Ο ναός του Αγίου Γεωργίου στον κόμβο Νοπηγείων.
Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με το ιερό προς το νότο και κτίστηκε τον 9ο αιώνα στη θέση Ρωμαϊκού ναού, πιθανόν της Αρτέμιδος. Αρχικά αναφέρεται ως αφιερωμένος στον Άγιο Στέφανο και στη συνέχεια στον Άγιο Γεώργιο.
Αυτά τα ολίγα αναφέρονται στο διαδίκτυο για τον ναό που όμως δεν είναι χτισμένος πάνω σε αρχαίο ναό αλλά σε Ρωμαϊκά λουτρά που έχουν ανασκαφτεί τμήματα έξι λειτουργικών χώρων χωρίς να αποκαλυφθεί το κτηριακό συγκρότημα στο σύνολο του, το οποίο εκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις, απο την ΕΦΑ Χανίων. Στην περιοχή εντοπίσθηκαν πήλινοι αγωγοί απομάκρυνσης του νερού από δύο χώρους καθώς και ένας υπόγειος κτιστός αεραγωγός, ο οποίος εξυπηρετούσε τη θέρμανση τριών χώρων, με τη κυκλοφορία θερμού αέρα. Τα πρώτα ανασκαφικά στοιχεία τοποθετούν την ανέγερση του συγκροτήματος στο 2ο αι. μ.Χ.
Στην δεύτερη φώτο φαίνονται καθαρά τα κυκλικά ρωμαϊκά κτήρια των λουτρών*, που όπως ξέρουμε οι Ρωμαίοι έφτιαχναν τα λουτρά τους κοντά σε πηγές ή ποτάμια με νερό όλο το χρόνο.
Ο Ναός θεωρείτε οτι είναι του 15ου αιώνα και όχι του 9ου αιώνα.
Τέλος η τελευταία μαρτυρία για το μέρος έγινε απο τον R. Pashley
22 Απριλίου 1834
…….Μόλις περάσαμε την κορυφογραμμή, συναντήσαμε δεξιά μας την Νόπια (Nόπια-Νοπήγια). Αμέσως μετά αντικρίσαμε τον κόλπο της Κισάμου…..φτάσαμε σε μια πηγή και λίγα λεπτά αργότερα είδαμε την πεδιάδα της Κισάμου, που είχε μήκος τέσσερα μίλια και πλάτος ένα. Είναι σπαρμένη με σιτάρι, αλλά έχει και πολλά ελαιόδενδρα……Το Καστέλι βρίσκεται κοντά στην άλλη της άκρη. Αφού προχωρήσαμε ένα μίλι, βρεθήκαμε πάνω από την Νοπία, (Νοπήγεια) στην ανατολική άκρη της πεδιάδας. Ένα ποτάμι ρέει δυτικά του χωριού(την εποχή εκείνη μάλλον το χωριό ήταν χαμηλά) και το χωρίζει από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Μας συνοδεύει τώρα και ένας Έλληνας από την Νοπία, ο Αντώνιος Χαραδάκης, που συναντήσαμε πριν από μισή ώρα και προσφέρθηκε αμέσως να με οδήγηση στα αρχαία κατάλοιπα, κοντά στην εκκλησία που μοιάζει να έχει χτιστεί στη θέση ενός αρχαίου ναού.
….Ο προσανατολισμός της εκκλησίας είναι Β.-Ν., και όχι Α.-Δ. όπως συνηθίζεται στις ορθόδοξες ελληνικές εκκλησίες. Αυτή η αρχιτεκτονική ιδιομορφία του κτίσματος σάστισε τόσο τον οδηγό μου όσο και εμένα .
….Θα προσθέσω ότι, στη νοτιοανατολική γωνία της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου υπάρχει τμήμα κυκλικού* τοίχου. Έμαθα από τον Αντώνιο (Χαραδάκη) ότι την εποχή της επανάστασης οι Έλληνες έσκαψαν εδώ «και βρήκαν μια γυναίκα και ένα παιδί από μάρμαρο και τα έστειλαν στο Ανάπλι». (Που να βρίσκεται άραγε σήμερα;). Ήταν είκοσι πέντε αυτοί που έσκαψαν και ο καθένας έλαβε αργότερα εννέα δολάρια από την πώληση των αγαλμάτων (σίγουρα πουλήθηκε σε Αμερικανούς). Εξάλλου αργότερα ήρθε εδώ ένας Μήλιος, ο Ιωάννης, ο επονομαζόμενος Αντίκα-Γιάννης, επειδή ήταν έμπορος αρχαιοτήτων. Μου λένε μάλιστα διάφορες καταπληκτικές ιστορίες σχετικά με την εμφάνιση ενός υπερφυσικού νέγρου ο οποίος, όταν οι ανασκαφές ανακάλυψαν κάποια είσοδο, στάθηκε μπροστά με το σπαθί του απαγορεύοντας τους να δουλέψουν και τους εμπόδισε να συνεχίσουν.
- Ο ναός του Αγίου Γεωργίου σώζεται σήμερα σε καλή κατάσταση με τοιχογραφικό διάκοσμο. Στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κρήτης πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του ναού, διαμόρφωσης του χώρου, αποκάλυψης και συντήρησης του τοιχογραφικού διακόσμου. Ο διάκοσμος σώζεται αποσπασματικά και είναι έργο καλής ποιότητας του α΄ μισού του 15ου αιώνα. Ιδιαίτερο εικονογραφικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικόνιση της Αγίας Τριάδας στο ανατολικό τύμπανο με τη μορφή του τριπρόσωπου και αντί του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, της παράστασης του οσίου Παχωμίου με τον άγγελο, που φέρει το μοναχικό σχήμα.
