Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Έκθεσις 3η
(εν τω σχολείω Οκτώβριος 1964)
Αι εκ της αποταμιεύσεως ωφέλειαι
( Διά το άτομον και το σύνολον και δη πραγματοποιουμένης ταύτης εν τοις ταμιευτηρίοις)
Μου αρέσει όταν έχω ελεύθερο χρόνο στο σπίτι, να σκαλίζω το παρελθόν. Ανατρέχω στο αρχείο μου, χαζεύω παλιές φωτογραφίες, διαβάζω παλιά γράμματα και σημειώσεις, διαβάζω, εκθέσεις. Είναι ένα ωραίο ταξίδι στο παρελθόν όλα αυτά.
Προχθές βρήκα το τετράδιο Εκθέσεων της Γ΄Λυκείου. Διάβασα μια δυο εκθέσεις. Σταμάτησα στην έκθεση περί αποταμιεύσεως με τον παραπάνω τίτλο.
Η έκθεση με θέμα την αποταμίευση είχε καθιερωθεί να γράφεται σε όλη τη δεκαετία του 60 και 70 τόσο στο δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο-Λύκειο, με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας της αποταμίευσης που είχε καθιερωθεί την 31 Οκτωβρίου. Σκοπός η δημιουργία οικονομικού πνεύματος στον νέο πολίτη. Η καλύτερη έκθεση βραβευόταν από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με ένα μεταλλικό κουμπαρά, που μόνο στο ταχυδρομείο ξεκλείδωνε. Προηγουμένως υπάλληλοι του ταχυδρομείου περιφερόταν στα σχολεία και μιλούσαν στους μαθητές για τις ωφέλειες της αποταμίευσης. Καθώς διάβαζα την έκθεση, χαμογέλασα, ίσως χαμογελάσει και ο αναγνώστης μου. Σήμερα όμως, με τις τόσες οικονομικές αναλύσεις που ακούμε, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να δούμε πως ένας έφηβος του 1964 εισέπραξε το μάθημα πολιτικής οικονομίας της εποχής, που η πολιτεία του παρέδιδε. Η έκθεση είναι γραμμένη με καλλιγραφία, σε απλή καθαρεύουσα, επίσημη γλώσσα του κράτους τότε, και σε πολυτονικό σύστημα που εδώ δεν μπόρεσα να αποδώσω.
Γράφει λοιπόν ο μαθητής:
« Ο άνθρωπος και πάν έμβιον ον, ωθούμενος, από παλαιοτάτων χρόνων, από το ένστικτον της αυτοσυντηρήσως, προέβη εις διαφόρους ενεργείας, αι οποίαι σκοπόν είχον την επαύξησιν των αγαθών του και την αντιμετώπισιν απωτέρων αυτού αναγκών. Μία λοιπόν τοιαύτη ενέργεια είναι και η αποταμίευσις.
Δυνάμεθα δε να διαπιστώσωμεν την ύπαρξιν, αν όχι αυτής ταύτης της αποταμιεύσεως, τουλάχιστον ίχνη αυτής, από τους κατωτέρους οργανισμούς, έως την κορωνίδα της δημιουργίας, τον άνθρωπον. Ούτω βλέπομεν τον μύρμηγκα να αποταμιεύη τροφήν νυχθημερόν, κατά την διάρκειαν του θέρους, ινα αντεπεξέλθη κατά τας διαφόρους δυσκόλους ημέρας του χειμώνος. Ομοίως η κάμηλος εναποθηκεύει λίπος εις τον ύβον, ίνα χρησιμοποιήσει τούτο, κατά την διάρκειαν πείνης.
Ο άνθρωπος δε ως λογικόν όν είναι φυσικόν να έχη καλλιεργήσει περισσότερον την ενέργειαν αύτην και ίσως μάλιστα τόσον, ώστε να αποτελεί δι άυτόν συνήθειαν.
Λόγω όμως της εξελίξεως των πραγμάτων, εκείνο το οποίον σήμερον κυριαρχεί είναι το χρήμα, δια τούτο δε ακριβώς και ο άνθρωπος αποσκοπεί εις την αποταμίευσιν και επαύξησιν τούτου.
Είναι δε πλείσται αι ωφέλειαι αι απορρέουσαι εκ της αποταμιεύσεως και δια το άτομον και δια το σύνολον γενικώς. Διατηρών ο άνθρωπος μίαν παρακαταθήκην χρημάτων,δύναται να αντεπεξέλθη εις μίαν δύσκολον περίοδον της ζωής, άνευ επιβαρύνσεως άλλου τινος συμπολίτου. Ούτω έχει ανεπτυγμένον εντός του το συναίσθημα της ασφάλειας, διότι εις κάθε περίπτωσιν είναι ασφαλής. Ίνα, όμως, .....