ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΤΗΣ ΓΡΑΣ ΚΕΡΑΣ ΣΤΑ ΔΕΛΙΑΝΑ

Από ένα φυλλάδιο που βρήκα στο εγκαταλελειμμένο μοναστήρι το οποίο δίνει καλές πληροφορίες ακόμα και για τους Καρτσώνηδες. 

Κρίμα βέβαια που είναι προς το παρόν ανώνυμο.

- Πήρα αφορμή να γράψω λίγα λόγια για την ιστορία του (ΜΕΤΟΧΙΟΥ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΓΡΑΣ ΚΕΡΑΣ) όπως αυτό αλλιώς ονομάζεται όταν κατά την ημέρα του πανηγυριού του φέτος (8 Σεπτεμβρίου 1996) με πληροφόρησε ο κύριος ΚΟΥΛΕΤΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ότι εις τον κώδικα της σεβαστής και αγαπητής από την παιδική μου ηλικία ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΓΩΝΙΑΣ αναφέρεται το γεγονός της αφιερώσεως του ως τότε μοναστηριού της ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΤΟΚΟΥ της ΓΡΑΣ ΚΕΡΑΣ εις την ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ ΓΩΝΙΑΣ.
Ανέτρεξα τόσο εις τον κώδικα της μονής εις τον κώδικα της μονής όσο και εις το μνημειώδες έργο του ΨΙΛΛΑΚΗ που αναφέρεται εις τα μοναστήρια της Κρήτης και με τις πληροφορίες που μου έδωκαν προφορικά αρκετοί ηλικιωμένοι κάτοικοι της περιοχής θα προσπαθήσω να δώσω στις γραμμές που ακολουθούν κάποια σύντομα ιστορικά στοιχεία της Μονής χωρίς βέβαια να επαναπαύομαι ότι καλύπτω πλήρως το θέμα. Ο κώδικας της Ιεράς Μονής Γωνιάς στην αρχή του γράφει στην δεύτερη παράγραφο επιλέξει:
[ Ακάκιος Ιερομόναχος ο Δαμωρός από το Χωριό Μαλάθηρον και Κωνσταντίνος Ιερεύς ο αδελφός αυτού και Αμβρόσιος Ιερομόναχος ο ανεψιός του, και έτεροι εξ αυτών ών τα ονόματα εισί εγγραμμένα κάτωθεν, αλλά και εις την αγίαν πρόθεσιν. Αφιέρωσαν εις την παρούσαν Αγίαν Μονήν της Οδηγητρίας εκείνο το μοναστήριον της Κυρίας θετόκου, το καλούμενον εις την Γράν Κεράν, εις τόπον κραζόμενον Αλεξιανά, με αμπελώνας, χωράφια, δένδρα ελαιοτριβηδιόν, λιβέλα, και πάν άλλον τους δικαίωμα καθώς με γράμματά τους φαίνονται πώς έδωκαν πάσαν την περουσία αυτών εις την ημετέραν μονήν. Δια τούτο εγράφησαν εις την Αγίαν Πρόθεσιν να μνημονεύονται αιώνίως ών τα ονόματα εισί ταύτα: Ακάκιος Ιερομόναχος, Ματθαίος Τζανέτος, Αμβρόσιος Ιερομόναχος, Ντομένεγος, Αικατερίνα, Κωνσαντίνος Ιερεύς, Γεώργιος, Νικολέτος, Πιτζαμάνος.].
Ο Κώδικας της Μονής Γωνιάς αρχίζει από το έτος 1632 άρα η αφιέρωση προς το μοναστήρι της Γωνιάς πρέπει να έγινε από το έτος 1632 και μεταγενέστερα όχι όμως πριν από την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους (1645) γιατί η αφιέρωση είναι στην αρχή του κώδικα.
Παρατηρώντας το κείμενο βλέπομαι ότι οι ιδιοκτήτες της μικρής μονής ( οικογένεια Ιερωμένων με το επώνυμο Δαμωρός) που κατάγονται από το Ιστορικό χωριό Μαλάθηρο της Κισάμου αφιερώνουν το μοναστήρι τους στη μεγάλη Μονή της Γωνιάς. Σύμφωνα με προφορική μαρτυρία της ηλικιωμένης ΕΙΡΗΝΗΣ Π. ΑΓΟΡΑΣΤΑΚΗ το γένος ΚΑΡΤΣΩΝΑΚΗ που κατάγεται από το χωριό Μαλάθηρο Κισάμου είχε ακούσει από μαρτυρίες γεροντότερων Μαλαθυριανών ότι η οικογένεια των Καρτσωνάκηδων παλαιότερα ονομαζόταν Δαμωράκηδες. Η τοποθεσία ΑΛΕΞΙΑΝΑ πιθανόν να έχει πάρει την ονομασία από ένα οικισμό που υπήρχε 300 μέτρα νοτιοανατολικά της μονής δεξιά και αριστερά ενός χειμάρρου. Λείψανα του οικισμού αυτού είναι και σήμερα ευδιάκριτα όπως θεμέλια σπιτιών και μέρη από τους τοίχους των σπιτιών. Μαζί με τα κτίρια της μονής οι αφιερωτές αφιερώνουν και ακίνητα περουσιακά στοιχεία. Πράγματι το μετόχι έχει αρκετή μεγάλη έκταση.Το [...ελαιοτριβήδιον...] η αλλιώς σήμερα ελαιουργείον υπήρχε ενσωματωμένο στη νότια πλευρά των κτιρίων της μονής σε μακρόστενο ορθογώνιο κτίσμα διαστάσεων περίπου 15 μ.Χ 6 μ. με μοναδικό σωζόμενο αντικείμενο από την παλαιά του χρήση μια μυλόπετρα μισωχωμένη μέσα στην γη. Το ελαιοτριβείο αργότερα έγινε στάβλος. 

Υπάρχει η αφιέρωση ....ΛΙΒΕΛΑ... Οι εκδοχές για την σημασία της λέξεως είναι δύο.

Σε λεξικά που χρησιμοποιούν οι νομικοί σημαίνει Λιβέλα =Δικαίωμα φυτεύσεως. Το λεξικό του Γιοβάνη λέει σχετικά: ( Λίβας- άδος) ρήμα λείβω που σημαίνει σταλαγμός υγρού, ιδίως νερού εκ πηγής η ρυάκι. Β] ρυάκι νερού. Γ] λιμνάζοντα νερά από βροχή δηλ. έλος.
Εδώ μάλλον πρέπει να έχει την έννοια της πηγής άρα οι αφιερωτές αφιερώνουν και πηγές νερού στο μοναστήρι. Οι πηγές αυτές υπάρχουν ακόμα και σήμερα δυτικά της μονής η μια σε απόσταση 200 μέτρων περίπου από αυτό και η άλλη 600 μέτρα από αυτό. Μορφολογικά το μοναστήρι ακολουθεί τον καθιερωμένο τύπο της Ορθόδοξης Μοναστηριακής Αρχιτεκτονικής. Στο κέντρο της μονής υπάρχει το Καθολικό και σε τετράπλευρο σχήμα γύρω από αυτό ελαφρά ακανόνιστο τα κελιά των μοναχών και οι άλλοι βοηθητικοί χώροι της μονής. Ο Ναός είναι μονόκλιτος βασιλική με αμφικλινή στέγη διαστάσεων περίπου 12 μ. *5 μ. Ο Ναός έχει αρκετά στοιχεία που δείχνουν ότι είναι κτίριο της εποχής της Ενετοκρατίας. Πάνω από το υπέρθυρο η ανώφλι της εισόδου που είναι στην Δυτική πλευρά του ναού υπάρχει ένα ανακουφιστικό τόξο και μέσα στο τύμπανο του τόξου υπάρχει ενσωματωμένη μαρμάρινη επιγραφή που αναφέρεται στην ανακαίνιση του Ναού κατά το έτος 1953 από τον ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΑΓΟΡΑΣΤΑΚΗ.
Πάνω από το ανακουφιστικό τόξο υπάρχουν ενσωματώμενα στον τοίχο τέσσερα διακοσμητικά πιάτα (σκυφία χρωματιστά πιάτα) σε σχήμα σταυρού και από πάνω μικρό μονόλοβο καμπαναριό.Εσωτερικά η στέγη του ναού στηρίζεται σε δύο οξυκόρυφες καμάρες. Επίσης στο βορινό και νότιο τοίχο ο ναός έχει δύο οξυκόρυφα παράθυρα.Το νότιο παράθυρο εξωτερικά διακοσμείται με ανάγλυφους έλικες πάνω στην πέτρα. Τοιχογραφίες ο ναός δεν έχει. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο κατασκευασμένο κατά το έτος 1953, καλοδουλεμένο έργο δύο μακαριστών εκλεκτών ξυλογλύπτων του Βασ. Βεργανελάκη και Νικ. Ζωγραφάκη. Οι εικόνες του τέμπλου είναι αναγγενησιακής τεχνοτροπίας. Αξιόλογα κειμήλια από παλαιότερες εποχές που διαφυλλάσονται σε άλλους χώρους για λόγους ασφαλείας είναι μια φορητή εικόνα της Σταυρώσεως του 1700, εικόνα του Μιχαήλ Αρχαγγέλου του 19ου αιώνα, εικόνα που εικονίζει δύο αγγέλους να κρατούν επιγραφή με την φράση ( Αυτή η πύλη του ουρανού, Δίκαιοι εισελεύσονται εν αυτή) που πρέπει να βρισκόταν πάνω από την ωραία πύλη του παλαιού τέμπλου, το οποίο δεν υπάρχει σήμερα. Δύο εικόνες τέμπλου που εικονίζουν τον Χριστό και την Παναγία έργο του 1872 και ένα βιβλίο ( ΩΡΟΛΟΓIOΝ ΤΟ ΜΕΓΑ) τυπωμένο το 1851 στην Βενετία από το τυπογραφείο του Σ. Ζερβδού. Τα υπόλοιπα όταν πωλήθηκε το μετόχι επέστρεψαν στην Μονή Γωνιάς.

Στην Δυτική πλευρά της Μονής υπάρχει ο πυλώνας της. Ο Στέφανος Ξανθουδίδης που επισκέφθηκε το μετόχι της Γρα Κεράς το έτος 1900 το αναφέρει ως μετόχι του ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ της Γρα Κεράς είδε μάλιστα τότε μια περίεργη επιγραφή στον πυλώνα με ακανόνιστα γράμματα που έγγραφε (ούτως όπου το πανίον βλεφοτομεί).
Η επιγραφή αυτή σήμερα δεν υπάρχει. Ο Ψυλλάκης αναρωτιέται για πιο λόγο ο διαπρεπής αυτός Κρητολόγος αναφέρει την μονή ως μετόχιο του Αγίου Αντωνίου Γρα Κεράς. Αναφέρω εδώ μια δικιά μου εκδοχή. Σε απόσταση 500 περίπου μέτρων σε ευθεία γραμμή και νοτιοδυτικά του μετοχιού υπάρχει σήμερα ο Ναός της Αναλήψεως του Σωτήρος που είναι ο Κοιμητήριος Ναός του συνοικισμού Γρα Κεράς. Στο τέμπλο του Ναού υπάρχει από πολύ παλαιά σύμφωνα με μαρτυρίες γεροντότερων κατοίκων της περιοχής δίπλα στην εικόνα της Παναγίας υπάρχει πάντοτε η εικόνα του Αγίου Αντωνίου. Η κανονική τάξη της Εκκλησίας λέγει ότι στην διάταξη του τέμπλου δίπλα στην εικόνα του Χριστού τοποθετείται η εικόνα του
Αγίου στον οποίο τιμάται ο Ναός. Σύμφωνα με μαρτυρίες του μακαριστού ιεροψάλτου ΜΙΧΑΛΗ ΙΕΡΩΝΥΜΑΚΗ που από το έτος 1924 υπήρέτησε την Εκκλησία ως ιεροψάλτης θυμόταν από διήγηση του Ιερέα Δελιανών ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ (+1927) ότι μέχρι το τέλος του περασμένου αιώνα ο ναός δεν τιμόταν στην Ανάληψη και επί ιερατείας του καθιερώθηκε να τιμάται στην Ανάληψη. Πιθανόν η εκκλησία της Ανάληψης σε περασμένους αιώνες να ήταν εξωκλήσι της μονής που σε παλαιότερους χρόνους να τιμόταν στην μνήμη του Αγίου Αντωνίου και αυτό να δημιούργησε μια σύγχυση στον Στέφανο Ξανθουδίδη.
Αριστερά του πυλώνα υπάρχουν δύο μεγάλα δωμάτια με καμάρες και ήταν τα μοναδικά κελιά που στην ανακαίνιση του το έτος 1953 δεν αλλοιώθηκαν τόσο πολύ. Στην βορεινή πλευρά υπάρχει ο φούρνος της Μονής. Επίσης δίπλα είναι ένα μακρόστενο σκεπασμένο υπόστεγο με θέσεις για δέσιμο ζώων, καθώς και ένα πηγάδι βάθους περίπου 15 έως 17 μ. που δεχόταν τα βρόχινα νερά. Στην ανατολική πλευρά υπάρχουν κελιά μοναχών. Επίσης δεξιά του πυλώνα υπήρχαν κελιά μοναχών και άλλοι βοηθητικοί χώροι σε μικρότερες διαστάσεις παλαιότερα που αλλοιώθηκαν στην ανακαίνιση του 1953.

Η Ονομασία της Μονής απηχεί πιθανότητα την παλαιότητά της ίσως να δόθηκε η ονομασία αυτή για να διακρίνεται ο Ναός και η Μονή από κάποια άλλη νεότερη ( Κερά- Παναγιά). Η Μονή της Γωνιάς πάντοτε έστελνε στο μετόχι της οικονόμο δηλ. διαχειριστή η επιστάτη στο μοναστήρι της Γρα Κεράς. Καμιά φορά 2 η 3 μοναχοί κατοικούσαν στο Μετόχι. Οι τελευταίοι επιστάτες του μετοχιού κατά τον αιώνα μας ήταν ο Ιερομόναχος ΜΕΘΟΔΙΟΣ ΦΑΛΕΛΑΚΗΣ από τα Ραβδούχα και ο Μοναχός ΑΝΘΙΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΛΑΚΗΣ από το Κούνενι ή Βάθη Κισάμου. Το έτος 1923 μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και τον ερχομό στην Ελλάδα των προσφύγων το μετόχι της Γρα Κεράς μαζί και με άλλα μοναστηριακά μετόχια απαλλοτριώνονται.
Το Μετόχι το παίρνει το Μετοχικό Ταμείο Στρατού προκειμένου να διανεμηθεί σαν αποζημίωση σε στρατιώτες που από το 1912 έως το 1923 πολεμούσαν σχεδόν συνέχεια. Δεν διανεμήθηκε τότε και το 1945 ή 1946 το αγόρασε ο ΔΗΜ. ΑΓΟΡΑΣΤΑΚΗΣ μετανάστης από την Αμερική αντί του ποσού των 400.000 δρχ. Με τα χρήματα αυτά κτίσθηκε η Τεχνική Σχολή του ΔΑΙΔΑΛΟΥ που μόρφωσε και εξειδίκευσε πλήθος Χανιωτών και όχι μόνο και πολλά προσέφερε στην πρόοδο του τόπου.
Το μετόχι μέχρι το έτος 1973 κατοικόταν από ενοικιαστές του. Σήμερα είναι έρημο. Τα περισσότερα κτίσματά του είναι σε μέτρια προς καλή κατάσταση. Η τοποθεσία αυτή είναι πολύ ησυχαστική και πρόσφορη για μοναχικό βίο. Ευχή και προσευχή μου προς την Κερά που τόπου την Θεοτόκο να οικονομήσει ώστε να επανδρωθεί κάποια στιγμή το μετόχι και να λειτουργήσει είτε ως ανδρικό είτε ως γυναικείο ησυχαστήριο. Αυτό θα είναι μεγάλη ευλογία Θεού για τον τόπο μας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ

Μετά την επέλαση της «Μήδειας» αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω τον Δήμο Κισάμου για την άμεση ανταπόκριση για τον καθαρισμό των δημοτικών – αγροτικών δρόμων στην κοινότητα Έλους ώστε οι συχωριανοί μας να νιώθουν ασφαλείς για τις μετακινήσεις τους για τις δουλειές τους και όχι μόνο.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Αρμόδιο Αντιδήμαρχο καθαριότητας και πρασίνου κ. Σπύρο Μαυροδημητράκη και τον εντεταλμένο αντιδήμαρχο Ινναχωρίου κ. Θεόδωρο Σκαλιδάκη για τον μεγάλο ζήλο που επέδειξαν ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο τα προβλήματα στις μετακινήσεις των συγχωριανών μας.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στους χειριστές και τους εργάτες του Δήμου μας, στους ιδιώτες χειριστές μηχανημάτων, για τον επαγγελματισμό, την αυταπάρνηση και το φιλότιμο που επέδειξαν αλλά και στα συνεργεία της ΔΕΔΔΗΕ που έκαναν υπερπροσπάθεια για την αποκατάσταση βλαβών του ηλεκτρικού δικτύου του Δήμου.
Τέλος ευχαριστώ όλους τους δημότες για την συνεργασία και την υπομονή τους, και όλους όσους μας βοηθάτε να γινόμαστε καλύτεροι.
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος της κοινότητας Έλους
Νικόλαος Ι. Κυριτσάκης

Η ΦΩΤΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Ναι στο υδατοδρόμιο κι ας είναι ιδιωτική επένδυση, ναι στο νερό που έπρεπε να ήταν παντού ειδικά στην Κίσαμο των 5.000.000 κυβ. που καταλήγουν στην θάλασσα, ναι στην παράκαμψη της πόλης ακόμα κι αν δεν ξέρουμε απο που θα περάσει. Ναι σε κάθε έργο που το κάναμε ευαγγέλιο ακόμα κι αν δεν το δούμε να ξετελέβει.

Όμως αυτό που δείχνουν οι φωτογραφίες είναι ανεπίτρεπτο, το 2021 οι μαθητές του ΕΠΑΛ Κισάμου να κάνουν μάθημα έξω στο ήλιο.... Τέτοιες λοιπόν υποσχέσεις έχει χορτάσει η Κίσαμος και καλό είναι όταν αναλαμβάνουμε μια υποχρέωση να την τελειώνουμε ως και την επόμενη.. Γιατί τώρα που μαζεύονται πολλές σίγουρα θα ξεχάσουμε τις ..πρώτες και αναγκαίες.

ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Μουρί 1996 

Βασίλης Κορκιδάκης, Γιάννης Σκουλούδης, παπά Αντώνης Ψαράκης, Αντώνης Παπαδάκης, Κωστής Κορναράκης, Στέλιος Κορναράκης, Ευτύχης Γεωργακάκης και Χαιρετάκης Θεοχάρης στη μέση.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΕΠΙΚΑΙΡΑ

 «Η καραντίνα άλλοτε και τώρα». 2η συνέχεια: Εδώ το 1ο μέρος

Η περίπτωση της βενετοκρατούμενης Κρήτης, με βάση την αναφορά του προβλεπτή Filippo Pasqualigo (1594).
Του Δρ Εμμανουήλ Μαρινάκη
Ιστορικού – Αρχαιολόγου
Η επιδημία πανώλης (παν + όλλυμι) εμφανίστηκε για άλλη μια φορά στην Κρήτη τον Ιανουάριο του 1592 και πιστεύεται ότι μεταδόθηκε από ένα εμπορικό πλοίο που έφθασε στο λιμάνι του Μεγάλου Κάστρου προερχόμενο από την Κωνσταντινούπολη. Η ασθένεια εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα και σύμφωνα με ιστορικές πηγές της εποχής πέθαναν «δεκατέσσερις χιλιάδες άνθρωποι, δηλαδή το έν δέκατον πέμπτον του όλου πληθυσμού της νήσου ταύτης…» (Σπανάκης Στ., Μνημεία Κρητικής Ιστορίας, τόμ. ΙΙΙ, σελ. 103-104). 
Οι Βενετικές αρχές, φοβούμενες τα χειρότερα, έσπευσαν να πάρουν μέτρα σε μια προσπάθεια περιορισμού της νόσου. Σε ένα έγγραφο της περιόδου εκείνης, που βρέθηκε στην Ι. Μονή Απεζανών, αναφέρονται τα εξής: 
«…Εις τους αφηβ’ (1592) χρόνος καταραμένος, εγένετο μεγάλο θανατικόν από πανούκλα και από καρμπά (Άνθρακα), πράγμα όπου δεν εφάνη ποτέ εις την Κρήτη (εν τη ώα (οικόσιτα ζώα;) απέθανεν πλήθος πολύ). Η συμφορά αύτη γέγονε εις το Κάστρον και τα καμπήσια χωριά. Τα Χανιά και το Ρέθεμνος έμειναν άγευστα του κακού τούτου. Εκράτει ο θάνατος ούτος από ταις κ’ του Μαρτίου, όπου ήτον τότε η λαμπροφόρος Ανάστασις του Χριστού εις τας κστ’ του Μαρτίου, και έστρεψεν η χαρά μας εις μέγα πένθος… Εποθάνασι την ημέραν περισσότεροι των διακοσίων… και στα χωριά θάνατος πολύς… Εις τόσον φοβούμενοι οι αφέντες μήπως ανάψει πιο πολύ το κακόν, έκλεισαν ταις πόρταις της Χώρας και απόξω δεν έμβαινεν τινάς μέσα, μηδέ τινάς να έβγη όξω… εγένετω το σφάλισμα τούτο από Νοέμβριον μήνα αφηβ’ έως ταις ιε’ Αυγούστου αφηγ’… επροστάξασιν οι αφέντες όλοι οι άνθρωποι να είναι σεράδοι (κλεισμένοι) μέσα στα σπίτια τως, να μην σμίγει γείτονας τον γείτονα έως ιβ’ ημέραις, να βάνουσι τα ρούχα τως απάνω εις τα δώματα να ξεσπουράρουν (να απολυμανθούν)… και μέχρι τον Νοέμβριον μήνα, και όλοι κεκλεισμένοι τότε, και εις την εορτήν της Αγίας Αικατερίνης δεν ήρθεν τινάς. Μα την αλήθεια μεγάλο θανατικόν. Και μέγας θόρυβος εις τον λαόν τον κεκλεισμένον δέκα μήνας….». (Σημείωση: Επιλέχθηκαν κάποια χαρακτηριστικά σημεία του κειμένου. Ολόκληρο το έγγραφο της Ι. Μονής Απεζανών δημοσίευσε ο Σπ. Λάμπρος στα «Βραχέα Χρονικά», βλ. Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας, τομ. Α’, Αθήνα 1932. Αναδημοσίευση παρατίθεται και στο εμπεριστατωμένο άρθρο του καθηγητή Θ. Δετοράκη, «Η πανώλης εν Κρήτη. Συμβολή εις την ιστορίαν των επιδημιών της νήσου»).
Η πρακτική της τήρησης «καραντίνας» λοιπόν, ως μέσο περιορισμού της εξάπλωσης επιδημιών εφαρμοζόταν από αιώνων, λόγω της αποτελεσματικότητάς της, παρά τις αρνητικές ψυχολογικές και οικονομικές επιπτώσεις της. Αυτό συνέβη και στην Κρήτη κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, συγκεκριμένα κατά τα έτη 1592-’94, που εξετάζουμε.
Χαρακτηριστική είναι η «Έκθεσις του 1594 του Filippo Pasqualigo, Προβλεπτού των Χανίων, προς την Ενετικήν Γερουσίαν». Ο Pasqualigo είχε τον τίτλο: “Capitano di Candia e provveditor della Canea”. Κινδύνευσε μάλιστα και ο ίδιος από την ασθένεια, μέσω των υπηρετών του που είχαν νοσήσει. 
Η έκθεση αυτή (στα ιταλικά: Relazione 1594 Letta nell’ eccelentissimo senato) συμπεριλαμβάνεται στη σειρά «Μνημεία Κρητικής Ιστορίας, τόμ. ΙΙΙ», που εκδόθηκε το 1953, σε μετάφραση από το ιταλικό πρωτότυπο και επεξηγηματικά σχόλια του Στέργιου Σπανάκη, διευθυντή τότε της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Από τη μετάφραση αυτή αντλήθηκαν κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα. 
Στην Έκθεση του ο Pasqualigo, ανάμεσα στα διάφορα προβλήματα διοικητικής φύσεως που αναφέρει (συντήρηση τειχών των πόλεων του νησιού, τροφοδοσία και εξοπλισμό στρατευμάτων, επάρκεια σιτηρών, ύδρευση, έσοδα-έξοδα κ.ά.), καταγράφει και τα κοινωνικά ζητήματα που αφορούσαν το «Βασίλειο της Κρήτης – “Regno di Candia”, κάνοντας απολογισμό. Δεν παραλείπει να ενημερώσει εκτενώς και για την εξέλιξη της επιδημίας «της πανούκλας που ο θεός θέλησε να στείλει εις την πόλιν ταύτην…», όπως χαρακτηριστικά γράφει. Λόγω της επιδημίας έμειναν στάσιμα ακόμα και τα οχυρωματικά έργα. 
Στη συνέχεια διηγείται διάφορα περιστατικά προς ενημέρωση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, τονίζοντας: «πόσο πολύν καιρόν υπέφερε ο ατυχέστατος αυτός λαός, άξιος, κατά την γνώμην μου, μεγαλυτέρας προσοχής…». Ακολούθως έχουν επιλεγεί κάποια χαρακτηριστικά σημεία της Έκθεσης, τα οποία αναφέρονται στα μέτρα προστασίας και μας θυμίζουν εν μέρει σημερινές καταστάσεις: 
«Προς τούτο διατάξαμε όπως συγκεντρωθούν όλοι οι γιατροί σε συμβούλιο για να συζητήσουν ώριμα πάνω στο είδος του κακού… και μπήκαν μπροστά μας τα πλέον επείγοντα και σπουδαία μέτρα πρόνοιας, που μπορούσαν να ληφθούν… γι’ αυτό διορίσαμε στις ενορίες ευγενείς και άλλους, για να φροντίζουν για τις ανάγκες των κατοίκων και να τους ενθαρρύνουν από τον τρόμο και τον πανικό που έχουν πάθει… έκρινα ως το καλύτερο μέτρο να απομονώσω τον στρατό στους στρατώνες του και έδωσα διαταγή να μοιραστούν στους στρατιώτες όλα τα απαραίτητα τρόφιμα, αφού μάλιστα εκείνες τις ημέρες απέθαναν μερικοί στο στρατόπεδο του Δερματά. Οι θάνατοι αυτοί μου προξένησαν απεριόριστη θλίψη… το θανατικό αυτό ξέσπασε στην πόλη ορμητικά, ώστε να ακούονται δέκα και δώδεκα θάνατοι κάθε μέρα, εκτός από τα πολλά νέα κρούσματα…. Και τους θανάτους αρκετών χωρικών σε τρία χωριά….. η πρόοδος του κακού από μέρα σε μέρα μεγάλωνε…. Μεγάλωνε και ο φόβος γιατί αν προσβαλλόταν ένας, αναγκαστικά και άλλοι θεωρούνταν χαμένοι… Όλοι οι ιππότες και πολλοί άλλοι πολίτες, μόλις παρουσιάστηκε αυτή η επιδημία, φύγαν για τις επαρχίες…. Και δεν επιτρεπόταν να δεχτούν κανένα από την πόλη, μα απαγορευόταν ακόμη και η αποστολή τροφίμων στην πόλη… διακόπηκαν οι εργασίες των δημοσίων υπηρεσιών μας… πέθαναν σχεδόν όλοι οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί μας…. Οι άρρωστοι έμειναν χωρίς περίθαλψη… και η αδυναμία να βάλουμε σε εκτέλεση όσα μέτρα πήραμε, μας τρόμαζε πολύ περισσότερο από το ίδιο το θανατικό, που όσο φαινόταν πως λιγόστευε μερικές μέρες το κακό του, ξανακαινούργιωνε με άλλη τόση ένταση σε ανθρώπους κάθε κατηγορίας….. Σ’ αυτά όλα προστέθηκε και η έλλειψη ψωμιού, που μας έφερε πολλές φορές σε δυσκολότατη θέση, γιατί πέθαιναν οι φουρνάρηδες, οι γειτονικές πολιτείες και τα χωριά ήταν αποκλεισμένα και έτσι δεν ήταν δυνατόν να σταλεί στάρι στους μύλους… Στην ύπαιθρο τα χωριά είχαν τρομερά δοκιμαστεί και επειδή οι σχέσεις μεταξύ τους και με την πόλη δημιουργούσαν πολλές ανωμαλίες, εκρίναμε πως θα ήταν πολύ καλύτερο να απαγορευτεί η επικοινωνία μεταξύ τους. Για τούτο διατάξαμε λοιπόν να εφοδιαστεί ο καθένας απ’ όλα τα απαραίτητα πράγματα για σαράντα ημέρες…. Απομονώσαμε επίσης όλο τον λαό στις κατοικίες του και τον στρατό στους στρατώνες του… Αλλά παρ’ όλα αυτά τα μέτρα βλέπαμε να παρουσιάζονται κάθε μέρα νέα κρούσματα στους ανθρώπους εκείνους που οι ίδιοι πάλι διέδιδαν το θανατικό, γιατί παρόλο που ξέραν πως είχαν προσβληθεί το έκρυβαν επειδή φοβόταν να πάνε στο λοιμοκαθαρτήριο και κυκλοφορούσαν χωρίς καμία προφύλαξη…». 
Στη νησίδα Lazzaretto των Χανίων, στην περιοχή της Νέας Χώρας, λειτούργησε λοιμοκαθαρτήριο. Ενώ στον Χάνδακα το κυριότερο λοιμοκαθαρτήριο βρισκόταν στην Μονή Αγίου Γεωργίου στη θέση Μαντράκι Αλικαρνασσού και ήταν προσβάσιμο μέσω της Πύλης Αγίου Γεωργίου ή Λαζαρέτου. Ένα μικρότερο λειτουργούσε έξω από την Πύλη του Παντοκράτορα (Χανιώπορτα) στη Μονή του Αγίου Λαζάρου. Ο προβλεπόμενος χώρος καραντίνας των πλοίων βρισκόταν στη νήσο Ντία. Ελέγχους διενεργούσαν οι λεγόμενοι «Προβλεπτές Υγείας». 
Η αναλυτική αναφορά του Capitano Filippo Pasqualigo προς τη Γερουσία και τον Δόγη της Βενετίας (Pasquale Cicogna) για το ζήτημα της επιδημίας κλείνει ως ακολούθως: 
«Με το δίκιο μας λοιπόν μπορούσαμε να πιστεύομε ότι τα μέτρα αυτά που πήραμε θα μας εξασφάλιζαν μέχρι του σημείου εκείνου, όπως ακριβώς έγινε. Σε λίγες μέρες τα λοιμοκαθαρτήρια έμειναν αδειανά από αρρώστους και υπόπτους. Η ύπαιθρος βάδιζε με μεγάλα βήματα προς την υγεία, και στις 3 του Μάρτη του 1593 ευδόκησε ο θεός να απλώσει πάνω μας το σπλαχνικό του χέρι και να μας παρηγορήσει ύστερα από τόσες δυστυχίες και λύπες… Από την ημέρα εκείνη και έπειτα μέχρι τις 16 του επομένου Απρίλη, δεύτερη μέρα της Ανάστασης του Κυρίου ημών, πέρασαν σαραντατέσσερις μέρες χωρίς να παρουσιαστεί κανένα κρούσμα, προς μεγάλη ευχαρίστηση όλων. Και διατάξαμε να εορταστεί η απελευθέρωση της πολιτείας με πάνδημες λιτανείες και να αναπέμψουμε ταπεινότατες ευχαριστίες στην Αγία Μεγαλειότητα Του, για δώρο τόσο μεγάλο..». 
Πράγματι οι λιτανείες και οι εκδηλώσεις χαράς κράτησαν πολλές ημέρες στο Μεγάλο Κάστρο και στις άλλες πόλεις της Κρήτης, με τον λαό να πανηγυρίζει για την απαλλαγή του νησιού από το μεγάλο αυτό θανατικό (το οποίο δυστυχώς επανεμφανίστηκε και άλλες φορές, συγκεκριμένα κατά τα έτη 1611, 1630, 1646, καθώς και κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Χάνδακα μεταξύ 1655-1661). Παρατηρούμε λοιπόν ότι σε στιγμές μεγάλης δυσκολίας οι άνθρωποι ανέκαθεν στρέφονταν στην επίκληση του θεού για να πάρουν δύναμη και αισιοδοξία. 
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρόλο που υπήρχε μεγάλη ανέχεια και φτώχεια, όπως ήταν άλλωστε φυσικό, ο λαός της Κρήτης, από τα πενιχρά οικονομικά του αποθέματα, έδωσε ό,τι μπορούσε στον έρανο που διεξήχθη στο νησί για να κτιστούν οι ναοί του Αγίου Ρόκκου. Ο Άγιος αυτός, που ήταν Γάλλος ευγενής, κατά την παραμονή του στην Ιταλία (1295-1327 μ.Χ.) επέδειξε πολύ μεγάλη φιλανθρωπική δραστηριότητα και αυταπάρνηση προς τους αρρώστους με πανώλη. Αργότερα η Καθολική Εκκλησία τον αγιοποίησε ως τον κατεξοχήν προστάτη της υγείας. Στη μητρόπολη Βενετία γίνονταν επίσης συχνά ικεσίες και προσευχές για την εξάλειψη των επιδημιών στον ναό της Santa Maria della Salute. Ως προστάτης από τους λοιμούς θεωρείτο επίσης για τους Καθολικούς ο Άγιος Σεβαστιανός. Στην ορθόδοξη εκκλησία αποδίδεται η σωτήρια αυτή ιδιότητα κυρίως στον Άγιο Χαράλαμπο. 

ΑΓΙΟΣ ΡΟΚΚΟΣ ΣΠΛΑΝΤΖΙΑ ΧΑΝΙΑ

Στο Ηράκλειο κτίστηκε ο πρώτος ναός του Αγίου Ρόκκου*, ο οποίος ήταν οκταγωνικός, αμέσως μετά το τέλος της επιδημίας, το 1595. Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669, ο ναός μετατράπηκε σε χαμάμ και αργότερα σε εργαστήριο παραγωγής ζυμαρικών! Ο ναός καταστράφηκε κατά τα τραγικά γεγονότα των καταστροφών και των σφαγών των προκρίτων της πόλης στις 25-8-1898. Στη θέση του κτίστηκε στις αρχές του 20ου αι. το νεοκλασικό μέγαρο της Ιονικής Τράπεζας. 
* Ο ναός του Αγίου Ρόκκου στα Χανιά κτίστηκε λίγο αργότερα, το 1630, στην πλατεία της Σπλάτζιας. Σε αντίθεση με τον ναό του Χάνδακα, ο Άγιος Ρόκκος των Χανίων διασώθηκε και διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Εργασίες συντήρησης έχουν πραγματοποιηθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων (Σημείωση: Πρόσφατα μάλιστα ξεκίνησαν οι εργασίες αναστύλωσης και αποκατάστασης του εφαπτόμενου παρεκκλησίου, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη και είχε μετατραπεί σε κατοικία). 

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΥΡΑΚΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΙΣΑΜΟΥ

Στα πλαίσια των επαφών του με δήμους του Ν. Χανίων, ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κρήτης, Γιάννης Κουράκης, επισκέφθηκε σήμερα το μεσημέρι τον Δήμαρχο Κισσάμου, Γιώργο Μυλωνάκη. Στην συνάντηση ήταν παρόντες οι Αντιδήμαρχοι Καθαριότητας - Πολιτικής Προστασίας και Αθλητισμού Σπύρος Μαυροδημητράκης και Γιάννης Κελαϊδής, η Γενική Γραμματέας του δήμου Πόπη Καπετανάκη, η δημοτική σύμβουλος και Πρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης, Άλκηστη Ξηρουχάκη και ο Πρόεδρος της Δ.Κ. Κισσάμου, Βασίλης Κουνδουράκης. 
Συζητήθηκαν τα επίκαιρα θέματα που απασχολούν την τοπική αυτοδιοίκηση, νομοθετικές  ρυθμίσεις και αλλαγές που αφορούν στην λειτουργία των ΟΤΑ και των υπηρεσιών τους, καθώς και οι αλλαγές στο νομοσχέδιο για τις επόμενες εκλογές στην αυτοδιοίκηση και στον “Κλεισθένη”.
Έγινε αναφορά στο θέμα της πανδημίας και στις συνέπειες αυτής στον τουρισμό και ειδικά στην Κρήτη, με τον κ. Κουράκη να δηλώνει ιδιαίτερα αισιόδοξος εφόσον το νησί μας έχει καταφέρει να παραμείνει σε χαμηλά ποσοστά κρουσμάτων, δύναται να παρέχει πλήρη κάλυψη νοσοκομειακών αναγκών σε περιπτώσεις κρουσμάτων τόσο στο ΠΑΓΝΗ όσο και στα νοσοκομεία των υπόλοιπων νομών, σημαντικό ζητούμενο για τον επισκέπτη τουρίστα και με τις ξενοδοχειακές μονάδες και τα καλύμματα μας, με υψηλού επιπέδου υπηρεσίες ασφάλειας και υγιεινής. 
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στα αναπτυξιακά θέματα του νησιού μας και η συζήτηση επικεντρώθηκε στον ΒΟΑΚ και στην «ωριμότητα» κάθε τμήματος του νέου οδικού άξονα καθώς και για το στάδιο που βρίσκεται η εκπόνηση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που αποτελούν και θεμελιώδη προϋπόθεση για την δημοπράτηση. Ο κ. Κουράκης ενημέρωσε και κατ’ ιδίαν την δημοτική αρχή για το τμήμα Κίσσαμος (Καστέλι)-Χανιά ότι βρίσκεται στην φάση εκπόνησης των τοπογραφικών μελετών προκειμένου να ολοκληρωθεί η προμελέτη οδοποιίας και η ΜΠΕ η οποία εκτιμάται ότι θα υποβληθεί το καλοκαίρι του 2021 και ότι τελικά το έργο θα κατασκευαστεί με προαίρεση μέσω της σύμβασης του έργου Χανιά-Ηράκλειο-Χερσόνησος. Τόσο ο κ. Κουράκης όσο και ο δήμαρχος, τόνισαν ότι είναι επιτακτική η ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών και να συνεχισθούν οι πιέσεις από πλευράς ΠΕΔ Κρήτης, ώστε να περάσουμε από το στάδιο των σχεδιασμών και προετοιμασιών, στο στάδιο της υλοποίησης του έργου το συντομότερο δυνατόν. 
Τέλος, ο κ. Κουράκης, μας ενημέρωσε για την συζήτηση που είχε νωρίτερα με τον δήμαρχο Πλατανιά και Γραμματέα της ΠΕΔ Κρήτης, Γιάννη Μαλανδράκη σχετικά με την αναγκαιότητα της επίσπευσης των διαδικασιών για την ολοκλήρωση των μελετών για την κατασκευή του σύνθετου φράγματος Ταυρωνίτη (Σεμπρωνιώτη-Ντεριανού), το οποίο έχει κριθεί έργο εθνικής σημασίας. Ο Δήμαρχος τόνισε την σημαντικότητα αυτού του έργου για όλο το νομό αλλά και το πόσο θετικά θα επηρεάσει και την περιοχή μας, καθώς δύναται στο μέλλον να συνδεθεί με το προτεινόμενο έργο του δήμου, τον αγωγό σύνδεσης Κολένι - Κίσσαμος (Καστέλι), ο οποίος τελικά θα καταλήξει στην δυτική Κίσσαμο, λύνοντας έτσι οριστικά το πρόβλημα άρδευσης που ταλανίζει την περιοχή και που καλούμαστε ως δημοτική αρχή να αντιμετωπίσουμε, ενώ ενημέρωσε τον Πρόεδρο της ΠΕΔ Κρήτης, για την πρόσφατη επίσκεψή του για αυτό το θέμα στο ΥπΑΑΤ, λαμβάνοντας την δέσμευση του Υπουργού κ. Σπήλιο Λιβανό για την χρηματοδότηση του έργου.  
Η συζήτηση κατέληξε σε ιδιαίτερα φιλικό κλίμα με τον δήμαρχο να ευχαριστεί τον Πρόεδρο της ΠΕΔ Κρήτης για την επίσκεψη και ενημέρωση αλλά και για τον διαρκή αγώνα που δίνει προς όφελος των δήμων αλλά και για την ανάπτυξη του νησιού μας από όποια θέση και να βρίσκεται.
Εκ του Δήμου.

ΕΦΥΓΕ Ο "ΠΙΛΟΤΟΣ"

Θλίψη στο χανιώτικο ποδόσφαιρο προκαλεί ο θάνατος του Γιάννη Γεωργιλαδάκη. Ο "πιλότος", όπως τον γνώριζαν όλοι, έφυγε πλήρη ημερών, σε ηλικία 90 ετών. Γεννημένος στην Κίσαμο έφυγε μικρός και μετά την επαγγελματική του καριέρα, πιλότος της Ο.Α, εγκαταστάθηκε στον Ταυρωνίτη και τον ελεύθερο χρόνο τον αφιέρωσε πρώτα στον Α.Ο.Χ της δεκαετίας του 90 και ένα διάστημα μετά ήταν δίπλα στην διοίκηση του Κισαμικού, αφού επί προεδρίας Χάρη Κοντοπυράκη έγινε επίτιμος πρόεδρος της ομάδος.. Από τα αγαπημένα του μέρη το Μαύρο Μώλος όταν ακόμα δεν κυκλοφορούσε κόσμος, από 1992 ως και πριν λίγα χρόνια, ερχόταν και απολάμβανε το μπάνιο στου Μπαμπουνάκη του Αντώνη. 

Ήταν απο τους καλύτερους πιλότους της Ο.Α. και ένας απο τους καλύτερους του κόσμου.

Καλό ταξίδι Γιάννη

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΘΕΣΕΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΟ ΑΝΝΟΥΣΑΚΕΙΟ

Το Δ.Σ του Αννουσάκειου Θεραπευτηρίου Κέντρου Αποθεραπείας και Αποκατάστασης Κλειστής Νοσηλείας ‘Ο Άγιος Σπυρίδων’ της Ιεράς Μητρόπολης Κισάμου & Σελίνου, προκηρύσσει την πρόσληψη θέσεων νοσηλευτών – τριών (απόφοιτοι Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) ή (απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης), με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου (12μηνης διάρκειας ) & με δυνατότητα ανανέωσης.
 Οι υποψήφιοι πρέπει :
Α) Να έχουν συμπληρώσει το 21 έτος της ηλικίας τους.
Β) Να μην υπάρχει κώλυμα από ποινική καταδίκη ή υποδικία.
Γ) Να είναι υγιείς
Δ) Οι άνδρες να έχουν συμπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις .
Οι υποψήφιοι οφείλουν να υποβάλλουν στη γραμματεία  του Ιδρύματος  ( κατά τις εργάσιμες ημέρες & ώρες ) τα εξής δικαιολογητικά : 
1) Αίτηση 
2) Φωτοαντίγραφο τίτλου σπουδών και άδεια άσκησης επαγγέλματος επικυρωμένα 
3) Βιογραφικό σημείωμα 
4) Φωτοαντίγραφο και των δύο όψεων της αστυνομικής ταυτότητας 
5) Πιστοποιητικό υγείας 
Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι θα απευθύνονται στα γραφεία του Αννουσάκειου Θεραπευτηρίου και στα τηλέφωνα : 2822022276 – 24150 – 24148  με εσωτερικό (87)  Κα Mαρκετάκη Εργίνα, κατά τις εργάσιμες ημέρες & ώρες .
    Εκ του Ιδρύματος. 

ΑΓΓΕΛΤΗΡΙΟΝ

Η Αδελφότητα της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Οδηγητρίας Γωνιάς θλίψει βαθυτάτη αγγέλει την εις Κύριον εκδημίαν του εκ των μελών αυτής αοιδίμου Προηγουμένου κυρού Ιγνατίου Χατζηνικολάου, τ. Γυμνασιάρχου. Την Παρασκευήν 19ην Φεβρουαρίου και από ώρας 7.30 π.μ. το σκήνωμα του μεταστάντος θα εκτεθή εις προσκύνησιν εις το Καθολικόν της Μονής. Η εξόδιος Ακολουθία τελεσθήσεται, άμα το πέρας της Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας,   και ώραν 11ην π.μ. Ο ενταφιασμός του μακαριστού Προηγουμένου κυρού Ιγνατίου γενήσεται εις το κοιμητήριον της Μονής. Παρακαλούνται οι τιμώντες την μνήμην του όπως δέονται υπέρ  αναπαύσεως της ψυχής αυτού.
Εκ της Αδελφότητας της Ι. Μονής

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΕΠΙΚΑΙΡΑ:

Η καραντίνα άλλοτε και τώρα.

Γράφει ο Δρ. Εμμ. Μαρινάκης

Ιστορικός – Αρχαιολόγος

1ο μέρος: 

Εισαγωγή:

Οι νέες συνθήκες που εδώ και ένα έτος διαμορφώνονται διεθνώς με την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού, εκτός από τις πρωτόγνωρες αλλαγές που επέβαλαν στην κοινωνική και οικονομική ζωή, καθιέρωσαν επίσης νέες λέξεις και όρους, όπως είναι η «καραντίνα». 

Η ιστορική μνήμη έχει καταγράψει αρκετές και μεγάλες επιδημίες από την αρχαιότητα μέχρι και τον 20ο αι., οι οποίες αποδεκάτισαν πληθυσμούς και οδήγησαν ολόκληρες αυτοκρατορίες στην σταδιακή παρακμή. Ως οι μεγαλύτερες και καταστροφικότερες θεωρούνται οι εξής:

Α) Ο λοιμός της αρχαίας Αθήνας την περίοδο του Περικλή, που διήρκεσε 3 χρόνια (430-427 π.Χ.) και την οποία τόσο χαρακτηριστικά μας περιγράφει ο Θουκυδίδης στο έργο του «Ιστορίαι», βιβλίο Β’. 

Β) Η πανώλη της αρχαίας Ρώμης, που ξέσπασε κατά την περίοδο των Αντωνίνων, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Μάρκος Αυρήλιος (160-162 μ.Χ.)

Γ) Η πανώλη της περιόδου του Ιουστινιανού, που κράτησε 2 χρόνια (541-542 μ.Χ.) και εξόντωσε τον μισό πληθυσμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως αναφέρει ο Ιστορικός Προκόπιος στο έργο του «Ιστορία των πολέμων». 

Δ) Η πανώλη του Μεσαίωνα, που από το 1346 έως το 1353 εξαπλώθηκε ραγδαία σε ολόκληρη την Ευρώπη και σε μεγάλο μέρος της Ασίας. Έντονη ήταν και στην επικράτεια της Βενετοκρατούμενης Ανατολής (Πελοπόννησο, Κρήτη, Κύπρο κτλ.). Αρκετά συχνά η ασθένεια αυτή επανεμφανιζόταν (ως βουβωνική – σηψαιμική ή πνευμονική). 

Ε) Φτάνοντας στα νεότερα χρόνια, η πιο θανατηφόρα πανδημία υπήρξε αναμφισβήτητα η «Ισπανική» γρίπη, που ξέσπασε στις αρχές του 20ου αι. (1918-1919) και αποδεκάτισε εκτός από τους πολίτες και τα στρατεύματα στα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Σε γενικές γραμμές τείνει να επικρατήσει η άποψη ότι μια πανδημία εμφανίζεται περίπου κάθε 100 χρόνια.

Η προέλευση της «καραντίνας»:

Η λέξη προέρχεται από την Ιταλική, με Βενετσιάνικες ρίζες, “quarantena” (δηλαδή 40ήμερο), και συμβόλιζε την περίοδο 40 ημερών περιορισμού για τα πλοία, τους επιβάτες και τους εμπόρους που έφταναν στην πόλη των Δόγηδων, όταν βέβαια συνέτρεχαν σοβαροί λόγοι, κυρίως προληπτικού, υγειονομικού χαρακτήρα. 

Σήμερα, ακούμε και βιώνουμε καθημερινά τις συνέπειες τις λέξης αυτής, θεωρώντας ότι είναι κάτι καινούργιο, ενώ είχε εφαρμοστεί ήδη από πολύ παλιά. Αν αναλογιστούμε ότι η πρακτική της «καραντίνας» μαρτυρείται για πρώτη φορά στην Ευρώπη κατά τα έτη 1346-1353. Ήταν η περίοδος που η πανώλη θέριζε τους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς και έγινε γνωστή ως περίοδος του «μαύρου θανάτου». Θεωρείται ότι μεταφέρθηκε αρχικά από Γενοβέζικα πλοία που ήρθαν από τη Μαύρη Θάλασσα και προσέγγισαν τη Μεσσήνη της Σικελίας. Εξελίχθηκε σε μια φοβερή πανδημία, που μετεδίδετο μέσω βακτηρίου (yersinia pestis), κυρίως από τους ψύλλους των μεγάλων τρωκτικών, με αποτέλεσμα να αφήσει πίσω της χιλιάδες ή και εκατομμύρια θύματα. Οι ιστορικοί υπολογίζουν ότι απεβίωσε το 50-60 % του πληθυσμού της Ευρώπης και συνολικά το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού, επομένως επρόκειτο σαφώς για την μεγαλύτερη πανδημία ανά τους αιώνες. Στις μέρες μας, τηρουμένων των αναλογιών, μπορούμε να φανταστούμε τις συνέπειες της κατάρρευσης των κοινωνιών αυτών, από την απώλεια τόσο μεγάλου ποσοστού του ενεργού πληθυσμού κάθε τόπου. 

Μία από τις αποτελεσματικότερες μεθόδους υγειονομικής προστασίας ήταν η επιβολή απομόνωσης των ανθρώπων και ο περιορισμός της επικοινωνίας μεταξύ τους. Επιπροσθέτως, απαγορευόταν η είσοδος στις πόλεις ταξιδιωτών από άλλες περιοχές, καθώς και των πλοίων στους λιμένες. Τα μέτρα αυτά αποσκοπούσαν στην αποφυγή περαιτέρω εξάπλωσης της πανδημίας.

 Υπήρξαν και αρκετές μεταγενέστερες φάσεις εκδήλωσης της πανώλης, λιγότερο γενικευμένες, όπως συνέβη στον Βενετοκρατούμενο Χάνδακα το 1592, στο Λονδίνο το 1665, στη Μασσαλία το 1720, στην Ελλάδα επί Καποδίστρια το 1828 κ.ά. Η χολέρα εμφανίστηκε λίγο αργότερα στον Πειραιά, το 1854 μέσω γαλλικών στρατευμάτων του Κριμαϊκού πολέμου. 

Η πρακτική της καραντίνας, ως πρώτη επίσημη μαρτυρία, αναφέρεται στην επιστολή (με ημερομηνία 1348), που οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής των Παρισίων απέστειλαν στον βασιλιά της Γαλλίας, Φίλιππο ΣΤ’ του οίκου των Βαλουά, για να τον ενημερώσουν σχετικά με την προέλευση της πανώλης και για τις μεθόδους που πρότειναν να χρησιμοποιηθούν για την θεραπεία του πληθυσμού. Οι καθηγητές ενημέρωσαν τον Γάλλο Βασιλιά ότι παρατηρούσαν φαινόμενα κλιματικής αλλαγής ήδη από το 1345. Κάποιοι άλλοι προληπτικοί ισχυρίζονταν ότι για τη μάστιγα αυτή έφταιγε μια τριπλή σύνοδος πλανητών.

Η καραντίνα σε συνδυασμό με τα μόνιμα νοσοκομεία πανώλης (τα λεγόμενα λοιμοκαθαρτήρια) ήταν τα πλέον αποτελεσματικά μέσα για την αντιμετώπιση της μεταδοτικής αυτής ασθένειας. Οι γιατροί που επισκέπτονταν ασθενείς φορούσαν ολόσωμη κάλυψη (κερωμένη), μάσκα σε μορφή ράμφους πτηνού και κρατούσαν ραβδί. 

Γκραβούρα που αναφέρεται στην περίοδο του «Μαύρου θανάτου» στην Ευρώπη, 1348. 

Οι καραντίνες επιβάλλονταν αρχικά στις μεγάλες πόλεις-κράτη, όπως στη Φλωρεντία, το Μιλάνο, τη Βενετία, την Πάντοβα, τη Ραγούσα (σημερινό Ντουμπρόβνικ) κ.ά. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν η απόλυτη και διαρκής συνεργασία μεταξύ των πόλεων που τις εφάρμοζαν. Οι διοικήσεις των πόλεων επέβαλαν αυστηρά μέτρα στους πολίτες τους όπως: 

Αποφυγή συνωστισμού στους δρόμους, απαγόρευση επισκέψεων στα σπίτια, καθημερινό καθάρισμα και αερισμό των δωματίων, απολύμανση με ξύδι και σκόρδο, συχνό πλύσιμο των ρούχων. Όσο για τους άνδρες, έπρεπε να κόψουν τις γενειάδες, να ξυρίζονται και να πλένονται καθημερινά. Αυτές οι υποδείξεις δεν ήταν βέβαια οι μόνες συνέπειες στους ανθρώπους. 

Χαρακτηριστικά είναι τα μέτρα που εφάρμοσε στην Πελοπόννησο το 1687 ο τότε Βενετός διοικητής της, Φραγκίσκος Μοροζίνι (Francesco Morosini). Εκτός απ’ όλα τα παραπάνω διέταξε τους πολίτες που θα περπατούσαν στους δρόμους να κρατούν μπαστούνια για να κρατούν μ’ αυτά τις αποστάσεις ανάμεσά τους. Επίσης, να κρατούν σφουγγάρια μουσκεμένα με ξύδι για να εξουδετερώνουν τα μικρόβια. Όσο για τα σπίτια των νεκρών από την πανδημία, αυτά καίγονταν, και οι νεκροί ενταφιάζονταν έξω από την πόλη, ενώ στους λάκκους έριχναν ασβέστη. Οι νεκροθάφτες φορούσαν κουδούνια στα πόδια για να κάνουν θόρυβο και να μην τους πλησιάζουν. 

Σημείωση: Ο Μοροζίνι είχε θητεύσει και στην Κρήτη, ως ο τελευταίος Βενετός Δούκας, ο οποίος υπερασπίστηκε και τελικά παρέδωσε τον Χάνδακα στους Τούρκους το 1669. Θείος του ήταν ο ομώνυμος Γενικός Προβλεπτής, που εμπνεύστηκε και υλοποίησε την γνωστή «Κρήνη Μοροζίνι» το 1628. Μετέπειτα ανακατέλαβε την Πελοπόννησο από τους Τούρκους (1686-1687) και στη συνέχεια ανακηρύχθηκε Δόγης της Βενετίας (1688-1694). Μελανό σημείο των στρατιωτικών του επιχειρήσεων του αποτελεί ο βομβαρδισμός του Παρθενώνα (1687).

Ο Francesco Morosini (1619-1694) σε έγχρωμη απεικόνιση του Coronelli (1695). 

Η ιταλική επιγραφή μας πληροφορεί ότι είχε λάβει το τιμητικό προσωνύμιο «Πελοποννησιακός». Με τη χάρη του Θεού έγινε ο 108ος Δόγης της Βενετίας (και των λοιπών κτήσεων της). 

Οι πληροφορίες που αφορούν στον Ελλαδικό χώρο και ειδικά στην Πελοπόννησο της περιόδου εκείνης, αναφέρονται στο ιδιωτικό αρχείο του Gasparo Bragadin, εκτάκτου διοικητή της Ρωμανίας, της περιοχής Ναυπλίου, κατά τα έτη 1686-1688. Το αρχείο φυλάσσεται στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας και το μελέτησε η ιστορικός Δρ. Χρύσα Μαλτέζου, πρώην διευθύντριά του. 

Μια άλλη βασική παράμετρος ήταν η διαμόρφωση της ψυχολογίας των ανθρώπων. Το αίσθημα ενοχής ότι η επιδημία ήταν ένα είδος τιμωρίας για τις αμαρτίες που είχαν διαπράξει. Καλλιεργήθηκε ο φόβος ότι ο θεός έστειλε την αρρώστια εναντίον τους και άρα έπρεπε να εξιλεωθούν και να αυτοτιμωρηθούν. Άλλωστε ο Ιωάννης Βοκκάκιος (Giovanni Boccaccio) στο έργο του «Δεκαήμερο» μας δίνει εύγλωττη εικόνα των γεγονότων. 

 Ο Ιταλός συγγραφέας Βοκκάκιος. 

Διαχρονικά λοιπόν η καραντίνα απεδείχθη ως η πιο αποτελεσματική και σωτήρια λύση για την αντιμετώπιση των επιδημιών που έπληξαν τους λαούς στην ιστορική τους πορεία. Παράλληλα, ήταν αναγκαία η τήρηση των υγειονομικών κανόνων που συνιστούσαν οι ειδικοί (καθαρή κατοικία και πόλη, εξάλειψη πηγών μετάδοσης, φροντίδα ατομικής-σωματικής υγείας). 

Νικολά Πουσέν, Ο λοιμός της Ashdod, πίνακας του 1630. 

Στην εξάλειψη των επιδημικών νόσων συνέβαλλε καθοριστικά η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης που επετεύχθη με τη διαρκή, ακατάβλητη και ανιδιοτελή προσφορά των ιατρών, ο οποίοι ανέκαθεν αγωνίζονταν μεθοδικά για να περιορίσουν και να θεραπεύσουν την κάθε ασθένεια (με την ανάπτυξη ειδικών φαρμάκων και εμβολίων), ώστε να χαρίσουν στους ανθρώπους την υγεία ως το υπέρτατο αγαθό.

Σχετικές μελέτες:

Winston Black, «Οι σκοτεινές τέχνες των γιατρών της πανούκλας», Περιοδικό: “All about History”, τεύχος 18. 

Γ. Επτακοίλη, «Να μην κυκλοφορούν άσκοπα», Εφημερίδα «Καθημερινή»: 18-19 Απριλίου 2020. 

Μιχ. Στούκας, «Πανώλη: Η φοβερή επιδημία…», Εφημερίδα «Πρώτο Θέμα»: 26-1-2020: Σύμφωνα με:

Κώστας Π. Κωστής, «ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΩΛΗΣ», ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, 2013 , DAVID NICHOLAS, «Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ», ΜΙΕΤ 2016.

Η Μηχανή του χρόνου. Ο λοιμός. Οι μεγαλύτερες πανδημίες που άλλαξαν την παγκόσμια ιστορία. Πως ξεκίνησαν και με ποιο τρόπο αντιμετωπίστηκαν.

Κ. Τσικνάκης,  «Αναμνήσεις μιας μέρας του γιατρού Onorio Belli», στο Έργα και ημέρες στην Κρήτη, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, 2000. 

Στο 2ο μέρος ακολουθεί:

«Η καραντίνα άλλοτε και τώρα. Η περίπτωση της Κρήτης».

ΧΡΥΣΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΘΕΙ

 Με αφορμή το υδατοδρόμιο στο Καστέλι

Μια σημαντική επένδυση που αφορά την ευρύτερη περιοχή της Κισσάμου, αλλά και της Κρήτης συνολικά, φαίνεται να βρίσκεται στην τελική ευθεία. Πρόκειται για το περίφημο υδατοδρόμιο στο Καστέλι Κισσάμου, το οποίο θα δώσει σημαντική αναπτυξιακή χροιά στο επιχειρείν του τόπου μας.
Εν ολίγοις, η σημαντική αυτή επένδυση σημαίνει θέσεις εργασίας, ανάπτυξη επιχειρηματικών σχεδίων, αύξηση του τουριστικού προϊόντος, δημιουργία προϋποθέσεων για αναπτυξιακά έργα στην Κίσσαμο (οδοποιίας κλπ), αλλά και ενίσχυση του Brand name της περιοχής.
Σε θεωρητικό επίπεδο, υπολογίζεται ότι τόσο ο εσωτερικός τουρισμός (εγχώριος), όσο και οι επισκέπτες από το εξωτερικό, θα αυξηθούν με γεωμετρική πρόοδο!
Είναι η ευκαιρία μας για να γνωρίσουν οι επισκέπτες τον τόπο μας, τις ομορφιές του, την ιστορία, τον πολιτισμό και την κουλτούρα μας.
Είναι η ευκαιρία μας για να βγάλουμε την Κίσσαμο από την αφάνεια.
Γι’ αυτό και πρέπει να κάνουμε πράξη το αυτονόητο:
Να πιέσουμε ώστε να μην υπάρξει καμία καθυστέρηση στο έργο
Παράλληλα να γίνουν τα απαραίτητα έργα υποδομής σε όλο τον Δήμο Κισσάμου, ώστε οι επισκέπτες να έχουν ομαλή πρόσβαση παντού
Να καταρτισθεί πλάνο για την ανάπτυξη του τοπικού επιχειρείν
Να δοθούν λύσεις στα προβλήματα των πολιτών που δυσχεραίνουν την καθημερινότητα τους (πχ πρόβλημα με την υδροδότηση του Πλατάνου)
Να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο έργο του υδατοδρομίου με στόχο την ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος της Δυτικής Κρήτης
Δημιουργία επιτροπής υλοποίησης και ανάπτυξης των παραπάνω
Προτείνω όπως οι φορείς (Δήμος, Περιφέρεια, Επιμελητήρια και λοιποί φορείς και οργανώσεις) συστρατευτούν πίσω από αυτή την πρόταση, ώστε αυτός ο ευλογημένος τόπος που λέγεται Κίσσαμος να πάρει αυτό που του αξίζει και να γίνει επιτέλους επίκεντρο επιχειρηματικών και οικονομικών εξελίξεων.
Μας δίνεται μια ευκαιρία και εμείς οφείλουμε να την αρπάξουμε απ’ τα μαλλιά. Για το καλό της Κισσάμου και του τόπου μας πριν να είναι αργά…

Χρήστος Ηλ. Τσοντάκης

ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΑΠΟ ΑΥΡΙΟ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ

Κανονικά θα λειτουργήσουν τα σχολεία στον Δήμο Κισάμου αύριο Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου, όπως ενημέρωσε πριν απο λίγο ο Δήμος Κισάμου. Τα δρομολόγια του ΚΤΕΛ θα γίνουν κανονικά αφού όλοι οι δρόμοι στα ορεινά είναι ανοικτοί. 

Βέβαια για τους μαθητές που έρχονται απο τα δυτικά Λειβάδια -Κεραμωτή -Αμυγδαλοκεφάλι-Κάμπο στα σχολεία της πόλης της Κισάμου θα πρέπει να έλθουν με ευθύνη των γονέων του μιας και ο δρόμος στο Σφηνάρι είναι κλειστός για μεγάλα αυτοκίνητα εξαιτίας των έργων που γίνονται εκεί.

ΥΠΟΦΕΡΟΥΜΕ ... ΚΑΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΥΣΗ

ΣΤΑ ΑΣΠΡΑ ΚΑΙ Ο ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΟΛΟ ΤΟ ΣΗΡΙΚΑΡΙ

Ο Ναός του όσιου Νικηφόρου του Λεπρού στο Σηρικάρι ντύθηκε στα άσπρα όπως και όλη η περιοχή.

Η "Μειδιά" μας επισκέφτηκε και μας χαρίζει υπέροχες φωτογραφίες απο τα υπέροχα ορεινά της Κισάμου.

Η ΦΩΤΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Έφτασε και στην πλατεία Μάνου Κατράκη το χιόνι.... απο τα ορεινά.  Μάλιστα με υπογραφή!!

ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Το ποτήρι στο μπουκάλι,
μπουκάλι στο καλάθι.
το καλάθι στο σκαρβέλι,
το σκαρβέλι στο σωμάρι,
το σωμάρι στο γαϊδούρι,
το γαϊδούρι στο λιβάδι,
το λιβάδι στο ποτάμι.
- Ιντα λες καλέ κυρά, να ποτηρομπουκαλοκαλαθοσκαρβελοσομαρογαϊδαρολιβαδοποταμίσωμε?

ΕΤΣΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΝΑ Η ΩΡΑ

Μέσα σε δέκα μέρες αποκτήσαμε..ναι αποκτήσαμε, γιατί έτσι πάει εδώ όταν κάτι ανακοινώνεται, άσχετο αν θα γίνει ή όχι. Υδατοδρόμιο, τετράιχνη διατομή σε όλο το μήκος του νέου ΒΟΑΚ ως το λιμάνι, περιφερειακό, ή παράκαμψη της πόλης όπως θέλετε πέστε το και φυσικά θα μας φτιάξουν και ένα αγωγό φυσικής ροής απο τον Σεμπρωνιώτη στο τσακ μπαμ. Λύσαμε το πρόβλημα μας λοιπόν για τα επόμενα 50 χρόνια και όπως άκουσα καλό είναι να μην ζητήσουμε εντελώς τίποτα άλλο, αφού με αυτά καλύπτουμε τις ανάγκες μας σαν πόλη, σαν Δήμος ως το τέλος του αιώνα.

Βέβαια σαν και ούλα μας μιλιά δεν βγάζουμε για αυτά, γιατί είμαστε σίγουροι- άσχετο ξαναλέω αν θα γίνουν- οτι αυτοί που μας τα υποσχέθηκαν θα κρατήσουν τον λόγο τους και θα μας κάνουν το πολυπόθητο χατήρι (όπως μας το έκαναν πάντα).

Ήρθε και ο επενδυτής στην γειτονιά μας μετά απο μισό αιώνα απραξίας και σκέφτεται να μας ανοίξει τα μάτια αλλά και να αξιοποιήσει την περιοχή μας -είχαμε άλλη μια τέτοια ευκαιρία το 1975-80 αλλά τότε δεν ενδώσαμε και παραμείναμε πιστοί στα ιδιοκτησιακά μας αφού είχαμε και συμβουλάτορες και τότε που τους υποδείκνυαν (εγώ ήμουν μικρός ακόμα και κάποιοι σημερινοί ηγήτορες αγέννητοι) το λάθος του ξεπουλήματος. Τα χρόνια πέρασαν, ο Πλατανιάς, το Μάλεμε, η Αγιά Μαρίνα, το Κολυμβάρι, τα Καμισιανά, απο χωριουδάκια που κοροϊδεύαμε και που το βράδυ όταν περνούσες με το τουτού σου σφάνταζαν έγιναν πόλεις και μας προσπέρασαν, με κλειστά τα μάτια, αναπτύχθηκαν τουριστικά κι ας μην έχουν κάτι το σπουδαίο να δείξουν (ούτε Φαλάσαρνα, ούτε Μπάλο, ούτε Λαφονήσι)... εν αντιθέσει με μας εμείς που παραμένουμε πιστοί στα ιδιοκτησιακά και φυσικά στην αδιαλλαξία μας για την ανάπτυξη της περιοχής μας. 

Εδω βέβαια ξέρουμε να μιλάμε και μάλιστα δυνατά...δίνοντας συμβουλές στον επενδυτή πως πρέπει να κτίσει το νέο του ξενοδοχείο, τι θα πρέπει να μας δώσει ή να μας αφήσει στην προκειμένη περίπτωση, ακόμα υπενθυμίζοντας τις υποχρεώσεις του και πολλές φορές απαγορεύοντας του μάλιστα να κάνει αυτό που σκέφτεται, γιατί σε άλλη περίπτωση θα του πάρουμε πίσω την περιουσία που αγόρασε απ' άλλους και θα του γυρίσουν τα λεφτά (δεν παιζόμαστε) οι άλλοι. Δεν ξέρω αλλά κάπως έτσι ξεκίνησε και τότε η μουρμούρα για πρώτο ξενοδοχείο στα Χανιά το περίφημο Kissamos beach που κατάληξε μέσα σε λίγους μήνες να γίνει Μάλεμε beach.

Εγώ ξέρω οτι μια τέτοια επένδυση θα μας πάει πολύ μπροστά, μάλιστα δεν είναι λίγο για μια περιοχή σαν και την δική μας οι 800 κλίνες, σε μια περιοχή που ως και πριν 5-6 χρόνια ήταν στα χειρότερα της. Όσο για το τι πρέπει να κάνει και πως θα το κάνει υπάρχει πολιτεία και αυτοδιοίκηση να το ελέγξει... Η μουρμούρα ακόμα πριν εμφανιστεί ο νέος ιδιοκτήτης κάνει κακό και δηλώνει πόσο δεν θέλουμε να πάει μπροστά ο τόπος ... 

Υπάρχουν ελεγκτές... λοιπόν και ας αφήσουμε τον άνθρωπο να κάνει την δουλειά του που την χρυσοπλήρωσε όπως έμαθα, εν αντιθέσει με κάτι άλλους..... εξάλλου ο τόπος δεν μπορεί να περιμένει άλλο.

Ι.Μ. ΚΙΣΑΜΟΥ & ΣΕΛΙΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΚΛΑΥΔΙΟΥΠΟΛΕΩΣ ΙΑΚΩΒΟΥ

Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου ανακοινώνονται τα εξής: 
«Η υπό την προεδρία της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού ημών Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου  Αγία και Ιερά Σύνοδος, κατόπιν παρακλήσεως του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρεττανίας κ.Νικήτα, προέβει εις την εκλογή του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου κ. Ιακώβου Σάββα, Κληρικού της καθ΄ ημάς Ιεράς Μητροπόλεως, εις Βοηθό Επίσκοπο (παρά τω Σεβασμιωτάτω Αρχιεπισκόπω Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Νικήτα), υπό τον τίτλο της  πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Κλαυδιουπόλεως. Η εκλογή αυτή μεγάλως εχαροποίησε πάντας ημάς. Ο εψηφισμένος Επίσκοπος Κλαυδιουπόλεως κ. Ιάκωβος διαδέχθηκε τον Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Αμφιλόχιο εις την εν Ουαλία Ελληνορθόδοξο Κοινότητα Κάρδιφ και περιχώρων, όπου ο Επίσκοπος μας υπηρετούσε, ως Κληρικός, κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών του σπουδών εις Μεγάλη Βρεττανία (1998). Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Αμφιλόχιος,  καθώς ο νέος αυτός Βοηθός Επίσκοπος του Οικουμενικού Θρόνου οργανικώς ανήκει εις την δύναμη της καθ΄ ημάς Ιεράς Μητροπόλεως, ευγνωμόνως ευχαριστεί τον Παναγιώτατο Οικουμενικό ημών Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο και την περί Αυτόν Αγία και Ιερά Σύνοδο δια την ανάδειξη και εκλογή. Έτι δε ευχαριστεί τον Σεβ. Αρχιεπίσκοπο Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας κ. Νικήτα δια την παρακλητική εισήγηση. Ολοθύμως εύχεται εις τον νέο Βοηθό Επίσκοπο της ιστορικής Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, Θεοφ. Επίσκοπο Κλαυδιουπόλεως κ. Ιάκωβο, καρποφορούμενη παρά Θεού η νέα διακονία του. Κύριος ο Θεός ημών ενισχύει αυτόν πλουσίως, φωτίζει και χαριτώνει δαψιλώς τον Αρχιερατικό του βηματισμό• προς δόξα του εν Τριάδι Θεού και έπαινο της φωτοειδούς Μητρός, Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, της Οποίας φέρει το μέγα προνόμιο όπως καταστεί Επίσκοπος». 

ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΕ ΒΟΥΛΓΑΡΩ ΚΑΙ ΤΟΠΟΛΙΑ

Μια επιγραφή που είναι στην εκκλησία ανάμεσα σε Βουλγάρω και Τοπόλια και αναφέρεται οτι την εκκλησία την έκτισε κάποιος Ιάκωβος Γαβαλάς στάθηκε η αιτία να ψαχτεί η περιοχή καλύτερα και να δώσει τις ακόλουθες πληροφορίες! 

Στο βιβλίο του ιστορικού Χ. Γάσπαρης Catastici Feudorum Crete: Catasticum Channe 1314 - 1396 που περιέχει πολλά συμβόλαια της περιόδου αυτής δείχνει ότι οι Γαβαλάδες τον 14ο αιώνα είχαν φέουδα στην Κίσαμο, μάλιστα σε ένα συμβόλαιο Νο 299, αναφέρεται ότι τα Τοπόλια ανήκαν (και) στους Γαβαλάδες. Το χωριό Βουλγάρω αναφέρεται μόνο σε ένα έγγραφο Νο 399 και αφορά κάποιο συμβόλαιο του Μάρκο Viadro.  

Η μεταγραφή της επιγραφής του Αι Γιάννη 

1|+Οἰκοδομΐθη ὁ θεῖος οὗτος κ(αὶ)

2|ἱερὸς ναὸς τοῦ ἐν ἁγίοις π(ατ)ρ(ὸ)ς ἡμ(ῶν)

3|᾽Ϊω(άνν)ου τοῦ Προδ[ρ]όμου δι’ἐξόδου

4| κ(αὶ) κόπου᾽Ϊακώβου Γαβαλὰ.

5| αφʹ οθʹ[..]

Η επιγραφή είναι δηλαδή του 1579, και δεν πρόκειται για αυτόν τον ναό αλλά για κάποιο άλλο που έχει καταστραφεί και με τα υλικά που βρέθηκαν εκεί κτίστηκε η νέα εκκλησία.

Λίγο βορειότερα υπάρχει άλλη μια εκκλησία και αυτή του Αι Γιάννη του Θεολόγου και αυτή με εντοιχισμένη επιγραφή, άγνωστη ως και σήμερα 

Η μεταγραφή της επιγραφής αυτής που την έκτισε κάποιος Σοφιανός λέει:

1|+[..] ἐτελειόθη ὁ θῦος κ(αὶ) πάν[σε]πτος [ναὸς] τοῦ ἁγ(ί)ου Ἰω(άννου)

2|[… πανε]φ(ή)μου παρθένου τοῦ Θεολόγου δὶ’ ἐξόδου κ(αὶ)

3|κό[που ...]στα[…] Σοφιανοῦ. Μνίστιτ[ι], Κ(ύρι)ε,

4|τῆ[ς …]σ[…] τοῦ […]τεκ

5|τοῦ:Ησ[…]η[…].

Η εκκλησία αυτή είναι σίγουρα του 14ου αιώνα και επειδή στην επιγραφή υπάρχουν κάποια στοιχεία, (αμυδρά φαίνεται το κόκκινο πλαίσιο κάτω απο το άσπρισμα) είναι σίγουρα αγιογραφημένη.

Μια πληροφορία για τους συλλόγους των χωριών Τοπόλια και Βουλγάρω που μπορεί αυτές οι δυο εκκλησίες να γίνουν επισκέψιμες ειδικά αυτή του Βουλγάρω που αν συντηρηθεί και φανούν οι αγιογραφίες θα αποτελέσει σίγουρα επισκέψιμο μνημείο μιας και είναι μέσα στο δρόμο προς Λαφονήσι.

Ευχαριστώ για τις πληροφορίες την Δρ. Βασιλική Τσαμάκδα καθηγητρια της χριστιανικής αρχαιολογίας και ιστορίας βυζαντινής τέχνης στο Πανεπιστήμιο Mainz της Γερμανίας.

ΚΟΡΩΝΟΙΟΣ ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

 Γράφει ο Γ. Πευκιανάκης

 Από την αρχή της πανδημίας, πολύς λόγος  γίνεται αν ό,τι ζουμε είναι πόλεμος, μιλούμε για ήρωες που δεν κρατούν όπλα αλλά το χέρι μας για να μας παρηγορήσουν καθώς δίνουμε μάχη για τη ζωή μας. Προτείνεται να συνεργαστούν οι κυβερνήσεις με τους καλλιτέχνες για να τιμηθούν οι νέοι ήρωες της ανθρωπότητας και επισημαίνονται η ύπαρξη κινδύνου για τα ολιγαρχικά καθεστώτα, την ακροδεξιά και την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δράσει ως μια οντότητα. 
Στο πέρασμα του χρόνου πολλά επαναπροσδιορίζονται. Και η αλήθεια είναι ότι πρέπει να αλλάξει ο παλιός τρόπος ζωής που μας έφερε στο σημείο όπου βρισκόμαστε. Για να μην γίνουμε ποτέ ξανά τόσο ευάλωτοι όπως σήμερα πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουμε. Η ερώτηση όμως, είναι αν θα έχουμε την απαραίτητη σοφία, αν θα συνεργαστούμε όπως πρέπει, προκειμένου οι αλλαγές αυτές να είναι θετικές.
Έχουμε ζήσει πολιτικές και οικονομικές κρίσεις, τίποτα όμως σαν και αυτό.. Μια κρίση πρωτόγνωρη με την επιβίωσή μας στο επίκεντρο.
Μπορούν οι επιστήμονες της κλιματικής αλλαγής να πουν με βεβαιότητα σε κάποιον που ζει στην Καραϊβική, ότι στο μέλλον ένας τυφώνας θα χτυπήσει τον τόπο του. Είναι αδύνατο να πεις το πότε και πόσο δυνατός θα είναι, αλλά είναι βέβαιο, ότι έρχεται. Αντίστοιχα ένας ιολόγος ή ένας επιδημιολόγος μπορεί να πει ότι είναι αναπόφευκτο να έρθουν μεγάλες επιδημίες. Δεν μπορούν να πουν όμως, πότε θα έρθουν και πόσο σοβαρές θα είναι, αν θα είναι σαν την ισπανική γρίπη του 1918 ή ακόμα χειρότερες, όμως ξέρουμε, ότι ο κόσμος πρέπει να είναι προετοιμασμένος για αυτή την πρόκληση.
Κάποιοι χρησιμοποιούν τη λέξη «πόλεμος» για να περιγράψουν αυτό που ζούμε. Διάβαζα στην Washington Post τη συνέντευξη ενός γιατρού σε νοσοκομείο αναφοράς που έλεγε ,ότι αισθάνεται ότι δουλεύει δίπλα σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα, όμως δεν είναι πόλεμος, ο πόλεμος δεν διεξάγεται πάνω στη βάση της επιστήμης και της αλληλεγγύης. Τώρα είναι η ώρα που οι αρετές, οι ποιότητες των ανθρώπων ενεργοποιούνται και σίγουρα δεν είναι ίδιες με τις αξίες του πολέμου και του θανάτου. Τώρα είμαστε στη φάση που σώζουμε τις ζωές, δεν τις αφαιρούμε. Η διαφορά είναι προφανής.
Για τους πολίτες, η ιατρική, η επιστήμη, γίνονται η νέα θρησκεία μας, οι γιατροί και οι ερευνητές είναι μικροί θεοί. Μια νέα πίστη αναδύεται, άραγε;
Αυτό είναι υπέροχο, για πολλούς λόγους. Ας δούμε την περίπτωση της ισπανικής γρίπης, στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Μια χώρα γεμάτη με ατελείωτα μνημεία για τους στρατιώτες που έπεσαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, κάθε χρονιά γίνονται τελετές με πλήθος κόσμου, ακόμα και σήμερα. Η μνήμη είναι βαθιά, ισχυρή και σημαντική για τον πόλεμο αυτό. Υπάρχουν όμως άλλοι ήρωες που έχουν εντελώς ξεχαστεί. Σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει μόνο ένα μνημείο για όσους έδωσαν μάχη με την ισπανική γρίπη, γιατρούς και νοσοκόμες. Βρίσκεται στο Λονδίνο.  Εμείς εδώ δεν γνωρίζομε ανάλογα αν υπάρχει και πού.
Το ζητούμενο είναι πώς θα αντιδράσουμε... Από την παγκόσμια κινητοποίηση, την ταχύτητα  με την οποία παρασκευάσθηκαν τα εμβόλια, ελπίζομε στο μέλλον να λένε ότι οι ιατρικές μέθοδοι και δομές που θα απολαμβάνουν τότε θα οφείλονται στις αποφάσεις και τις αλλαγές που έγιναν τώρα μετά την πανδημία του κορωνοϊού. Ότι η ασφάλειά  θα είναι αποτέλεσμα της θυσίας όσων υποφέρουν σήμερα. Όπως τώρα οι μάσκες,  ή η καραντίνα που εφαρμόζουμε, είναι κληρονομιά που κερδίσαμε από ισπανική γρίπη. Όπως σήμερα μνημονεύομε, ότι ήρωες είναι ο Παστέρ και ο Κοχ που μας έδωσαν τη βάση για τα εμβόλια και για αποτελεσματικές θεραπείες Ας μην είμαστε λοιπόν απαισιόδοξοι, είμαστε ευάλωτοι και η επιβίωσή μας εξαρτάται από όσα μάθαμε από το παρελθόν και από το πώς θα λάβουμε αποφάσεις για το μέλλον με βάση τη σημερινή εμπειρία.
 Όλα επηρεάζονται από την πανδημία σήμερα, η πολιτική, η οικονομία, η κοινωνία, οι ιδέες. Δεν πρόκειται να σκεφτούμε ποτέ ξανά με τον ίδιο τρόπο για την παγκοσμιοποίηση και την παγκόσμια οικονομία, δεν θα αδιαφορούμε για το περιβάλλον. Τώρα είναι ώρα για αφύπνιση, τη στιγμή που μας χτυπά η συμφορά.Ας εκμεταλλευτούμε αυτό το γεγονός για να κάνουμε τις σωστές αλλαγές, να αντιμετωπίσουμε ανισότητες, να δώσουμε πρόσβαση στο σύστημα υγείας σε κάθε πολίτη αυτού του πλανήτη.
Προ καιρού πολιτικοί εισηγήθηκαν στην Ε.Ε να αγοράσει τις πατέντες για τα εμβόλια και τα τεστ του κορωνοϊού για την ταχύτερη και ευρύτερη δυνατή διάδοση των μέσων καταπολέμησής του. Ήδη τα εμβόλια με όποιες δυσκολίες πραγματοποιούνται υποδειγματικά και στη χώρα μας.  Η «θετική ψυχολογία» είναι η απάντηση στο κορωνοϊό. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Φράνκ Σνόουτεν που προαναφέραμε «Η απάντηση και το μυστικό της επιτυχίας σε όλο αυτό που  βιώνομε είναι ,η    «θετική ψυχολογία»,   . Να αναγνωρίσουμε τις δικές μας ικανότητες και να πορευθούμε με τα δυνατά μας σημεία, να δώσουμε έμφαση στις σχέσεις μας για να στηριχτούμε, να βάλουμε προτεραιότητες στη ζωή μας και να δούμε τι πραγματικά είναι σημαντικό για μας στη νέα εποχή: «Υπάρχουν πράγματα στην καθημερινότητά μας που μπορούν να μας δώσουν έστω και για 5 λεπτά χαρά, γαλήνη, ευγνωμοσύνη, ενδιαφέρον, περιέργεια, αγάπη. Να εκμεταλλευτούμε αυτές τις καταστάσεις γιατί έρευνες της τελευταίας 20ετίας μας έχουν δείξει ότι όταν βιώνουμε τέτοια θετικά συναισθήματα έστω και για 5 λεπτά -όταν πιω τον καφέ μου ήσυχος και τον ευχαριστηθώ, όταν καθίσω και σκεφτώ για τα πράγματα που είμαι ευγνώμων στη ζωή μου- ξεκινάει μια ολόκληρη διαδικασία βιολογική -με νευροδιαβιβαστές και ορμόνες- η οποία μας θωρακίζει, μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της ζωής».
Να αγνοήσομε όλους αυτούς που αρνούνται να δουν την πραγματικότητα των ανθρώπων που πεθαίνουν –κατά δεκάδες πια και στη χώρα μας καθημερινά– και αρλουμπολογούν διαρκώς για συνωμοσίες. Αυτούς που αρνούνται τη μάσκα, διαμαρτύρονται για τα μέτρα και καλούν σε αντίσταση.. Αυτούς που «αποκαλύπτουν» την αλήθεια πίσω από τις νέες τεχνολογίες, τα τσιπάκια, τα δίκτυα υψηλών ταχυτήτων και –τραγική ειρωνεία– σε όλα αυτά-διαδίκτυο- οφείλουν τη μικρότερη ή μεγαλύτερη απήχησή τους. Γιατί σε σχέση με το παρελθόν είναι η σύγχρονη τεχνολογία που δίνει βήμα, προβολή και ισοπεδωτική «εγκυρότητα» σε όσα συνωμοσιολογικά, αντιεπιστημονικά, επικίνδυνα λέγονται.  
Σε όλους αυτούς έχει απαντήσει η επιστήμη και ο ορθός λόγος χιλιάδων αγωνιστών της επιστήμης και της καθημερινής θυσιαστικής εργασίας,. Ένας από τους πρώτους αγωνιστές , ένας 42χρονος πνευμονολόγος, ο οποίος κόλλησε κορωνοϊό και έχασε τη ζωή του στο νοσοκομείο Αττικόν, όπου νοσηλευόταν διασωληνωμένος έγραψε «Η Ιατρική είναι ορθός λόγος, είναι επιστήμη, είναι αποκάλυψη ενός κόσμου που προκαλεί ρίγη συγκίνησης σαν αντιληφθείς το μέγεθός του. 
Aυτοί οι αρνητές  υπονοϊκοί «ψεκασμένοι» προσβάλλουν βάναυσα την κοινή λογική, αλλά πολύ περισσότερο προσβάλλουν όλους εκείνους που μάχονται την ασθένεια  με ανθρωπιά  με ανυπολόγιστο κόπο επιστημονικής μελέτης και σωματικής προσπάθειας 
 Για τη στάση ορισμένων μελών του κλήρου μίλησαν πολλοί, ενδεικτικά ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως κ. Άνθιμος με αφορμή τη στάση τους την περίοδο της πανδημίας ,επισημαίνει την αναγκαιότητα συμμόρφωσης με τα μέτρα της κυβέρνησης, κάνει λόγο για την ευθύνη όσων πίστεψαν ότι είναι υπεράνθρωποι και άτρωτοι και όσων με «τα εγκληματικά τους κηρύγματα, που άρδευαν αλλοφροσύνη από την εωσφορική τους έπαρση, που τελικά σκότωσε συνανθρώπους τους…. «πιστέψαμε ότι είμαστε υπεράνθρωποι, κρύψαμε την προσβολή μας από τον ιό και οδηγηθήκαμε στον τάφο, αντί να ομολογήσουμε το λάθος μας και να σαλπίσουμε το ορθό. Δεν είναι ταπεινωτικό να παραδεχθείς ότι ως άνθρωπος κι εσύ πάσχεις. Αλαζονικό είναι να το κρύψεις, μόνο και μόνο για να μη διαψευστεί δημόσια ο εγωισμός σου. Όταν επικρέμεται θάνατος, τότε, καλά ειπώθηκε, "μαγκιές" δεν επιτρέπονται. Οι ευλαβείς εγωισμοί και  η εξουσιαστική διαστροφή, τι σχέση έχουν με την αγάπη και την ταπείνωση;»
Στο ίδιο πνεύμα ο προκαθήμενος της  Ελκκλησίας «άγιος» Ιερώνυμος,  και ο διακεκριμένος πνευματικός Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος  κ.α  στιγματίζουν…. «ότι ακόμα και ανώτεροι κληρικοί και λαϊκοί της θρησκοληψίας,-πιστέψαμε ότι συν-κυβερνούμε το κράτος μας, , αλλά όπως αποδείχτηκε, ότι πολύ καλύτερα  κυβερνούν οι πολιτικοί, επειδή εμείς δεν μπορούμε να κατευθύνουμε τελικά ούτε το ποίμνιό μας. Κάποιων η  ευσεβιστική αλλοφροσύνη μετέτρεψε τα λογικά πρόβατα σε απρόβλεπτα ερίφια που θέλησαν να υποκαταστήσουν τους ποιμένες. Ενώ ο ίδιος ο Θεός μας διδάσκει να υπακούμε ακόμα και στην κοσμική εξουσία (που στο κάτω-κάτω στις μέρες μας είναι από το λαό μας δημοκρατικά εκλεγμένη), πολλοί χριστιανοί μας ,κίνησαν επανάσταση ενάντια στην Εκκλησία τους, που δεν ξέρω αν φέρει ανάσταση, πάντως μέχρι τώρα σπέρνει θανάτους. Πιστέψαμε ότι εμάς, λόγω της πίστεώς μας, υποχρεούται ο Θεός να μας σώσει (τους άλλους όχι), και κάναμε επίδειξη αυτής της πίστεώς μας. Όμως αυτή η πίστη μας αποδείχθηκε λίγη, φτωχή, μικρή πίστη που όχι μόνο βουνά δεν μπορεί να μετακινήσει, αλλά ούτε καν τον απειροελάχιστο ιό…». Αναφορά γίνεται και για διχασμό των χριστιανών, που διακρίθηκαν «σε ευσεβείς: τάχα, όσοι ανεύθυνα αδιαφορούσαν για τον ιό και πίστευαν αφελώς ότι είναι άτρωτοι και σε ασεβείς: συνήθως έτσι λένε τους Επισκόπους και όσους συγκατανεύσαμε στα μέτρα και καλέσαμε σε υπακοή στην Εκκλησία και σε τάξη». «Και όσοι βιάστηκαν να πατάξουν τους ποιμένες, κηδεύουν σήμερα τα πρόβατα αλλότριας ποίμνης… Δεν κατάλαβαν πως όταν διακυβεύεται η υγεία και η ζωή, τότε ακόμα και ο θερμότερος πιστός, μεταβάλλεται σε θανάσιμο εχθρό. Τέλος, ο κ. Άνθιμος, καλεί τους «τάχα ευσεβείς, που δεν πίστεψαν ότι υπάρχει κορωνοϊός, να σοβαρευτούν και όσους «κρυμμένοι τώρα στα λαγούμια τους, ετοιμάζονται να δικαιολογήσουν τα εγκληματικά τους κηρύγματα, που άρδευαν αλλοφροσύνη από την εωσφορική τους έπαρση, που τελικά σκότωσε συνανθρώπους τους», να ηρεμήσουν. Ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος επισημαίνει ότι «η κάθε πανδημία εἶναι ἕνας πόλεμος, ὁ ὁποῖος ἀντιμετωπίζεται μέ φάρμακα, ἐμβόλια, ἰατρική παρακολούθηση. Ὅλα πρέπει νά τεθοῦν στήν ὑπηρεσία τῆς προστασίας τῆς σωματικῆς ὑγείας, πού δέν εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλά μέσον γιά τήν ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρώπου, γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν σκοπῶν του καί κυρίως τήν ἕνωσή του μέ τόν Θεό». Σέ αὐτόν τόν πόλεμο, προσθέτει, « ἕνα ὅπλο εἶναι τό ἐμβόλιο, ὅπως βέβαια γίνεται καί σέ ἄλλες ἀσθένειες. Μέ τό ἐμβόλιο ἐνισχύεται τό ἀνοσοποιητικό σύστημα τοῦ ὀργανισμοῦ μας, γιά νά ἀντιμετωπίση κάθε ξένο σῶμα –ἀντιγόνο– πού εἰσέρχεται στόν ὀργανισμό μας -και συνεχίζει  ο φωτισμένος Μητροπολίτης- Σέ ὅλα τά παιδιά μέχρι τήν ἡλικία τῶν δέκα ἐτῶν γίνονται ἐμβολιασμοί ὑποχρεωτικά γιά 13 νόσους καί προαιρετικά γιά ἄλλες 3 νόσους, δηλαδή συνολικά γίνονται 16 ἐμβόλια, καί πολλά ἀπό αὐτά εἶναι ἐπαναλαμβανόμενα. Ἐπίσης, στίς ἑπόμενες ἡλικίες γίνονται ἄλλα ἐμβόλια καί σέ αὐτά ὀφείλεται ἡ αὔξηση τοῦ προσδόκιμου ὁρίου ζωῆς. Τά ἐμβόλια ἐνισχύουν τό ἀνοσιοποιητικό σύστημα τοῦ ὀργανισμοῦ γιά νά ἀντιμετωπίση τούς ἰούς.
 «Ὑπάρχουν, βέβαια, καί μερικοί συνωμοσιολόγοι, πού βλέπουν καί στό θέμα αὐτό διάφορες συνωμοσίες. Νομίζω, ὅμως, ὅτι τό θέμα αὐτό δέν εἶναι αὐστηρά θεολογικό, εἶναι καθαρά θέμα σωματικῆς ὑγείας τοῦ ἀνθρώπου, καί τόν πρῶτο λόγο ἔχει ἡ ἰατρική ἐπιστήμη καί ὁ θεράπων ἰατρός κάθε ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος γνωρίζει τό ἰατρικό ἱστορικό του. Ἄν θελήση κανείς νά βρῆ συνωμοσίες, σέ ὅλα τά θέματα, τότε πρέπει νά κλειστῆ σέ μιά “προστατευτική γυάλα”, νά μή χρησιμοποιῆ καθόλου τήν σύγχρονη τεχνολογία ἤ νά ἀναχωρήση στήν ἔρημο καί νά μή χρησιμοποιῆ τά ἐπιτεύγματα τῆς συγχρόνου ἐπιστήμης σέ ὅλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς μας.» 
Πράγματι σήμερα η ιατρική επιστήμη θεραπεύει τις περισσότερες των ασθενειών αλλά δεν έχει  τέτοια δυνατότητα που να ανεβάζει με φάρμακο τον δείκτη νοημοσύνης και η ποιότητα του μυαλού είναι θέμα  που πρέπει να το βλέπομε με συμπάθεια αλλά με προσεχτική αντιμετώπιση όσων γίνονται επικίνδυνοι.

ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

1971 ο Γιαννούλης φωτογραφίζεται με παιδιά απο τον Πύργο στην αναπαράσταση της απόβασης του Τομπάζη στην Κίσαμο, όταν γιορτάσαμε τα 150 χρόνια απο την Επανάσταση του '21. 

Από τα παιδιά που αναγνωρίσαμε:

Πάνω απο αριστερά 3ος Περαθωράκης, 4ος Λουβιτάκης Γιάννης, 5ος Στημαδωράκης Στέλιος, δεξιά του Γιαννούλη ο Γιώργος Λυρατζάκης, 3ος απο δεξιά πάνω Πατεράκης Κωστής. Κάτω 2ος απο αριστερα Γοναλάκης Στέλιος και 3ος απο δεξιά κάτω Ξηρουχάκης Κώστας.