ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ

Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη

Η Λίμνη

Τις προάλλες έγινε μια αναφορά στο μικρό χωριουδάκι  της Κισάμου Τζιτζιφιά .

Θα ήταν άδικο να μην αναφερθώ και στο άλλο μικρό χωριουδάκι των Εννιά Χωριών τη Λίμνη, για τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκα και στη Τζιτζιφιά με οδηγό τις αποθηκευμένες μου παιδικές εικόνες και τα παιδικά μου συναισθήματα. Η Λίμνη ήταν το χωριό της μητέρας  και είναι μια γειτονιά απέναντι από το Έλος. Το Έλος είναι το κεφαλοχώρι των Εννιά-Χωριών, του Ιναχωρίου όπως ακούγονται αυτά  σήμερα. Το Ελος, η Λίμνη, το Βλάτος και η Ρογδιά αποτελούν τα ψηλά χωριά και τα καστανοχώρια της Κισάμου. Μόλις λίγο κάτω από την ψηλή κορφή του Αη-Δίκιου. Το κύριο χαρακτηριστικό τους ήταν οι καστανιές και  οι πανύψηλες τσουνάτες ελιές.

Στη  Λίμνη δεν είχαμε σπίτι, είχαμε  όμως καστανιές και ελιές. Η  μητέρα μου πήγαινε συχνά. Κάποιες φορές με έπαιρνε μαζί της, Είμασταν φιλοξενούμενοι σε πολύ καλούς και αγαπητούς συγγενείς Με το λεωφορείο το εννιαχωριανό όπως το έλεγαν παλιά, φτάναμε το απόγευμα, αφού είχαμε φύγει στις 2 μετά το μεσημέρι από το Καστέλι. Συνήθως κατεβαίναμε στο Έλος και μέσα από δρομάκι με καστανιές και καταπράσινους μικρούς κήπους φτάναμε στη Λίμνη.

Ένα πράγμα που θαύμαζα στο Έλος εκτός από τα νερά που έτρεχαν ήταν ένα πελώριο δέντρο που ξεκόρφιζε. Ήταν μια κουκουναριά που έκανε πελώρια κουκουνάρια και το πιο εντυπωσιακό ήταν που αυτά 

.είχαν μεγάλο και πεντανόστιμο σπόρι. Όταν αποκτούσα τέτοια κουκουνάρα ήμουν πανευτυχής. Άλλες φορές πάλι το λεωφορείο ακολουθούσε άλλη διαδρομή και περνώντας από το πανέμορφο Βλάτος και τη Ρογδιά φτάναμε στη Λίμνη. Κι εδώ το τοπίο ήταν πανέμορφο. Οι καστανιές θεόρατες και καταπράσινες, μου θύμιζαν τα δάση των παραμυθιών. Το ίδιο πανύψηλες και οι ελιές. Τα κάστανα και το λάδι ήταν τα κύρια προιόντα του χωριού. Το χώμα παντού νωπό και όλο και συναντούσες μικρά αυλάκια με λιγοστό νερό για να ποτίζονται οι καστανιές. Όλο  και συναντούσες μικρούς κήπους που ήταν τόσο αυθεντικοί .Είχαν λίγα από όλα τα κηπευτικά,ανάλογα με την εποχή και στη μέση απαραίτητα τον καντιφέ και το βασιλικό και ένα άλλο πανέμορφο λουλουδάκι μωβ σαν κούμαρο. που έμοιαζε αποξηραμένο και που έχω χρόνια να το δω. Αλλά και  αυθεντικά φρουτοφόρα δέντρα υπήρχαν απιδιές, μηλιές, μουσκλιές (δαμασκηνιές), δεσπολιές, πορτοκαλολεμονιές και πελώριες καρυδιές. Και συχνά πυκνά πελώρια πλατάνια και κισσοί. Τα γύρω βουνά, και τα ακαλλιέργητα μέρη της περιοχής ήταν κατάφυτα από κουμαριές, έρεικες, ακισάρους που σε συνδυασμό με θυμάρι ήταν, ιδεώδεις μελισσότοποι.

Ανάμεσα σε πανύψηλα  πλατάνια βρισκόταν και η λίμνη από την οποία πήρε και το όνομα του το μικρό χωριό. Μια μικρή πανέμορφη λίμνη. Μου έλεγαν ότι ήταν άπατη, και άλλες ιστορίες γι αυτή.

Ο τόπος όμως είναι και οι άνθρωποι και με αυτούς σχετίζονται  τα πράγματα και τα γεγονότα και όλα αυτά φτιάχνουν τους συνειρμούς που αποθηκεύομε. Είχε και αυτό το χωριό ωραίους ανθρώπους,πρόσχαρους κι ευγενικούς. Σχολείο υπήρχε στο Έλος όπου έφταναν τα παιδιά της λίμνης. Και όταν τελείωναν συνέχιζαν στο Καστέλι το Γυμνάσιο. Μια εκκλησία της Παναγίας ήταν στο πιο ψηλό σημείο. Το σπίτι που μέναμε και μας φιλοξενούσαν ήταν το σπίτι της θείας Κρουσταλιάς αδερφής του παππού, που ο χρόνος την είχε κυρτώσει υπερβολικά, αλλά δεν τις είχε στερήσει ζωντάνια και εργατικότητα και του μπάρμπα Αντρίκο. Έμεναν μαζί με τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, υπό μορφή πατριαρχικής οικογένειας, εκείνα τα χρόνια. Η θεία Χρυσούλα, ο θείος Μανώλης, η Έλλη, η Κρυσταλένια, ο Γιάννης. Περνούσα όμορφα μέσα από τη φιλοξενία τους, και μου έκαναν εντύπωση πολλά πράγματα. Το καστανομάζωμα ήταν μια δύσκολη δουλειά. Δεν τελειώνεις εύκολα με τα κάστανα, γιατί τα περιμένεις να πέφτουν, και ούτε εύκολα ανοίγουν οι κουβάρες, θέλουν την τέχνη τους. Αλλά και οι ελιές εδώ ήταν πιο απαιτητικές. Δεν τις ραβδίζουν, μόνες τους πέφτουν όταν εκείνες θέλουν και εσύ πρέπει να έρχεσαι κάθε τόσο να τις μαζεύεις. Και στην εποχή για την οποία μιλώ ούτε συζήτηση για δίχτυα. Όμορφα ήταν το βράδυ που καθόμασταν στην καμινάδα. Τρώγαμε φουρνιστά μικρά κάστανα και σταφίδες κοινές, αλλά και μουσκλοσταφίδες. Ακούγαμε πολλές ιστορίες που έλεγαν οι μεγαλύτεροι, ανάμεσα σε ύπνο και ξύπνιο γιατί όλοι ήταν κουρασμένοι από τις δουλειές της ημέρας. Ο μπάρμπα Αντρίκος μόλις γύριζε από τις δουλειές του έξω έβαζε τις περίεργες παντόφλες του που ο ίδιος είχε φτιάξει. Ήταν ένα πελεκημένο ξύλο  από  καστανιά  με  μια φαρδιά  πέτσινη λουρίδα που συγκρατούσε τα δάχτυλα και τα έλεγε λαλίνια. Αργότερα που κυκλοφόρησαν τα ξύλινα τσόκαρα και τα ξύλινα σαμπό από τα φαρμακεία, σκεφτόμουνα πόσο μπροστά είχε σκεφτεί ο μακαρίτης εκείνος θείος. Αλλά και όλοι οι άνθρωποι συγγενείς και γνωστοί χωριανοί ήταν πρόσχαροι και ευγενικοί.

Με το πέρασμα των χρόνων οι καστανιές ξεράθηκαν και οι άνθρωποι, λιγόστεψαν στα ψηλά χωριά. Ωστόσο  σήμερα κάτι μοιάζει σαν επιστροφή, έστω και τις διακοπές. Δρόμοι φτιάχτηκαν, η πρόσβαση έγινε ευκλότερη, οι άνθρωποι ανανέωσαν τα σπίτια τους και η καστανοκαλλιέργεια φαίνεται να υποστηρίζεται.

 Πρόσφατα πέρασα από τη Λίμνη. Το πρώτο που ήθελα να φτάσω ήταν η λίμνη. Ήταν αρχές της άνοιξης και τα δέντρα δεν είχαν πολλά φύλλα. Προς έπαινο των κατοίκων η περιοχή της λίμνης έχει αξιοποιηθεί, προφανώς μέσω Ευρωπαικού προγράμματος. Καθισμένος  στα παγκάκια της ξαναγεννιέσαι μέσα στη γαλήνη της. Θαυμάσιος τόπος αναψυχής και περιπάτου, ανάλογα με την εποχή σου χαρίζει και άλλη εικόνα. Αξίζει να την επισκεφθείτε και να απολαύσετε τη γαλήνη της. Αλλά και η όλη διαδρομή μέσω των Εννιά Χωριών θα σας αποζημιώσει.