Αποστολάκης Σταμάτης
χόρευε συ πουλάκι μου, παπούτσια μη λυπάσαι
μα κείνα ξεκουράζονται, τη νύχτα που κοιμάσαι
Απ' όσα έχουν εκτεθεί ως τώρα συνάγεται ότι τα μουσικά όργανα στην ευρύτερη περιοχή της Δ. Κρήτης είναι από πολύ παλιά* το βιολί και το λαούτο. Τελευταία εξαπλώνεται και η κρητική λύρα, χάρη στην προσπάθεια των τοπικών ωδείων τη Κρήτης, να δώσουν νέους δεξιοτέχνες στην κρητική λύρα, που οι περισσότεροι προέρχονται από την πρωτοβουλία που ξεκίνησε ο Κώστας Μουντάκης τη δεκαετία 1980-1990, με πολλή ζέση στην Κρήτη και στην Αθήνα.
Τα τελευταία χρόνια, στον ένα μέχρι χθες λαουτιέρη προστίθεται και δεύτερος ομότεχνος του στην ζυγιά, οπότε τα δυο λαούτα λειτουργούν τώρα συχνότερα σαν πασαδόροι του βασικού οργάνου (βιολί-λύρα) και αραιότερα σαν εκτελεστές (σολιστικά όργανα) του βασικού μουσικού σκοπού που παίζεται. Έχομε πάντως και θαυμάσιες εκτελέσεις μόνο με λαούτο. Το τραγούδι κατά τον κρητικό χορό ανήκει, κύρια,, στο έργο των οργανοπαιχτών, εφόσον έχουν αυτό το χάρισμα, ποτέ πάντως στον χορευτή. Οι καθιερωμένες προσφωνήσεις, ονομασίες, κλήσεις των οργανοπαικτών στην Δ. Κρήτη είναι Βιολάτορας και σχεδόν ποτέ βιολιτζής, ούτε βιολίστας, ο λαγουθιέρης ή λαουτιέρης, ο πασαδόρος, ο λυρατζής ή λυράρης και είναι στην πλειοψηφία τους άνδρες.
Είναι επίσης παρατηρημένο πως όλα τα χωριά της Κρήτης είχαν και έχουν τον οργανοπαίχτη τους και πάντα ξεχωρίζουν κάποια ονόματα χαρισματικών εκτελεστών. Πολλοί απ' αυτούς μας κληροδότησαν σκοπούς που εμπνεύστηκαν αυτοσχεδιάζοντες, κι άλλοι μας άφησαν αξεπέραστες εκτελέσεις της Κρητικής μουσικής μας παράδοσης.
Ενδεικτικά -γιατί οι παραλήψεις θα είναι πολλές- σημειώνουμε τους Πρωτομάστορες.
Δερμιτζόγιαννης Λαγός Ροδινός
Καλογερίδης Μαύρος Σκορδαλός
Καλογρίδης Μουντάκης Στραβός
Καραβίτης Μπαξεβάνης Φουσταλιέρης
Καρεκλάς Ναύτης Χαρίλαος
Κουτσουρέλης Παπαδογιάννης Χαρχαλης
* Η Λύρα δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά στις κρητικές πηγές της Βενετοκρατίας
συνεχίζεται
χόρευε συ πουλάκι μου, παπούτσια μη λυπάσαι
μα κείνα ξεκουράζονται, τη νύχτα που κοιμάσαι
Απ' όσα έχουν εκτεθεί ως τώρα συνάγεται ότι τα μουσικά όργανα στην ευρύτερη περιοχή της Δ. Κρήτης είναι από πολύ παλιά* το βιολί και το λαούτο. Τελευταία εξαπλώνεται και η κρητική λύρα, χάρη στην προσπάθεια των τοπικών ωδείων τη Κρήτης, να δώσουν νέους δεξιοτέχνες στην κρητική λύρα, που οι περισσότεροι προέρχονται από την πρωτοβουλία που ξεκίνησε ο Κώστας Μουντάκης τη δεκαετία 1980-1990, με πολλή ζέση στην Κρήτη και στην Αθήνα.
Τα τελευταία χρόνια, στον ένα μέχρι χθες λαουτιέρη προστίθεται και δεύτερος ομότεχνος του στην ζυγιά, οπότε τα δυο λαούτα λειτουργούν τώρα συχνότερα σαν πασαδόροι του βασικού οργάνου (βιολί-λύρα) και αραιότερα σαν εκτελεστές (σολιστικά όργανα) του βασικού μουσικού σκοπού που παίζεται. Έχομε πάντως και θαυμάσιες εκτελέσεις μόνο με λαούτο. Το τραγούδι κατά τον κρητικό χορό ανήκει, κύρια,, στο έργο των οργανοπαιχτών, εφόσον έχουν αυτό το χάρισμα, ποτέ πάντως στον χορευτή. Οι καθιερωμένες προσφωνήσεις, ονομασίες, κλήσεις των οργανοπαικτών στην Δ. Κρήτη είναι Βιολάτορας και σχεδόν ποτέ βιολιτζής, ούτε βιολίστας, ο λαγουθιέρης ή λαουτιέρης, ο πασαδόρος, ο λυρατζής ή λυράρης και είναι στην πλειοψηφία τους άνδρες.Είναι επίσης παρατηρημένο πως όλα τα χωριά της Κρήτης είχαν και έχουν τον οργανοπαίχτη τους και πάντα ξεχωρίζουν κάποια ονόματα χαρισματικών εκτελεστών. Πολλοί απ' αυτούς μας κληροδότησαν σκοπούς που εμπνεύστηκαν αυτοσχεδιάζοντες, κι άλλοι μας άφησαν αξεπέραστες εκτελέσεις της Κρητικής μουσικής μας παράδοσης.
Ενδεικτικά -γιατί οι παραλήψεις θα είναι πολλές- σημειώνουμε τους Πρωτομάστορες.
Δερμιτζόγιαννης Λαγός Ροδινός
Καλογερίδης Μαύρος Σκορδαλός
Καλογρίδης Μουντάκης Στραβός
Καραβίτης Μπαξεβάνης Φουσταλιέρης
Καρεκλάς Ναύτης Χαρίλαος
Κουτσουρέλης Παπαδογιάννης Χαρχαλης
* Η Λύρα δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά στις κρητικές πηγές της Βενετοκρατίας
συνεχίζεται
