Στο παρών κείμενο θα επιχειρήσουμε να σας παρουσιάσουμε
την προπαγάνδα που επιχειρείται τα τελευταία χρόνια από μία μερίδα συμπατριωτών μας Κρητών με συγκεκριμένη καταγωγή και ιδιοτελή κίνητρα. Τα τελευταία χρόνια (τουλάχιστον από το 1988 και μετά) έχει αναπτυχθεί μια παραφιλολογία σχετικά με την Κρητική παραδοσιακή μουσική και τους χορούς. Συντονισμένη ή όχι, έχει καταφέρει να επηρεάσει αρκετό κόσμο (κυρίως τους αμύητους στο είδος) και να παραποιεί ότι εμείς ξέραμε μέχρι σήμερα. Οι λόγοι κυρίως τοπικιστικοί, αλλά όχι μόνο. Σίγουρα το κίνητρο ήταν μία αδικία που συντελέστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950 και η οποία αφορούσε την απαγόρευση του βιολιού από τις μεταδόσεις της Κρητικής μουσικής του κρατικού ραδιόφωνου.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Ο Σίμωνας Καράς στα μέσα της δεκαετίας του ’60 ανέλαβε την διεύθυνση του μουσικού προγράμματος της Δημοτικής Μουσικής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Από τότε με εισηγήσεις του προτείνει και τελικά επιτυγχάνει την απαγόρευση της ραδιοφωνικής μετάδοσης Κρητικών τραγουδιών και σκοπών παιγμένων με βιολί θεωρώντας ότι το πλέον αντιπροσωπευτικό όργανο της Κρητικής μουσικής παράδοσης είναι η λύρα. Οι Χανιώτες βιολάτορες αντιδρούν έντονα με πρωτοβουλία του Κισσαμίτη βιολάτορα
Κ
ώστα Παπαδάκη ή Ναύτη ο οποίος από τότε, λίγο πριν φύγει για την Αμερική, έρχεται σε σύγκρουση το Σίμωνα Καρά. Με την επιστροφή του Ναύτη από την Αμερική η σύγκρουση αυτή συνεχίζεται. Ο Ναύτης για να αποδείξει τις απόψεις του προχώρησε το 1989 στην έκδοση ενός βιβλίου υπό τον τίτλο «Κρητική» λύρα, ένας μύθος»(!). Στο βιβλίο αυτό αναφέρει πολλές λεπτομέρειες για την σχέση αυτή που είχε με τον Καρά και άλλα πολλά πράγματα που θεώρησε ότι αποδεικνύουν τις απόψεις του. Απόψεις όμως και μόνο, θεωρίες ανυπόστατες, χωρίς καμία απόδειξη, από καταγεγραμμένη ή μη πηγή. Απόψεις όμως που μερικά χρόνια αργότερα θα γίνονταν «σημαία» στα χέρια επιτήδειων, απόψεις που δυστυχώς υποστηρίζονται δημόσια ακόμα και έναν από τους πιο αξιόλογους συλλόγους στην Κρήτη, το σύλλογο μουσικών του νομού Χανίων «Ο Χάρχαλης».
Τι λένε όμως οι θεωρίες αυτές; Απίθανα πράγματα! Σύμφωνα με τον Κ. Παπαδάκη ή Ναύτη αλλά και άλλους, συνεχιστές των θεωριών του Ναύτη, μελωδίες που τάχα μου μεταφέρθηκαν από τους Κρήτες υπερασπιστές της Πόλης το 1453, διατηρήθηκαν εκατοντάδες χρόνια και μία ωραία βραδιά του 1750, στις Λουσακιές της Κισσάμου, σε ένα γάμο (με την απαραίτητη σημείωση ότι μύριζε επανάσταση εκείνες τις μέρες!) ήρθε ένας ονομαστός βιολάτορας της εποχής (Στέφανος Τριανταφυλλάκης ή Κιόρος) που μέσα στο κέφι της βραδιάς έπαιξε για πρώτη φορά αυτές τις μελωδίες σε γλέντι και ταυτόχρονα (!!!) οι καπεταναίοι της περιοχής χόρεψαν έναν παλιό τοπικό χορό (ποιόν;) μετασχηματίζοντας τα βήματα του (για πρώτη φορά βέβαια) πάνω στις μελωδίες που έπαιξε ο Κιόρος… Έτσι γεννήθηκε ο συρτός (τα σχόλια δικά σας…).
Από πού τα ξέρουνε όλα αυτά; Προφορική παράδοση λέει. Εντάξει αλλά αυτό δε φτάνει. Η θεωρία αυτή μοιάζει απίθανη καθώς δεν υπάρχει προηγούμενο παγκοσμίως, δημιουργίας χορού «εν μια νυκτί», με τόσες πολλές «συμπτώσεις» μαζεμένες. Βεβαίως, κανένα γραπτό αλλά και προφορικό στοιχείο δεν επιβεβαιώνει την «ορθότητα της προ
φορικής παράδοσης», στις δε παραπομπές που επικαλείται ο Ιωάννης Τσουχλαράκης σε δημοσίευση στον κρητικό τύπο της Αθήνας (Εφημερίδα «Κρητικοί Παλμοί»), δεν αναφέρεται τίποτα σχετικό ούτε από τον Φραντζή, ούτε από το έγγραφο της Μονής Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος, ούτε από τον Πάρι Κελαιδή . Το μόνο που επιβεβαιώνουν οι παραπάνω αναφορές είναι η παρουσία των Κρητών πολεμιστών στην Πόλη το 1453. Παρουσιάζονται όμως έτσι ώστε ο αναγνώστης που δεν θα κάτσει να ερευνήσει το θέμα να νομίζει ότι αναφέρουν περί «συνθέσεων μελωδιών» και άλλα παρόμοια… Σε επιτόπιες έρευνες μας στην περιοχή της Κισσάμου όλοι μας παρέπεμπαν στα λεγόμενα του Ναύτη και μόνο. Κάνεις άλλος δεν γνώριζε κάτι παραπάνω.
Στην περίπτωση του
πεντοζάλη η κατάσταση χειροτερεύει επικίνδυνα. Πρόκειται για την απόλυτη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ο Ναύτης παλαιότερα αλλά και ο κ.
Τσουχλαράκης σήμερα επιμένει να χαρακτηρίζει «ιστορική» την παράδοση για τη δημιουργία του πηδηχτού πεντοζάλη από τον Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιόρο. Εδώ έχουμε μια νέα θεωρία. Δημιουργία χορού κατά παραγγελία!
Ας δούμε όμως αναλυτικά
τις «τρύπες» της προπαγάνδας τους:
Στην ηλεκτρονική διεύθυνση
www.tsouchlarakis.com/EISIGISEISOMILIES.htm#MARK1B όπου ο Ι.Τ. «ανανεώνει» και διασκευάζει το κείμενο του για το «πεντοζάλι» κάθε τρεις και λίγο, αναφέρεται το κλασσικό και πολυφορεμένο ερώτημα του «χορολέκτη» για το αν όλος ο υπόλοιπος
κόσμος έχει άγνοια για την πραγματική (δική του βεβαίως) αλήθεια ή αν υπάρχουν «σκοτεινές» δυνάμεις και κίνητρα πίσω από την υποτιθέμενη άγνοια μας. Δείτε:
«…Πολλά λέγονται και γράφονται για το πεντοζάλι, τον πιο δημοφιλή χορό της Κρήτης. Δυστυχώς, τα περισσότερα από αυτά είναι αυθαίρετα, στερούνται επιστημονικής τεκμηρίωσης και αποκρύπτουν την ιστορική αλήθεια, η οποία πλέον στους περισσότερους φαίνεται απίστευτη. Και έτσι γεννάται το ερώτημα: Είναι η άγνοια κάποιων ανθρώπων εκείνη που δημιούργησε τη σύγχυση των απόψεων σχετικά με το ιστορικό αυτού του χορού ή κάποια δυσερμήνευτη σκοπιμότητα;»
Έπειτα μας αναφέρει για μία ακόμα φορά την άποψη του μουσικολόγου του Πανεπιστημίου της Μπολόνια Roberto Leydi για την προφορική παράδοση, τον οποίο ο ίδιος ο κ.
Στ. Λαινάκης (επίσης μέλος του συλλόγου Χάρχαλης και σημερινός πρόεδρος) έφερε στην Κρήτη στα τέλη της δεκαετίας του 1970 όταν σπούδαζε στην Ιταλία. Περιττό να αναφέρουμε ότι η γνωριμία του κ Leydi με την Κρήτη ξεκίνησε από την Κίσσαμο, το περιβάλλον του Κ. Παπαδάκη ή Ναύτη, του ηθικού αυτουργού δηλαδή όλης αυτής της κακοστημένης προπαγάνδας! Ότι κι αν σημαίνει αυτό…
Στη συνέχεια και στην απεγνωσμένη προσπάθεια του να συνδέσει τον χορό με ιστορικά γεγονότα μας εξιστορεί τα «Ορλοφικά» και στα οποία εντάσει την λεγόμενη και «Επανάσταση του Δασκαλογιάννη» που έλαβε χώρα το 1770. Γράφει λοιπόν:
«…Κατά τη λαϊκή πίστη, και όπως αυτή καταγράφηκε από το σπου
δαίο μουσικό Κωστή Παπαδάκη ή Ναύτη* (1920-2003), ο οποίος διέσωσε τις μαρτυρίες παλαιότερων μουσικών και χορευτών, όπως του Νικόλαου Κατσούλη ή Κουφιανού (1877-1947), του Βασίλη Παπαδάκη ή Κοπανίδη (1880-1949), του Ανδρέα Μαριάνου (1865-1930) και άλλων, στα μέσα του 1769, ο Δασκαλογιάννης, σύμφωνα με μια παλαιότατη συνήθεια, που επικρατούσε στο νομό Χανίων, κατά την οποία σε διάφορα σημαντικά γεγονότα αφιερώνονταν νέες μουσικές, τραγούδια ή χοροί, ζήτησε από τον περίφημο βιολάτορα την εποχής εκείνης Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιώρο από το Γαλουβά Λουσακιών Κισσάμου να ετοιμάσει έναν «πυρρίχιο» χορό ειδικά γραμμένο για το πέμπτο ζάλο (βήμα), δηλαδή, όπως λέγεται, για την πέμπτη κατά σειρά ευκαιρία που σύντομα θα παρουσιαζόταν για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους…»
Εδώ αρχίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα των συγγραφέων της θεωρίας (Παπαδάκη Κωνσταντίνου ή Ναύτη, Η Κρητική λύρα, ένας μύθος, Χανιά 1989, σελ. 73). Δυστυχώς τα υπόλοιπα «πέντε ζάλα» δεν βρίσκονται! Απλά δεν υπάρχουν! Εδώ λοιπόν επιστρατεύονται οι θεωρίες. Μπλέκουν τις προηγούμενες προσπάθειες ανακατάληψης της Κρήτης από τους Ενετούς και τους δύο Ρωσο-τουρκικούς πολέμους (!!!). Επείδη όμως πιθανόν να μη πειστεί ακόμα και ο πλέον αδαής επιστρατεύται μία ακόμα πιθανότητα, οι συμμετοχές των Σφακιανών σε προηγούμενες επαναστάσεις των Ενετών!
Πες πες κάτι θα μείνει, ε;
Το έγραψε ο Κώστας ΒασιλάκηςΠιστεύω καλλιτέχνες και μουσικολόγοι να απαντήσουν στον ...... Βασιλάκη!!
ποτέλεσμα να κινητοποιηθεί εναντίον τους όλο το κράτος αφού ξαφνικά όλοι, ακόμα και οι πιο ισχυροί επιχειρηματίες, ένοιωσαν ανυπεράσπιστοι. Αποδείχθηκε δηλαδή ότι αν υπάρχει πολιτική βούληση, οι κρατικοί μηχανισμοί μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και αν υπάρξει ακόμα και αρμονική συνεργασία μεταξύ μηχανισμών που παραδοσιακά αντιπαλεύουν οι ένας τον άλλο (περίπτωση αστυνομίας και ΕΥΠ)...... έ τότε ποιος μας πιάνει . ΑΝΤΙ
