Η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία, η γεωγραφική καταγωγή είναι κοινά γνωρίσματα του κοινωνικού σχηματισμού που ονομάζουμε έθνος. Κατά μία άλλη ευρύτερη άποψη, ως έθνος νοείται το σύνολο των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται και οικειοθελώς εντάσσουν τους εαυτούς τους σε ένα συγκεκριμένο έθνος, ανεξάρτητα από βιολογική καταγωγή ή
γλώσσα κλπ.
Όπως και να έχει όμως το πράγμα, το βασικότερο στοιχείο για την ύπαρξη ενός έθνους είναι η ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης και ακόμα περισσότερο η συνειδητοποίηση της ιστορικής του αποστολής.
Κατά τον Gustave Le Bon, το να αποκτήσει το έθνος ένα ιδανικό είναι κορυφαία στιγμή του. Το ιδανικό, η κοινή αίσθηση της ιστορικής του αποστολής, αναβαθμίζει τους ανθρώπους από μάζα σε λαό και διαμορφώνει μια τέλεια ενότητα αισθημάτων και σκέψεων. Τότε είναι, λέει, που μπορεί να γεννηθεί ένας καινούριος πολιτισμός, με τους θεσμούς του, τις πεποιθήσεις του και τις τέχνες του. Η ιστορική αποστολή, το ιδανικό, το όνειρο, θα αποτελέσει την ψυχή του έθνους που θα περιορίσει τις ταλαντεύσεις και θα το οδηγήσει σε υψηλά επιτεύγματα. Ή όπως έγραψε ο δικός μας Χρήστος Γιανναράς: «Κάθε πολιτικό κατόρθωμα έχει άξονα κάποιον Παρθενώνα ή Αγια-Σοφιά: ορατό κέντρο «νοήματος» της ύπαρξης και του κόσμου».
Όμως, φευ, μετά τη δημιουργική άνοδο, ο ολετήρας χρόνος αναπόδραστα φέρνει τη στασιμότητα του πολιτισμού του έθνους, την παρακμή και το γήρας. Στη φάση αυτή πάντα διαπιστώνεται ότι το ιδανικό που υποστήριζε την ψυχή του έθνους έχει εξασθενίσει. Αυτό λειτουργεί αρνητικά για τη συνοχή, την ενότητα και τη δύναμη του έθνους. Ο συλλογικός εγωισμός του έθνους αντικαθίσταται τώρα από μια υπερβολική ανάπτυξη του ατομικού εγωισμού. Και καταλήγει ο Le Bon: «Να περνά από τη βαρβαρότητα στον πολιτισμό κυνηγώντας ένα όνειρο, μετά να παρακμάζει και να πεθαίνει, όταν τούτο το όνειρο έχει χάσει τη δύναμή του, αυτός είναι ο κύκλος της ζωής ενός λαού».
Το παραπάνω συμπέρασμα του Le Bon μας προκαλεί δικαιολογημένα να διερωτηθούμε: Άραγε σε ποιο σημείο του κύκλου της ζωής του βρίσκεται σήμερα ο λαός μας; Υπάρχει αίσθηση ιστορικής αποστολής, ενός ιδανικού, ενός ονείρου; Αν κατά την τουρκοκρατία το όνειρο ήταν «η ελευθερία», μετά την ίδρυση του κράτους «η μεγάλη ιδέα», μετά την μικρασιατική καταστροφή «ο εκσυγχρονισμός», και αφού περάσαμε την αδιανόητη τραγωδία της μεγαλύτερης σπατάλης του καλύτερου ανθρώπινου δυναμικού μας κατά την 35ετία 1940 – 1974, φθάσαμε στην μεταπολίτευση. Πενήντα χρόνια μετά, κοινή διαπίστωση είναι ότι ζούμε σε
μια lifestyle δημοκρατία χωρίς βάθος και σε μια υπερβολή του ατομικισμού.
Μήπως κάποια πράγματα όπως: η μεγάλη υπογεννητικότητα, η φυγή των πιο ταλαντούχων νέων στο εξωτερικό, η φτωχοποίηση της γλώσσας μας, η εκποίηση σχεδόν όλων των μεγάλων οικονομικών μονάδων της χώρας, ο νέος «Διεθνής Έλεγχος» που της επιβλήθηκε, η απώλεια παραδοσιακών φίλων όπως οι Ρώσοι και οι Άραβες, η υποχωρητικότητα απέναντι στην Τουρκική αδιαλλαξία, η αδυναμία άρθρωσης εθνικού λόγου για τα τεκταινόμενα στην περιοχή μας και αρκετά άλλα, θα πρέπει να μας προβληματίσουν και να διερωτηθούμε για το ποιος είναι σήμερα ο στόχος του έθνους μας;
Αν υπάρχει τέτοιος!
(*) Δρ. Μηχανικός
τ. Δ/ντής ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.
(*) Δρ. Μηχανικός
τ. Δ/ντής ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.
