ΣΗΜΕΡΑ ΦΤΩΧΟΤΕΡΟΙ ΑΠΟ ΠΟΤΕ

Στις δύσκολες μέρες που ζούμε σήμερα συχνά ακούγεται σαν απειλή η φράση: «θα μας γυρίσουν στο 60», εννοώντας βέβαια στην οικονομική και κοινωνικοπολιτική κατάσταση της δεκαετίας του 60.
Έντρομα τα παιδιά μου με ρώτησαν αν θα γίνομε φτωχοί και με ρώτησαν πως περνούσα εγώ τότε που ήμουν, μικρή και στα χρόνια της εφηβείας και της πρώτης νεότητας.
Γύρισα το ρολόι του χρόνου πίσω και ξανάζησα νοερά το τότε, την καθημερινότητα του τότε. Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο. Ναι δεν ήταν και άσχημα. Να είμαστε ειλικρινείς για άλλους ήταν λιγότερο ή καθόλου καλά . 
Πραγματικά, δεν είχαμε τόσα πράγματα, ούτε ακούγαμε τόσα πράγματα. Το παράθυρο προς τα έξω ήταν το σχολείο, ο δάσκαλος και το βιβλίο. Άντε για κάποιους το ραδιόφωνο και μετά το 67 δειλά- δειλά η τηλεόραση. Το ραδιόφωνο άνοιγε το πρωί έκλεινε το μεσημέρι για να ανοίξει στις πέντε και να ξανακλείσει τα μεσάνυχτα. Τις παιδικές εκπομπές κάλυπτε η θεία Λένα στο ραδιόφωνο.Το ίδιο συνέβαινε και με την τηλεόραση μετά, την οποία βέβαια ελάχιστοι είχαν.
Όλο και κάποια εφημερίδα έμπαινε στο σπίτι και την ξεφυλλίζαμε, διαβάζαμε κλασσικά, εικονογραφημένα, κλασσική λογοτεχνία τη «Ζωή του παιδιού», αλλά και το Ρομάντσο, το Θησαυρό και τη Γυναίκα, οι κοπέλες.
Το σχολείο βασική μας απασχόληση, τόσο το Δημοτικό, τόσο και το Γυμνάσιο.
το πρωί σχολείο το απόγευμα διάβασμα. Ένα σχολείο αυστηρό ......
...... και με δασκάλους αφοσιωμένους στο λειτούργημα τους, αυστηροί τις πιο πολλές φορές.
Κάποιοι δεν πήγαν καν στο Γυμνάσιο, αλλά έμαθαν τέχνες και έγιναν τεχνίτες  ή  ασχολήθηκαν με την περιουσία τους και οι κοπέλες με το νοικοκυριό.
Τα παιδιά που ήταν από τα γύρω χωριά νοίκιαζαν δωμάτια και έμεναν εδώ για να πηγαίνουν στο γυμνάσιο και αργότερα έμεναν στα οικοτροφεία του Δεσπότη Ειρηναίου.
Το απόγευμα δεν είχαμε φροντιστήρια, διαβάζαμε και κάναμε τις εργασίες μας μόνοι μας. Ίσως στις εξετάσεις κάναμε κάποιες ώρες λίγα μαθηματικά. Στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου γραφτήκαμε πολλοί λίγοι στο παράρτημα του Ελληνοαμερικανικού Ινστιτούτου που άνοιξε στην κωμόπολη μας, για να μάθομε αγγλικά, που στο σχολείο δεν υπήρχαν σαν μάθημα ακόμη
Οι εξωσχολικές μας δραστηριότητες, ήταν ο Οδηγισμός για τα κορίτσια, ο προσκοπισμός για τα αγόρια και το κατηχητικό την Πέμπτη το απόγευμα.
Οι σχολικές γιορτές οι εκδρομές, οι γυμναστικές επιδείξεις και οι παραπάνω δραστηριότητες αποτελούσαν και την ψυχαγωγία μας.
Δεν είχαμε πολλά ρούχα, ούτε πολλά παπούτσια. Είχαμε τα καθημερινά μας και τα καλά μας. Άλλωστε στο σχολείο φορούσαμε την ποδιά μας. Άλλο φόρεμα επιτρεπόταν μόνο την Κυριακή το απόγευμα και τις διακοπές.
Δε νιώθαμε δυστυχείς, που είχαμε λίγα ρούχα, νιώθαμε όμως πολλή χαρά όταν μας παίρναμε το καινούριο 
Γλυκά και σοκολάτες και παγωτό το καλοκαίρι δεν τρώγαμε κάθε μέρα, και στο  γυμνάσιο ο επιστάτης που χτυπούσε το κουδούνι έφερνε μόνο κουλούρι που έκαναν μια  δραχμή, αν κάποιος είχε δύο δραχμές του έκοβε και ένα κομμάτι σαλάμι.
Το χαρτζιλίκι ήταν ελάχιστο μια έως δυο δραχμές και όχι καθημερινά
Αλλά και στο σπίτι δεν ήταν τόσα τα γλυκά καθημερινά. Κάπου κρυμμένο πάντα υπήρχε ένα βάζο γλυκό εποχιακό: κυδώνι, σταφύλι, κεράσι, νεράντζι, και ίσως σοκολατάκια. Οι γιορτές ήταν εξαίρεση.
Η διασκέδαση μας ήταν η παρέα με τις φιλενάδες πότε στο ένα σπίτι ,πότε στο άλλο με πολλή κουβέντα, και η βόλτα στην αγορά.
Ο εκκλησιασμός από το σχολείο ήταν τακτικός. Τη μεγάλη σαρακοστή παρακολουθούσαμε τους χαιρετισμούς και τις αγρυπνιές με τη σύνοψη στο χέρι. 
Δεν επιτρεπόταν από το σχολείο να πηγαίνουμε σινεμά, ούτε να καθόμαστε μόνοι μας σε καφενείο ή ζαχαροπλαστείο. Εξ άλλου για παιδιά και εφήβους ο καφές ήταν ανεπίτρεπτος πολύ περισσότερο τα ποτά. Μόνο με γονείς και μόνο την Κυριακή το απόγευμα, μπορούσαμε να καθίσομε κάπου και να απολαύσουμε  μια πάστα αμυγδάλου ή σοκολατίνα. Γενικά κάθε έξοδος ήταν υπό έλεγχο και με όρια είτε εκ των πραγμάτων, είτε λόγω αυστηρότητας γονέων και σχολείου.Εξ άλλου το σχολείο είχε τον παιδονόμο που φρόντιζε τα παιδιά να μην κυκλοφορούν έξω τη νύχτα μετά από ορισμένη ώρα.
 Αυτοκίνητα Ι.Χ..ήταν ελάχιστα ,μόνοι μας πηγαινοερχόμασταν παντού και  ώρες παίζαμε σε αυλές και αλάνες τα αγόρια, με ασφάλεια.
Είχαμε και κουμπαρά γιατί μας έλεγαν  για αποταμίευση και ότι φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακκούλι.
Το σχολείο πραγματοποιούσε μια ημερήσια εκδρομή γύρω στο Μάιο και την περιμέναμε με φοβερή αγωνία. Στη Γ Λυκείου πραγματοποιούσε μια τριήμερη  εκδρομή στο Ηράκλειο, Κνωσσό και Φαιστό για να γνωρίσουν τα παιδιά τις αρχαιότητες. Η τάξη μου στη Γ λυκείου σαν τελειόφοιτοι δεν πήγαμε εκδρομή με λεωφορείο τριήμερη. Δεν μαζέψαμε χρήματα ο δε λυκειάρχης δεν επέτρεψε την κλήρωση ενός πετρογκάζ για να εξοικονομήσομε, μας είπε ότι ήταν  αναξιοπρέπεια. Θα πάμε όπου μπορούμε, είπε. Και πήγαμε με τα πόδια  στο γειτονικό χωριό.
Την προηγούμενη χρονιά όμως είχαμε πραγματοποιήσει το γύρο της Κρήτης, εκδρομή νομίζω αξέχαστη για όλους μας.
Το καλοκαίρι που τελειώσαμε το Λύκειο ήταν το πιο δύσκολο. Ο στόχος ήταν άλλος. Μόνο διάβασμα και ένα μήνα μόνο φροντιστήριο για να δώσομε εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, όσοι δώσαμε. Και ήταν οι πιο πολλοί. Ούτε μπάνια, ούτε βόλτες.
Πολλοί βγήκαμε από την Κρήτη, όταν μπήκαμε στο πανεπιστήμιο.
Στην Β και Γ Λυκείου, και στα πρώτα φοιτητικά χρόνια κάποιοι οργάνωναν στο σπίτι τους πάρτι τις διακοπές κυρίως των Χριστουγέννων. Με γλυκά ,ξηρούς καρπούς, βερμούτ, μουσική από το πικ-απ και χοροί της εποχής. Μπλουζ, βαλς ,
τσα-τσα, τσάρλεστον, τουίστ, και αργότερα η γιάνκα. Κάποιοι μπορούσαν και να ξενυχτίσουν μέχρι τις δύο ή τρεις το πρωί.
Δε βγαίναμε για καφέ κάθε μέρα ,ούτε καφετέριες υπήρχαν. Οι παρέες με το άλλο φύλλο  ήταν συγκρατημένες και η κηδεμονία πάντα αυστηρή  Ωστόσο και φλερτάραμε και ερωτευτήκαμε όταν γίναμε φοιτητές, όσοι δεν έτρωγαν στη λέσχη, μαγειρεύαμε. Ούτε περνούσε από το νου να τρως έξω. Μια φορά τη βδομάδα  το Σάββατο σαν φοιτητές πηγαίναμε σινεμά και μια ή δύο φορές  σε όλα τα χρόνια πήγαμε σε μπουάτ. Βλέπαμε όμως δυο τρία θέατρα το χρόνο. Ο αποκριάτικος χορός της σχολής μας ήταν ένα γεγονός.
Τα καλοκαίρια ήταν διασκέδαση μεγάλη για μας το πρωινό κολύμπι στην παραλία, και το βράδυ η βόλτα στην αγορά της πολίχνης μας.
Η αγορά τότε ανθούσε, γεμάτη με καταστήματα στη σειρά, παντοπωλεία, εμπορικά υφσμάτων, υαλικών, ζαχαροπλαστεία, ραφεία, κουρεία, υποδηματοποιία, καφενεία, βιβλιοπωλεία άνθρωποι να κάθονται στο πεζοδρόμιο έξω από τα μαγαζιά τους και τα καφενεία και ζαχαροπλαστεία έξω επίσης γεμάτα.
Πολλά παιδιά δούλευαν και σπούδαζαν μαζί. Όλοι βοηθούσαμε τους γονείς στις δουλειές  του σπιτιού και στις ελιές. Ο συνεταιρισμός συγκέντρωνε το λάδι, το πουλούσε και όλοι ανάσαναν.
Έτσι με μέτρο, που μας το έδιδε το λίγο, αλλά με πολλά τα όνειρα, βάλαμε  στόχους και σκοπούς ,προχωρήσαμε και γίναμε και αποκτήσαμε. 
Πραγματοποιήσαμε όνειρα που  όταν είμαστε μικροί δεν το πιστεύαμε.
Απάντησα στα παιδιά θα ήταν ευτύχημα να γυρίζαμε στο 60 και, ότι τότε  δεν είμαστε φτωχοί, απλά δεν είχαμε πολλά.
Όλοι μαζί συμφωνήσαμε ότι σήμερα είμαστε φτωχότεροι από ποτέ.
Φτωχότεροι, γιατί κατέστρεψαν κάθε όνειρο και ελπίδα και πίστη στους νέους.
Μπορούμε, όμως να ζήσομε και σήμερα μέσα από την αγιότητα του ολίγου και του μέτρου, όπως τότε.

ΑΤΟΣΣΑ