Της Έλλης Ισμαηλίδου
Ποια ουσία είναι φυσικό αιμοστατικό; Ποιο φυτό έχει εντομοαπωθητικές ιδιότητες; Πώς μπορούμε να παρασκευάσουμε φυσικές βαφές; Ποιο βότανο βοηθά στο κρυολόγημα; Στη σύγχρονη εποχή, που κυριαρχείται από τα τυποποιημένα τρόφιμα, τις πλαστικές συσκευασίες και τα χημικά φάρμακα, ερωτήματα σαν τα παραπάνω ηχούν άσκοπα, σχεδόν αστεία. Ωστόσο, έχουν περάσει μόλις μερικές δεκαετίες από την εποχή που χιλιάδες Έλληνες της επαρχίας γνώριζαν την απάντηση σε αυτές και άλλες πολλές ερωτήσεις, κατορθώνοντας να ζουν με αυτάρκεια μέσα στις μικρές τους κοινωνίες, αξιοποιώντας το περιβάλλον χωρίς να το καταστρέφουν.
Με το πέρασμα του χρόνου αυτή η συλλογική γνώση πέρασε στη συλλογική… λήθη, λαμβάνοντας ταυτόχρονα μια γερή δόση περιφρόνησης. Οι παραδοσιακές τεχνικές βαφτίστηκαν «γιατροσόφια» και οι σύγχρονες μέθοδοι κυριάρχησαν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Ωστόσο, εν μέσω κρίσης η αυτάρκεια και η βιωσιμότητα του συστήματος παραγωγής και οργάνωσης των κοινωνιών του παρελθόντος φωτίζονται υπό νέα οπτική. Η επιστροφή σε πιο «φυσικές» μεθόδους παραγωγής προϊόντων οδηγεί τους επιστήμονες στη μελέτη των παραδοσιακών μεθόδων που περιήλθαν σε αχρησία τις τελευταίες δεκαετίες.
Από φάρμακα έως και κόλες
Μία ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου της Κρήτης αποφάσισε να αναζητήσει τα μυστικά των παραδοσιακών μεθόδων στην περιοχή της Κίσσαμου, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού. Με την υποστήριξη του ιδρύματος Ιωάννη Λάτση, το οποίο χρηματοδότησε την εθνοβιολογική μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν αρκετές από τις πρακτικές που επέτρεπαν σε μια κοινωνία που απέχει μόλις 40 χμ από τα Χανιά να διασφαλίζει αξιοθαύμαστη αυτάρκεια, διατηρώντας ελάχιστες επαφές με την πρωτεύουσα του νομού.
«Πραγματοποιήσαμε αναλυτικές συνεντεύξεις με δεκάδες ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι θυμούνταν τεχνικές για πολλά διαφορετικά προϊόντα: από αφεψήματα και φάρμακα, μέχρι φυσικές βαφές, λιπάσματα και κόλες», σχολιάζει μιλώντας στο «Βήμα» η προϊσταμένη της ερευνητικής ομάδας, δρ. Μελπομένη Σκουλά, βιολόγος του Πάρκου Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου της Κρήτης .
«Περιφρονούν τις γνώσεις τους»
Ενδιαφέρον έχει η στάση της τοπικής κοινωνίας απέναντι στα μυστικά των παραδοσιακών μεθόδων. «Αυτές τις γνώσεις η νέα γενιά τις περιφρονεί, ενώ το δυστύχημα είναι ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι που τις κατέχουν, νιώθουν σχεδόν ντροπή. Σαν να είναι απόδειξη ενός χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου το γεγονός ότι γνωρίζουν τις ιδιότητες της χαρουπιάς, του μελισσόχορτου και της μυρτιάς. Πολλές φορές οι συνεντευξιαζόμενοι μας έλεγαν απαξιωτικές φράσεις όπως “αυτά είναι ανοησίες” ή “αυτά είναι ξεπερασμένα”», αναφέρει η κυρία Σκουλά.
Η επιστήμη ..
Με το πέρασμα του χρόνου αυτή η συλλογική γνώση πέρασε στη συλλογική… λήθη, λαμβάνοντας ταυτόχρονα μια γερή δόση περιφρόνησης. Οι παραδοσιακές τεχνικές βαφτίστηκαν «γιατροσόφια» και οι σύγχρονες μέθοδοι κυριάρχησαν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Ωστόσο, εν μέσω κρίσης η αυτάρκεια και η βιωσιμότητα του συστήματος παραγωγής και οργάνωσης των κοινωνιών του παρελθόντος φωτίζονται υπό νέα οπτική. Η επιστροφή σε πιο «φυσικές» μεθόδους παραγωγής προϊόντων οδηγεί τους επιστήμονες στη μελέτη των παραδοσιακών μεθόδων που περιήλθαν σε αχρησία τις τελευταίες δεκαετίες.
Από φάρμακα έως και κόλες
Μία ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου της Κρήτης αποφάσισε να αναζητήσει τα μυστικά των παραδοσιακών μεθόδων στην περιοχή της Κίσσαμου, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού. Με την υποστήριξη του ιδρύματος Ιωάννη Λάτση, το οποίο χρηματοδότησε την εθνοβιολογική μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν αρκετές από τις πρακτικές που επέτρεπαν σε μια κοινωνία που απέχει μόλις 40 χμ από τα Χανιά να διασφαλίζει αξιοθαύμαστη αυτάρκεια, διατηρώντας ελάχιστες επαφές με την πρωτεύουσα του νομού.
«Πραγματοποιήσαμε αναλυτικές συνεντεύξεις με δεκάδες ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι θυμούνταν τεχνικές για πολλά διαφορετικά προϊόντα: από αφεψήματα και φάρμακα, μέχρι φυσικές βαφές, λιπάσματα και κόλες», σχολιάζει μιλώντας στο «Βήμα» η προϊσταμένη της ερευνητικής ομάδας, δρ. Μελπομένη Σκουλά, βιολόγος του Πάρκου Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου της Κρήτης .
«Περιφρονούν τις γνώσεις τους»
Ενδιαφέρον έχει η στάση της τοπικής κοινωνίας απέναντι στα μυστικά των παραδοσιακών μεθόδων. «Αυτές τις γνώσεις η νέα γενιά τις περιφρονεί, ενώ το δυστύχημα είναι ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι που τις κατέχουν, νιώθουν σχεδόν ντροπή. Σαν να είναι απόδειξη ενός χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου το γεγονός ότι γνωρίζουν τις ιδιότητες της χαρουπιάς, του μελισσόχορτου και της μυρτιάς. Πολλές φορές οι συνεντευξιαζόμενοι μας έλεγαν απαξιωτικές φράσεις όπως “αυτά είναι ανοησίες” ή “αυτά είναι ξεπερασμένα”», αναφέρει η κυρία Σκουλά.
Η επιστήμη ..