Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη*
Ηρακλείου 305.490 μόνιμος πληθυσμός και 338.052 πραγματικός πληθυσμός το 2011
Λασιθίου 75.381 μόνιμος πληθυσμός και 75.995 πραγματικός πληθυσμός το 2011
Ρεθύμνης 85.609 μόνιμος πληθυσμός και 97.059 πραγματικός πληθυσμός το 2011
Χανίων 156.585 μόνιμος πληθυσμός και 171.822 πραγματικός πληθυσμός το 2011
Οι μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης είναι:
Ηράκλειο 173.993
Χανιά 53.910
Ρέθυμνο 32.468
Ιεράπετρα 16.139
Άγιος Νικόλαος 12.638
Σητεία 9.912
Γάζι Ηρακλείου 8.018
Μοίρες 6.305
Τυμπάκι 5.285
Αρκαλοχώρι 4.313
Κίσσαμος 4.236
Αρχάνες 3.969
Μάλια 3.722
Νεάπολη 2.838
Χερσόνησος 2.468
Η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η Eurostat) έδωσε στη δημοσιότητα τις προβολές του πληθυσμού των κρατών-μελών της Ε.Ε. και των νομών τους ανά πενταετία από το 2020 μέχρι το 2100.
Οι προβολές αυτές είναι εκτιμήσεις για την εξέλιξη του πληθυσμού των χωρών και των νομών της Ε.Ε. με βάση ορισμένες υποθέσεις για τη γονιμότητα (αριθμός παιδιών ανα γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας), τη θνησιμότητα (θανάτους ανά 1.000 κατοίκους) και τη μετανάστευση (την καθαρή εισροή μεταναστών).
Σε κάθε ένα από τους παράγοντες αυτούς εκτός από το βασικό σενάριο (που στηρίζεται σε μέσες τιμές γι’ αυτούς) υπάρχουν και παραλλαγές, δηλαδή υψηλή γονιμότητα, χαμηλή θνησιμότητα, υψηλή ή χαμηλή μετανάστευση.
Το διάστημα που μεσολαβεί από το 2020 μέχρι το 2100 είναι πολύ μεγάλο και η προβολή πληθυσμού με τις υποθέσεις που προαναφέρθηκαν ίσως δεν είναι ρεαλιστικές. Για το λόγο αυτό στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε την προβολή του πληθυσμού της Κρήτης και των νομών της και του Συνόλου Χώρας το 2060 σε σχέση με το 2020.
Σε ο, τι αφορά τα σενάρια του ποιος θα είναι ο πληθυσμός τους το 2060, θα περιοριστούμε μόνο σε δύο: στο βασικό σενάριο με μετανάστες και χωρίς μετανάστες. Στο σχετικό σχολιασμό θα συγκρίνουμε τους νομούς της Κρήτης με τους άλλους νομούς και την Κρήτη με τις άλλες περιφέρειες της χώρας.
Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΧΩΡΑΣ ΤΟ 2060 ΜΕ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
Στην 1η στήλη του Πίνακα 1 δίνεται ο πληθυσμός της Κρήτης και των νομών της και του Συνόλου Χώρας με μετανάστες το 2020, στη 2η το 2060, στην 3η η διαφορά πληθυσμού και στην 4η η ποσοστιαία μεταβολή του το 2060 σε σχέση με το 2020.
Από την 3η και 4η στήλη του Πίνακα 1 φαίνεται ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στην προβολή (εκτίμηση) του πληθυσμού των νομών της Κρήτης με μετανάστες το 2060. Το 2060 σε σχέση με το 2000 στο νομό Ρεθύμνης θα υπάρξει μικρή αύξηση του πληθυσμού, ενώ τους νομούς Ηρακλείου και Χανίων και στην Κρήτη μικρή μείωση. Πολύ μεγαλύτερη είναι η μείωση στο νομό Λασιθίου.
Το 2060 σε σχέση με το 2020 εκτιμάται ότι με μετανάστες:
-Σε 44 από τους 52 νομούς θα υπάρξει μείωση του πληθυσμού και σε 8 αύξηση. Οι μειώσεις τους νομούς Ηρακλείου και Χανίων είναι οι μικρότερες ενώ στο νομό Λασιθίου είναι η 28η σε ύψος. Η αύξηση στο νομό Ρεθύμνης είναι η μικρότερη ανάμεσα στους 8 στους νομούς στους οποίους θα υπάρξει αύξηση.
-Σε 11 από τις 13 περιφέρειες της χώρας θα υπάρξει μείωση του πληθυσμού ανάμεσα στις οποίες είναι και η Κρήτη με τη μικρότερη μείωση. Στο Βόρειο και Νότιο Αιγαίο θα υπάρξει αύξηση του πληθυσμού.
-Στο Σύνολο Χώρας, παρά την καθαρή εισροή μεταναστών, θα υπάρξει πολύ μεγάλη μείωση πληθυσμού κατά 1.658.079 ή 15,5%.
Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΧΩΡΑΣ ΤΟ 2060 ΧΩΡΙΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
Στην 1η στήλη του Πίνακα 2 δίνεται ο πληθυσμός της Κρήτης και των νομών της και του Συνόλου Χώρας χωρίς μετανάστες το 2020, στη 2η το 2060, στην 3η η διαφορά πληθυσμού και στην 4η η ποσοστιαία μεταβολή το το 2060 σε σχέση με το 2020.
Από την 3η και 4η στήλη του Πίνακα 2, όπως και στον Πίνακα 1, φαίνεται ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στην προβολή (εκτίμηση) του πληθυσμού των νομών της Κρήτης χωρίς μετανάστες το 2060. Στην Κρήτη, σε όλους τους νομούς της και στο Σύνολο Χώρας εκτιμάται ότι θα υπάρξει μείωση του πληθυσμού. Η μεγαλύτερη μείωση θα σημειωθεί στο νομό Λασιθίου και η μικρότερη στο νομό Ηρακλείου.
Το 2060 σε σχέση με το 2020 εκτιμάται ότι χωρίς μετανάστες:
-Και στους 52 νομούς θα υπάρξει μείωση του πληθυσμού. Η μείωση στο νομό Λασιθίου θα είναι η 38η σε ύψος, του νομού Χανίων η 44η, του νομού Ηρακλείου η 47η και του νομού Ρεθύμνης η 51η (μόνο η Δυτική Αττική θα έχει μικρότερη μείωση).
-Και στις 13 περιφέρειες της χώρας θα υπάρξει μείωση του πληθυσμού. Στην Κρήτη θα σημειωθεί η 11η σε ύψος μείωση. Μικρότερη θα έχουν μόνο το Βόρειο και Νότιο Αιγαίο.
-Στο Σύνολο Χώρας θα υπάρξει πολύ μεγάλη μείωση πληθυσμού κατά 2.367.308 ή 22,2%, δηλαδή μεγαλύτερη κατά 709.229 απ’ ό,τι στον Πίνακα 1.
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου αυτές είναι εκτιμήσεις με βάση τις υποθέσεις στις οποίες στηρίζονται. Ανεξάρτητα, όμως, από το αν αυτές οι υποθέσεις είναι αισιόδοξες η απαισιόδοξες, το γεγονός είναι τόσο από τις εκτιμήσεις που έδωσε στη δημοσιότητα η Eurostat την 30.4.21 και τις οποίες αναλύσαμε στο άρθρο αυτό όσο και από παλαιότερες εκτιμήσεις ερευνητικών κέντρων στην Ελλάδα φαίνεται ότι ο πληθυσμός της χώρας, ακόμα και με τις πιο αισιόδοξες υποθέσεις σχετικά με τη γονιμότητα, τη θνησιμότητα και την καθαρή εισροή μεταναστών, θα μειώνεται σημαντικά τα επόμενα χρόνια.
Ένας μειωμένος πληθυσμός θα είναι πιο γερασμένος και λιγότερο παραγωγικός, θα απαιτεί μεγαλύτερα ποσά για συντάξεις και κοινωνική προστασία καθώς μεγαλύτερες δαπάνες για ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη του πληθυσμού κλπ.
Είναι σαφές ότι για να περιοριστούν η μείωση του πληθυσμού και τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν απαιτείται η κατάρτιση και εφαρμογή μιας μακροχρόνιας δημογραφικής πολιτικής με μέτρα ανάλογα με εκείνα που περιγράφονται στα δύο πορίσματα της Βουλής των Ελλήνων (του 1993 και του 2018) για το οξύ δημογραφικό πρόβλημα της χώρας.
Μέτρα που καμιά μέχρι σήμερα κυβέρνηση δεν έλαβε. Είναι καιρός κάποια κυβέρνηση να δει «κατάματα» τη ζοφερή αυτή προοπτική μείωσης του πληθυσμού της χώρας και να χαράξει και να εφαρμόσει την πολιτική αυτή.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.
