούριο της Σπλάντζιας (Τουρκικής συνοικίας τότε) μαζί με τον Ιεροδιάκονο Καλλίνικο, τον οποίο μισούσαν οι Τούρκοι για το νέο τρόπο διδασκαλίας που εφάρμοζε και εμπαικτικώς τον αποκαλούσαν «Νιζαμζετιτλήν». Αυτόν τον συνέλαβαν εις το χωριό Περιβόλια Κυδωνίας και εις την οικία του Κωνσταντίνου Γερακάκη.
Εις τους φυλακισμένους Επίσκοπο και Διάκονο οι Τούρκοι αποφάσισαν σε αυτούς πρώτα να δώσουν το πρώτο σημείο όσων μελετούσαν να κάνουν κατά των Χριστιανών της Κρήτης. Ήλπιζαν ότι με τρομοκρατία και σφαγές αμάχων θα καταπνίξουν το μελετώμενο επαναστατικό κίνημα. Ο τουρκικός όχλος με αλλαλαγμούς και οχλαγωγία απαίτησε από τον πασά την παράδοση στα χέρια τους των κρατουμένων. Ο πασάς έδωσε την άδεια και αφήνουμε σε αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων να μας δώσουν την συνέχεια του μαρτυρίου.
Ο Γάλλος πρόξενος Χανίων, αυτόπτης μάρτυρας του μαρτύριου μας διέσωσε στις σημειώσεις του αρχείου του Γαλλικού Προξενείου Χανίων, ότι ο Μελχισεδέκ τις τελευταίες στιγμές της ζωής του εφώναξε «Φάτε θεριά τις σάρκες μου μα το πνεύμα μου, που παραδίδω σήμερα στον Πλάστη μου, δεν μπορείτε να μου το βλάψετε. Έχω ελπίδα σταθερά πως ο Θεός θα τιμωρήσει την κακία σας πολύ γρήγορα, γιατί χύνεται άδικα των Χριστιανών το αίμα.
Ο περιηγητής Pashley που βρήκε τα αρχεία του γαλλικού προξενίου Χανίων αναφέρει ότι βρήκε τις ακόλουθες επιστολές
14 Μαίου 1821 Οι Τούρκοι φυλάκισαν τον επίσκοπο Κισάμου ως εγγύηση για αυτά που κάνουν οι Έλληνες στην ενορία του.
4 Ιουνίου 1821 ο Επίσκοπος Κισάμου παρεδόθη εις την μήνιν του όχλου όστις άνευ διακρίσεως εις το αξίωμά του, τον έσυρεν από την γενειάδα ημίγυμνον δια μέσου όλης της πόλεως και τον απηγχόνισε θηριωδώς εις την οδόν προς την μητροπολίν του. Αδυνατώ να περιγράψω την αγρίαν χαρά του όχλου και ακόμα ολιγότερον την αγανάκτησιν των δημίων, οίτινες παρά τας θηριωδίας των δεν ηδυνήθησαν να κάμψουν το φρόνημα του δυστυχούς και αξίου καλυτέρας τύχης Επισκόπου.

ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΥΣΟ ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗ ΤΟ 1834

"Καλίτεροι οι αδελφοί της εκκλησίας παρά οι αδελφοί της κοιλιάς"
.....Ήρθε από το Ναύπλιο για να πουλήσει την γη των προγόνων του, μιας και δεν μπορούσε να ζήση κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Ονομάζεται Μανούσος Βαρδουλάκης, είναι σωματώδης και μοιάζει από σίδερο φτιαγμένος, ενώ κοντεύει τα εξήντα. Ο άξιος Σφακιανός που αναμφίβολα είναι ένα καλό δείγμα των παλαιών ορεσίβιων ήταν ένα από τους αρχηγούς που λεηλάτησαν την Σητεία το 1829. Παραδέχεται δε ότι έχει σκοτώσει περίπου δέκα άτομα στις βεντέτες των περασμένων χρόνων. Λίγοι προσθέτει, έχουν πεθάνει από φυσικό θάνατο στα Σφακιά. Εξ'άλλου όταν δολοφονούσαν κάποιον ήταν καθήκον της οικογένειας να εκδικηθεί, ακόμα κι αν περνούσαν 40-50 χρόνια. Το χρέος παρέμεινε και ήταν θέμα τιμής να αποσπάσουν την πληρωμή. Ο γέρος Μανούσος λέει απλά," ήτονι το συνήθειον μας στα Σφακιά".
Εξ' άλλου δεν ήταν μόνο οι βεντέτες που διαιώνιζαν τις οικογένειες και μεταφέρονταν ως κληρονομία από πατέρα σε γιο, αλλά και μερικά χωριά είχαν μονίμως κακές σχέσεις και μερικές φορές έκαναν πόλεμο μεταξύ τους.
Οι δυο κύριοι εχθροί ήταν ο Γύρος και η κάμπη, ενώ οι μισοί κάτοικοι της Ανώπολης έπαιρναν το μέρος του Γύρου και οι άλλοι μισοί της Κάμπης. Ο Καλλικράτης και το Ασκύφου που διατηρούσαν φιλικές σχέσεις, συμμάχησαν εξ΄αιτίας του μίσους που έτρεφαν εναντίον της Νίπρου και του Ασφέντου. Η απόλυτη σύμπνοια των δυο τελευταίων χωριών ολοκληρώθηκε πριν από πάρα πολλά χρόνια. Τότες ένας Νιπριώτης, ο Οικονομικός δολοφονήθηκε από ένα Ασφεντιώτη. Οι περισσότεροι συγχωριανοί του πρώτου είχαν μαζί του δεσμό αίματος και αποφάσισαν να δώσουν ένα αλησμόνητο μάθημα στο τότε μισητό χωριό Ασφέντου.
Επιτέθηκαν λοιπόν στο Ασφέντου και κατάφεραν να διώξουν όλους τους κατοίκους κατάσχοντας τις περιουσίες και τα σπίτια τους. Οι ταλαίπωροι Ασφεντιώτες πήγαν και εγκαταστάθηκαν στον Κόφινα της Μεσσαράς.
Θα ήταν εύκολο να γεμίσουμε ένα βιβλίο με παραδείγματα από τις τιμωρίες με τις οποίες οι συγγενείς όλων αυτών που έχουν δολοφονηθεί, απαιτούν "αίμα για το αίμα".
Όταν σε μια χώρα οι νόμοι πάρουν από τα χέρια των κατηγόρων τη δίκη και την εκτέλεση του δολοφόνου, αυτές οι πράξεις χάνουν τον χαρακτήρα της τιμημένης εκδίκησης και της άτεγκτης δικαιοσύνης που κατέχουν σήμερα στα Σφακιά και γίνονται πλέον τολμηρά και αλησμόνητα εγκλήματα.
Οι πολυάριθμες βεντέτες στις Σφακιανές οικογένειες θα είχαν κανονικά παραλύσει το 1821 τις προσπάθειες των επαναστατημένων Κρητικών εναντίον των μωαμεθανών.
Ωστόσο η εκκλησία κάλεσε τους γιους της να αδελφοποιηθούν. Η πνευματική σχέση που δημιουργείται είναι τόσο επίσημη και ιερή, όσο και η συντεκνιά που απαγορεύει τον γάμο μεταξύ αυτών που έχουν άμεση σχέση με τις οικογένειες που ενώθηκαν. Το 1821 οι Σφακιανοί έκαναν αυτήν την θρησκευτική τελετή, για να συγχωρέσουν τις αμοιβαίες εχθρότητες και να δουλέψουν φιλικά σε κάθε προσπάθεια εναντίον του κοινού εχθρού, των Τούρκων.
ROBERT PASHLEY 12 ΜΑΙΟΥ 1834

ΓΙΑ ΑΛΛΟΥ ΠΗΓΑΙΝΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ ΚΑΤΑΛΗΞΑ

Είχα ακούσει μια ιστορία για το περιβόητο τάγμα των Σουμπερίτων και προσπάθησα να βρω στοιχεία για την δράση τους στην Κρήτη. Βρήκα τα ακόλουθα: Στην αρχή πίστευαν ότι ήταν ομάδα των SS (ΕΣ-ΕΣ). Στην πραγματικότητα η γερμανική ομάδα υπό τον Σούμπερτ δεν ανήκε στην Schutzstaffel αλλά ήταν αυτόνομη μονάδα που σχημάτισε ο λοχίας της GFP Φριτς Σούμπερτ από πρώην καταδίκους και έδρασε αρχικά στην Κρήτη. Λόγω των φρικαλεοτήτων που διέπραξε εκεί και επειδή η παραμονή της στην Κρήτη ήταν επικίνδυνη και για την ίδια, την μετακίνησαν στην Μακεδονία τοποθετώντας την στο τάγμα του Πούλου στις αρχές του 1944. Δηλαδή οι άντρες που διέπραξαν την σφαγή οργανικά ανήκαν στην δύναμη του ταγματάρχη Πούλου. Την ίδια εποχή οι Γερμανοί αποχωρούσαν από την Αθήνα, και τον Οκτώβριο έφυγαν και από την Θεσσαλονίκη, ο Πούλος τους ακολούθησε σχηματίζοντας άλλη μια εθελοντική μονάδα στην Σλοβενία που πολέμησε για την υπεράσπιση της Γερμανίας μέχρι το τέλος του πολέμου.
Μετά έψαξα να βρω τι ήταν ο Πούλος (όνομα και πράγμα ) και δείτε τι βρήκα:

Οι Έλληνες προδότες

Στις 25 Μαΐου 1945, δύο μεσήλικες παρουσιάστηκαν σε άθλια κατάσταση στην είσοδο της ελληνικής πρεσβείας στη Βέρνη. Ο φύλακας τούς λυπήθηκε και πώς να γινόταν διαφορετικά. Του είπαν ότι ήταν αντιστασιακοί, ότι είχαν συλληφθεί από τους Γερμανούς και ότι είχαν μεταφερθεί ως όμηροι στη Γερμανία. Δεν ζητούσαν παρά τα απαραίτητα για να επιστρέψουν στην Ελλάδα και στις οικογένειές τους. Έδωσαν τα ονόματά τους: Γρηγόριος Π... και Διονύσιος Α..... Ήταν τα μοναδικά αληθινά στοιχεία.
Ο Γρηγόριος Π ήταν από τους γνωστότερους Ελληνες εθνικοσοσιαλιστές, στενός συνεργάτης του αρχηγού του «Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Μακεδονίας Θράκης» και βέβαια στενός συνεργάτης των κατακτητών, οι οποίοι τον τίμησαν με κυβερνητικές θέσεις στη Θεσσαλονίκη. Ο Π.... είχε αναλάβει και προ κατοχικά κυβερνητικές θέσεις και μάλιστα είχε παρασημοφορηθεί από τον βασιλέα Γεώργιο. Ωστόσο, όταν έστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον Χίτλερ, παραμονές της γερμανικής εισβολής, η μεταξική κυβέρνηση αποφάσισε να τον απομακρύνει από την κυβερνητική θέση (ο Π... ήταν τότε νομάρχης Χαλκιδικής).
Ο Διονύσιος Α..., πάλι, είχε επιδείξει και κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου την πίστη του στους ναζί. Γεννημένος στην Κέρκυρα, μόνιμος κάτοικος της Θεσσαλονίκης, ήταν αξιωματικός και όπως και ο –ίσως– γνωστότερος Έλληνας δωσίλογος Πούλος έφθασε μέχρι τον βαθμό του συνταγματάρχη. Ωστόσο, στη διάρκεια του πολέμου καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία ως κατάσκοπος του εχθρού, αλλά η είσοδος των Γερμανών στάθηκε σωτήρια για τον Α....
Όταν ο Έλληνας πρέσβης στην Ελβετία ενημερώθηκε για τους δύο «αντιστασιακούς» φρόντισε να ρωτήσει την Αθήνα και έτσι, λίγους μήνες μετά, οι Π.. και Α... έφθασαν φρουρούμενοι στην Ελλάδα.
Οι δυο τους είχαν καταφύγει στη Γερμανία αμέσως μετά την απελευθέρωση. Από εκεί, με τη βοήθεια Γάλλων εργατών πέρασαν στην Ελβετία. Ο Έλληνας πρέσβης ήταν υποψιασμένος επειδή εκατοντάδες δωσίλογοι είχαν ακολουθήσει τον γερμανικό στρατό πολεμώντας μάλιστα στο πλευρό της Βέρμαχτ, κυρίως στην Αυστρία και τη Γερμανία.
Ο δωσιλογισμός στην Ελλάδα ήταν από τα μεγαλύτερα ταμπού της νεότερης ιστορίας μας. Σύμφωνα με έγγραφο της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Στρατού προς το υπουργείο Εσωτερικών το 1945, «ως και υμίν τυγχάνει γνωστόν, μέγας αριθμός Ελλήνων υπηκόων εκ των μεταβάντων κατά την διάρκειαν της κατοχής εις Ιταλίαν, Αυστρίαν και Γερμανίαν παραμένουσι εις τα εν λόγω κράτη ή διεσπάρησαν εις έτερα τοιαύτα της Μεσευρώπης αρνούμενοι τον επαναπατρισμόν των. Ικανός αριθμός δοσίλογων ηκολούθησε τα αποχωρούντα εχθρικά στρατεύματα. (...)».
Τους μήνες πριν από την πλήρη κατάρρευση των ναζί, στην Αυστρία και στη Γερμανία είχε συγκεντρωθεί ένα συνονθύλευμα δωσιλόγων απ’ όλη την Ευρώπη. Πολλοί από αυτούς πολέμησαν δίπλα σε ό,τι είχε απομείνει από τη Βέρμαχτ και μετά ασχολήθηκαν είτε με τη μαύρη αγορά είτε ως πράκτορες των συμμάχων υποδεικνύοντας φυγόδικους ναζί ή δίνοντας πληροφορίες για πρόσωπα και πράγματα στις χώρες τους».
Η ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε (αλλά πολύ συχνά όχι με ιδιαίτερο ζήλο, ίσως και λόγω της διοικητικής παράλυσης των πρώτων χρόνων) να προλάβει τις προθεσμίες έκδοσης από διάφορες χώρες. Δωσίλογοι εντοπίστηκαν όχι μόνο στις ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στην Αιθιοπία (Αντίς Αμπέμπα, ο Αριστοτέλης Χ. ο οποίος εξεδόθη), στην Πραιτόρια της Ν. Αφρικής, στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ.
περισσότερα καθώς και πολλά ονόματα στο http://forum.kakapaidia.gr//showthread.php?t=1347

LA TERESE

Το ναυάγιο του γαλλικού πλοίου "La Terese" βρέθηκε το 1976 κατά τη διάρκεια των ερευνών που έκανε ο περίφημος Jacques Yves Cousteau στο κρητικό πέλαγος, σε συνεργασία με το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού.
Σύμφωνα με τον Τύπο της περιόδου, το ναυάγιο εντόπισε πρώτος ένας αυτοδύτης από το Ηράκλειο, (Μανώλης Βουτσαλάς) στην περιοχή μεταξύ του κόλπου του Ηρακλείου και του νησιού Δία.
Οι συστηματικές έρευνες άρχισαν το 1987 και πολλά ευρήματα ανασύρθηκαν ως και σήμερα: διάφορα όπλα, τα κανόνια του πλοίου, ακόμα και ο θυρεός του Γάλλου βασιλιά, εκατοντάδες βόλια, τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν στο πλοίο και πολλά αντικείμενα της καθημερινής ζωής.
Επειδή στο πλοίο βρέθηκαν περισσότεροι από 300 σκελετοί, γι' αυτό το λόγο ονομάστηκε "το ναυάγιο με τα κρανία", που παραμένουν μέσα στο πλοίο.
Τα ευρήματα από το ναυάγιο του πλοίου είναι πολύ ενδιαφέροντα και σημαντικά για τους λόγους, ότι δίνουν πολλές και καλές πληροφορίες για τις τεχνική της ναυπηγικής εκείνη την περίοδο, αλλά και ιστορικές πληροφορίες για την 25ετή πολιορκία της Candia, του Ηρακλείου, από τους Οθωμανούς.
Σύμφωνα με τα έγγραφα της περιόδου, το πλοίο ήταν μέρος του στόλου ο οποίος έφτασε στο Ηράκλειο, προκειμένου να βοηθήσει την πολιορκία της πόλης.
Ήταν η ναυαρχίδα του στόλου και έφτασε στο Candia στις 19 Ιουνίου του 1669.
Ήταν το μόνο πλοίο του στόλου που βυθίστηκε κατά τη διάρκεια της επίθεσης των Γάλλων στις 24 Ιουνίου του 1669!! Το πλοίο βυθίστηκε λόγω μιας τυχαίας έκρηξης στην πυριτιδαποθήκη. Το ατύχημα αυτό είχε τεράστια αρνητική επίδραση στο ηθικό των χριστιανών στρατιωτών και εξ αιτίας αυτού του γεγονότος ο γαλλικός στόλος εγκατέλειψε το νησί. Λίγο μετά, το "Μεγάλο Κάστρο" πέρασε στους Οθωμανούς.
Το πλοίο είχε ναυπηγηθεί στο Τουλόν από 1662 έως 1665 και ήταν ένα από τα καλύτερα πολεμικά πλοία της Γαλλίας με 900 τόνους εκτόπισμα, 58 κανόνια και 300 άτομα πλήρωμα.

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ " ΠΕΡΣΙΑ"

Aπό ΚΑΡΕΛΑ ΓΙΩΡΓΟ

1915. Η εκστρατεία στην Καλλίπολη που αποτέλεσε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην Ιστορία του Α' Παγκοσμίου πολέμου σημαίνει και πολλές απώλειες στη θάλασσα, κυρίως για τις δυνάμεις της ΑΝΤΑΝΤ. Τα πλοία που διασχίζουν τη Μεσόγειο δεν είναι μόνο αυτά που μεταφέρουν στρατεύματα αλλά και πολλά εμπορικά και επιβατικά που αψηφώντας τους κινδύνους επέλεξαν να ταξιδέψουν στην περιοχή. Πολλά πλοία θα βυθιστούν από νάρκες, άλλα θα τορπιλιστούν χωρίς προειδοποίηση. Στη θαλάσσια περιοχή νότια της Πελοποννήσου, στο στενό των Αντικυθήρων και τη θάλασσα της Κρήτης βυθίστηκαν πολλά πλοία,πολύ περισσότερα από όσα εμείς γνωρίζουμε, ακόμα και από όσα φανταζόμαστε ότι θα μπορούσαν να έχουν απολεστεί.
Το ξέσπασμα του Α παγκόσμιου πολέμου (1914-1918) δεν απέτρεψε τον περιπατητικό μαχαραγιά Jagatjit Singh από τη μανία του που ήταν τα ταξίδια, παρά την εχθρότητα των ευρωπαϊκών χωρών που επεκτεινόταν και στις θάλασσες της Μεσογείου και την Ευρώπης γενικότερα. Το 1915, ο μαχαραγιάς αποφάσισε ένα μακροχρόνιο ταξίδι στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Αναχωρεί από τη Βομβάη με το πλοίο S.S. Caledonia. Περνώντας μέσω της Αιγύπτου επισκέφτηκε τα ινδικά συντάγματα που φρουρούσαν το κανάλι Σουέζ (για λογαριασμό της Μεγ Βρετανίας). Από την Αίγυπτο επισκέφτηκε το Παρίσι και έπειτα την Ισπανία. Στο τέλος του Απριλίου, έπλευσε για τις ΗΠΑ από το Γιβραλτάρ στο γαλλικό σκάφος της γραμμής S.S. Patria. Πέρασε τέσσερις μήνες επισκεπτόμενος τη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον, το Σικάγο, το Ντένβερ, το Colorado Springs, Grand Canyan, το Σαν Φρανσίσκο, το Λος Άντζελες και τη Santa Barbara. Μετά δεν παρέλειψε να επισκεφτεί την Salt Lake και το Yellow stone park διέσχισε στον Καναδά, όπου επισκέφτηκε το Τορόντο, τους καταρράκτες του Niagara, το Μόντρεαλ και το Κεμπέκ. Τον Αύγουστο, του 1915, ο μαχαραγιάς έφθασε στην Αγγλία και συνάντησε, μεταξύ των άλλων, τη βασίλισσα. Οι Βρετανοί ευχαρίστησαν το μαχαραγιά για την βοήθεια της Ινδίας στο μεγάλο πόλεμο. Ο μαχαραγιάς έφθασε στο Παρίσι τον Οκτώβριο, όπου πέρασε δύο μήνες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γαλλία, ο μαχαραγιάς επισκέφτηκε τα χαρακώματα στα γαλλογερμανικά σύνορα. Παρακολούθησε ακόμα το βομβαρδισμό των γερμανικών γραμμών από τα γαλλικά πυροβόλα όπλα στο Reims και Bosches. Νωρίς τον Δεκέμβριο, του 1915, ο μαχαραγιάς επρόκειτο να επιστρέψει από το λιμάνι της Μασσαλίας (Marsailles) στη νότια Γαλλία με το υπερωκεάνιο S.S. Περσία.
Κάποιες πληροφορίες όμως ότι το πλοίο ενδέχεται να γίνει στόχος των Γερμανών τον έκανε να μην επιβιβαστεί ο ίδιος στο πλοίο αλλά να ταξιδέψει με άλλο πλοίο. Ο θησαυρός του όμως που περιελάμβανε χρυσές και ασημένιες ράβδους, πολύτιμους λίθους και τα κοσμήματα, η αξία των οποίων ξεπερνά τα £ 50 εκατομμύρια σήμερα φορτώθηκαν στο SS Persia.
Ήταν αμέσως πριν από την ώρα μεσημεριανού γεύματος στις 30 Δεκεμβρίου, 1915. Το βρετανικό σκάφος της γραμμής SS Persia ταξίδευε στην πολυσύχναστη γραμμή από το Λονδίνο στη Βομβάη, μεταφέροντας 500 επιβάτες. Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος ήταν σε εξέλιξη αλλά, το σκάφος άφησε τον λιμένα της Μάλτας Valletta για να προχωρήσει πέρα από τη Μεσόγειο στο κανάλι Σουέζ. Στην τραπεζαρία της πρώτης θέσης σερβίριζαν σαμπάνια όταν χτυπήθηκε το σκάφος από μια τορπίλη, που εβλήθη χωρίς προειδοποίηση από ένα γερμανικό υποβρύχιο. Οι αυτόπτες μάρτυρες είπαν ότι βύθισε μέσα σε πέντε λεπτά. Περίπου 158 άνθρωποι επέζησαν της καταστροφής, αλλά 330 άνδρες, γυναίκες και παιδιά έχασαν τις ζωές τους.
Μέχρι αυτό το σημείο του πολέμου, οι πολίτες δεν ήταν στόχοι. Αλλά δεδομένου ότι η Αγγλία χρησιμοποιούσε τα σκάφη αυτού του τύπου ως μεταφορές στρατευμάτων, η Γερμανία άρχισε να στοχεύει στα σκάφη, μαζί με τους πολιτικούς επιβάτες. Το S.S. Περσία ήταν το πρώτο σκάφος που βυθίστηκε υπό αυτήν την νέα πολιτική της γερμανικής στρατηγικής στις θαλάσσιες εχθροπραξίες. Συγκλόνισε τον κόσμο, και δυσφήμισε τους Γερμανούς. Ο κυβερνήτης του Γερμανικού υποβρυχίου u- 38, Μax Valentiner με την πράξη του αυτή θα χαρακτηριζόταν σαν εγκληματίας πολέμου.

ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ

Tο Κάστρο της Κισάμου, ο Σκορδύλης, ο Χορτάτσης και ο Αλέξιος Καλέργης.
Το κάστρο της Κισάμου (φρούριο) το έκτισαν πιθανότατα οι Γενοβέζοι και βρισκόταν μόλις λίγα μέτρα από την Θάλασσα. Οι πρώτες γραπτές αναφορές για το φρούριο είναι του 1262 την εποχή των επαναστάσεων των Σκορδίληδων. Ο Σκορδίλης μαζί με τον Χορτάτση ήταν δυο αρχοντοκρητικοί που εξεγέρθηκαν με την παρότρυνση του Μιχαήλ Η΄Παλαιολόγου ο οποίος ήθελε να ανακτήσει την Κρήτη από τους Βενετούς. Δυστυχώς αυτή η επανάσταση δεν είχε αίσιο τέλος αφού οι Βυζαντινοί δεν προσέφεραν την αναμενόμενη βοήθεια στους Κρητικούς. Λέγεται δε ότι ακόμα και ο Αλέξης Καλλέργης, νεαρός αλλά ήδη άρχοντας της Επαρχίας, σύναψε μυστική συμφωνία με τους Βενετούς και πρόδωσε τους επαναστάτες. Ο Σκορδίλης μαζί με τον Χορτάτση κλείστηκαν στο φρούριο του Καστελλιού (Chissamo) μαζί με τα παλληκάρια τους, οι Βενετοί πολιόρκησαν το φρούριο αφού πρώτα για αντίποινα είχαν κάψει όλα τα γύρω χωριά. Τελικά αιχμαλώτισαν τους αρχοντοκρητικούς και κατέστρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά το φρούριο για να μην ξαναγίνει μέρος για νέα επανάσταση.
Το 1334 η Σύγκλητος της Βενετίας διέταξε την ανακατασκευή του φρουρίου. Το φρούριο άντεξε ως και τις αρχές του 1500 οπότε το ερήμωσε ο Barbarosa. Το 1554 αναστηλώθηκε αλλά ένας ισχυρός σεισμός το 1595 το κατέστρεψε σε τέσσερα σημεία. Το 1632 με ελάχιστα χρήματα η Σύγκλητος της Βενετίας διέταξε τον μηχανικό Raffaele Moniani να το ξαναοικοδομηση, όμως ήταν μάταιο μιας και το 1646 οι Τούρκοι πολύ εύκολα το κατέλαβαν.

ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΚΡΗΤΑΙΕΩΝ

Ελληνιστική περίοδος (330-69 π.Χ.)
Την περίοδο αυτή συνεχίστηκαν οι εμφύλιοι πόλεμοι με συνεχή ανάμιξη τρίτων στα εσωτερικά του νησιού. Κατά τον Πολύβιο, η Κνωσός και η Γόρτυς υπέταξαν την κεντρική Κρήτη, εκτός από τη Λύκτο, την οποία κατέλαβαν τελικά το 220 π.Χ. με την βοήθεια 1.000 Αιτωλών μαχητών. Η πόλη όμως ανοικοδομήθηκε με τη βοήθεια των Σπαρτιατών. Την ίδια εποχή οι Πολυρρήνιοι, οι Λαππαίοι και οι σύμμαχοί τους ζήτησαν τη βοήθεια του Φίλιππου Ε΄ και των Αχαιών και με την επικουρία τους απέκλεισαν τις συμμαχικές πόλεις της Κνωσού. Έτσι οι Κρήτες πολεμούσαν μεταξύ τους μέσα και έξω από το νησί τους. Το 201 π.Χ. ξέσπασε νέος εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των κρητικών πόλεων και επικράτησε αναρχία με αποτέλεσμα οι Κίλικες πειρατές χρησιμοποιώντας τα λιμάνια που τους πρόσφεραν οι απόβλητοι των πολιτειών, να ενοχλούν την Ρώμη στη Σύγκλητο της οποίας έδωσαν την ευκαιρία να επέμβει στα εσωτερικά του νησιού. Το 172 π.Χ στη σύγκρουση Γόρτυνας- Κυδωνίας, η δεύτερη ζήτησε τη βοήθεια του Ευμένη Β΄ της Περγάμου. Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, παρατηρείται σταδιακή πρόοδος των δημοκρατικών θεσμών σε όλες τις πόλεις. Η δύναμη των κόσμων μειώθηκε, ενώ η ισχύς της εκκλησίας του δήμου και της βουλής ενδυναμώθηκε. Παράλληλα, εμφανίστηκαν τάσεις για συγκρότηση ευρύτερων ενώσεων γειτονικών πόλεων. Οι πιο χαρακτηριστικές είναι η ένωση των Ορέων στη νοτιοδυτική Κρήτη (τέλη 4ου π.Χ. αιώνα) και το κοινό των Κρηταιέων, που ιδρύθηκε στα μέσα του 3ου π.Χ. με πρωτοβουλία της Γόρτυνας. Στο κοινό αυτό μετείχαν, όπως μας πληροφορεί επιγραφή που διασώζει το κείμενο της συνθήκης, οι πόλεις Γόρτυς, Κνωσός, Φαιστός, Λύττος, Ραύκος, Ιεράπυτνα, Ελεύθερνα, Άπτερα, Πολυρρηνία, Σύβριτα, Λάππα, Αξός, Πριανσός, Αλλαρία, Αρκάδες, Κεραία, Πραισός, Λατώ, Βιάννος, Μάλλα, Ερώνος, Χερσόνησος, Απολλωνία, Έλυρος, Υρτακίνα, Ελτυνία, Ανώπολις, Αραδήν, Ιστρών και Τάρρα, ενώ δεν συμμετείχαν οι Φαλάσαρνα, Ολούς και Ίτανος και η Κυδωνία. Το κοινό των Κρηταιέων εξέδιδε απλώς τιμητικά ψηφίσματα, παραχωρούσε τίτλους ασυλίας και προξενίας και διατύπωνε ευχές. Τα πιο σημαντικά δείγματα των χρόνων αυτών είναι τα άφθονα νομίσματα που εξακολούθησαν να κόβουν οι πόλεις και οι επιγραφές των συνθηκών- συμμαχιών μεταξύ των διαφόρων συνασπισμών. Μάλιστα αυτά αποτελούν πολύ συχνά, τα μόνα στοιχεία που μαρτυρούν την ύπαρξη πόλεων που δεν αναφέρουν άλλες πηγές.

Η ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ μέρος ΙΙ

Η πτώση της Κρήτης στους Άραβες ήταν γεγονός υψίστης σημασίας αφού άλλαξε ουσιαστικά την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Η αλλαγή αυτή είχε τεράστιες επιπτώσεις στην ασφάλεια, την κυριαρχία και στην ίδια την βυζαντινή παρουσία στα νησιά και τις ακτές του Αιγαίου. Ο κίνδυνος έγινε φανερός ευθύς εξ αρχής αφού οι Άραβες άρχισαν τις επιδρομές τους στο Αιγαίο πολύ νωρίς, πριν ολοκληρώσουν την κατάκτηση της Κρήτης. Με την πάροδο του χρόνου οι επιδρομές γίνονταν όλο και συχνότερες καθώς και πιο επικίνδυνες προκαλώντας σοβαρές αναστατώσεις ή και πλήρης διακοπή στις θαλάσσιες επικοινωνίες. Λόγω των καταστροφών αυτών, το νησί, ως έδρα των Αράβων επιδρομέων, ονομάστηκε απ’ τους Βυζαντινούς «Θεόλεστος Κρήτης». Η γεωγραφική θέση της Κρήτης και η σοβαρότητα των αραβικών επιδρομών που ξεκινούσαν από εκεί, εξηγούν τις ακατάπαυστες προσπάθειες για την ανακατάληψη της νήσου απ’ τους Βυζαντινούς. Μετά τις αποτυχημένες εκστρατείες των Δαμιανού, Φωτεινού και Κρατερού και του Ωορύφα, άλλη μια μεγάλη εκστρατεία οργανώθηκε το 843 στην αρχή της βασιλείας του Μιχαήλ Γ΄ και της Θεοδώρας. Αρχηγός ήταν ο λογοθέτης Θεόκτιστος ενώ συμμετείχε και ο μάγιστρος Σέργιος Νικητιάτης. Το εκστρατευτικό σώμα φαίνεται ότι αποβιβάστηκε σε περιοχή που έλεγχαν ακόμα οι Βυζαντινοί γι’ αυτό και δεν αναφέρεται προσπάθεια των Αράβων να εμποδίσουν της απόβαση. Η επιχείρηση απέτυχε εξαιτίας κάποιων ψευδών ειδήσεων που διαδόθηκαν στο βυζαντινό στρατόπεδο, περί δήθεν πραξικοπήματος στην Κωνσταντινούπολη. Ο Θεόκτιστος έφυγε με τμήμα του στρατού για την Κωνσταντινούπολη ενώ το υπόλοιπο σώμα που έμεινε καταστράφηκε απ’ τους Άραβες. Έτσι εικάζεται ότι όποιο τμήμα του νησιού είχε μείνει σε βυζαντινά χέρια, πέρασε και αυτό σε αραβική κυριαρχία . Παρά την αποτυχία, αυτή οι Βυζαντινοί επέμειναν και έτσι το 866, επί Μιχαήλ Γ’ (843-67), προετοιμάστηκε μια νέα μεγάλη εκστρατεία, κυρίως απ’ τον καίσαρα Βάρδα, αδερφό της Θεοδώρας και ουσιαστικό κυβερνήτη του κράτους. Και τούτη η εκστρατεία απέτυχε αφού καν δεν ξεκίνησε εξαιτίας της δολοφονίας του Καίσαρα Βάρδα, ένα χρόνο πριν την δολοφονία του ίδιου του Μιχαήλ Γ'. Ύστερα όμως από μια επιτυχημένη επιχείρηση εναντίον τους στον Κορινθιακό Κόλπο, με επικεφαλής τον Νικήτα Ωορύφα, οι Αραβοκρήτες ησύχασαν για ένα διάστημα και τα παράλια της Μ. Ασίας καθώς και τα νησιά του Αιγαίου ανέπνευσαν για λίγο. Μετά την καταστροφή της Θεσσαλονίκης το 904 από τον Λέοντα Τριπολίτη, οι βυζαντινοί αντεπιτέθηκαν. Έτσι ο ναύαρχος Ιμέριος κατέλαβε την μέχρι τότε ουδέτερη Κύπρο και το 910 κατέστρεψε τη Λαοδίκεια. Τότε ήταν η εποχή που αποφάσισαν οι Βυζαντινοί να εξαλείψουν και τον κίνδυνο απ’ τους Άραβες της Κρήτης. Το 911-912 οργανώθηκε νέα εκστρατεία με αρχηγό τον Ιμέριο με ισχυρές δυνάμεις ναυτικού και πεζικού. Και αυτή τη φορά όμως η αυτοκρατορία απέτυχε να ανακτήσει την Κρήτη. Μόλις το 249 ο Κωνσταντίνος Ζ΄ αποφάσισε να οργανώσει καινούργια επιχείρηση κατά των Αράβων της Κρήτης, οι επιδρομές των οποίων είχαν προξενήσει τεράστιες ζημιές στο κράτος. Όμως και αυτή τη φορά το τέλος ήταν άδοξο λόγω κυρίως της ανικανότητας του πατρικίου Κωνσταντίνου Γογγύλη που τέθηκε επικεφαλής. Μετά και αυτή την αποτυχία, λίγοι ήταν εκείνοι που θα διατύπωναν την ιδέα μιας νέας εκστρατείας εναντίον της Κρήτης. Το 960 όμως, επί βασιλείας του Ρωμανού Β', ο παρακοιμώμενος Ιωσήφ Βρίγγας έπεισε τον νεαρό αυτοκράτορα και τη Σύγκλητο για το εγχείρημα αυτό. Αξιοσημείωτη είναι και μια φράση του Ιωσήφ Βρίγγα, που δηλώνει την πολιτική σκέψη της εποχής «και πρέπον εστίν υπέρ των Χριστιανών και ομοφύλων αγωνίζεσθαι». Η άποψη του Βρίγγα που τελικά επικράτησε, ήταν να δοθεί η αρχηγία στον δομέστικο των Σχολών της Ανατολής Νικηφόρο Φωκά. Στις μεγάλες δυνάμεις που συγκεντρώθηκαν περιλαμβάνονταν σώματα από όλα τα Θέματα, κυρίως τα ανατολικά, και επιπλέον Ρώσοι, Σλάβοι και Αρμένιοι στρατιώτες που υπηρετούσαν στο βυζαντινό στράτευμα. Παρά τους υπερβολικούς αριθμούς που δίνουν οι βυζαντινές πηγές για τις δυνάμεις του Φωκά, επρόκειτο για μια επιχείρηση πράγματι μεγάλης κλίμακας. Υπολογισμοί, κάπως πιο μετριασμένοι, αποδίδουν περίπου ένα αριθμό 200-250 πλοίων και συνολικά 70000 – 75000 ανδρών από τους οποίους οι 5000 ήταν ιππείς. Για τους αριθμούς αυτούς δεν είναι δυνατόν να υπάρχει μεγάλη βεβαιότητα αν και είναι πιο ρεαλιστικοί απ’ αυτούς που παραδίδουν οι πηγές, δηλ. 2000 πυρφόρα πλοία, 1000 δρόμωνες και 307 φορτηγά πλοία ενώ οι μάχιμοι, σύμφωνα πάντα με αυτές ανέρχονται σε 300000 άνδρες. Αυτή τη φορά ο στόχος των Βυζαντινών επετεύχθη. Τα στρατεύματα του Φωκά κυριάρχησαν στην ύπαιθρο του νησιού, παρά την αρχική αντίσταση των Αράβων, και κατόπιν, έπειτα από εννεάμηνη σκληρή πολιορκία, κατέλαβαν και τον Χάνδακα, την πρωτεύουσα του κράτους τους, στις 7 Μαρτίου του 961. Με τα γεγονότα αυτά κλείνει για την Κρήτη η περίοδος της Αραβοκρατίας. Πρόκειται για περίοδο για την οποία η ιστορική έρευνα έχει αρκετά κενά. Είναι γεγονός ότι οι γνώσεις μας για την Κρήτη της εν λόγω εποχής είναι ελλιπείς και οι όποιες διαθέσιμες αντλούνται από διάφορους Βυζαντινούς και Άραβες ιστορικούς καθώς και από βίους Αγίων. Οι περιγραφές όμως αυτές αφορούν κυρίως τα πολεμικά γεγονότα ή τις επιδρομές εκατέρωθεν. Λεπτομερείς πληροφορίες για την εσωτερική οργάνωση του νησιού ή την κατάσταση του πληθυσμού της υπαίθρου δεν διαθέτουμε σε επάρκεια.
ΠΗΓΗ: Φαντάκης Ιωάννης
Αρχαιολόγος

ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ

Η κατάκτηση της Κρήτης από τους Άραβες υπήρξε ένα σημαντικό γεγονός, μνεία του οποίου βρίσκεται, με περισσότερες ή λιγότερες λεπτομέρειες, τόσο σε βυζαντινές όσο και σε αραβικές πηγές. Παραδόξως όμως, για ένα γεγονός τέτοιας σημασίας οι βυζαντινές και αραβικές πηγές δεν συμφωνούν μεταξύ τους σε αρκετά σημεία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι αραβικές πηγές αποδεικνύονται καλύτερα πληροφορημένες από τις βυζαντινές .

Ο τόπος προέλευσης των κατακτητών και η χρονολογία της κατάκτησης είναι δύο απ’ τα βασικά σημεία της διαφωνίας. Οι Άραβες που κατέλαβαν την Κρήτη προέρχονταν από την Ισπανία, συγκεκριμένα την Ανδαλουσία. Στην Κόρδοβα είχε ξεσπάσει ανταρσία εναντίον του Εμίρη Hakam η οποία όμως καταπνίγηκε στο αίμα . Οι επαναστάτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να αναζητήσουν καταφύγιο σε άλλες μουσουλμανικές χώρες. Οι αριθμοί που παραδίδονται ανέρχονται περίπου σε 15000 ψυχές που έφτασαν στην Αλεξάνδρεια το 814-5. Εκεί εκμεταλλευόμενοι την εσωτερική αναταραχή στην Αίγυπτο, κατέλαβαν την πόλη γύρω στο 818 και αργότερα εξέλεξαν τον Abu Hafs Omar (Αποκαύχος) ως αρχηγό. Ο Χαλίφης al Mamun (813 – 833) δεν κατάφερε να αντιδράσει παρά μόνο το 825. Τότε βάδισε εναντίον της Αλεξάνδρειας, όπου αφού νίκησε τους Ανδαλουσιανούς, τους επέτρεψε να εγκαταλείψουν την πόλη με τον όρο να εγκατασταθούν σε μη μουσουλμανική χώρα. Έτσι οι Ανδαλουσιανοί Άραβες μπήκαν σε πλοία και κατευθύνθηκαν προς την Κρήτη, που τη γνώριζαν από προηγούμενες επιδρομές . Στις βυζαντινές πηγές τα γεγονότα παραδίδονται κάπως διαφορετικά. Δηλαδή δηλώνεται ότι οι Άραβες της Κρήτης προέρχονται κατευθείαν απ’ την Ισπανία και ότι εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη, όπου «έρεε μέλι και γάλα» λόγω της φτώχειας της πατρίδας τους. Η διήγηση αυτή είναι φανταστική και περιέχει διάφορα μυθολογικά στοιχεία.

Οι βυζαντινές πηγές τοποθετούν την απόβαση των Αράβων στην Κρήτη, στη διάρκεια της βασιλείας του Μιχαήλ Β’ (820-29), ο οποίος, σύμφωνα πάντα μ’ αυτές έστειλε διαδοχικά τον στρατηγό Φωτεινό και λίγο αργότερα τον «κόμητα του βασιλικού Ιπποστασίου» Δαμιανό. Μετά την αποτυχία και των δύο, έστειλε τον Κρατερό, ο οποίος επίσης κατατροπώθηκε. Έπειτα οργάνωσε εκστρατεία με αρχηγό τον Ωορύφα, στρατιωτικό με μεγάλη πείρα, ο οποίος παρά το ότι απάλλαξε τα νησιά του Αιγαίου από τις Αραβικές επιδρομές, δεν πέτυχε κάτι ουσιαστικό εναντίον των Αράβων της Κρήτης . Τα γεγονότα αυτά, ακόμα και αν έγιναν όπως περιγράφονται στις βυζαντινές πηγές είναι αδύνατον να έγιναν στα πλαίσια της βασιλείας του Μιχαήλ Β’ μιας και τότε ένα μεγάλο τμήμα της αμυντικής δύναμης του κράτους είχε καταστραφεί εξαιτίας της επανάστασης του Θωμά του Σλάβου (821-23). Έτσι σύμφωνα με τις χρονολογίες που παραδίδονται από τις αραβικές πηγές, η απόβαση των Αράβων στην Κρήτη δεν θα έγινε πριν την εκδίωξη των Ανδαλουσιανών από την Αλεξάνδρεια, δηλαδή το 826-28. Έτσι οι εκστρατείες των Φωτεινού – Δαμιανού, του Κρατερού και του Ωορύφα, δεν μπορεί να έλαβαν χώρα στο υπόλοιπο της βασιλείας του Μιχαήλ Β΄ (828-9) αλλά πρέπει να εκτείνονται χρονολογικά και στη βασιλεία του Θεόφιλου (829-42).

Η επιτυχημένη απόβαση των Αράβων πρέπει μάλλον να σχετίζεται με την διοικητική οργάνωση του νησιού, το οποίο λόγω του ότι δεν είχε ακόμα αναχθεί σε Θέμα , δεν διέθετε επαρκείς δυνάμεις πεζικού και ναυτικού προς απόκρουση των εισβολέων . Πάνω στο ζήτημα αυτό, όμως, έχουν διατυπωθεί και διαφορετικές απόψεις. Υποστηρίζεται δηλαδή ότι η Κρήτη είχε γίνει Θέμα ήδη απ’ την εποχή του Λέοντα Γ’ (717-41). Ο Γ. Σπυριδάκης, βασιζόμενος σε αγιολογικά κείμενα της περιόδου της εικονομαχίας και στο Τακτικόν Uspenskij, υποστηρίζει ότι η Κρήτη ήταν Θέμα την περίοδο εκείνη, διότι ο Λέων Γ’ μετά την απόκρουση των Αράβων και τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης, θα ανέδειξε και την Κρήτη σε Θέμα υπό στρατηγό για να μπορεί να υπερασπίζεται τον εαυτό της, λόγω της απομακρυσμένης θέσης της.

Το βέβαιο πάντως είναι ότι η κατάληψη της Κρήτης δεν θα έγινε αυτόματα και ταυτόχρονα. Θα πρέπει να ολοκληρώθηκε σε μακρύ χρονικό διάστημα, γεγονός που δεν αμφισβητείται. Η άποψη ότι οι Άραβες πρώτα εγκαταστάθηκαν και εξασφάλισαν ένα μέρος, και έπειτα, προοδευτικά κατέλαβαν, ή εξανάγκασαν και άλλες περιοχές να υποταχθούν, δείχνει να ευσταθεί από τα υπάρχοντα στοιχεία. Από τη μια, ακαθόριστες χρονολογίες κατάκτησης που δίνουν οι διάφοροι Άραβες ιστορικοί, που ποικίλουν από το 815 έως το 865 είναι πολύ εύλογο στοιχείο: αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι για πολύ καιρό ήταν αδύνατο να καθοριστεί αν το νησί βρίσκονταν υπό βυζαντινό ή αραβικό έλεγχο. Επιπλέον, το γεγονός ότι στο βιβλίο με τον κατάλογο των βυζαντινών θεμάτων του Ιbn – Khordhodbeh, που παρουσιάζει την κατάσταση μεταξύ 838-848, η Κρήτη συγκαταλέγονταν στις βυζαντινές περιοχές. Επίσης η Κρήτη περιλαμβάνονταν και στο Τακτικόν Uspenskij, το οποίο χρονολογείται περίπου στο 845. Τούτο αποτελεί μια επιπλέον ένδειξη της αβεβαιότητας που επικρατούσε σχετικά με το καθεστώς του νησιού, διότι ούτε οι Άραβες έγιναν αμέσως κύριοι της Κρήτης, ούτε οι Βυζαντινοί παραιτήθηκαν απ’ τη διεκδικήσεις τους. Για την ακρίβεια οι Βυζαντινοί ποτέ δεν παραιτήθηκαν απ’ τη διεκδίκησή τους, πράγμα που φαίνεται απ’ τις συνεχείς απόπειρες ανάκτησης της περιοχής .

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Η Κρήτη στις αρχές του 17 αι.

Η νησιωτική φύση της Κρήτης και ιδίως ή τέλεια απομόνωσή της μέσα στο πέλαγος αποτελούσαν μεγάλο πλεονέκτημα για την άμυνά της. Την φυσική αυτή οχύρωση την ενίσχυαν 8 κάστρα, από τα οποία τα κυριότερα ήταν ό Χάνδακας, το Ρέθυμνο και τα Χανιά. Τα υπόλοιπα 5 ήταν μικρά επάνω σε επίκαιρα νησάκια: τρία, ή Γραμβούσα, οι Αγ. Θεόδωροι και ή Σούδα, γύρω από τα Χανιά, ανίκανα να εμποδίσουν την απόβαση στην Περιοχή, και τα υπόλοιπα δύο ή Σπιναλόγγα και το Παλαιόκαστρο, πού δεσπόζει το λιμάνι των Φρασκιών. Ήδη ό δούκας της Κρήτης Dolfin Venier στα 1610 και ό στρατηγός Moresini στα 1629, ύστερ’ από επιθεώρηση πού είχαν κάνει, είχαν επισημάνει τα αδύνατα σημεία των οχυρώσεων, την ανάγκη επιδιορθώσεων τειχών, υδραγωγείων, δεξαμενών κ. λ., την κατασκευή συμπληρωματικών έργων, την οργάνωση, τον εφοδιασμό των ναυπηγείων Χάνδακα και Χανιών, την κατασκευή και την επάνδρωση αρκετών γαλερών με την έγκαιρη στρατολογία των αναγκαίων «κατεργάρηδων»κ. λ.Ο στρατός (militia) τής Κρήτης αποτελούνταν από ξένους πεζούς και ιππείς, μισθοφόρους και μη. Οι μισθοφόροι πεζοί υπηρετούσαν μόνιμα στα κάστρα υπό την διοίκηση των καπετάνιων και των αξιωματικών, πού δεν ήταν καθόλου καλοί. Ο μισθοφορικός στρατός ανέβαινε στις 4.000, από τις οποίες 2.000 περίπου υπηρετούσαν στην πρωτεύουσα, στον Χάνδακα, και από εκεί στέλλονταν προς κάθε κατεύθυνση, όταν παρουσιαζόταν ανάγκη, ενώ οι υπόλοιποι ήταν μοιρασμένοι στα γύρω κάστρα. Οι καπιτάνοι, καθώς και οι στρατιώτες, δεν καλοπληρώνονταν, με αποτέλεσμα να δοθή σε μερικούς από τούς τελευταίους ή σιωπηρή άδεια ν’ ασκούν το επάγγελμα του ράφτη, του κουρέα, του παπουτσή και του φούρναρη. Ο Moresini ισχυριζόταν ότι ή εισδοχή Ελλήνων των πόλεων και μερικών χωρικών κατέστρεφε βαθμιαία την οργάνωση του στρατού. Ο μη μισθοφορικός στρατός ήταν οι ντόπιοι πολιτοφύλακες (cernide), πού ανέβαιναν στις 14.000 (4.000 στον Χάνδακα, 5.000 στα Χανιά και Σφακιά, 3.500 στο Ρέθυμνο και 1.000
περίπου στην Σητεία). Οι πολιτοφύλακες των πόλεων, πού στρατολογούνταν κυρίως από χαμάληδες, εργάτες, βιοτέχνες, διοικούνταν από δικούς των αξιωματικούς (coloneli), από
μέλη των ευγενών τής Κρήτης από κατοίκους των πόλεων, ενώ αντίστοιχα των επαρχιών από καπετάνιους «Έλληνες από ξένους πού μιλούσαν τα ελληνικά. Από το ιππικό πάλι το μισθοφορικό, πού ονομαζόταν stratia και αποτελούνταν από τούς γνωστούς μας Ηπειρώτες, Αλβανούς και Κροάτες stradioti, διαιρούνταν σε 6 λόχους, από τούς οποίους 2 υπηρετούσαν στον Χάνδακα, 2 στα Χανιά, 1 στο Ρέθυμνο και 1 στην Σητεία. Τα γυμνάσιά τους τα έκαναν το Καλοκαίρι είχαν ως αντικειμενικό στόχο την απόκρουση — μαζί με τούς πολιτοφύλακες (cernide) — αποβάσεων υποθετικού εχθρού. Συχνά όμως καταπίεζαν τούς χωρικούς ή και βαθμιαία αφομοιώνονταν από το περιβάλλον, ώστε ό Moresini προτείνει ν’ αντικαταστούν έγκαιρα. Το μη μισθοφορικό ιππικό, των φεουδαρχών (feudatarii), είχε ελαττωθεί από 1.400 άλογα σε 1.100, γιατί πολλοί φεουδάρχες είχαν φτωχύνει και χάσει τα φέουδά τους. Γενικά η κακή οικονομική τους κατάσταση τούς έκανε, ώστε να μην είναι ευχαριστημένοι από την υποχρέωσή τους να συντηρούν άλογο και να εκστρατεύουν ως ιππείς. Ως προς την ηθική υπόσταση των κατοίκων του τόπου ό Moresini γράφει: «δεν βρήκα τίποτε άλλο παρά συνηθισμένα πράγματα και μάλιστα πολύ λιγότερα από εκείνα πού συμβαίνουν σε όλες τις πόλεις• γνώρισα μάλιστα στον Χάνδακα, στα Χανιά και στο Ρέθυμνο πολλούς ευγενείς, Βενετούς και Κρητικούς, ως και πολίτες τόσο φρόνιμους, τόσο σεμνούς και τόσο πειθαρχικούς στους εκπροσώπους του Κράτους, πού μεταχειρίζονταν τούς δουλοπαροίκους σαν τα παιδιά τους, πράγμα πού δεν το βλέπει κανένας πουθενά αλλού. Υπάρχουν όμως και Έλληνες (ιδιαίτερα από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα) πού δεν έχουν και πολύ λευκή ψυχή• πιο εύκολα δίνουν τις υποσχέσεις παρά πού τις εκτελούν• είναι πανούργοι, κόλακες υπερβολικά και εύχονται ν’ απονέμεται ή δικαιοσύνη μεροληπτικά. Στις δικαστικές διαφορές, στους καυγάδες και στις στρεψοδικίες ξεπερνούν πολύ τούς όμοιούς των κάθε άλλης χώρας. Αν ένας γενικός προβλεπτής ήθελε να παραμείνει, ακόμη και όλη την περίοδο τής υπηρεσίας του, στο πιο μικρό Καστέλλι του Βασιλείου, για να λύση όλες τις διαφορές τους, ας πιστέψουν οι εξοχότητές σας πώς δεν θα επρόφτανε». Οι βενετικές όμως αρχές δεν ήταν και ανεύθυνες για την κατάσταση αυτή. Η ανάμειξη ανώτερων δημοσίων υπαλλήλων στο εμπόριο και ιδίως οι σχέσεις τους με κερδοσκόπους και μεσάζοντες δημιουργούσαν πολλά παράπονα και έκαναν τον λαό να δυσφορεί εναντίον τους. Η Κρήτη την εποχή εκείνη ήταν χωρισμένη σε 4 διοικητικές περιφέρειες ή διαμερίσματα (territoria), του Χάνδακα, πού ήταν και ή πρωτεύουσά της, του Ρεθύμνου, των Χανιών και της Σητείας. Η διοικητική αυτή διαίρεση, πού είχε εφαρμοστή κατά τον 14 αι., διατηρήθηκε σχεδόν ή ίδια και στην εποχή της τουρκοκρατίας ως σήμερα ακόμη. Η διοίκηση του Χάνδακα περιλάμβανε 8 καστελλανίες, του Ρεθύμνου 3, των Χανιών 3 και τής Σητείας 1. Στην διοίκηση Χανιών υπάγονταν και τα Σφακιά, πού όμως δεν σχημάτιζαν καστελλανία, αλλά χωριστή διοικητική περιφέρεια με επικεφαλής Βενετό προνοητή από τα Χανιά, πού έδρα του είχε το Καστέλλο κοντά στην Χώρα των Σφακιών. Ως προς την σύνθεση του πληθυσμού τής Κρήτης διαπιστώνουμε ότι με το πέρασμα των χρόνων έχει γίνει αισθητή διαφοροποίηση στην δομή τής κοινωνίας της από ορισμένες ανακατατάξεις, πού προοιωνίζουν την έναρξη μιας νέας εποχής. Σύμφωνα με την έκθεση του γενικού προνοητή Β. Moro (25 Ιουλίου 1602) 01 κάτοικοι των πόλεων αποτελούνται από ευγενείς Βενετούς, από ευγενείς Κρητικούς, από φεουδάρχες πού ήταν άλλοτε άνθρωποι του λαού και οι οποίοι τώρα με αλλεπάλληλες απαλλοτριώσεις — έχουν τα φέουδα των προηγουμένων, από τούς πολίτες και από τον «όχλο». Κάτοικοι της υπαίθρου ήταν οι Αρχοντόπουλοι (απόγονοι οικογενειών Ελλήνων αποίκων του Βυζαντίου), οι Αρχοντορωμαϊοι (απόγονοι ευγενών Ελλήνων), ξεπεσμένοι τώρα και οι δύο σε χωρικούς, και λίγο πιο κάτω απ’ αυτούς οι χωρικοί. Οι σχέσεις μεταξύ των χωρικών και των ευγενών (ιπποτών) ήταν εχθρικές, αλλά το μίσος ανάμεσά τους δεν ήταν τόσο οξύ, ώστε να προκαλέσει επανάσταση. Όπως βλέπουμε, μεγάλη ρωγμή έχει σημειωθεί στην κοινωνική στρωματογραφία της Κρήτης. Η κάποια απάλυνση των σχέσεων οφείλεται, κατά τον Moro, στα διάφορα μέτρα πού πήρε ή βενετική δημοκρατία για ν’ ανακουφίσει τους χωρικούς από τις καταπιέσεις των ιπποτών.
Έπειτα ή ίση μεταχείριση Ελλήνων και Βενετών ευγενών, ή αγορά νέων κτημάτων από τούς Έλληνες, ακόμη ή εκμετάλλευση των κτημάτων αυτών από τούς χωρικούς καλυτερεύουν
κάπως οικονομικές και κοινωνικές τους σχέσεις. Η βελτίωση λοιπόν τής συμπεριφοράς της Βενετίας απέναντι του Κρητικού λαού, καθώς και ό μακρύς χρόνος πέρασε συνετέλεσαν, κατά τον Moro, ώστε να σβήση από τις καρδιές ή ανάμνηση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μολαταύτα ό Moro προτείνει να μη δίδονται οι τίτλοι της Κρητικής ευγενείας σε πολλούς εντόπιους, ώστε να μη διαταραχθή ή ισορροπία: να είναι δηλαδή ό αριθμός των ορθοδόξων ευγενών ίσος ή μεγαλύτερος από αντίστοιχο των καθολικών, για να ‘χουν πάντα την πλειοψηφία στα ζητήματα πού απασχολούν τις κοινότητες «ιδίως στα φορολογικά) οι καθολικοί παλαιοί έποικοι, οι οποίοι και πρέπει να προτιμούνται στα μεγαλύτερα αξιώματα. Κι’ όμως ή φυσική ροή των πραγμάτων οδηγούσε αναπότρεπτα προς αφομοίωση των παλαιών βενετικών οικογενειών. Οκτώ χρόνια αργότερα, 1610, ο δούκας της Κρήτης Dolfin Venier έγραφε τον επίλογό τους: Πολλές απ’ αυτές έσβησαν, αρκετές γύρισαν στην πατρίδα και άλλες, από αναμελιά και φτώχεια, κατάντησαν στα χωριά, άλλαξαν επαγγέλματα και έγιναν φτωχοί χωρικοί. Έτσι στο Συμβούλιο, πού συγκλήθηκε στα μέσα της θητείας μου, παραβρέθηκαν μόλις τριάντα περίπου απ’ αυτούς, ενώ από τους Κρητικούς παραβρέθηκαν περισσότεροι από εβδομήντα». Τα ίδια δηλαδή πού συνέβαιναν στις Κυκλάδες σημειώνονταν και εδώ. Σπουδαία επίσης είναι τα ιστορικά στοιχεία πού δίνει ό Moro για την θρησκευτική κατάσταση του τόπου, γιατί μας αποκαλύπτουν την επιταχυνόμενη διάχυση Βενετών και Ελλήνων (πού, όπως είδαμε, είχε αρχίσει πολύ νωρίς) και την αφομοίωση των πρώτων από τούς δεύτερους, όπως το διαπιστώνει και ό ίδιος ό γενικός προνοητής. Η τύχη της λατινικής κοινότητας τής Κρήτης είναι προδιαγραμμένη: «Οι ευγενείς Βενετοί ζουν σύμφωνα με το ρωμαϊκό δόγμα... Παρ’ όλο πού μερικοί από τούς Βενετούς αναγκάστηκαν από φτώχεια να κατοικήσουν στα χωριά, όπου ζουν κατά τον ελληνικό τρόπο, τα άγια μυστήρια τα εκτελούν κατά το λατινικό δόγμα. Το ίδιο λατινικό δόγμα διατηρούν επίσης όλες οι οικογένειες των γνωστών ευγενών Κρητικών, πού στάλθηκαν στο Βασίλειο εκείνο σαν αποικιστές και πήραν φέουδα, εκτός από μερικές πού αναγκάστηκαν κι’ αυτές από την φτώχεια να κατοικήσουν έξω στα φέουδά τους, και ασπάστηκαν το ορθόδοξο δόγμα. Οι άλλοι ευγενείς Κρητικοί, πού τούς παραχώρησε την ευγένεια ή Γαληνότητά σας υστερώτερα, και πού κατάγονται από τον λαό, είναι όλοι του ορθοδόξου δόγματος, εκτός από λίγους πού απόκτησαν την ευγένεια σαν νόθοι των εγγενών Βενετών και πρεσβεύουν το λατινικό δόγμα• οι απλοί φεουδάρχες, άλλοι είναι του ενός και άλλοι του άλλου δόγματος, ό λαός όμως όλος είναι του ορθοδόξου δόγματος». Επίσης χαρακτηριστικά είναι όσα γράφει ό Moro για την κατασίγαση των θρησκευτικών παθών: «Παλαιότερα οι Λατίνοι και οι ορθόδοξοι ήταν μεταξύ τους φανεροί εχθροί και εντελώς αντίθετοι. Πριν από λίγα χρόνια σε μερικές πόλεις του Βασιλείου έγιναν ταραχές, πού προκλήθηκαν από την διαφορά του δόγματος. Τώρα όμως, δόξα νάχη ό Θεός, ζούνε πολύ •ήσυχα, γιατί δεν υπάρχει καμιά διένεξη για τα ζητήματα της θρησκείας, επειδή και οι μεν και οι δε ζουν ελεύθερα στα δόγματά τους, και οι προύχοντες Έλληνες και άλλοι από το ίδιο δόγμα πολλές φορές πηγαίνουν στις λατινικές εκκλησίες ν’ ακούσουν την λειτουργία και οι λατίνοι συχνάζουν στις εκκλησίες των ορθοδόξων και δείχνουν πώς είναι ευλαβείς, για να κατακτήσουν την εμπιστοσύνη των Ελλήνων. Ο κλήρος και του ενός και του άλλου δόγματος είναι σεβαστός από όλους. Εκείνο όμως πού δείχνει περισσότερο τον σεβασμό των Ελλήνων προς το λατινικό δόγμα είναι ή γενική ευλάβειά τους στον Άγιο Φραγκίσκο. Στην εορτή του τρέχουν όλοι να επισκεφθούν την εκκλησία του και στις πιο σοβαρές ασθένειες των παιδιών τους είναι καθιερωμένο να τα κάνουν τάξιμο σ’ αυτόν τον άγιο και να ντύνουν την στολή με το σκουφάκι, πράγμα πού δεν το έβλεπε κανείς άλλοτε στο Βασίλειο. Στα Σφακιά είναι πολλοί απ’ αυτούς πού, από ευλάβεια προς τον άγιο, δίδουν το όνομά του στα παιδιά τους.Τα περασμένα χρόνια οι λατίνοι παπάδες δεν ήταν σεβαστοί. Στις λατινικές εκκλησίες δεν πήγαιναν οι ορθόδοξοι για ν’ ακούσουν την λατινική λειτουργία. Σήμερα, τώρα και λίγα χρόνια, τα πνεύματα και των μεν και των δε φαίνονται πολύ καλμαρισμένα και ησυχασμένα...Άλλοτε ήταν επικίνδυνο να συζητά κανένας για την διαφορά μεταξύ Ελλήνων και Λατίνων• σήμερα συζητούν φιλικά δίχως να παρεξηγούνται...

Κλείνοντας το λόγο επάνω στο θέμα αυτό λέγω, ότι, παρ’ όλο πού δεν υπάρχουν μεταξύ Ελλήνων και Λατίνων οι σχέσεις πού θα υπήρχαν, αν ήταν του ίδιου δόγματος όλοι, όμως δεν παρουσιάζονται πια οι ταραχές και τα μίση, που δημιουργούσε πρωτύτερα ή διαφορά των δογμάτων». Φοβάται ο Moro την επίδραση των Ελλήνων επισκόπων στην Κρήτη και ζητεί ν’ απαγορευθή ή παραμονή τους, έστω και αν ακόμη παραιτηθούν και πρόκειται να ιδιωτεύσουν στο νησί. Ο Moro τούς φοβάται, «γιατί αφήνουν μεν την επισκοπή, διατηρούν όμως τον τίτλο το επισκόπου και τον ανάλογο σεβασμό, το ίδιο σαν να ήταν επίσκοποι με τίτλους και σαν τέτοιους τούς τιμούν οι Έλληνες με μυστικές εκδηλώσεις... Όταν οι Έλληνες βλέπουν έναν ιερωμένο αξιωματούχο, τον υποδέχονται, τον βάζουν στα σπίτια τους, του έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη και μπορεί κανείς να σχηματίση την γνώμη, ότι οι άνθρωποι αυτοί, πού έχουν κακές διαθέσεις προς την ρωμαϊκή εκκλησία και το λατινικό δόγμα, σπείρουν κρυφά, όταν εξομολογούν, καταστροφικά σπέρματα διχόνοιας ανάμεσα στους Έλληνες και στους Λατίνους. Εκτός απ’ αυτό, επειδή οι περισσότεροι είναι Τούρκοι υπήκοοι, είναι πάρα πολύ ύποπτοι και δεν μπορεί να περιμένη Κανείς απ’ αυτούς παρά μόνο κακό και ενέργειες αντίθετες στην Γαληνότητά σας». Ο Moro φοβάται επίσης τον συγχρωτισμό των στρατιωτών του ιταλικού στρατού με τούς εντοπίους και διαγράφει από τις τάξεις του τούς άνδρες πού συζούσαν με Κρητικές. Όπως βλέπουμε, ή αφομοίωση των Βενετών αποίκων από τούς Έλληνες είναι οριστική και τελεσίδικη. Προς την ανάμειξη των δύο πληθυσμών αντιστοιχεί ό παράλληλος συγκερασμός των ελληνικών και δυτικών πολιτιστικών στοιχείων μέσα και έξω από την Κρήτη, ό οποίος οδηγεί προς την δημιουργία τού ιδιότυπου τρόπου ζωής και πολιτισμού τού νησιού κατά το τέλος τού 16 και κατά το πρώτο μισό τού 17 αι.. Το Πολύχρωμο και γραφικό προϊόν του συγκρητισμού αυτού μάς το παρουσιάζει έκτυπα ή λογοτεχνία, ό ευαίσθητος δέκτης των νέων τάσεων.Οι αδικίες όμως και οι καταχρήσεις συνεχίζονται και αποτελούν αληθινή μάστιγα τού τόπου. Ο Moro τιμωρεί πολλές περιπτώσεις καταπιέσεων των Βενετών αξιωματικών σε βάρος των φτωχών χωρικών. Επίσης διαπιστώνει τις πολλές καταχρήσεις των υπαλλήλων, πού ήταν εντεταλμένοι με την αγγάρευση των κατοίκων και την εκτέλεση διαφόρων οχυρωματικών έργων: ότι πολλοί χωρικοί είχαν καταβάλει πολύ μεγαλύτερα χρηματικά ποσά από τα απαιτούμενα για την απαλλαγή τους από τις υποχρεώσεις τους, αλλά και τα ποσά αυτά τα είχαν καταχρασθή οι ίδιοι οι υπάλληλοι, χωρίς να τα καταγράψουν στους σχετικούς καταλόγους. Για να μην επαναληφθούν αυτά, ό Moro παίρνει τα κατάλληλα μέτρα, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει. τούς «αγγαρικούς» από 15.371 σε 20.960 (άρρενες διαφόρων ηλικιών), ήτοι κατά 5.569 άτομα ή κατά 30%. Η εφαρμογή όμως των νόμων είναι, φαίνεται, πλημμελής. Στα 1610 ή δικαιοσύνη εξακολουθεί να χωλαίνη ακόμη τόσο πολύ, ώστε να νοσταλγή ό δούκας τής Κρήτης Dolfin Venier την δικτατορική εξουσία, που είχε δοθή άλλοτε στον γενικό προνοητή Foscarini.Ενδιαφέρουσες επίσης είναι οι ειδήσεις του Moro που αναφέρονται στους κατοίκους των Σφακιών. Οι Σφακιανοί, οι ανδρείοι, άγριοι και τραχείς κάτοικοι του ορεινού και άξενου νοτιοδυτικού τμήματος της Κρήτης, δημιουργούν πάντοτε ζητήματα στους Βενετούς. Επειδή θεωρούνται «Αρχοντορωμαϊοι», απόγονοι δηλαδή παλαιών ευγενών οικογενειών, δεν αγγαρεύονται ούτε και στρατεύονται στα κάτεργα. Είναι χωρισμένοι, όπως και άλλοτε, σε δυο φατρίες, των Πατέρων και των Παπαδοπούλων, πού έρχονται συχνά σε ρήξεις, και οι περισσότεροι ζουν από ληστείες τόσο στην περιοχή τους, όσο και στις άλλες. Αν όμως τούς περιποιηθούν και τούς διαπαιδαγωγήσουν κατάλληλα, υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι θα προσφέρουν σοβαρές υπηρεσίες, γιατί — και εδώ μας δίνει ό Moro μιά χαρακτηριστική περιγραφή τους — «υπερέχουν από όλους τούς άλλους κατοίκους εκείνων των διαμερισμάτων, όχι μόνο γιατί είναι αρρενωποί στην όψη, ικανοί και ευκίνητοι, με σώματα λιγνά, ρωμαλέα και αγέρωχα, τολμηροί και ευγενικοί στους τρόπους, μα, αυτό πού ενδιαφέρει περισσότερο, γιατί έχουν οξύτητα πνεύματος, ψυχικό μεγαλείο και άφθαστη ικανότητα να χειρίζωνται τα όπλα, τόσο το τόξο όσο και το αρκεμπούζιο, όπου είναι εξαίρετοι, γιατί τέλος, είναι, δίχως αμφιβολία, οι πιο τολμηροί, οι πιο ανδρείοι και οι πιο γενναίοι άνδρες πού υπάρχουν στο Βασίλειο». Αισθητή είναι ή έλλειψη των σιτηρών, γιατί ή σιτοκαλλιέργεια στο νησί είχε αρχίσει και πάλι να υποχωρή. Τελευταία μάλιστα, στα 1604, όπως αναφέρει έκθεση του δούκα τής Κρήτης Zuanne Sagrado, ό δόγης είχε αναγκαστή να ξεριζώση πάλιν όλα τα καλλιεργήσιμα χωράφια πού είχαν μετατραπή σε αμπέλια. Η Κρήτη την εποχή αυτή κυκλώνεται από πλήθος πειρατών πού λυμαίνονται τις θάλασσες και χάνουν επικίνδυνα τα ταξίδια. Οι πειρατές στον καιρό του τρυγητού παρουσιάζονταν συχνά με τα μπερτόνια τους σαν ειρηνικοί έμποροι και με τα άνομά τους χρήματα αγόραζαν μοσχάτα κρασιά, χωρίς να διστάσουν να πληρώσουν και κάτι παραπάνω. Έπειτα από τις ληστρικές και εμπορικές αυτές επιχειρήσεις ξαναγύριζαν στα σπίτια τους και ξεχειμώνιαζαν, ώσπου ν’ αρχίσουν πάλι τα ίδια με την άνοιξη. Οι επισκέψεις αυτές των καραβιών, συγκεκριμένα των εξοπλισμένων γαλιονιών, στις νότιες ακτές το νησιού, σε κάθε άκρο του, συνεχίζονται και στα επόμενα χρόνια και ανησυχούν πολύ τον δούκα της Κρήτης Dolfin Venier: «Οι άνθρωποι αυτοί, πού αποβιβάζονται κατά εκατοντάδες και παραμένουν κάμποσο καιρό στο Βασίλειο, δημιουργούν συμπάθειες και εγκάρδιες σχέσεις, επειδή καλοπληρώνουν τις αναπαύσεις τους στο νησί και τα εμπορεύματα πού αγοράζουν, αλλά είναι επικίνδυνοι για την δημόσια υγεία, επειδή δεν γίνεται κανένας υγειονομικός έλεγχος. Έπειτα, επειδή ανήκουν σε διάφορους ηγεμόνες, εχθρούς τής οθωμανικής αυτοκρατορίας, είναι εύκολο να προκαλέσουν τις εύλογες υποψίες των Τούρκων». Και ακριβώς μιά τέτοια υποψία έδωσε την αφορμή τουλάχιστο ν’ αρχίση ό μεγάλος Κρητικός πόλεμος (1645 - 1669), πού τάραξε τον χριστιανικό κόσμο.
Πηγή: Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Γ’ τομ., Θεσσαλονίκη 1968.