ΛΙΓΗ ΝΤΟΠΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ -ΜΑΧΗ ΚΡΗΤΗΣ- ΜΑΧΗ ΚΙΣΑΜΟΥ

Μετά την αποτυχία των γερμανικών μοιρών μηχανοκίνητων ιστιοφόρων να ανεφοδιάσουν τα γερμανικά στρατεύματα που μάχονταν στο νησί, ο ναύαρχος Σούστερ έδωσε εντολή στον ανθυποπλοίαρχο Εστερλιν να μεταφέρει κάποια απολύτως αναγκαία τεθωρακισμένα. Ο Εστερλιν βρήκε στον Πειραιά ένα ξύλινο πορθμείο (μαούνα – μπάρτζα) το όποιο μπορούσε να μεταφέρει δύο Pzkpfw II. Την 26 Μαΐου 1941 τα Pzkpfw II φορτώθηκαν και βγήκαν στη θάλασσα μαζί του, πίσω από το επιταγμένο ρυμουλκό “ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ” της ναυτιλιακής εταιρείας “ΜΑΤΣΑΣ”.

Tην επομένη, το πορθμείο προσάραξε στο Καστέλι Κισάμου όπου το περίμενε ο πλοίαρχος Μπαρτέλς, ο όποιος είχε ήδη πετάξει στην Κρήτη ως αξιωματικός παράκτιας υποδοχής για τις μοίρες του Μάλεμε. 

Μετά τη διάλυση του περιφράγματος του καταστρώματος της μαούνας, τα άρματα μάχης μπόρεσαν να αποβιβαστούν στην παραλία του Καστελιού και από κει να κατευθυνθούν οδικώς προς το Μάλεμε.
Στις 30 του Μάη τα Πάντσερ επιχείρησαν την απελευθέρωση των περικυκλωμένων υπολειμμάτων του 2ου Συντάγματος Γερμανών Αλεξιπτωτιστών. Μετά την κατάληψη του αεροδρόμιου και της πόλης των Χανίων, τα άρματα μάχης συνέχισαν την προέλασή τους προς στο Ηράκλειο. Απο πληροφορίες αυτά τα δυο μάλλον και μοναδικά παντσερ στην Κρήτη έφτασαν ως και την Ιεράπετρα.

Ευχαριστώ για τις πληροφορίες το Γιάννη Δεσποτάκη, τον Γιώργο Παπαδάκη και τον Μανώλη Τζιλιβάκη

O ΠΑΙΔΟΝΟΜΟΣ

   

Τον θυμόμαστε αλήθεια τον παιδονόμο; Ήταν ο άνθρωπος που ήταν επιφορτισμένος με την τήρηση της τάξης των μαθητών. Χρέη παιδονόμων στο δημοτικό είχε ο Μιχάλης Λανδράκης. Χτύπαγε την καμπάνα του Αί-Νικόλα “προσκλητήριο” για να ξυπνήσουμε, μα και για να σημάνει την ώρα -ποιος είχε ρολόι τότε- και να ξεκινήσουμε για το σχολείο. Κάπου κάπου μας έστησε στην σειρά να ελέγξει τα νύχια μας, αν είναι κομμένα και καθαρά κι αν τα μανίκια από τα ρούχα μας ήταν βρώμικα από ...μύξες...

   Στο γυμνάσιο, το εξατάξιο της εποχής εκείνης ήταν ο πραγματικός παιδονόμος. Φόβος και τρόμος...

   Φορούσαν καπέλο τ’ αγόρια, αυτό με την κουκουβάγια όταν κυκλοφορούσαν; Τα κορίτσια φορούσαν την ποδιά τους.

Τα μαλλιά τους είχαν το σωστό μήκος; Απαγορευόταν η κυκλοφορία πέραν του επιτρεπόμενου δηλ. μετά της 8. Το κάπνισμα. Να κάθονται τ’ αγόρια στα καφενεία.

   Πολλές φορές γινόταν περιπολίες και έφταναν μέχρι τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, που διέμεναν οι μαθητές, από τα γύρω χωριά. Χτυπούσε η πόρτα απροειδοποίητα και ξαφνικά να σου! ο παιδονόμος να ελέγχει, αν μελετούσαν ή μήπως μύριζε ο χώρος από τσιγάρο...

   Καμιά φορά στα αθώα και ανυποψίαστα μαθητούδια αυτά φαινόταν υπερβολικά...και θύμωναν...γι’ αυτήν την καταπίεση.

   Είχαν δίκιο; Τι ήταν προτιμότερο; Η εποχή του παιδονόμου, του ελέγχου και της τάξης ή της αναρχία και της αταξίας;

   Ας μην βιαστούμε να χαρακτηρίσουμε υπερβολικό τον παιδονόμο, σκληρό και απόλυτο. Εμείς οι μεγάλοι μόνο ομορφιά βρίσκουμε στα παλιά. Η αναδρομή στα παλιά, στα όμορφα και αγνά της παιδικής μας ηλικίας, της δεκαετίας 50 και 60, φαίνεται σήμερα διδακτική και μαρτυρεί όχι μόνο τον τρόπο ζωής μα και τον τρόπο συμπεριφοράς της κουλτούρας της εποχής εκείνης.

Μερικοί τον θεωρούν ξεπερασμένο όμως έχουν δίκιο;

Ο Μιχάλης Λανδράκης υπήρξε ένας άρχοντας του Δραπανιά, θαρραλέος, φιλοπάτρις και αγωνιστής εναντίον των Τούρκων και των Βουλγάρων. Το σπίτι του στολίζουν κάντρα και έπαινοι για την ανδρεία του από την πολιτεία.

Από το υπέροχο ημερολόγιο του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού συλλόγου Δραπανιά το 2008.

Ημερολόγια που πράγματι αξίζει να μπουν σε μια βιβλιοθήκη.

ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΟΔΟΧΟΙ ΤΟΥ ΤΣΑΡΣΙΟΥ

1950-1980 ίσως και λίγο νωρίτερα τα ψώνια για τα μαγαζιά της αγοράς του Καστελλιού τα έκαναν οι παραγγελιοδόχοι του Καστελλιού.  Από βραδύς περνούσαν απο όλα τα μαγαζιά -που συνεργαζόταν ο καθένας- και έπαιρναν τις παραγγελίες με τα είδη που έπρεπε να αγοράσουν απο τα μεγαλομάγαζα των Χανίων και άλλες φορές οι ίδιοι οι μαγαζάτορες τις έγραφαν πρόχειρα σε ένα μπακαλόχαρτο. Από μια μικρή έρευνα κάθε παραγγελιοδόχος είχε και το δικό του φορτηγό αυτοκίνητο ιδιόκτητο ή συνεργαζόμενο. 

Μωραιτάκης Μιχάλης (κάτω φωτο) ο Μαρεντάκης (γκράς πάνω φωτο), ο Ψωματάκης Μιχάλης, ο Φελεσάκης, ο Πατσουράκης, ήταν κάμποσοι απο τους παραγγελιοδόχους της εποχής που κάθε μέρα έπαιρναν τις παραγγελίες και έφευγαν για την Χώρα διαλέγοντας τα καλύτερα πράγματα για τα μαγαζιά του τσαρσιού. Αυτό ως και το 1980 ίσως και νωρίτερα όταν έμποροι του Καστελλιού απόκτησαν δικά τους αυτοκίνητα και έκαναν τα ψώνια μόνοι τους, αλλά και πολλοί μεγαλέμποροι των Χανίων άρχισαν τα δρομολόγια προς Κίσαμο. 

Μωραιτάκης Μιχάλης

Έτσι μετά τις 10 -10.30 κάθε πρωί έμπαιναν στην αγορά τα φρέσκα προϊόντα με τα φορτηγά του Μωραίτη, του Ψωματάκη Γιώργου, του Ξηρουχοπανάγο, του "Στρατηγού" Ανδρουλάκη*  και ξεφόρτωναν με την σειρά τα μαγαζιά. Φυσικά κανείς δεν άγγιζε κάτι αν δεν το έλεγε ο παραγγελιοδόχος και νόμος απαράβατος οτι κάθε πράγμα κατέβαινε και ανέβαινε στο φορτηγό μόνο απο ανθρώπους του σωματείου των φορτοεκφορτωτών Καστελλίου Κισάμου. 

Φυσικά δεν έλειπαν και οι εκπλήξεις απο τους παραγγελιοδόχους, παράδειγμα η πρώτη φώτο αρχές του 1970 που ο Μαρεντάκης έφερε πρώτος στην πιάτσα της Σκαλίδη, την πλαστική σκούπα και την πέρασε απο την αγορά για να πάρει τις σχετικές παραγγελίες.

Εδώ ένα σημείωμα του Αν. Σχετάκη που διατηρούσε καφε-ζαχαροπλαστείο στην Περίδου, απέναντι απο το ΚΤΕΛ τότε και πίσω απο το Μουσείο σήμερα, σε παραγγελιοδόχο του 1960, για τα πράγματα που χρειαζόταν για το ζαχαροπλαστείο του, απο τα Χανιά.

Πρέπει να πω οτι κάθε μικρό άρθρο σαν και αυτό θα συμπληρώνεται με ονόματα που κάποιοι ενδεχομένως να θυμηθούν στην πορεία.

*μαζί με τον Πέτρο τον Μαζοκοπάκη το είχαν!

ΚΙΣΑΜΟΣ ΠΟΛΥΡΡΗΝΙΑ 1865-1868

  William James Stillman για τους λεπρούς

«...Σε κάθε καβαλάρη, που θα βγει από τη δυτική πύλη των Χανιών, δίνεται η αφορμή να θυμηθεί (αν βέβαια το έχει υπόψη του) το ποίημα του Lowell. Περιγράφεται εκεί το ξάφνιασμα του Sir Launfal όταν, βγαίνοντας από την πύλη του κάστρου του ένα πρωί - καλή ώρα σαν κι αυτό, σαν όλα δηλαδή τα καλοκαιρινά πρωινά στην Κρήτη:
«Η σάρκα, ζάρωσε κι ανατρίχιασε κάτω απ’ την πανοπλία

κι ο παλμός της καρδιάς σταμάτησε στη μέση
σαν καταρράκτης που παγώνει». 

Κι αυτό γιατί, όχι μόνο ένας, αλλά καμιά εικοσαριά λεπροί περιστοίχιζαν την άκρη του δρόμου, άλλοι καθισμένοι στο χώμα, που ήταν σαν σκόνη, άλλοι στις πόρτες του χωριού, που οι ίδιοι είχαν κτίσει έξω ακριβώς από τα τείχη.
Όπως στο παραπάνω ποίημα, που λέει πως:
... με απλωμένο το χέρι ζητιάνευε βογκώντας καθισμένος.
Το ίδιο κι αυτοί εδώ αποκάλυπταν τα παραμορφωμένα χέρια τους ως απόδειξη της αρρώστιας τους, για να δείξουν πως δικαιούνται ελεημοσύνης, ενώ έβγαζαν άναρθρα βογκητά, μερικοί τόσο αδύναμα, ώστε ακούγονταν σαν ψίθυρος, που δεν έμοιαζε να βγαίνει από άνθρωπο. Ζωντανή απόδειξη του γεγονότος ότι η λέπρα δεν μεταδίδεται, ήταν μια γυναίκα χωρίς κανένα σημάδι της αρρώστιας, η οποία στεκόταν στο άνοιγμα μιας πόρτας κι έδειχνε μέσα στους περαστικούς τον κατάκοιτο άνδρα της, καθώς ο ίδιος ήταν πολύ άρρωστος για να εκτελέσει αυτό το καθήκον έξω.

Τα σπίτια που αποτελούν τον οικισμό, μπορεί να φτάνουν και τα είκοσι. Ανάμεσα στην κοινωνία ανθρώπων που ζει μέσα σ’ αυτά, και στον υπόλοιπο κόσμο δεν υπάρχει καμιά επικοινωνία, εκτός από την προσφορά ελεημοσύνης.

Όμως, οι λεπροί εδώ παντρεύονται και παντρεύουν και κάνουν παιδιά λεπρά για να τους διαδεχτούν στις θέσεις τους και να διαιωνίζουν την κερδοφόρα αποκρουστικότητα τους. Έχω δει ομάδες λεπρών να μετρούν όταν βραδιάζει και να μοιράζονται μεταξύ τους τις ελεημοσύνες της ημέρας πριν γυρίσουν στο σπίτι τους και να δείχνουν με καμάρι ένα έσοδο κατά πολύ υψηλότερο από το μέσο ημερομίσθιο των εργαζομένων. Η σύγχρονη ιατρική επιστήμη έχει ανασκευάσει εξ ολοκλήρου την αντίληψη για τη μεταδοτικότητα της λέπρας, αλλά θα περάσουν πολλές γενιές πριν κάποιος Ανατολίτης που δεν πάσχει, δώσει το χέρι του σ’ ένα πάσχοντα από λέπρα συγγενή του ή αγγίξει οτιδήποτε δικό του. Κι αυτό, παρ’ ότι τα νομίσματα από τις ελεημοσύνες προς τους λεπρούς επιστρέφουν στην κυκλοφορία χωρίς τη βεβαίωση ότι πέρασαν από καραντίνα. Το χρήμα, όπως αντιλαμβάνομαι, δεν είναι ποτέ μολυσμένο...» (STILLMAN 2002, 28-29).

Ένα μικρό απόσπασμα απο το βιβλίο του Χαρίδημου Παπαδάκη 

"Οι λεπροί στην Κρήτη"

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΚΙΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΙΝΟΥ

Ένα ενδιαφέρον άρθρο του μακαριστού Ειρηναίου σχετικά με το προσωπικό των ιδρυμάτων της Ιεράς Μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου.
 "Στην οργάνωση και λειτουργία των ιδρυμάτων της Επισκοπής -Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου εργάστηκαν πολλοί (άνδρες και γυναίκες) και πρόσφεραν την υπηρεσία των άλλοι εθελοντικά, δωρεάν και άλλοι με μικρή συμβολική αμοιβή.

α) Στο οικοτροφείο Θηλέων εργάστηκαν για 30 χρόνια εθελοντικά 
Μαρία Παπαδημητράκη, Κοινωνική λειτουργός Διευθύντρια από το Βλάτος.
Ασπασία Μανούσακα, οικονόμος από την Ίμβρο
Ελένη Πετράκη, Μαγείρισσα από την Αγιά Μαρίνα μετέπειτα μοναχή Μαρίνα στον Παρθενώνα.
Κοραλία Μηλιάδου, Μαγείρισσα Επισκοπείου από την Ποταμίδα.
β) οικοκυρική σχολή 
Αναστασάκη Ελευθερία, πρώτη διευθύντρια από την Κάνδανο
Σαμίου Ελευθερία Διευθύντρια σχολής από την Γραμβούσα

γ) Τεχνική σχολή
Κυριακογιαννάκης Στέλιος, φιλόλογος πρώτος διευθυντής 1964-1971 από Μουστάκο.
Κλάους Φρέζε απο Γερμανία (φώτο)
Ρίτσαρντ Κάουφμαν απο Αμερική (φώτο)
Θεόδωρος Καμπουράκης από Καστέλι
Ανδρέας Παπαδάκης από Δραπανιά
Ονούφριος Καστανάκης από Καμπανό
Ελευθέριος Τσουράκης απο τον Αποκόρωνα
δ) Οικοτροφείο Αρρένων Καστελίου
Αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Αθανασιάδης Διευθυντής (Αρχιεπίσκοπος Κρήτης)
Αρχιμανδρίτης Γερβάσιος Ντουσάκης, οικονόμος
Μοναχός Χρύσανθος Κελαιδης, Επιμελητής
Αντώνιος Αναστασάκης, Μάγειρας 
Νίκος Μυλωνάκης και Ιωάννα Μυλωνάκη Μάγειροι
ε) Σχολή Κωφαλάλων 
Αντωνία Ράμα θεολόγος Διευθύντρια 1969
Ελένη Μαννουσάκη δασκάλα Διευθύντρια σχολής
Νεκταρία μοναχή μαγείρισσα
στ) οικοτροφείο Παλαιόχωρας 
Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Χατζηνικολάου διευθυντής 
Ανδρέας Αναγνωστάκης δικηγόρος δάσκαλος
Γεωργία Παπαδεράκη μαγείρισσα
ζ)Οικοτροφείο Αρρένων Κολυμβαρίου
Διάκονος Μεσαρχάκης Ειρηναίος Διευθυντής (Μητροπολίτης Λάμπης και Σφακίων)
Κυριακή Δεσποτάκη μαγείρισσα

η) Οικοτροφείο Αρρένων Κανδάνου
Ιωάννης Αναστασάκης Θεολόγος διευθυντής
Εμμανουήλ Γιγουρτάκης διευθυντής Ιερέας Φραγκιός Σαρτζετάκης Διευθυντής
Μαρία Κατσιγαράκη  και Μαρία Κουσούμη μαγείρισσες
θ) Οικοτροφείο Αρρένων Βουκολιών 
Χρήστος Τζανουδάκης Ιερέας διευθυντής
Ιωάννης Γουμενάκης δάσκαλος διευθυντής
Αικατερίνη Ανδρεαδάκη μαγείρισσα
ι) Οικοτροφείο φοιτητών Αθήνας 
Πρασιανάκη Μηνοδώρα μαγείρισσα
ια) Αννουσάκειο Γηροκομείο
Ελευθέριος Παπαδάκης δάσκαλος
Ιερέας Σημαντηράκης Δημήτριος
Ιερέας Κασαπάκης Στυλιανός
Ιερέας Αρετάκης Αντώνιος
ιβ) Τυπογραφείο
Παπά Μανώλης Τυράκης Διευθυντής -τυπογράφος

ΤΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΣΤΟΝ ΚΩΡΦΑΛΩΝΑ

Ο αγαπητός Κυριάκος Ροδουσάκης έλυσε την απορία μου σχετικά με την φωτογραφία του αεροπλάνου στον Κωρφαλώνα το 1935. Μου γράφει λοιπόν.
Το αεροπλάνο το είχε στείλει η Κυβέρνηση (άγνωστο γιατί στην Κίσαμο) τις ημέρες του Βενιζελικού κινήματος του 35. Πιλότος στο αεροπλάνο ήταν ο υπασπιστής του Βασιλέα Χαρ. Ποταμιάνος. Οι τοπικοί αντικαθεστωτικοί του έριξαν επιτυχώς από τα υψώματα καθώς πλησίαζε στον Κωρφαλώνα.
Το αεροπλάνο λένε ότι το έριξε ο δάσκαλος Μανώλης Καστρινάκης (φώτο), μέγας αγωνιστής και από τους πρώτους που έτρεξαν και λίγα χρόνια αργότερα να πολεμήσουν τους Γερμανούς στον κάμπο. Μόλις το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο χώρο μπροστά απο του Χατζή μαζεύτηκαν πολλοί Καστελιανοί και Καλουδιανοί με απειλητικές διαθέσεις αλλά ο Χατζής (Γεώργιος Μαζοκοπάκης) δεν επέτρεψε να πλησιάσουν τον Ποταμιάνο τον οποίον και προστάτευσε.

Περισσότερες πληροφορίες βέβαια θα μας δώσει ο Αντώνης Κατσικανδαράκης που μικρός βρέθηκε εκεί.
Κυριάκος Ροδουσάκης

ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ

Καφέ "ΕΛΒΕΤΙΑ" ή αλλιώς το καφενείο του Σκουνή, οι πόρτες ανοικτές όλη την μέρα και όλη την νύχτα, δίχως αφεντικό μέσα...καφεδάκι- εκλέρ-κρεμμούλες- τσιγάρα και αναψυκτικά, τα έπαιρνες μόνος σου, ήταν το στέκι για τους ξενύχτιδες που άφηναν το αντίτιμο στον μαρμάρινο πάγκο!
Στηνφώτο τρεις αξέχαστοι Καστελλιανοί στην είσοδο του καφέ...Λουβιτάκης Εμμ.,ο Στρατηγός (Ανδρουλάκης) και ο Παπαληγούρας (Βογιατζάκης Γιάννης)
Στο διαμπερές μαγαζί είχε προπατζίδικο ο Ρούσσος, αλλά έφτιαχνε και ρολόγια ο γέρο Ανυφαντής σε ένα πάγκο στο βάθος του μαγαζιού!!

ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ

Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Κισάμου 1965.

ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ

Άγιος Σπυρίδωνας 1945! Ιντα ζητούν δεξιοί και αριστεροί να φωτογραφίζονται με ένα αξιωματικό του Ελληνικού στρατού, οπλισμένοι; 

ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ

.............στις αρχές της δεκαετίας του '65 σημείο συνάντησης για τους χίπηδες όλου του κόσμου ήταν τα Μάταλλα στην νότια μεριά της Κρήτης Οι άνθρωποι δεν ενοχλούσαν κανέναν, ζούσαν τα οράματά τους, άκουγαν Crosby, Stills, Nash and Young και τρέφονταν με ψάρια, έμεναν σε σπηλιές. Λίγο αργότερα ανακάλυψαν τα Φαλάσαρνα και την "Παχιά Αμμούτσα" με τις σπηλιές και την γαλαζοπράσινη θάλασσα. Πέρασαν πολλοί από το Καστέλι λίγο μετά το 70΄φορτωμένοι με τα σακίδια τους, τα αυτοσχέδια πέδιλα τους, με μια κουβέρτα στην πλάτη, με τα μακρυά γένια και μαλλιά αχτένιστα, όλοι τραβώντας για Φαλάσαρνα, τα νέα Μάταλλα της Κρήτης. Φιλήσυχοι και καλοσυνάτοι, τα παιδιά των λουλουδιών, για πάνω από 5-8 χρόνια ερχόταν και σιωπηλά μας προσπερνούσαν..........
Κυριτσάκης -Γεωργακάκης-Δερμιτζάκης με δυο χίπηδες στο καφενείο του Κουτσουρέλη ένα καλοκαίρι στην δεκαετία του 70΄.

ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ

Το Κουρείο των Αποστολάκη -Κυριτσάκη δεκαετία 90' με την κρεβατίνα να βγαίνει μέσα από το μαγαζί! Από Αριστερά: Χαρχαλάκης-Παπαδάκης-Καστανάκης-Αποστολάκης!

Ο  Μπάρμπα Δημήτρης επί το έργο!!!