ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ....

...Ο τάφος του Γεωργίου Καντανολέων, αλλά και του γιου του Πέτρου βρίσκονται στον ναό του Αγίου Νικολάου στην Χρυσοσκαλίτισσα!
... Ο Τούρκος Αχμέτ Ζαραούλ ήταν ο τελευταίος "ένοικος" της εκκλησίας του Μιχαήλ Αρχαγγέλλου στην πλατεία Τζανακάκη ...το 1922 με την ανταλλαγή των πληθυσμών έφυγε αλλά δεν ξέχασε την εκκλησία όπου έστελνε ως τον θάνατο του το 1974 ένα σημαντικό ποσόν για την συντήρηση της!!
..Ο Εμμανουήλ Γεωργίου Καμπούρη ήταν ο πρώτος δήμαρχο του διευρυμένου τότε δήμου του Καστελλιού, έγινε δε και βουλευτής της Κρητικής πολιτείας 1912 πέθανε το 1933.
...Ο Εμμ. Τομπάζης φτάνει το 1823 με το γολέτα "Τερψιχόρη" στον Δραπανιά όπου αποβιβάζει στρατό για την επανάσταση. Το πραγματικό του όνοα λένε ότι ήταν Εμμ. Γιακουμάκης!

ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ....

Ο σύλλογος Γυναικών Κισάμου, "Η κοινωνική πρόνοια" ή όπως είναι γνωστός Κυριών και Δεσποινίδων Καστελλίου Κισάμου, ιδρύθηκε το 1927 από την Μαρίκα Γεωργιλαδάκη, σύζυγος του γιατρού Στρατή Γεωργιλαδάκη της γνωστής κλινικής!!!
Άγιος Γιάννης ο Ντάμιαλης, ο πρωταρχικός ναός κατεδαφίστηκε το 1866 από τους Τούρκους και ξαναοικοδομήθηκε το 1946. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν στις 24-6-1947 από τον επίσκοπο Κισάμου Ευδόκιμο! 
Τα πρώτα συσσίτια στην πόλη της Κισάμου ξεκίνησαν το 1960 επί δημαρχίας Ιωάννη Φουρναράκη και επισκόπου Ειρηναίου Γαλανάκη, ήταν μια ιδέα του συλλόγου Εμπόρων και Βιοτεχνών της περιοχής, που παραχώρησε τον εξοπλισμό για να λειτουργήσουν. Τα συσσίτια σταμάτησαν 1969-70. 

ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ ...

... με επώνυμο Κισσαμιτάκης, υπάρχουν στο Ηράκλειο, στην Σταλίδα, στον Μοχό, στα Μάλια, στον Βάμο, στα Χανιά, στο Ρέθυμνο, στην Αθήνα και κανένας στην Κίσαμο!!
... ο πρώην δήμος Κισάμου έχει 39 οικισμούς, ο πρώην δήμος Μυθήμνης 32 και ο πρώην δήμος Ιναχωρίου 24....!
... ο γεωγράφος Τιμόθεος Σεβερίν του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ψάχνοντας στα αρχεία της Βενετίας το ημερολόγιο του εργολάβου του φρουρίου της Γραμβούσας, διαπίστωσε ότι το φρούριο που βλέπουμε σήμερα κτίστηκε πάνω σε άλλο αρχαίο φρούριο (Ελληνιστικό)!
... ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας ήταν ο πρώτος πατριάρχης που ήλθε στην Κίσαμο, τον υποδέχεται ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ειρηναίος το 1963!

ΞΕΡΕΤΕ

.... ότι η οδός Σκαλίδη έγινε προς τιμήν του Εμμ. Αναγνώστη Σκαλίδη οπλαρχηγού και ήρωα της επαρχίας μας, η προτομή του τοποθετήθηκε δε έξω από τον Μιχαήλ Αρχάγγελο το 1954... ως τότε λεγόταν Τσαρσί!

... από το ύψος της πυροσβεστικής και βόρεια ως τον Καμαριανό ποταμό, η οδός ονομάζεται Εμμ. Καστρινάκη προς τιμή ενός μεγάλου δασκάλου, ήρωα της γερμανοκατοχής, έκτισε δε και την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στο νησί της Γραμβούσας!

... τα τελευταία χρόνια καμιά πράξη ονοματοδοσίας δεν έγινε στην Κίσαμο, παρ' όλο που έβγαλε πολλούς καλλιτέχνες, ανθρώπους των γραμμάτων, ευεργέτες, και θαρραλέους δημάρχους....

.... ότι ακόμα περιμένει μαρμάρινη πλάκα, στα γραφεία ενός αντιδημάρχου, προς τιμή του μεγαλύτερου δημάρχου που πέρασε από την πόλη ... γιατί δεν ξέρουν πως θα την ξανατοποθετήσουν από εκεί που την αφαίρεσε άλλος δήμαρχος!!!

ΞΕΡΕΤΕ

....που είναι η Ηρώων Πολυτεχνείου, η Ομογενών Αμερικής, η Περίδου και η Σκαλίδη, αλλά δεν ξέρετε που είναι η Μπαξεβάνη, η Ελαφονησίου, η Θεοχαράκη, η Ειρήνης, η Μακεδονομάχων, η Αρετά, η Βαρδαντώνη, η Αγαμέμνονος  αλλά ούτε η Καρδαντώνη... φυσικά υπάρχουν και άλλοι 50 δρόμοι στο Καστέλλι που είναι άγνωστοι... και περιμένουν να τους βαπτίσουμε!

....ότι στη βραχονησίδα ανατολικά του Μαύρου Μώλους είναι χαραγμένα παραπάνω από 500 ονόματα παλιών Καστελλιανών με ημερομηνίες, όσο και τουριστών που πέρασαν τα τελευταία χρόνια από εκεί! 

... ότι ακόμα και σήμερα αποτελεί μυστήριο πως οι πρόγονοι μας μετέφεραν και από που, τους τεράστιους ογκόλιθους του Μαύρου Μώλους, για να φτιάξουν το πρώτο λιμάνι στην Κίσαμο!!

... ότι το 1ο Δημοτικό σχολείο Κισάμου άρχισε να λειτουργεί κατά το σχολ. Έτος 1899-1900 (ΙΙ/1899 διάταγμα της Κρητικής Πολιτείας, ΦΕΚ 87/7-10-1899).

Λειτούργησε καταρχήν ως τριτάξιο και ήταν χωρισμένο σε Σχολείο Αρρένων και Σχολείο Θηλέων. 

ΞΕΡΕΤΕ...

...ότι το περιοδικό "Χριστός και Κόσμος" της Ιεράς Μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου εκδίδεται περισσότερο από 52 χρόνια, δωρεάν, με ιδρυτή τον πρώην Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίο!
..ότι η μηνιαία εφημερίδα "Χρονικά Κισάμου και Σελίνου" τυπωνόταν ανελλιπώς για 37 χρόνια, ως το θάνατο της αγαπητής Μαρίας Ανουσάκης, με ιδρύτρια την αδελφή της Φωτεινή!
...ότι η εβδομαδιαία εφημερίδα "Νέοι Ορίζοντες" του φίλου Αντώνη Μουντάκη κυκλοφορεί 21 χρόνια κάθε Τετάρτη, ανελλιπώς!
... το τριμηνιαίο περιοδικό "Τα μυστικά του θρανίου", εκδίδεται από τους μαθητές του 3ου δημοτικού σχολείου Κισάμου, από το 2008, έχει αποσπάσει τα περισσότερα και καλύτερα σχόλια για την καλαίσθητη έκδοση του!!

ΞΕΡΕΤΕ

.... ότι στις Καλάθενες υπάρχει μια βενετσιάνικη βίλα του 16ου ή 17ου αιώνα η Rotonda λόγω του κυκλικού σχήματος της. Πιστεύεται ότι είχε σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως εξοχική κατοικία κάποιου Δόγη, αλλά δεν πρόλαβαν να την τελειώσουν, όπως φαίνεται κι από τα σχέδια που διασώζονται.
...ότι ο Ενετικός Πύργος που υπάρχει στα Βαρσαμάκια, ανήκε στον Ενετό άρχοντα Γρυμάνη, που αιχμαλώτισαν οι Επαναστάτες του Καντανολέοντα. Η παράδοση λέει ότι είναι κρυμμένος τεράστιος σε αξία θησαυρός εκεί κοντά, αλλά και ότι υπήρχε χωριό με τ΄όνομα Μονοπλάτανος. 
...ότι η οικογένεια του Γ. Καντανολέοντα την αφάνισε ο Βενετός διοικητής των Χανίων...στήνοντας του παγίδα κατά την ημέρα των αρραβώνων του γιου του με την κόρη του Βενετού ευγενή Molin από τον Αλικιανό!!
..ότι οι οικισμοί οι οποίοι καταγράφονται στο Κατάστιχο Φεούδων της τούρμας Κισάμου τον 14ο αιώνα και που σήμερα παραμένουν άγνωστοι είναι.. Abendite, Anemolea, Armenocambo, Camena Alonia, Covuni, Lidea, Lutra, Murmuti, Parthena, Petriza, Pliticho, Psathi, Scinochefali, Stimboli.

ΞΕΡΕΤΕ

..ότι η Μαλάθυρος μπορεί να έχει μόλις 200 κατοίκους, έχει όμως 14 γειτονιές, Κορωνιανά, Κυρκοριανά, Σπασόμυλος, Σημαντηριανά, Κάτω Ξενικιανά, Μπαχαδιανά, Γιαμπανιανά, Μεσοχώρι, Μπαλιτζιανά, Τυριανά, Εμήνι, Τζωρτζιανά, Μπαλιανά, Πάνω χωριό!
...ότι πρώτο σταθμό των Εβραίων που διώχτηκαν από την Ισπανία 1492, ήταν η Κίσαμος ...όπου έφτιαξαν και συναγωγή.... με αρχισυναγώγισα, σχετική επιγραφή στο Μουσείο Κισάμου, Βορειοδυτική αίθουσα.
...ότι ο γνωστός πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα που γεννήθηκε στη Λέσβο, από Τούρκο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, πέρασε το  1538 από το Καστέλλι όπου κατέστρεψε το φρούριο, πήρε αιχμαλώτους και λάφυρα και έφυγε.
... Τα βιολιά στην Κίσαμο ήρθαν το 1710, μάλιστα λένε ότι τα έφερε ο ίδιος ο Τζουζέπε Γκουαρνέρι όταν επισκέφτηκε την περιοχή για να πάρει το εκλεκτό μαρουβά κρασί της περιοχής!!! 

ΞΕΡΕΤΕ

.....ότι η μοναδική πόλη που δεν είχαν σήμα τα κινητά τους (όχι από βλάβη) για 4 μέρες ήταν η Κίσαμος, αυτό έγινε από το πρωί της  Πέμπτης, 2 Απριλίου έως και 5 Απριλίου του 2009, οι  8.000 κάτοικοι (περίπου) .....κόντεψαν να φάνε ο ένας τον άλλο.
....ότι στα μέσα του 16ου αιώνα επίσκοπος Κισάμου έγινε ο Γεράσιμος Παλαιοκάπας (1551) ουνίτης ευγενής από τα Χανιά, ο μόνος ορθόδοξος σε ολόκληρη την Κρήτη.
..ότι ο Edward Lane, ένας Άγγλος συγγραφέας που έζησε αρκετά χρόνια στην Aίγυπτο, το 1826 έγραψε:  «Oι περισσότερες από τις λευκές σκλάβες που βρίσκονταν στην Aίγυπτο είναι Eλληνίδες και Κρητικές.
.. ότι οι αρχαίοι Έλληνες το έλεγαν Ιουσαγόρα, οι Ενετοί Scoglio Lafonisi, και μεις Ελαφονήσι ...

ΞΕΡΕΤΕ...

..ότι ο Π.Γ Σ Κισαμικός έχει κατακτήσει τα πρωταθλήματα στην Α΄κατηγορία της ΕΠΣ Χανίων το 1993-1994, 1996-1997, 2000-2001, 2011-2012, και πήρε το κύπελλο της Ένωσης μια φορά το 1998-1999 (6-5 στα πέναλτι τον ΑΟΧ Παγχανιακό)! 
.. ότι το 69 π.Χ., μια καινούργια πόλη σχεδιάζεται με το "ιπποδάμειο σύστημα". Στους αυτοκρατορικούς χρόνους που ακολουθούν, η πόλη εξαπλώνεται και υπολογίζεται ότι καταλάμβανε περίπου την έκταση της σημερινής κωμόπολης (γύρω στα 1000 στρέμματα) ήταν η Ρωμαϊκή Κίσαμος!
... ότι ο μαρουβάς είναι ένα υψηλόβαθμο παραδοσιακό κρασί, που παράγεται μόνο στην Κισάμο. Η μοναδική ποικιλία από την οποία προέρχεται είναι το ρωμέικο, που στους οθωμανικούς χρόνους ήταν δηλωτικό για την ελληνικότητα του.
..ότι στις Λουσακιές υπάρχουν και οι γειτονιές, Μετόχι, Μεράδα, Γαλουβάς, Νταμπαριανά, Ζαχαριανά, Σταυρουλιανά, Λάκοι, Φτερόλακα, Βλασιανά!

ΞΕΡΕΤΕ...

... ότι τοποθεσία Χάμπαθα υπάρχει και στον Αποκόρωνα, συγκεκριμένα στην Μάζα Αποκορώνου, η λέξη προέρχεται από το χάμπασα, τόπος γεμάτος πέτρες, δίχως χώμα και βλάστηση.
... ότι ο Φωκάς, ο Σκορδίλης, ο Γαβαλάς, ο Καφάτος, ο Αρκολέων, ο Χορτάτζης, ο Μουσούρης, ο Βαρούχας, ο Μελισσινός, ο Λίτινας, ο Αργυρόπουλος, και ο Βλαστός, ήταν τα επίθετα των 12 αρχοντόπουλων!

... ότι το 1588 το φρούριο της Γραμβούσας καταστράφηκε από έναν κεραυνό που κτύπησε την μπαρουταποθήκη (με 350 βαρέλια εκρηκτική ύλη). Τότε είχε 24 κανόνια, 3398 βλήματα και 40.000 λίμπρες μπαρούτι. 

..ότι πρώτος δήμαρχος Καστελλίου Κισάμου, έγινε ο παπά Μανώλης Ανουσάκης το 1879, με Α΄πάρεδρο τον Μουσταφά Μπέη Χουσείν Εφεντάκη και Β΄πάρεδρους τους Θεόδωρο Μαρή και Γεώργιο Φορτζάκη!

ΞΕΡΕΤΕ..

...ότι υπάρχουν επίσημα τέσσερις κωμοπόλεις στην Κρήτη με το όνομα Καστέλλι!

Καστέλλι Κισσάμου, Καστέλλι Κόφινα, Καστέλλι Μοιρών και Καστέλλι Πεδιάδας.

... ότι η οκά (μονάδα βάρους) ήταν ίση με 1,2829 χιλιόγραμμα, και υποδιαιρούνταν σε 400 δράμια, πολλαπλάσιά της ήταν το καντάρι που ήταν ίσο με 44 οκάδες και το τσέκι που ήταν ίσο με 4 καντάρια.

... ότι το αρχικό φρούριο του Καστελλιού ήταν πολύ μικρό απέναντι από την Ένωση και το έκτισε ο Ερρίκος Πεσκατόρε το 1204, ήταν ένα από τα 15 φρούρια που έφτιαξαν οι Γενουάτες!

... ότι ο Αγαμέμνονας επιστρέφοντας από την Τροία πέρασε από την Πολυρρήνια για να προσφέρει θυσία, αλλά πριν την τελειώσει του έκαψαν τα πλοία και αναγκάστηκε να φύγει αφήνοντας την θυσία μισοτελειωμένη. Από τότε, όταν γίνεται ταραχώδης θυσία, λέγεται κρητική θυσία.

ΞΕΡΕΤΕ

...ότι η ασημωμένη εικόνα της Κοίμησις στο μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας είναι φτιαγμένη το 990 μ.Χ!

... ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας στα Τοπόλια βρίσκεται σε υψόμετρο 285 μ. και περιλαμβάνει θόλο ύψους 20 μ. και διαμέτρου 70 μ!

... ότι από τους 63 ήρωες που εκτέλεσαν οι Γερμανοί στην Μαλάθυρο, οι 5 εκτελέστηκαν μέσα στο χωριό και οι υπόλοιποι στο φαράγγι! Ένας μόνο έζησε!

....ότι ο Σεβασμιώτατος πρ. Μητροπολίτης Κισάμου & Σελίνου κ.κ. Ειρηναίος Γαλανάκης το 1945 ήταν διδάσκαλος Θεολόγος στο γυμνάσιο Κισάμου, τον επόμενο χρόνο χειροτονήθηκε διάκονος, στην Ι. Μονή Αγίας Τριάδος και τοποθετήθηκε Υποδιευθυντής της Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης. 

ΞΕΡΕΤΕ ....

.... ότι η αρχαιολογική Συλλογή που στεγαζόταν στο σημερινό μουσείο της πόλης, ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Φιλολογικού Συλλόγου «Κισαμικός» το 1936!
.... ότι η επισκοπή Κισάμου ιδρύθηκε πριν το 343 μ.Χ και ήταν ανάμεσα στις 20 πρωτοχριστιανικές επισκοπές της Κρήτης!
....  ότι το Γυμνάσιο Κισάμου, σημερινό 1ο Γυμνάσιο είναι το παλαιότερο σχολείο της πόλης και άρχισε να χτίζεται το 1924, με πρωτοβουλία του τότε επισκόπου Κισάμου και Σελίνου Άνθιμου Λελεδάκη!
..... ότι ο Π.Γ Σ Κισαμικός ιδρύθηκε το 1926, αλλά το πρώτο του καταστατικό έχει ημερομηνία 20 Ιουλίου του 1949 και το υπογράφουν 22 Καστελλιανοί εκ των οποίων ουδείς είναι σήμερα εν ζωή!