«Απ' το γαλάζιο πέλαγος, σε ξαγναντεύω ώ Κρήτη.
του δειλινού τα σύννεφα, χρυσό σου πλέκουν στέμμα,
κι ο ήλιος, βασιλεύοντας κατά τον Ψηλορείτη,
κι ο ήλιος βασιλεύοντας κατά το Λαφονήσι,
σμίγει το αίμα του ουρανού με το δικό σου αίμα»
Μια λέξη προσθέσαμε, το Λαφονήσι. Είμαστε όμως, νομίζω συνεπείς, με το πνεύμα του μεγάλου Ακαδημαϊκού, ποιητή, και συγγραφέα Παύλου Νιρβάνα, στον οποίο ανήκουν οι παραπάνω στίχοι.
Η εικόνα αυτή, φαίνεται ξεκάθαρα, εδώ ακριβώς σ’ αυτό το χώρο που βρισκόμαστε, στην παραλία του Λαφονησιού, και σε όλη τη δυτική ακτογραμμή του Ν. Χανίων αφού ο ορίζοντας και η θάλασσα με το ηλιοβασίλεμα βάφονται κατακόκκινα. Τυχερός όποιος έκλεισε στην καρδιά του την εικόνα αυτή. Ποτέ δεν θα την ξεχάσει. Το αίμα του ουρανού, το ηλιοβασίλεμα, ενώνεται και σμίγει με το αίμα των σφραγισθέντων στο Λαφονήσι, τον Απρίλη του 1824.
Το 1824 ήταν ένας ακόμα δύσκολος χρόνος για την Κρήτη.
Ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ Πασάς, είχες λόγους να καταστείλει πάση θυσία την επανάσταση στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο, γιατί η συμφωνία του με τον Σουλτάνο, ήταν πως αν γίνει αυτό, τότε, και η Κρήτη και η Πελοπόννησος θα ήταν δικές του.
Στις 17 Φεβρουαρίου ο Τομπάζης ύπαρχος του νησιού, μπροστά στον κίνδυνο, φεύγει για να ζητήσει βοήθεια, από τα Σφακιά, την υπόλοιπη Κρήτη αλλά και την Ελλάδα, ενώ οι Τούρκοι προβαίνουν σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις σκορπώντας τον όλεθρο και τον θάνατο. Οι ντόπιοι εγκαταλείπουν τα χωριά και τρέχουν σε κάθε κατεύθυνση για να σωθούν και να γλιτώσουν.
600 γυναικόπαιδα, γέροντες μαζί με τον άμαχο πληθυσμό από τα χωριά Κεραμωτή, Κάμπο, Αμυγδαλοκεφάλι, Σφηνάρι, Κούνενι, Περβόλια, καταφεύγουν τελικά και ταμπουρώνονται στο Λααφονήσι, ελπίζοντας ότι οι Τούρκοι δεν θα έβρισκαν το αβαθές πέρασμα που οδηγεί στο Νησί. Μαζί τους και 40 ένοπλοι Κρητικοί.
Ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ Πασάς, λέγεται, ότι ενημερώθηκε για το πέρασμα.
Ίσως, όμως δεν έφταιξε το πέρασμα για τη σφαγή του Λαφονησιού, όπως δεν έφταιξε και η Κερκοπόρτα για την Πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Η έναρξη της Ελληνικής επανάστασης, ο φόβος των Τούρκων, ότι οι σκλαβωμένοι Έλληνες πήραν τα όπλα για να ελευθερωθούν και η υπόσχεση στον Ιμπραήμ ότι η Κρήτη και η Πελοπόννησος είναι δικές του, αν κινήσει, δεν άφηναν δυστυχώς κανένα περιθώριό αποτυχίας. Αρκούσε στον Ιμπραήμ, ότι γνώριζε ότι στο Λαφονήσι απάνω είχαν καταφύγει Κρητικοί. Αυτά όλα αύξησαν τη μανία τους για να πνίξουν την επανάσταση στο αίμα και να προχωρήσουν στη σφαγή του Λαφονησιού.
Ήταν 24 Απριλίου, ανήμερα του Πάσχα. Η μάχη ήταν άνιση και σκληρή. Οι άντρες σφαγιάστηκαν. Οι γυναίκες και τα παιδιά (117 άτομα) πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου
Σ’ αυτό το μικρό νησάκι, συντελέστηκε το μεγάλο δράμα, η σφαγή του Λαφονησιού, η μεγάλη θυσία. Κι ο λαός, μόλις έμαθε το αβάσταχτο κακό, τραγούδι έκαμε τον πόνο του για να τον απαλύνει και να μην πονά.
Γιάντα ‘ναι μαύρα τα βουνά κι οι κάμποι χλομιασμένοι;
Γιάντα δεν τραγουδούν πουλιά στα Εννιά Χωριά, στα δάση;
Είναι που σφάξαν Κρητικούς πάνω στο Λαφονήσι,
Γέρους γυναίκες και παιδιά.
Από τότε, η τοποθεσία ονομάστηκε Τουρκαύλακο. Εκτός από τους άντρες βρέθηκαν και πολλές γυναίκες σκοτωμένες οι οποίες προτίμησαν να θυσιαστούν παρά να πέσουν στα χέρια του εχθρού.
Η παράδοση λέει: «το αίμα έτρεχε αυλάκι που κοκκίνισε τη θάλασσα και πότισε την άμμο». Εκεί αποδίδεται και το κοκκινωπό χρώμα που έχει η άμμος της περιοχής.
Πιο πάνω στον ιερό βράχο της Χρυσοσκαλίτισσας οι Τουρκοαιγύπτιοι ετοιμάστηκαν ν’ ανεβούν τα σκαλοπάτια για να βεβηλώσουν το προσκύνημα. Όταν όμως ανέβαιναν στην λαξευτή σκάλα που οδηγούσε στην εκκλησία, ένα άγριο σμήνος μελισσών που φώλιαζε στο κοίλωμα, εξαγριώθηκε και έτρεψε σε φυγή τους επιδρομείς.
Μ’ αυτό τον τρόπο σώθηκε η εκκλησία, ενώ οι άλλες δέκα της περιοχής ισοπεδώθηκαν.
Το νησί καλύφτηκε από τα οστά των σφαγιασθέντων. Ακόμη και σήμερα όταν φυσά μανιασμένος αέρας ξεθάβει κάπου-κάπου οστά των μαρτύρων. Στην μνήμη τους στέκει μνημείο χτισμένο από μαύρη πέτρα που γράφει:
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΛΑΦΟΝΗΣΙΟΥ 1824.
ΗΡΩΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ 40 ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ.
ΘΥΣΙΑ 600 ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΩΝ.
ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΜΑ ΣΑΣ
ΤΟΥ ΛΥΤΡΩΜΟΥ Η ΧΑΡΑΥΓΗ ΡΟΔΙΖΕΙ.
Ο επετειακός εορτασμός της σημερινής εκδήλωσης για τη σφαγή του Λαφονησιού, πρέπει να είναι ταυτόχρονα και μνημόσυνο θρηνητικό για τις ανθρώπινες υπάρξεις που η θυσία τους υπήρξε το βαρύ τίμημα της ελευθερίας. Και είναι πολύ εκτεταμένος ο χάρτης, ο γεωγραφικός, της μεγάλης αυτής θυσίας και μόνο των αμάχων σε όλα σχεδόν τα σημεία του ελληνικού χώρου:
Και είναι ακόμη, πολύ μεγαλύτερος, ο αριθμός των μαχητών, όσοι έχασαν τη ζωή τους, στρατευμένοι στον εθνικό αγώνα. Ο Σολωμός αναφέρεται σε αυτούς με άκρα ευλάβεια, παίρνοντας όρκο, όπως σε πρόσωπα ιερά: «Μα τις ψυχές που χάθηκαν τον Τούρκο πολεμώντας».
Τιμή λοιπόν στους Λαφονησιώτες ήρωες, τους νεκρούς που θυσιάστηκαν για την πατρίδα.
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες, λέει και ο Αλεξανδρινός ποιητής Κων/νος Καβάφης και συμπληρώνει.
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει, όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κι οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε.
Το εμφατικό και διαχρονικό «Όχι» ως απάντηση στις δυνάμεις που απειλούσαν την Ελλάδα, οι θυσίες, οι απώλειες και η αντίσταση ενάντια στις δυνάμεις του εχθρού, αποτελούν μέρος μιας διαρκούς κληρονομιάς που έχει κατακτήσει μια θέση στην καρδιά των Ελλήνων.
Αυτή την μέρα, θαυμάζομε , θρηνούμε όλους εκείνους που πολέμησαν, που Θυσιάστηκαν για την απελευθέρωσή της Κρήτης από τον Τουρκικό ζυγό. Ο κρητικός μαντιναδολόγος, το τραγούδησε με τα δικά του χαρακτηριστικά λόγια.
«Χωρίς νεκρούς η Λευτεριά, ζάλο ποτέ δεν κάνει.
Γιατί η παντέρμη βρίσκεται στου Τουφεκιού την κάνη».
Τα μεγαλύτερα και ευγενέστερα ιδανικά, για τα οποία έπεσαν οι ένδοξοι νεκροί στο Λαφονήσι, είναι το μεγαλείο και η τιμή της πατρίδας, που ενέπνευσε διαχρονικά τους πολεμιστές στα πεδία των μαχών.
Διεθνής αποδοχή
Η Ελληνική Επανάσταση του 21, χρειάστηκε τη θυσία του Λαφονησιού, αφού, αυτή, αποτέλεσε το λίπασμα, για το δέντρο της ελευθερίας. «Λευτεριάς λίπασμα οι πρώτοι νεκροί», λέει, μετέπειτα, και ο Αγωνιστής Αλέκος Παναγούλης, στο τραγούδι, με Μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, που και αυτός από προχθές, μπήκε στο Πάνθεο των Μεγάλων Ελλήνων.
Αυτές οι θυσίες και αυτοί οι αγώνες του Λαού μας, συνεχίστηκαν, μέχρι να έρθει τελικά η επέμβαση και η νίκη των Μεγάλων δυνάμεων, της Ρωσίας, της Αγγλίας και της Γαλλίας.
Αλήθεια βλέπουμε ότι η ιστορία εκδικείται. Οι Τουρκοαιγύπτιοι που προκάλεσαν τη σφαγή του Λαφονησιού, το 1824, καταστρέφονται τελικά 3 χρόνια μετά με το στόλο τους στο Ναυαρίνο, το 1827.
Όμως η Κρήτη, χρειάστηκε, να συνεχίσει να πολεμά άλλα 71 χρόνια, μέχρι το 1913, που έγινε επιτέλους η πολυπόθητη η Ένωση με την Ελλάδα, με την ηγεσία, τη διορατικότητα, τις έξυπνες πολιτικές κινήσεις, και τα διεθνή ερείσματα του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Επειδή όμως στην ιστορία, δεν πρέπει να βλέπουμε μόνο το τότε, αλλά κυρίως, το σήμερα και το αύριο, είναι ανάγκη να ομολογήσουμε και να πούμε ότι σήμερα, 197 χρόνια από την σφαγή του Λαφονησιού, η Τουρκία, απειλεί, και πάλι, την πατρίδα μας. Παρανομεί, δεν σέβεται τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, σχεδιάζει χάρτες κατά το δοκούν στο Αιγαίο, πολλές φορές περιλαμβάνει και περιοχές της δυτικής Κρήτης και του Λαφονησιού, άλλοτε φτάνει και μέχρι τη Γαυδοπούλα. Τα κάνει, γιατί έχει δυστυχώς υπερασπιστές λαούς και χώρες που τους συνδέουν τα συμφέροντα που δεν έπαψαν να κυβερνούν και να ρυθμίζουν τις τύχες των ανθρώπων και των Λαών, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Απέναντι σ' αυτά, διπλός πρέπει να είναι ο στόχος μας. Η ύπαρξη ισχυρών συμμαχιών μέσα στις οποίες συμμετέχουμε και το κυριότερο, το αξιόμαχο των ενόπλων μας δυνάμεων. Είμαστε βέβαιοι ότι έχουν γνώσην οι φύλακες.
Όμως το Λαφονήσι έχει και την άλλη του πλευρά. Δεν είναι μόνο η πολεμική ιστορία του, αφού δυο είναι τα στοιχεία που προσδιορίζουν τη φυσιογνωμία αυτού του τόπου. Η Ιστορία του που είναι βαμμένη με το αίμα, και το ξεχωριστό, μοναδικό θα λέγαμε φυσικό περιβάλλον, γεμάτο μαγεία, ομορφιά ανεπανάληπτη, και γι' αυτό το επισκέπτονται καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες για να δουν και να θαυμάσουν.
Την ομορφιά αυτή δεν την ζήλεψαν μόνο οι άνθρωποι διαχρονικά, αλλά και οι θεοί. Εδώ ήταν στην αρχαιότητα οι Μουσαγόρες τα δυο μικρά νησάκια που βλέπομε ανατολικά του Λαφονησιού Πρασονήσι και Πλακουρήθρα, ήταν αφιερωμένα στις εννέα Μούσες, και στον αρχηγό τους το Μουσαγέτη Απόλλωνα. Οι Θεοί των αρχαίων Ελλήνων είχαν πολλά κοινά σημεία με τους ανθρώπους. Είχαν τις αρετές αλλά και τις ανθρώπινές κακίες. Εδώ τους άρεσε να βρίσκονται εδώ αγαπούσαν, ερωτοτροπούσαν, ζήλευαν, φθονούσαν, και εκδικούνταν. Δεν το διάλεξαν λοιπόν τυχαία το μέρος αυτό. Για την ομορφιά και τη μαγεία του το επέλεξαν και κυρίως για να εξευμενίσουν τις θεές για τα κύματα που δημιουργούσαν στη θάλασσα και έπνιγαν τα καράβια. Εδώ υπήρχε το Ιερό του Απόλλωνα του Μουσαγέτη, του ηγέτη του αρχηγού των Μουσών, και παρακάτω, υπήρχε το Ιερό της Ινώς με το αρχαίο Ιναχώριο. Δεν προέρχεται το όνομα Ιναχώριο από τα Εννιά χωριά, όπως λαθεμένα πιστεύουν κάποιοι αλλά από την Ινώ και γι' αυτό γράφεται και με ένα ν. Βλέπουμε τη συνέχεια της ιστορίας. Το όνομα Ινώ απαντάται και σήμερα ως βαφτιστικό, σε οικογένειες στην περιοχή του Ιναχωρίου αφού η Ινώ έγινε και αγία της Χριστιανικής μας Πίστης.
Σήμερα, όπως κάθε χρόνο, εορτάζομε τα Λαφονήσια, προς τιμήν των μαρτύρων της σφαγής του 1824, με καθυστέρηση βέβαια λόγω της γνωστής πανδημίας. Το Λαφονήσι ούτε αρχίζει ούτε τελειώνει με την σφαγή του 1824. Δυο μεγάλα γεγονότα, μετά τη σφαγή, σημάδεψαν την περιοχή. Το πρώτο είναι το πλοίο Αρκάδι που είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων στη Θάλασσα και μάλιστα το είχαν επικηρύξει με 20.000 λύρες. Όταν περικυκλώθηκε, εδώ, στο Λαφονήσι, σε ναυμαχία με τα Τουρκικά καράβια στις 7 Αυγούστου 1867 αυτοκαταστράφηκε για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού . Επόμενος σταθμός που σημάδεψε την περιοχή, ήταν το ναυάγιο του υπερωκεάνιου «Imperatrice»,το 1907, στο οποίο πνίγηκαν 300 άνθρωποι. Από τότε τοποθετήθηκε φάρος στην περιοχή που λειτουργούσε με πετρέλαιο στην αρχή και στη συνέχεια μετά από πολλές μετατροπές λειτουργεί αυτόματα με ηλεκτρικό ρεύμα. Παλαιότερα με μπαταρία, και σήμερα με φωτοβολταϊκή πλάκα.
Κυρίες και κύριοι. Εκπρόσωποι της ελληνικής Βουλής, Εκπρόσωποι των αρχών και των φορέων.
Για τη μοναδική ομορφιά του Λαφονησιού, πρέπει θα μιλήσουμε, και την ανάγκην προστασίας του.
Διαχρονική είναι η θέση και η απόφαση του Δήμου Κισάμου, και του Δήμου Καντάνου- Σελίνου, των Συλλόγων και των φορέων για προστασία της περιοχής, χωρίς δημιουργία γυψωρυχείων και άλλων έργων που επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Όμως όταν μιλούμε για προστασία του Λαφονησιού δεν εννοούμε μόνο τα Γυψωρυχεία αλλά και την επισκεψιμότητα στη περιοχή. Και είναι άκρως επικίνδυνο: Να ευαισθητοποιείται ο κόσμος για τα γυψωρυχεία και καλώς και να μένει ασυγκίνητος για την περιβαλλοντική καταιγίδα που καθημερινά συμβαίνει μέσα στα πόδια μας. Χιλιάδες αυτοκίνητα και επισκέπτες ανεξέλεγκτα, πιέζουν το περιβάλλον στην περιοχή και δημιουργούν μόνιμες και ανεπανόρθωτες βλάβες
Το Κεντρικό κράτος, αδυνατεί να δώσει λύση. Οι δυο δήμοι Κισάμου και Καντάνου Σελίνου, μπορούν να αναλάβουν την πρωτοβουλία. Έχουν τις νομικές δυνατότητες να το πράξουν, ώστε σαν πρώτο βήμα από την επόμενη σεζόν, κανένα αυτοκίνητο να μην κατεβαίνει κάτω. Και κατόπιν, να εφαρμοστεί σταδιακά και έλεγχος των επισκεπτών. Γνωρίζουμε ότι ο Δήμαρχος Κισάμου κ. Μυλωνάκης, και Καντάνου Σελίνου, κ. Περάκης το έχουν στους σχεδιασμούς τους. Μεγάλα και οργανωμένα πάρκινγκ απαιτούνται για τη στάθμευση των χιλιάδων οχημάτων και μικρά πούλμαν για τη μεταφορά στην παραλία.
Φίλοι Δήμαρχοι, ξεκινήστε. Ξεκινήστε από αύριο το πρωί. Ξεκινήστε από σήμερα. Η Ιστορία θα σας ευγνωμονεί.
Βέβαια, απαιτείται, συνολικό σχέδιο διαχείρισης για την περιοχή, που θα περιλαμβάνει και το Κεδρόδασος, μέσα από περιβαλλοντικές μελέτες και σχέδια. Τέτοια συντάχτηκαν πολλά στο παρελθόν. Δεν εφαρμόστηκαν γιατί η κεντρική εξουσία για διάφορους λόγους, δεν το έπραξε. Δεν το έπραξαν αυτοί που είχαν κατηγορηθεί ως διαπλεκόμενοι, δεν το έπραξαν και αυτοί που δήλωναν οικολόγοι.
Κυρίες και κύριοι
Σας ευχαριστούμε που ήρθατε και φέτος, ευλαβείς προσκυνητές στο βωμό της θυσίας του Λαφονησιού. Σας ευχαριστούμε που σέβεστε το Λαφονήσι, το νοιάζεστε και το προστατεύετε. Ευχαριστούμε το Σύλλογο Εννιαχωριανών Αττικής, Παναγία η Χρυσοσκαλίτισσα, και το Δήμο Κισάμου, που όλα αυτά τα χρόνια κρατούν άσβεστη τη φλόγα των Λαφονησίων, ώστε να γίνει θεσμός για την περιοχή και να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον πρόεδρο Γρηγόρη Βαιδομαρκάκη και του ευχόμαστε να είναι πάντα δυνατός σιδερένιος και κολυμβητής Λαφονησιώτη .
Αγαπητοί φίλοι!
Να μας έχει ο θεός γερούς, και η Παναγία η Χρυσοσκαλίτισσα, πάντα να ανταμώνουμε. Είμαστε λίγοι, βέβαια, σε σχέση με το πλήθος των επισκεπτών κάθε μέρα. Δεν πειράζει όμως. Την Ιστορία να μην ξεχνούμε ότι πάντα τη γράφουν λίγοι. Να ανταμώνουμε λοιπόν, να τιμούμε τα Λαφονήσια την καθιερωμένη τώρα και 40 χρόνια γιορτή του Ιναχωρίου και της Κισάμου, να γιορτάζουμε και να μην ξεχνούμε ότι το Λαφονήσι έχει παρελθόν έχει παρόν. Χρέος μας είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και τις αναγκαίες συνθήκες για να έχει, το Λαφονήσι και μέλλον.
Δήμαρχοι: Το μέλλον του Λαφονησιού, είναι στα χέρια σας.
Σας ευχαριστώ πολύ..
Μιχάλης Μ. Μουντάκης Δάσκαλος.
