Ο ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1853-1856 ΚΑΙ ΕΝΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ

Γράφει ο Κωνσταντίνος Φουρναράκης

Στον Ανατολικό ή Κριμαϊκό Πόλεμος (1853-1856) συγκρούστηκε η Ρωσία από τη μία μεριά και από την άλλη οι συμμαχικές δυνάμεις της Μ. Βρετανίας, Γαλλίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μαρξ και ο Ένγκελς είχαν προβλέψει αυτή την εξέλιξη καθώς διέβλεπαν ότι οι Αγγλογάλλοι δεν θα επέτρεπαν σε καμία περίπτωση την έξοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο.
 Ο Δ. Σολωμός σχεδίαζε ένα μεγάλο επικό ποίημα γι' αυτό τον πόλεμο το οποίο ποτέ δεν ολοκλήρωσε. Μετά το θάνατό του οι φίλοι του διέδιδαν ότι είχε γράψει ένα ποίημα με τίτλο “Τα της Σεβαστουπόλεως” ή “Τα Κριμαϊκά” το οποίο χάθηκε. Στην πραγματικότητα από τη σχεδιαζόμενη επική σύνθεση βρέθηκε / έμεινε μόνο ένα δίστιχο - αινιγματικό επίγραμμα:
 “Ο ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
 Τρεις κόσμοι σφόδρα πολεμούν κι οι τρεις αντρειωμένοι.
 Ο τέταρτος, να φαίνεται στα μάτια και δεν είναι”.
Στο επίγραμμα οι τρεις κόσμοι που πολεμούν σφόδρα ήταν η Ρωσία, η Αγγλία και η Γαλλία. Ο τέταρτος κόσμος που μόνο στα μάτια φαινόταν ήταν ο μεγάλος τότε ασθενής, η Οθωμανική Αυτοκρατορία. (Σήμερα το διάδοχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εύρωστο κράτος της Τουρκίας έχει αναλάβει στη νέα κρίση της Ανατολής έναν άλλο ρόλο, αυτό του διαμεσολαβητή, ειρηνοποιού, ρυθμιστή και επιτήδειου ουδέτερου).

 Κατά τη διάρκεια του Ανατολικού Πολέμου οι Σύμμαχοι πολιόρκησαν και βομβάρδισαν σφοδρά τη Σεβαστούπολη (1854-1855) χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά όπλα νέας τεχνολογίας, όπως όλμους. Στην πολεμική αυτή σύρραξη πολιορκητές και πολιορκημένοι υπέφεραν φοβερά από την έλλειψη βασικών ειδών διατροφής (ψωμί και ζάχαρη). Τελικά η Σεβαστούπολη καταλήφθηκε από τους Συμμάχους, τον Σεπτέμβριο του 1855. Η κατάληψη της Σεβαστούπολης γιορτάστηκε με διάταγμα του Σουλτάνου σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τότε ήταν που ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης με έναν ξάδελφό του, τον Γιανναρομιχελή, μπήκε σε ένα καφενείο του χωριού Κυρτομάδο και τραυμάτισε με το σπαθοράβδι του τους Τούρκους που γιόρταζαν τη νίκη των Συμμάχων. Για το επεισόδιο στον Κυρτομάδο σώθηκε μία ρίμα που αρχίζει έτσι:
 “'Στον Κυρτομάδο γίνηκε ένα καλόν τζιμπούσι,
 κι αναγελούν το Μόσκοβη μικροί μεγάλοι Τούρκοι.
 Και κάλεσμα εκάμανε απού τη χώρα μέσα,
 στον Κυρτομάδο βγήκανε να κάνουνε τη φέστα”. [...]
 Στον Ανατολικό πόλεμο οι Έλληνες συντάχθηκαν με τους Ρώσους. Ελληνικά εθελοντικά στρατεύματα πολέμησαν στην Κριμαία. Παράλληλα ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα στις αλύτρωτες περιοχές του Ελληνισμού, στη Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία. Επειδή ο Όθωνας δεν συμμορφώθηκε στην αρχή με τις υποδείξεις των Συμμάχων, οι Άγγλοι και οι Γάλλοι κατέλαβαν την Αθήνα και τον Πειραιά για τρία χρόνια (Αγγλογαλλική κατοχή, 1854-1857), εξανάγκασαν τον Όθωνα να διακηρύξει την απόλυτη ουδετερότητά του και επέβαλαν νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, το “Υπουργείον Κατοχής”, όπως ονομάστηκε.