ΚΙΣΑΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΚΙΣΑΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ

Ο Τριβάν στα περίφημα χρονικά του στις σελ. 6-7 μας δίνει μια ευχάριστη ιστορία για τα 12 αρχοντόπουλα, που την συνδυάζει μάλιστα για ετυμολογήσει και πως προήλθε η ονομασία της Κισάμου:
…Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός έστειλε το 1182 μ.Χ τον υιό του Ισαάκιο με δώδεκα αρχοντόπουλα και άλλους αποίκους στην Κρήτη για να καταλάβουν τους επαναστάτες (η ιστορία αναφέρει ότι την περίοδο αυτή έγινε μια επανάσταση από τον δούκα Καρύκη που σκοτώθηκε μάλιστα στην στάση που προετοίμαζε). Ο στόλος αποτελούνταν από 101 γαλέρες και προσορμίστηκε στο λιμάνι του Μαύρου Μώλους. Αφού αποβιβάστηκαν και ξεφόρτωσαν όλα τα πολεμοφόδια, ο Ισαάκιος διέταξε να κάψουν τα πλοία εκτός από μια γαλέρα που έστειλε πίσω στην Πόλη, η οποία και θα μετέφερε την είδηση στον πατέρα του ότι έφτασαν σώοι στην Κρήτη με το συνθηματικό : εγγίξαμε= φτάσαμε. Από τότε η περιοχή, λένε, ονομάστηκε Κίσαμος.
Η αλήθεια βέβαια σχετικά με το όνομα είναι μακριά και μάλλον πρόκειται για μια ακόμα ιστοριούλα. Το όνομα της Κισάμου είναι σίγουρα προελληνικό και δύσκολο να ετυμολογηθεί ως και σήμερα.
Όμως τα 12 αρχοντόπουλα ίσως να αποβιβάστηκαν στην Κίσαμο, οι περισσότεροι ιστορικοί που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό μιλούν και γράφουν για μια καθαρά εγκατάσταση αποίκων (ποιος άλλωστε ο λόγος να κάψουν τα πλοία τους ;) με σκοπό να αποτελέσουν ισχυρό έρεισμα αυτοκρατορικής εξουσίας (Βυζαντινής) στο νησί, και αυτό μάλλον είναι και το σωστό.
Τα αρχοντόπουλα λοιπόν που ήλθαν στο παλιό λιμάνι μας είχαν τα ακόλουθα επώνυμα :
Φωκάς, Σκορδίλης, Γαβαλάς, Καλαφάτης, Αρκολέος, Χορτάτζης, Μουσούρος, Βαρούχας, Μελισσηνός, Λίτινας, Αργυρόπουλος, και Βλαστός. Πολλά από τα επώνυμα επιβιώνουν ακόμα και σήμερα αυτούσια ή με μικρές παραλλαγές, σε όλη την Κρήτη ακόμα και στην Κίσαμο. Βαρουχάκης-Καλαφατάκης-Μελισσιανός-Λιτινάκης-Βλαστάκης, Σκορδιλάκης κ.α.π
Όλους αυτούς που η ιστορία τους ονομάζει «δυνατούς» αγωνίστηκαν μετά την εγκατάσταση τους εναντίον των Βενετών για να κατοχυρώσουν τα προνόμια τους και να διατηρήσουν τους τίτλους ευγενείας τους επικαλούμενοι την καταγωγή τους, υπογράφοντας μάλιστα σε πολλά επίσημα έγγραφα, σαν παλιές βυζαντινές κρητικές οικογένειες.
Βέβαια κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να στηρίξει όλη την ιστορία αυτή και αν πρόκειται για μια πραγματικότητα ή είναι ένας ακόμη μεσαιωνικός θρύλος, το σίγουρο όμως είναι ότι σε αρκετές από αυτές τις οικογένειες επί βασιλείας του Κομνηνού Α΄ τους παραχωρήθηκαν τεράστιες εκτάσεις στην Κρήτη για τις μεγάλες στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες τους.