ΤΑ ΚΥΚΛΑΜΙΝΑ ΤΗΣ ΚΙΣΑΜΟΥ

Χρώματα και αρώματα σηματοδοτούν τον ερχομό κάθε εποχής. Όμορφα και εύοσμα. Ανεμώνες και ζουμπούλια, παπαρούνες και μαργαρίτες, κατιφέδες και βασιλικοί, πράσινα και κίτρινα φύλλα.
Όσοι ζουν στην ύπαιθρο και θέλουν, μπορούν να απολαμβάνουν την ομορφιά και τη σοφία της φύσης, που σκεπάζει τις ασχήμιες της ζωής.
Το κυκλάμινο είναι ένα φθινοπωρινό λουλούδι που κατά συντροφιές φυτρώνει εδώ κι εκεί. Μια πατάτα στο χώμα, ή σε μια σκισμάδα του βράχου, ή φυτρωμένη κάτω από ένα μεγαλύτερο θάμνο, ένα με τις ρίζες του, που με την πρώτη βροχή θα πετάξει τα ρόδινα λουλουδάκια της. Έχουν ένα ανεπαίσθητο άρωμα και νοιώθεις ευτυχισμένος που σε αξίωσε ο θεός να τα συναντήσεις και φέτος.
«Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμένο με κλωστίτσα
Με τα σγουρά φτεράκια του στον ήλιο πεταρίζει.
Αν το τηράξεις μια φορά θα σου χαμογελάσει
κι αν το τηράξεις δυο και τρεις θ΄αρχίσεις το τραγούδι»
Και αναρωτιέσαι, όπως αναρωτιέται κι ο ποιητής:
«Κυκλάμινο κυκλάμινο στου βράχου τη σκισμάδα
που βρήκες χρώματα και ανθείς  πού μίσχο και σαλεύεις;΄
για να πάρεις την απάντηση, πάλι από τον ποιητή:
«Μέσα στο βράχο σύναζα, το γαίμα(αίμα )στάλα-στάλα
Μαντήλι ρόδινο έπλεξα κι ήλιο μαζεύω τώρα».
Και να πάρεις και το μέγιστο δίδαγμα: πως ο αγώνας, η θυσία, η μοναξιά, μπορεί να μετατραπεί σε ομορφιά.
Έχει και η Κίσαμος κυκλάμινα. Ένας  φθινοπωρινός περίπατος κατά μήκος του Καμαριανού ποταμού προς τα νότια .....
.. και κάπου θα τα συναντήσεις. Αλλά ας μιλήσομε λίγο για τον Καμαριανό ποταμό που η γέφυρά του  οριοθετεί την είσοδο της Κισάμου. 
Είναι ένας χείμαρρος.  Πρέπει να βρέξει πολύ για να κινήσει. Έχει φουσκώσει και πολλές φορές  με τις ανάλογες συνέπειες. Το καλοκαίρι ελάχιστες φορές έχει νερό ,κάποιες μικρές κολύμπες και τελευταία ούτε και αυτές.  Όλο και  στενεύει ο ποταμός με τα μπάζια και όλο και ασχημίζει. Όμως σχηματίζει κατά μήκος του μια πανέμορφη κοιλάδα. Πλούσια η χλωρίδα  στη μια μεριά και στην άλλη στις όχθες του ποταμού. Κυριαρχεί το βασίλειο της ελιάς μέχρι πάνω στο λόφο της Σκάφης και την πλαγιά του Στένακα.
Εδώ θα συναντήσεις την εποχή του Φθινόπωρου, στην πλαγιά του λόφου, και τα κυκλάμινα, όπως την άνοιξη θα συναντήσεις ποικίλες ανεμώνες και άγριες μικρές ορχιδέες και σπαθοβότανα και εκατοντάδες βρώσιμα χόρτα στους δέτες, όσους οι άνθρωποι σεβάστηκαν και δεν τους ψέκασαν. Ένας περίπατος κατά μήκος της κοιλάδας είναι μια όμορφη διαδρομή όλες τις εποχές και αποζημιώνει τον περιπατητή.
Ο δρόμος ξεκινά από τον κεντρικό δρόμο. Σε περνά έξω από τον ανακαινισμένο πλέον Άγι- Αντώνη, όμορφη εκκλησία, που σήμερα αναπαλαιώνεται. Σε συνοδεύουν πλατάνια, μυρτιές, σκίνα και σπάρτα, ασπάλαθοι και πικροδάφνες. Δεξιά ψηλά ο λόφος του Παρθενώνα κατάφυτος από ελιές με το μοναστήρι της Ζωοδόχου πηγής, να προβάλλεται και λίγο χαμηλότερα το Κοιμητήρι.
Σε λίγη ώρα έχεις φτάσει στον οικισμό της Δάφνης, καταπράσινο  και δροσερό. Έχει λίγους πια μόνιμους κατοίκους. Εδώ γίνεσαι προσκυνητής της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, μικρό εκκλησάκι κάτω από πελώρια κυπαρίσσια, που  με πίστη το γιορτάζουν και πλουσιοπάροχα όλοι οι απανταχού χωριανοί κάθε χρόνο 24 του Σεπτέμβρη.
Συνεχίζοντας την πορεία, πάντα μέσα στο πράσινο φτάνομε στο μετόχι της Γρα- Κεράς. Μέσα σε κήπο με λεμονιές, πορτοκαλιές και λουλούδια είναι το εκκκλησάκι της Παναγίας, αφιερωμένο στο Γενέσιον της  Θεοτόκου και γιορτάζει στις  8 Σεπτεμβρίου,  που επίσης με κατάνυξη και προσφορές φτάνουν οι πιστοί κάθε χρόνο αυτή τη μέρα, καθώς και μικρή πετρόκτιστη εκκλησία της αγίας Παρασκευής πρόσφατα κτισμένη, όλα υπό την φροντίδα των μοναζουσών του Παρθενώνα. Στην αντιπέρα όχθη  φαίνεται το χωριό Κάτω- Παλαιόκαστρο με το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων καθώς και ο δρόμος που οδηγεί στην Πολυρρήνεια. 
Όμορφη αυτή η διαδρομή, ξεκουράζει, ωφελεί διδάσκει και μας υποβάλλει την ευθύνη, να σεβαστούμε την ομορφιά της φύσης και να την αναδείξομε. Μπορούμε να αναδείξομε και να κρατήσομε καθαρό τον ποταμό μας σαν είσοδο της μικρής μας πόλης, είναι ένας όμορφος κόσμος! 
Δεσποτάκη Ευτυχία- φιλόλογος