-Πιστεύεις πως μπορείς να απαντήσεις με σιγουριά στην ερώτηση; Αν ναι, τότε πιθανότατα είσαι Κρητικός ή κάποιος που τους έχει ζήσει από κοντά. Αν πάλι δεν είσαι σίγουρος, διάβασε παρακάτω για να πάρεις μια ιδέα.
Αρχικά, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι, που ίσως να προβληματίζει τους φοιτητές από την υπόλοιπη Ελλάδα π
ου σπουδάζουν στην Κρήτη. Κρητικός αγαπητοί φίλοι, είναι εκείνος που έχει γεννηθεί στην Κρήτη, όχι εκείνος που φορεί πρωί βράδυ μαύρο πουκάμισο. Τα ρούχα ξέρετε δεν κάνουν τον άνθρωπο, κι είναι καιρός να το καταλάβουν αυτό ορισμένοι. Παραδοσιακά, τα μαύρα ρούχα δηλώνουν πένθος. Σε τούτο το νησί όμως το μαύρο πουκάμισο συμβολίζει και κάτι άλλο. Τον καιρό της Τουρκοκρατίας, πολλοί Κρητικοί φορούσαν μαύρο πουκάμισο σε ένδειξη πένθους, για όσους χάθηκαν στις επαναστάσεις. Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση του νησιού ακολούθησε ο πόλεμος στην Αλβανία με τους Ιταλούς, και η Γερμανική κατοχή. Οι οικογένειες του νησιού που δεν είχαν χάσει κάποιον δικό τους στους πολέμους και στην αντίσταση μετριόταν στα δάχτυλα του ενός χεριού. Όπως καταλαβαίνετε το μαύρο πουκάμισο κόλλησε για τα καλά πάνω στο πετσί των ανθρώπων. Έγινε τελικά συνήθεια και κράτησε ως τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Έκτοτε, έχει μείνει στον κόσμο η εντύπωση πως όποιος φορεί μαύρο πουκάμισο είναι Κρητικός. Ή πως οι Κρητικοί φοράνε πάντα μαύρο πουκάμισο. Καλώς ή κακώς, κάποια νέα παιδιά του νησιού όντας υπερήφανα για την ιστορία του τόπου τους, θέλησαν να βρουν κάποιο τρόπο για να ξεχωρίσουν από το πλήθος, να δηλώσουν, να φωνάξουν αν θέλετε, πως είναι από την Κρήτη. Υιοθέτησαν λοιπόν με τη σειρά τους το μαύρο πουκάμισο, και κάπου εκεί, έχασαν το παιχνίδι. Γιατί ενώ οι παλιοί βλέπετε είχαν κάποιο λόγο, οι νέοι σήμερα φαίνεται πως ξέχασαν κι ακόμα χειρότερα, πως δεν έμαθαν ποτέ, ότι ο Κρητικός φαίνεται στην ψυχή και όχι στα ρούχα.Πάμε
παρακάτω. Στο πρώτο μέρος της σειράς θα μιλήσουμε για τη γλώσσα, τη διάλεκτο αν προτιμάτε που τόσο παράξενη φτάνει στα αυτιά όσων συνομιλούν για πρώτη φορά με Κρητικούς. Το ξέρω πως είναι λίγο δύσκολο για εσάς τους καινούργιους στο νησί να μπείτε στη διαδικασία της αποκρυπτογράφησης και της ερμηνείας των άγνωστων λέξεων που ακούτε κάθε μέρα από τους ντόπιους, αν κάνετε όμως λίγη υπομονή θα διαπιστώσετε πως σε λίγο καιρό δεν θα έχετε κανένα απολύτως πρόβλημα. Στο κάτω κάτω αν ρωτήσετε και τους παλιούς θα σας πουν πως οι Κρητικοί δεν είναι Γάλλοι, κι αν δουν πως δυσκολεύεστε να ακολουθήσετε τη συζήτηση δεν έχουν πρόβλημα να μεταφράσουν αμέσως τα λογία τους στα νέα Ελληνικά. Λέω νέα Ελληνικά γιατί στην ουσία τα Κρητικά δεν είναι παρά μια μίξη αρχαίων Ελληνικών λέξεων, καθαρεύουσας, νέων Ελληνικών και με μια δόση από Τουρκικά. Αξίζει τον κόπο μάλιστα και σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα, αν υπάρχει Κρητικός στην παρέα σας να του ζητάτε να σας εξηγήσει από που προέρχονται όλες αυτές οι λέξεις που δεν καταλαβαίνετε. Να ψάχνετε δηλαδή τη ρίζα των λέξεων. Κάτι άλλο τώρα που ίσως σας μπερδέψει λίγο είναι πως, πολλές λέξεις που χρησιμοποιούν στη δυτική Κρήτη, δεν τις χρησιμοποιούν στην ανατολική και το αντίστροφο. Επίσης υπάρχει διαφορά στην προφορά των λέξεων, και δεν αναφέρομαι στην προφορά της Αθηνάς με του Ηρακλείου γιατί θα είναι σαν να συγκρίνω τη μέρα με τη νύχτα. Όχι, αναφέρομαι στις διαφορές που υπάρχουν στο νησί. Τη λέξη "χωριό" για παράδειγμα, αλλιώς την προφέρουν στη Μεσαρα και αλλιώς στο Μονοφατσι. Και οι δυο περιοχές ωστόσο βρίσκονται στο νομό Ηρακλείου. Κάτι ακόμα όσον αφορά την προφορά και έχει να κάνει με έμενα άλλα και γενικότερα τους ντόπιους, είναι πως όταν μιλώ δίχως την προφορά μου, νιώθω σαν να γίνομαι κάποιος άλλος, σαν να υποκρίνομαι, κι αυτό δεν το γουστάρω καθόλου. Προσπαθήστε λοιπόν, να μην είστε απαιτητικοί με τους Κρητικούς φίλους σας, να μη σνομπάρετε τη διάλεκτο και προς θεού, μην κάνετε το λάθος να κοροϊδέψετε κάποιον για την προφορά του, γιατί εκεί η υπόθεση σηκώνει ξύλο, και μάλιστα δικαιολογημένα. Από την άλλη έχετε το νου σας, γιατί όπως ξέρετε καλόπαιδα;; υπάρχουν παντού. Αν καταλάβετε λοιπόν πως ένας ντόπιος σας ‘’στολίζει’’ στα Κρητικά, μην μπείτε στον κόπο να ανταποδώσετε τις βρισιές. Εκείνα τα όπλα που ακούτε κατά καιρούς ότι κυκλοφορούν στην Κρήτη; Ε, αυτά τα καλόπαιδα;; τα έχουν..
Ο ταλαίπωρος ο φοιτητάκος τι έχει τραβήξει ;
