Ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στον έρημο σήμερα οικισμό της Αράδενας Σφακίων, κτίστηκε κατά τις αρχές του 14ου αιώνα στη θέση του μεσαίου κλίτους της μίας από τις δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές που υπάρχουν στην έδρα της Επισκοπής ''Φοινίκης ήτοι Αραδένης''. Διαφέρει από στους υπόλοιπους σταυροειδείς με τρούλο ναούς της Κρήτης, διότι ακολουθεί εκφυλισμένες τάσεις της Ελλαδικής Σχολής ως προς την αρχιτεκτονική του.
Το εικονογραφικό πρόγραμμα περιλαμβάνει όρθιους αγίους χαμηλά και σκηνές από τον ευαγγελικό κύκλο, το συναξάριο των Αρχαγγέλων, το βίο του Αγίου Νικολάου και τη Δευτέρα παρουσία. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος χρονολογείται τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα και μπορεί να αποδοθεί με μεγάλη πιθανότητα στο γνωστό ζωγράφο Μιχαήλ Βενέρη.
Στο ναό αυτό βρέθηκε στο ευαγγέλιο του ναού του Μιχαήλ Αρχαγγέλου μια σημείωση (Έκδοση Βενετίας 1803 "Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων"). Την αντιγράφω ακριβώς:
"Επανάστασης της Κρήτης/ του 1866. Άρχησε/ κατά τους Απριλίους/ του 1866 και ετελίωσεν τους Ιανουαρίους του 1869/ και Αναχορίσαμε και εμείς από την/ νήσον εις τας 7 Ιανουαρίου 1869/ εβαρκαριστήκαμε από το λουτρόν/ της επαρχίας σφακίων, Με τους/ αρχηγούς και καπετανέους της επαρχίας/ ρεθύμνης Αγίου Βασιλίου Αποκορώνου και Σφακίον. Μαζή επτά σοματάρχαι/ τον ενθελονται, λ πετροπουλάκης/ Αντόνιος Μίτζας Μ Γάκης ηπιρότης Μηλτι/ άδης Ξανθουδάκης π. Ζερβομπεάκος Ανδρέας/ Τζάκονης κ(αι) Ν. Νικολαϊδης./ και αποχαιρετίσαμε την πατρίδα μας μερικ(οί) δια μερικόν κερόν και μερική δια πάντα.
Αναγνώστης Π.Γ. Μπονάτος.
Σε άλλη σελίδα η αφιέρωση του ευαγγελίου στην εκκλησία:
ΔΕΙΣΙΣ ΤΩΝ ΔΟΥ/ ΛΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΩΝ ΕΥΛΟΓΙΜΕΝΩΝ/ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΤΩΝ ΕΝΟΡΙΤΩΝ/ ΕΝ ΤΗ/ ΑΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΑΥΤΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ/ 1811 ΜΑΡΤΙΟΥ 26.
Μιχάλης Ανδριανάκης
Το εικονογραφικό πρόγραμμα περιλαμβάνει όρθιους αγίους χαμηλά και σκηνές από τον ευαγγελικό κύκλο, το συναξάριο των Αρχαγγέλων, το βίο του Αγίου Νικολάου και τη Δευτέρα παρουσία. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος χρονολογείται τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα και μπορεί να αποδοθεί με μεγάλη πιθανότητα στο γνωστό ζωγράφο Μιχαήλ Βενέρη.
Στο ναό αυτό βρέθηκε στο ευαγγέλιο του ναού του Μιχαήλ Αρχαγγέλου μια σημείωση (Έκδοση Βενετίας 1803 "Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων"). Την αντιγράφω ακριβώς:
"Επανάστασης της Κρήτης/ του 1866. Άρχησε/ κατά τους Απριλίους/ του 1866 και ετελίωσεν τους Ιανουαρίους του 1869/ και Αναχορίσαμε και εμείς από την/ νήσον εις τας 7 Ιανουαρίου 1869/ εβαρκαριστήκαμε από το λουτρόν/ της επαρχίας σφακίων, Με τους/ αρχηγούς και καπετανέους της επαρχίας/ ρεθύμνης Αγίου Βασιλίου Αποκορώνου και Σφακίον. Μαζή επτά σοματάρχαι/ τον ενθελονται, λ πετροπουλάκης/ Αντόνιος Μίτζας Μ Γάκης ηπιρότης Μηλτι/ άδης Ξανθουδάκης π. Ζερβομπεάκος Ανδρέας/ Τζάκονης κ(αι) Ν. Νικολαϊδης./ και αποχαιρετίσαμε την πατρίδα μας μερικ(οί) δια μερικόν κερόν και μερική δια πάντα.
Αναγνώστης Π.Γ. Μπονάτος.
Σε άλλη σελίδα η αφιέρωση του ευαγγελίου στην εκκλησία:
ΔΕΙΣΙΣ ΤΩΝ ΔΟΥ/ ΛΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΩΝ ΕΥΛΟΓΙΜΕΝΩΝ/ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΤΩΝ ΕΝΟΡΙΤΩΝ/ ΕΝ ΤΗ/ ΑΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΑΥΤΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ/ 1811 ΜΑΡΤΙΟΥ 26.
Μιχάλης Ανδριανάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου