ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ -ΜΙΧΕΛΑΚΗ

Κουφάκης Γιάννης, Αναγνωστάκη Άρτεμις, και το ζεύγος Κυριακογιαννακη

Σαράντα μέρες απουσίας

Δηλαδή κενού. Μεγάλου κενού.
Από την αναγνωρισμένη οντότητα, μιας ωραίας γυναίκας, μιας άξιας εκπαιδευτικού, μιας προικισμένης προσωπικότητας.

.. Τις πρώτες αναφορές στα πρόσωπό της, τις άκουσα από την μεγάλη μου αδερφή, αείμνηστη κι εκείνη απο χρόνια, που ήταν συμμαθήτριες.
Εγώ παιδάκι κι αυτή να μου λέει εμφατικά.
 - Η Αρτεμούλα ήταν η ποιο όμορφη, η πιο έξυπνη, η πιο μελετηρή!

Είχε πάντα τη σωστή απάντηση στην ερώτηση του καθηγητή μας, τονίζοντας σε ποιο βιβλίο περιλαμβάνεται, ποια σελίδα και ποιος κανόνας την τεκμηριώνει. Βοηθούσε τα αδύνατα παιδιά στα γράμματα κι όλα τη θαύμαζαν
 Θα τα θυμούνται αυτά προφανώς οι μεγαλύτεροι που πήγαιναν μαζί τους στο σχολείο... Οι "ισόκαιροί’’ τους. Εγώ, εγώ τη θυμούμαι στα μέσα της δεκαετίας του 60, όταν επιστρέφοντας απο την Αθήνα στην τελευταία τάξη, ήταν πρωτοδιόριστη φιλόλογος στο Γυμνάσιο του Καστελιού. Νέα, λυγερή, καλοβαλμένη. Όταν ερχόταν το πρωί μαζευόμασταν στην ανατολική γωνία του κτηρίου όλες της Γ' Λυκείου για να μας καλημερίσει και να "σπουδάσουμε" την ελκυστική της εικόνα...

Αξέχαστα χρόνια...
 Αργότερα, θυμούμαι τα αρραβωνιάσματα της με τον Νίκο τον Μιχελάκη, τον ευτυχισμένο γάμο τους και την ωραία οικογένεια, με παιδιά κι εγγόνια, που απέκτησαν. Πάντοτε στην Εκπαίδευση, να φωτίζει μαθητές και συνάδελφους νέους με την αξία, τις γνώσεις και το ήθος της όπου και αν δίδαξε!

Εμείς σμίγαμε στις εκδηλώσεις και τα Συνέδρια του Σ.Ε.Δ.Η.Κ τα τελευταία χρόνια, πάντα δίπλα στον άνδρα της, που ήταν και ήταν η ψυχή του Συνδέσμου, όπως ειναι γνωστό.

Αλλά και όταν βρισκόμουν στο βήμα, είχε λόγο επαινετικό για μένα, εκτός του ότι κατά καιρούς, με ενθάρρυνε
- Να γραφείς Φωτεινή, να γράφεις,
Έχεις δικές σου λέξεις, δική που σύνταξη και πολύ συναίσθημα...
Προσωπικό ύψος, δικό σου, πολύ ωραίο!
Κι εγώ καμάρωνα, γιατί μιλούσε μια δασκάλα με γνώση.

Η Άρτεμις, η Αρτεμίσια -εγώ την έλεγα Αρτεμάκι(η), αλλά το Αρτεμούλα, νομίζω φορτίζεται με την "κεντρομόλο δημοφιλιά". Αυτή τη δημοφιλία την είδα την Κυριακή στα Χανιά, στην εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου, με τόσο κόσμο που ήρθε και για κείνη, να την τιμήσει με τη φλόγα του κεριού του.

Εκείνη, μέσα από την κορνίζα της, όμορφη και τότε και πάντα με το "τόξο" της και εύστοχη εξ ορισμού, σημάδευε τις καρδιές και τις έβρισκε στο κέντρο.
Εκεί που θα ζει πάντα.
Φωτεινή Σεγρεδάκη

Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΜΑΣΙΣΤΑΣ

Ο Πολιός αριστερα με το σωματείο της πόλης

Η λέξη «Μασίστας» δεν ξέρουμε ακριβώς πώς προέκυψε. Μία εκδοχή λέει πως ίσως να προέρχεται από το ισπανικό «machismo», το οποίο στη διεθνή αργκό έγινε γνωστό ως «macho man» κλπ. Η εκδοχή αυτή έχει αρκετές πιθανότητες, καθώς η ισπανική γλώσσα μέσω των Ελλήνων ναυτικών, έχει συνεισφέρει αρκετές λέξεις στην ευρύτερη ελληνική αργκό. Η δεύτερη εκδοχή λέει πως ίσως να προέρχεται από τον Μασίστιο, που ήταν  γαμπρός του αυτοκράτορα των Περσών, Δαρείου.

Ο Μασίστιος μέσα από τη χλαμύδα του φορούσε έναν θώρακα από πλάκες μετάλλου, και ήταν άτρωτος στα χτυπήματα από τα βέλη και τα σπαθιά. Οι Πέρσες τον θεωρούσαν αθάνατο, ενώ οι  Έλληνες τον θαύμασαν που ενώ είχε δεχτεί τόσα χτυπήματα δεν είχε σωριαστεί, και τελικά σκοτώθηκε όταν χτυπήθηκε με κοντάρι στο πρόσωπο.

Κάπως έτσι ξεκινά το ρεπορτάζ για τους μασίστες μιας άλλης εποχής που κατέβαιναν στα χωριά και στις πλατείες έδειχναν την δύναμη τους και εισέπρατταν εκτός απο θαυμασμό και χειροκρότημα και τα προς το ζην. Σίδερα μασούσε ο Κουταλιανός, όπως και οι Αποστολάρας,  Τρομάρας,  Σουγλάκος... κλπ και κάποιους άλλους που δεν θυμάμαι. Κάποιοι πέρασαν και απο την δική μας πλατεία (Τζανακάκη) για να μας εντυπωσιάσουν με την μυϊκή τους δύναμη, σπάζοντας πέτρες στο κεφάλι τους, κάνοντας θρύψαλα αλυσίδες, λυγίζανε σιδερόβεργες, τραβούσαν αυτοκίνητα ....έτρωγαν γυαλιά. 

Βέβαια κάθε φορά που διαβάζω γι' αυτούς τους ξεχασμένους πλανόδιους μασίστες, μου έρχεται χωρίς να το θέλω ο δικός μας ξεχασμένος και λησμονημένος μασίστας, ο Πολιουδόγιαννης, αυτός ο αγαθός γίγαντας των 2 μέτρων και των 200 κιλών. Μεγάλωσα διπλά του μιας και τα σπίτια μας ήταν μια ασκελιά και τον θυμάμαι ακούραστο να δουλεύει στο οινοποιείο Ξηρουχάκη μεταφέροντας το τεράστιο καρότσι με την σιδερένια ρόδα με τα στράφυλα ή ανεβάζοντας τα παλιά σιδεροβάρελα με τα τρια τσέρκια με μια κίνηση στις καρότσες των αυτοκινήτων. Πάρα πολλές φορές τον θυμάμαι να κουβαλά το καρότσι και να μου φωνάζει Γιαννάκη θέλεις μια βόλτα και με κάθιζε στους ώμους του για μια βόλτα με το φορτωμένο απο στράφυλα καρότσι.

Ότι δεν σηκωνόταν απο την γη τον Γιάννη φώναξαν...  ιστορίες λένε οτι έβαζε ως και την πλάτη του να σηκώσει το παλιό φορτηγό του πατέρα του για να αλλάξει το τρύπιο λάστιχο.

Ποιος δεν τον θυμάται στα τελευταία του να κατηφορίζει ξυπόλητος απο το Κάτω Παλαιόκαστρο με μια τεράστια δεματιά ξύλα, που νόμιζες οτι πήγαιναν μονάχα τους αφού δεν έβλεπες τίποτα άλλο παρά ένα τεράστιο όγκο ξύλων να περνά το τσαρσί. 

Τεράστια μυϊκή δύναμη από ένα πολύ ήσυχο και αγαθό γίγαντα.

ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Φαραντάκης Μανώλης Πολυτεχνίτης -Πηγαδάς 1890-1980

Παιδί ακόμα αρχές του περασμένου αιώνα έμαθε την τέχνη του πηγαδά κοντά σε κάποιον Γιακουμή από τα Καλλεργιανά. 

-Το πηγάδι ήταν τότες η ζωή του ανθρώπου, έλεγε!! Τα βρυσινά νερά ήταν αραιά και σε θέσεις μακρινές, σε βαλτοτόπια, που έβλαφταν την υγεία των ανθρώπων.

Ο Φαραντομανώλης είχε ανοιγμένα κάμποσα πηγάδια, δεν απέτυχε ποτέ ούτε στο άνοι9γμα ούτε και στο χτίσιμο. Είχε το μεράκι της όμορφης δουλειάς, ακόμα και τον πάτο που δεν τον έβλεπε κανείς τον έφτιαχνε όμορφο με μεράκι.

Το πηγάδι είναι μια δουλειά που δεν σηκώνει λάθη. Μπορεί να γενεί τρομερός κόπος και να μην βρεθεί νερό, μπορεί το τοίχωμα του χαμηλά να είναι αχαμνό και ξεχειλώνει και να πουμώσει αμέσως, Εγώ πάντα πρόσεχα να 'ναι και τα υλικά καλά.. έλεγε στα βαθιά του γεράματα.

Απόσπασμα από το ημερολόγιο του εκπολιτιστικού συλλόγου Δραπανιά του 2006

ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Γιάννης Σκουλούδης, ένας ξεχωριστός “δάσκαλος” που δίδασκε πως για κάθε επιτυχία χρειάζεται να υπάρχει στις κοινωνίες μας ενότητα και αγάπη. Η συμβολή του στη Παράδοση της Κισάμου και όχι μόνο αλλά ιδιαίτερα στον Πολιτισμό ήταν μεγάλη και αλησμόνητη.

ΚΙΣΑΜΙΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Ο Γιαννούλης 

Γεννήθηκε στα Τοπόλια, αλλά ακολούθησε στη νεότητά του το δρόμο της ξενιτιάς, όπου πήγε στην Αμερική. Η νοσταλγία όμως τον ξανάφερε στα χώματα της Κισάμου, αυτά που τον γέννησαν και που τόσο αγάπησε. Εντάχθηκε στη προσωπική φρουρά του Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Υποδέχτηκε τον Βενιζέλο και τον Πλαστήρα, όταν επισκέφτηκαν τα Τοπόλια και τραγούδησαν μαζί τους ριζίτικα τραγούδια. Απαραίτητος λόγω του επιβλητικού αναστήματός του, συνόδεψε παρελάσεις, εκδηλώσεις, επετείους, ανακομιδές λειψάνων (Τίτου) και πάντα δίπλα στον μακαριστό Μητροπολίτη Ειρηναίο. Έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του στα Τοπόλια και ήταν παντρεμένος με την Κυριακώ Σαββάκη.

Γεμίζεις ένα διπλό άλμπουμ με φωτογραφίες του, μάλιστα ήταν απο τα αγαπημένα και πιο φωτογραφισμένα πρόσωπα της Κισάμου και ιδιαίτερα του Ανυφαντή. Πολλές απο τις φωτογραφίες του κοσμούν ακόμα και σήμερα περιοδικά και ημερολόγια.

Ευχαριστώ για τις πληροφορίες την Ι. Σαββάκη

ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΑΛΔΑΜΗΣ Ο ΜΕΓΑΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

 Ανθούλας Νταγκουνάκη Φιλολόγου

 Ο Στυλιανός Φαλδαμής γεννήθηκε στα Παπαδιανά του πρώην Δήμου Ιναχωρίου, το 1921, από μία απλή φτωχή και αγροτική οικογένεια, όπως ήταν η συνηθισμένη εικόνα της εποχής στα χωριά μας.

Εκει τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο του Αγίου Αθανασίου, κι ύστερα παίρνοντας μοναδικό εφόδιο την ευχή των φτωχών γονιών ήρθε στο Καστέλλι, διαμένοντας μόνος σε νοικιασμένο δωμάτιο, οπό την ηλικία των δώδεκα χρόνων, για να τελειώσει το εξατάξιο γυμνάσιο.
Ενώ ήταν τελειόφοιτος, γεγονός ξεχωριστό για την εποχή του, ήρθαν τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, 1940- 1945, οπότε επέστρεψε ασυζητητί στο χωριό του ως γεωργός, πλάι στους γονείς του, που τον είχαν κιόλας ανάγκη. Είναι χαρακτηριστικές οι λεπτομέρειες από τις αναμνήσεις του. Επειδή λέει οι φτωχοί γονείς του δεν είχαν βόδια, τον έστελναν να δουλέψει δυο μέρες σε οικογένεια με βόδια,
για να ανταποδώσουν εκείνοι με μια μέρα. Άραγε άξιζα όσο μισό βόδι; Φιλοσοφούσε αργότερα. Μέσα του όμως πάντα στριφογύριζε το ανήσυχο πνεύμα. Οπότε το 1945 ήρθε στην Αθήνα, γράφτηκε στη Νομική σχολή, απ’ όπου και αποφοίτησε το 1951. Η Αθήνα όπως και η Ελλάδα ολόκληρη σπαράσσεται τότε από τον εμφύλιο. Άγγλοι, αριστεροί, δεξιοί βρισκόταν σε αντιπαραθέσεις. Δεν ήξερες από που θα σου ’ρθει η αδέσποτη, θυμόταν αργότερα.

H Αθήνα του δείχνει το σκληρό της πρόσωπο και φτάνει συχνά να διαβάζει κάτω από τους δημόσιους λαμπτήρες τον καιρό των εξετάσεων. Οι καιροί δύσκολοι γενικότερα, οπότε για βιοποριστικούς λόγους και για να απαλλαγεί από το στρατιωτικό, κατατάσσεται στην αστυνομία πόλεων. Αργότερα άνοιξε η σχολή υπαστυνόμων και τον καλούν ως υπαξιωματικό. Όμως εκείνος ὁ ήπιος άνθρωπος, η ακέραια προσωπικότητα, δεν ήταν δυνατόν να συμβιβαστεί με τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα του αστυνομικού.

Από το 1951 ως το 1953 ως πτυχιούχος της Νομικής, μπήκε με εξετάσεις στο Τελωνείο, ενώ παράλληλα έκανε και την άσκηση για δικηγόρος. Η υπαλληλική ιδιότητα τον στένευε. Το ατίθασο πνεύμα του δε συμβιβαζόταν εύκολα με έναν απλό υφιστάμενο.

Ξεκίνησε έτσι να δικηγορεύει το 1953, ανώνυμος, άγνωστος και άσημος, στο χάος της απρόσωπης Αθήνας, χωρίς κανένα στήριγμα. Αλλά το τόλμησε.

Όμως από νωρίς ξεχώρισε το όνομά του για την σπάνια εντιμότητα, οπότε κέρδισε την εμπιστοσύνη του κόσμου και γρήγορα απέκτησε μεγάλη και υψηλή πελατεία.

Ακολούθησαν πολλές γνωριμίες, όπου του έδωσαν κύρος, σεβασμό κι εκτίμηση, ηθική ικανοποίηση και αμοιβή στη δύσκολη πορεία που μόνος χάραξε, αλλά προπάντων μόνος σμίλεψε.

Άνθρωπος πράος ,ήρεμος, βαθιά φιλοσοφημένος, περισσότερο αγωνιούσε πως θα συμφιλιώσει τους αντιδικούντες, παρά πως θα κερδίσει χρήματα, όπως θα ήταν το ευκολότερο και το συνηθέστερο.

Στην καθημερινή του ζωή ήταν αρχοντάνθρωπος, με ξεχωριστό παράστημα. Αληθινός εκφραστής των παραδοσιακών αξιών του τόπου μας: δηλαδή της γνήσιας ανθρωπιάς, της ανεπιτήδευτης ευγένειας, της απροσποίητης σεμνότητας, του κρητικού φιλότιμου, της αντρίκειας ευθύτητας, της προσφοράς που δεν αποσκοπεί σε οφέλη.

Στην Αθήνα από τα πρώτα χρόνια, υπήρξε πυρήνας του κρητικού στοιχείου, ιδρυτής του Συλλόγου Εννιαχωριανών Αττικής, χρηματοδότης του πολλές φορές. Στάθηκε το «εννιαχωριανό καταφύγιο». Τα Παπαδιανά είχαν ξεχωριστή θέση στην ψυχή του παρά τις σκληρές εμπειρίες

της παιδικής ζωής. Ήταν τακτικός επισκέπτης και πάντα καλοδεχούμενος. Και πως να μην ήταν αφού το κατακαλόκαιρο ερχόταν σαν τον Άγιο Βασίλη για τα παιδιά του χωρίου του.

Μετά το 1990 ιδιώτευσε πλέον στο γραφείο του στη Σταδίου, αλλά αφιλοκερδώς και ευχαρίστως προσέφερε υπηρεσίες και παντός είδους βοήθεια σε όποιον του ζητούσε.

Πέθανε απλά κι αθόρυβα, αλλά στητός, ολόρθος και περήφανος, με εκείνο το αετίσιο βλέμμα του, στην Αθήνα το Φεβρουάριο του 2006.

Σύζυγός του ήταν η κ. Παναγιώτα Αλμπάνη, φιλόλογος, Αθηναία στην καταγωγή, αλλά κρητικιά στο πνεύμα και στην ψυχή. Πραγματική σύντροφος του αείμνηστου Στέλιου Φαλδαμή, για πολλά χρόνια, υπήρξε στέρεο στήριγμα και για το σώμα του και για τις σκέψεις του και για τα οράματά του.

Αυτή υπήρξε η πνοή του σημερινού έργου, αυτή πραγματοποιεί τα σχέδια πού εκείνος είχε καταστρώσει, αυτή υλοποιεί τα οράματα μιας ολάκερης ζωής. Δεν μας ξαφνιάζουν βέβαια αφού χρηματοδότησαν μαζί για το τότε Δήμο Ιναχωρίου, το μνημείο για τη σφαγή του Λαφονησιοῦ, την προτομή του Καθεκλά στη Βάθη και μία παραδοσιακή βρύση στην πλατεία του χωριού του, τα Παπαδιανά.

Διαψεύδουν με τις πράξεις τους περίτρανα, όσους διαλαλούν πώς στην εποχή μας κυριαρχεί μόνο ο υπερκαταναλωτισμός, ο μηδενισμός και ο ατομισμός, πού οδηγούν σε κόσμο χωρίς αξίες και οράματα. Και όμως υπάρχουν και σύγχρονοι οραματιστές με έργα που τους κάνουν αθάνατους.

Για την πόλη της Κισάμου είναι γνωστές οι δωρεές της οικογένειας Φαλδαμή.

Με δωρεά της οικογένειας, της κυρίας Παναγιώτας Φαλδαμή, ανακαινίσθηκε πτέρυγα στο παλιό γηροκομείο για να μετατραπεί σε Κέντρο για ανιακούς με 17 κρεβάτια. Σαν σήμερα πριν απο 20 χρόνια περίπου, τελέστηκαν τα εγκαίνια του «Φαλδάμειου Οικήματος», στο όποιο εκτός των γραφείων της διοίκησης της Μητρόπολης μας, περιλαμβάνει αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, βιβλιοπωλείο, δανειστική βιβλιοθήκη, αίθουσα συσκέψεων και παρεκκλήσι αφιερωμένο εις τον Άγιο Στυλιανό που γιορτάζει σήμερα. 

Ο Στυλιανός Φαλδαμή έχει ανακηρυχθεί απο την Μητρόπολη μας, σαν μέγας ευεργέτης και στην σύζυγο του απονεμήθηκε η ύψιστη τιμητική διάκριση της Εκκλησίας της Κρήτης, ο Σταυρός του Αγίου Τίτου.

Ο ΠΑΝΤΑ ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΘΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ

Μια απο τις αναρτήσεις μου ήταν για τον αγαπητό Κισαμίτη φίλο Θεοχάρη Χαιρετάκη. Ένα απλό απόκομμα εφημερίδας είχε τόσα like, που η αλήθεια δεν το περίμενα. Μάλιστα αρκετοί έγραψαν και ένα καλό λόγο κάτω απο την ανάρτηση. Σε όλους αυτούς λοιπόν απάντησε με μια μικρή επιστολή ο αγαπητός Θεοχάρης.

Προς τους αγαπητούς μου φίλους Νίκο Κατάκη, Ιωάννη Τζανακάκη, Βασίλη Κουνδουράκη, Γεώργιο Τσιμπογιάννη, Νεκτάριο Χουδαλάκη, Γιάννη Κοκκινάκη και Μανούσο Λιονάκη. Όλους εσάς σας ευχαριστώ για τα καλά λόγια που γράψατε τις προάλλες για μένα. Θέλω να ξέρετε ότι με συγκινήσατε πάρα πολύ, όταν τα διάβασα στο facebook. Δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυα μου και με τα λεγόμενα σας μου δώσατε να καταλάβω ότι δεν πέρασα άδικα από αυτή την ζωή, μια και στις 23/10 έκλεισα τα 80 έτη. Επιπλέον μου δώσατε δύναμη να συνεχίσω τον αγώνα της ζωής με μεγαλύτερη δύναμη. Σας ευχαριστώ και σας εύχομαι υγεία και ευτυχία. Γιάννη σε ευχαριστώ για ότι προσφέρεις στην περιοχή μας και όχι μόνο.
Θεοχάρης Χαιρετάκης.

 

ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗΣ

Γεννήθηκε το 1919 στην Πολυρρήνια και τέλειωσε το γυμνάσιου Καστελίου Κισάμου. Το 1938 εισηχθεί στην Στρατιωτική σχολή Ευελπίδων και το 1940 έγινε Ανθυπολοχαγός. Αμέσως έλαβε μέρος στο Αλβανικό μέτωπο και κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής συνεργάστηκε με αντιστασιακές ομάδες. Το 1956 αποφοίτησε απο την Σχολή Πολέμου και διετέλεσε επιτελάρχης Πυροβολικού σε μεραρχία και Σώματος στρατού. Αποστρατεύθηκε απο το δικτατορικό καθεστώς με τον βαθμό του υποστρατήγου, τιμήθηκε δε με όλα τα παράσημα και μετάλλια για την δράση στα πεδία των μαχών αλλά και για τις υπηρεσίες του προς την πατρίδα. (Σταυρός των Ταξιαρχών του φοίνικα, Χρυσό Σταυρό του φοίνικα, Αργυρό σταυρό Γεωργίου του Α', Μετάλλιο εξαιρετικών πράξεων, Πολεμικό σταυρό Γ΄τάξεως, Μετάλλιο Αλβανίας κλπ.).

Το 1972 εξελέγη γενικός γραμματέας του συλλόγου Κισαμιτών Αττικής και το 1974 και 1977 πολιτεύθηκε με την Ν.Δ.

Πέθανε το 1999 και ετάφη με τιμές στρατηγού.