ΑΛΛΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΑΛΛΑ ΗΘΗ

Χολωθείς  υπό της πιπτούσης βροχής……………….
Γράφει η Δεσποτάκη–Πευκιανάκη Ευτυχία φιλόλογος 
Το καλοκαίρι είναι μια εποχή που συναντούμε πολλούς ανθρώπους. Παλιούς και καινούριους γνώριμους, φίλους, συμμαθητές συγχωριανούς που είχαμε λίγο ή πολύ καιρό να σμίξομε.
Σε κάθε τέτοια συνάντηση είναι αδύνατο να μη γίνει αναφορά στο παρελθόν και η σκέψη να μην πετάξει, σε ιστορίες και γεγονότα της νιότης, που έχουν αφήσει γλυκιά ή γλυκόπικρη γεύση στον καθένα μας.
Σαν ανταμώνουν συμμαθητές οι πιο πολλές αναφορές αφορούν στα μαθητικά χρόνια. Μαθήματα, τρόπος διδασκαλίας ιδιομορφίες και ιδιοτροπίες δασκάλων, τιμωρίες, βαθμοί, επιείκιες, αυστηρότητες, συγκρίσεις με το σημερινό σχολείο δίνουν και παίρνουν.
Μια τέτοια συνάντηση και συζήτηση  θα διηγηθώ σήμερα με ένα αγαπητό συμμαθητή μου παλιό.
 Αφού  συζητήσαμε λίγο για τα παιδιά μας και για τη εύκολη μα και δύσκολη συνάμα σημερινή εποχή ταξιδέψαμε για λίγο στα δικά μας μαθητικά χρόνια στη Γ΄Λυκείου του 1965. Κάποια στιγμή μου λέει: «Ξέρεις ότι έφυγα με μειωμένη διαγωγή από το σχολείο; Απαντώντας στην απορία μου άρχισε να μου διηγείται : Ήταν παραμονή του Ευαγγελισμού και της Εθνικής μας εορτής. Αφού δεν είχαμε διάβασμα για τη επομένη σκέφτηκα να κατεβώ βόλτα στο Καστέλλι  με το ποδήλατό μου από το χωριό μου, να συναντήσω και να κάνω τη βόλτα μου  με τους φίλους μου. Στο ξύπνημα της νιότης έπρεπε να είμαι όσο το δυνατόν στην τρίχα. Το σακάκι όμως ήταν ένα και ήδη είχε πλυθεί για να είναι έτοιμο για την παρέλαση της επομένης.
Δε γινόταν, όμως, και βόλτα χωρίς σακάκι. Βρίσκω μια δυναμική λύση.
Ανάβω, πυρώνω .........
.....το φούρνο και καταφέρνω να στεγνώσω το σακάκι.
Στολίζομαι κάθομαι στο ποδήλατο μου και φεύγω.
 Πάντα, όμως, υπάρχουν και οι αστάθμητοι παράγοντες. Στο δρόμο πιάνει καταρρακτώδης βροχή, αγωνιώντας για το σακάκι σταματώ έξω από ένα σπίτι το ποδήλατο και τρέχω να προστατευθώ στη βεράντα, όπου αγανακτισμένος  για την κακοτυχία μου είπα περίπου δυνατά την κακιά κουβέντα την Π……….α  σου κ……….καιρε. Καταλαβαίνεις την απογοήτευση μου, όλα μούσκεμα και η βόλτα; και πως θα στέγνωνε το σακάκι ξανά για την παρέλαση;… Ως τόσο τα κατάφερα όλα.
Σε λίγες, όμως, μέρες  με καλεί ο Λυκειάρχης στο γραφείο. Στην απορία μου και στο γιατί  της έκφρασης μου, μου απάντησε διαβάζοντας  μια αναφορά από το Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής, που έγραφε: Ο μαθητής του σχολείου σας  τάδε, την 24ην τρέχοντος μηνός έξω από το Αστυνομικό μας τμήμα «καταφυγών ίνα προστατευθή υπό αιφνιδίου βροχής, χολωθείς υπό της πιπτούσης βροχής  εβλασφήμησε τα θεία». Παρακαλούμε να ενεργήσετε τα δέοντα, δια την τιμωρίαν του. Κατάλαβες και τη δεύτερη ατυχία μου να μη δω πως το σπίτι που σταμάτησα ήταν η Αστυνομία! Εσείς οι άλλοι δε μάθατε τίποτα, δεν ανακοινώθηκε δημόσια κάτι σχετικό με την απόφαση εκείνη του Συλλόγου των καθηγητών».
 Έπεσα από τα σύννεφα, πράγματι κανείς από τους συμμαθητές μας  δεν ήξερε κάτι τέτοιο, αλλά και ούτε κάτι κακό γνωρίζαμε να έχει κάνει ο συμμαθητής μας. Ο Λυκειάρχης, μη μπορώντας βέβαια να αγνοήσει την καταγγελία, τουλάχιστον δεν ανακοίνωσε δημόσια την τιμωρία, ούτε το λόγο της τιμωρίας…….Καμιά διαμαρτυρία δεν υπήρξε από κανένα ,ούτε από τους γονείς του μαθητή.
 Ωστόσο η απόφαση αυτή δεν επηρέασε αρνητικά το συμμαθητή μου στην πρόοδο του και στην εξέλιξη του στη ζωή. Αξιόλογος νομικός και οικογενειάρχης με ανησυχίες για το κοινό καλό πορεύθηκε αγαπητός σε όλους.
Άλλοι καιροί και άλλα ήθη. Να ήταν τόσο σκληροί όλοι τότε; Ή μήπως ένα σύστημα τους διαμόρφωνε; και μας διαμορφώνει κάθε φορά. Ένα σύστημα που θέτει αξίες, που όμως αυτές είναι μεταβαλλόμενες στο χώρο και στο χρόνο, ύστερα από κάθε πολιτική οικονομική και κοινωνική αλλαγή.
Έτσι όλα διαμορφώνονται μέσα από μια εκπαίδευση που κάθε κράτος καθορίζει για τους πολίτες του και η οποία εκπαίδευση διαμορφώνει και συγκεκριμένο είδος των πολιτών. 
Την μεταπολεμική περίοδο, λοιπόν, έπρεπε το κράτος-πατρίδα να κρατηθεί και να επιβληθεί πάση θυσία. Όλα είναι συγκεντρωτικά, αυστηρά και η αυστηρότητα διαχέεται σε όλους τους τομείς της κρατικής μηχανής. Αυστηρό κράτος και υπηρεσίες, αυστηρό σχολείο, αυστηρός ο στρατός, αυστηρός ο πατέρας στην οικογένεια, σύνηθες φαινόμενο το ξυλοφόρτωμα, αλλά ο νόμος πρέπει να εφαρμοστεί προκειμένου να επικρατεί πειθαρχία και κατ επέκταση τάξη και ασφάλεια. Οι θεσμοί πρέπει να είναι  σεβαστοί έχουν δεν έχουν περιεχόμενο. Υπάρχει ο έλεγχος, υπάρχει ο επιθεωρητής… Η εξουσία είναι αμείλικτη. Ο νόμος πρέπει να τηρηθεί. 
Το σχολείο και οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων λειτουργούν σε αυτό το πλαίσιο  και διαφέρουν ανάλογα με την δύναμη της προσωπικότητας του ο καθένας ,ώστε να μπορεί να κάνει την υπέρβαση την παιδαγωγική κάποιες φορές.( Στο συμμαθητή μου φαίνεται η υπέρβαση   στάθηκε αδύνατη)
Στο ίδιο πλαίσιο, το παιδί πρέπει να μάθει γράμματα  θέλει δε θέλει, μπορεί δε μπορεί. Μου έλεγε μια κυρία που βρεθήκαμε  να καθόμαστε δίπλα παρακολουθώντας μια παράσταση θεατρική στην αυλή του 1ου Δημοτικού  σχολείου: «έχω να έρθω σε αυτή την αυλή από παιδί ξέρεις πόσο ξύλο έχω φάει με τη βέργα σε αυτό το σχολείο γιατί δε μπορούσα να ξεχωρίσω το η το διαζευτικό από το η το άρθρο;». Γελάσαμε και οι δυο, μέσα μου, όμως, λυπήθηκα που δεν βρήκε κάτι άλλο να θυμηθεί άμεσα για το σχολείο. Ούτε και αυτή, όμως, φάνηκε να την είχε επηρεάσει η αδυναμία της για τη διάκριση του. Στην  έκτη δεκαετία της ζωής της ήταν επιτυχημένη και ευτυχής.
Η ιδεολογία που πρέπει να περάσει στους αυριανούς πολίτες είναι πίστη στην πατρίδα και τη θρησκεία. Όλα είναι μπλέ, οι φορεσιές, τα τετράδια τα ντύματα των βιβλίων οι ετικέτες. Τα τετράδια άλλες φορές έχουν στο εξώφυλλο τους ήρωες της Επανάστασης, άλλες πάλι έχουν  θρησκευτικές εικόνες, ή ελληνικά τοπία. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια ελέγχεται και η απέξω ζωή του μαθητή από το σχολείο άλλως τε συχνά φτάνουν καταγγελίες στο σχολείο όχι για νουθεσία αλλά για τιμωρία…
Με τη  μεταπολίτευση του 1974  πολλά αλλάζουν. Αρχίζει σιγά- σιγά  η εθνική συμφιλίωση. Με  το σύνταγμα του 1975  και με πολλά νομοσχέδια γα την εκπαίδευση   επέρχονται αθρόες αλλαγές, όπως αθρόες είναι και οι αλλαγές στην κοινωνία, την οικονομά και πολιτική.
Σκοπός της παιδείας–εκπαίδευσης είναι τώρα με βάση το Σύνταγμα να πλάσει ελεύθερους δημοκρατικούς πολίτες. Η πρόσβαση πλέον στην εκπαίδευση είναι ελεύθερη για όλους. Ο σεβασμός παύει να είναι επιταγή. Θα τον εισπράξει αυτός που τον εμπνέει. Το κράτος προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τον πολίτη. Όλοι οι τομείς χαλαρώνουν προς το δημοκρατικότερο, η εκπαίδευση μαζικοποιείται. Δεν εξοστρακίζει ούτε τον αδύνατο, ούτε τον αδιάφορο μαθητή. Ανέχεται όλους, αλλά χωρίς τις ανάλογες προυποθέσεις, πέφτει ποιοτικά. Οι τιμωρίες αποφεύγονται, οι μαθητές οργανώνονται στις κοινότητες τους, έχουν λόγο για τα δικά τους θέματα και στις συνεδριάσεις του συλλόγου. Ο κατάλογος ο δάσκαλος έπαψε να είναι μπαμπούλας. Καταργήθηκε η ομοιομορφία της ενδυμασίας, νέα προγράμματα  εφαρμόστηκαν.
Χιλιάδες είναι οι μαθητές από ξένες χώρες που κάθονται στα ίδια θρανία με τα παιδιά μας και υποκαθιστούν τη δική μας υπογεννητικότητα που μειώνει συνεχώς τον ελληνικό μαθητικό πληθυσμό..΄
Όμως και πάλι η εκπαίδευση ασθενεί και όλοι προσπαθούν να θεραπεύσουν το μεγάλο ασθενή ,που ωστόσο παράγει στρατιές ανέργων πτυχιούχων. Η Ευρώπη δίδει πλέον τις δικέ ς της εντολές για θεραπεία.
Όλα είναι πιο εύκολα όλα πιο  επιεική, οι δάσκαλοι πιο δημοκρατικοί, επιμορφωμένοι, οι τσάντες των μαθητών ασήκωτες από τα βιβλία και τα laptop.
Και όμως το δημόσιο σχολείο με ποιοτικούς εκπαιδευτικούς και παιδαγωγούς απαξιώνεται και αποθεώνεται το  φροντιστήριο με  τους επαγγελματίες.  
 Απορία παραμένει τι πολίτες διαμορφώνονται σήμερα από το κράτος μας και το το εκπαιδευτικό του σύστημα; Ή μήπως ένα μεγάλο μέρος της διαμόρφωσης των πολιτών  προέρχεται από το ανεξέλεγκτο κράτος εν κράτει των ΜΜΕ; 
Όπως και αν έχουν τα πράγματα, όμως, σήμερα τόσο ο χολωθείς μαθητής όσο και το κορίτσι με το η το διαζευτικό, θα είχαν πιθανόν να είχαν αντιμετωπισθεί διαφορετικά.