ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΛΕΠΡΩΝ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ

Κάπου 1 χιλιόμετρο δυτικά των Χανίων κοντά στον Γαλατά, υπήρχε το χωριό των Λεπρών! Ο περιηγητής Stillman γράφει κατά την επίσκεψη (περιπλάνηση) του στην Κρήτη:

"Σε κάθε καβαλάρη που θα βγη απο την δυτική πύλη των Χανίων, δίνεται η αφορμή να θυμηθεί το ποίημα του Lowell.         
                "Η σάρκα, ζάρωσε κι ανατρίχιασε κάτω απ΄την πανοπλία
                        κι ο παλμός της καρδιάς σταμάτησε στην μέση
                                   σαν καταρράκτης που παγώνει".
Κι αυτό γιατί, όχι μόνο ένας, αλλά καμιά εικοσαριά λεπροί περιστοίχιζαν την άκρη του δρόμου, άλλοι καθισμένοι στο χώμα, που ήταν σαν σκόνη, άλλοι στις πόρτες του χωριού, που οι ίδιοι είχαν κτίσει έξω από τα τείχη.
Όπως στο παραπάνω ποίημα που λέει πως:
                  ..με απλωμένο το χέρι ζητιάνευε βογκώντας καθισμένος.   
Το ίδιο κι αυτοί εδώ αποκάλυπταν τα παραμορφωμένα χέρια τους ως απόδειξη της αρρώστιας τους, για να δείξουν πως δικαιούνται ελεημοσύνη, ενώ έβγαζαν άναρθρα βογκητά, μερικοί τόσο αδύναμα, ώστε ακούγονταν σαν ψίθυρος, που έμοιαζε να βγαίνει από άνθρωπο.
Ζωντανή απόδειξη του γεγονότος ότι η λέπρα δεν μεταδίδεται, ήταν μια γυναίκα χωρίς κανένα σημάδι της αρρώστιας, η οποία στεκόταν στο άνοιγμα μιας πόρτας κι έδειχνε μέσα στους περαστικούς τον κατάκοιτο άντρα της.
Τα σπίτια που αποτελούν τον οικισμό μπορεί και να φτάνουν τα είκοσι. Ανάμεσα στην κοινωνία ανθρώπων που ζει μέσα σε αυτά, και στον υπόλοιπο κόσμο δεν υπάρχει καμιά επικοινωνία, εκτός από την προσφορά της ελεημοσύνης.
Όμως οι λεπροί εδώ παντρεύονται και παντρεύουν και κάνουν και παιδιά λεπρά για να διαδεχτούν στις θέσεις τους και να διαιωνίζουν την κερδοφόρα αποκρουστικότητα τους.
Έχω δει ομάδες λεπρών να μετρούν όταν βραδιάζει και να μοιράζονται την ελεημοσύνη μεταξύ τους και να δείχνουν με καμάρι ένα έσοδο κατά πολύ υψηλότερο από το μέσο ημερομίσθιο των εργαζομένων. 
Μάλιστα τα νομίσματα από την ελεημοσύνη επιστρέφονται στην κυκλοφορία χωρίς βεβαίωση ότι πέρασαν από καραντίνα. Το χρήμα όπως αντιλαμβάνομαι , δεν είναι ποτέ μολυσμένο....
Από το βιβλίο του Χαρίδημου Παπαδάκη "Οι λεπροί στην Κρήτη."

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

C. R. SCOOT 1834
Η πόλη των Χανίων
....Ο πληθυσμός της πόλης παρουσιάζεται υπεραυξημένος αναλογικά. Παρότι δηλαδή σε μέγεθος τα Χανιά δεν είναι ούτε το ένα τρίτο της πρωτεύουσας (Χάνδακας), έχουν τώρα τον ίδιο αριθμό κατοίκων. Τα τελευταία χρόνια η αύξηση υπήρξε εξαιρετικά μεγάλη. Η εμπιστοσύνη στην διακυβέρνηση του Μωχάμετ Άλυ παρακίνησε όχι λιγότερους από 3.000 πειρατές να εγκατασταθούν στα Χανιά, από τότε το νησί προσαρτήθηκε στις αιγυπτιακές κτήσεις.
Οι δρόμοι στα Χανιά είναι άνετοι, καλοστρωμένοι αλλά καθόλου καθαροί, μια ελληνική μυρωδιά λαδιού επικρατεί παντού. Τα μαγαζιά είναι καλά, μα δεν διαθέτουν μεγάλη ποικιλία εμπορευμάτων. Τα σπίτια, μηδενός εξαιρουμένου είναι άθλια, ψηλά παλιά και σαραβαλιασμένα. Τα τζαμιά και οι εκκλησίες υποβαστάζονται με στηρίγματα, ενώ ακόμα και τα κοντάρια στις σημαίες των Ευρωπαικών προξένων συνεισφέρουν στην εικόνα ενός τόπου ετοιμόρροπου. Το παλιό κοντάρι από το οποίο κυμάτιζε το ενωτικό έμβλημα, είναι έτοιμο να αποχωρισθεί από την στέγη της κατοικίας του κ. Capogrosso (πρόξενος της Μ Βρετανίας στα Χανιά από το 1811-1837) ενώ ο προξενικός ιστός του Βασιλιά των Γάλλων έδειχνε παραμορφωμένος με την τεράστια σημαία των "τριών ένδοξων ημερών".
Θα υποθέσουμε ότι μια δυνατή σεισμική δόνηση θα μετέτρεπε τα Χανιά σ΄ ένα σωρό ερειπίων. Έχουν όμως αντέξει σε τόσους και τόσους, μια και το νησί υφίσταται πολλούς, ώστε οι κάτοικοι δεν φαίνεται να ανησυχούν για μια τέτοια καταστροφή.
συνεχίζεται

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

1834 C.R.Scott
Εκκλησιαστικό σύστημα

...Τόσο στις εκκλησίες όσο και στα τζαμιά των Μωαμεθανών έχουν γίνει δωρεές σε κτήματα για την συντήρηση τους. Η ελληνική εκκλησία αποσπά, παρ' όλα αυτά, μεγάλα ποσά -με την μορφή εθελοντικών εισφορών και εκκλησιαστικών ποινών- από το βαλάντιο των δεισιδαιμόνων πιστών της. Έτσι, από την άποψη αυτή, οι Κρήτες μουσουλμάνοι είναι απαλλαγμένοι από την οικονομική επιβάρυνση που οι χριστιανοί αδελφοί τους πρέπει να υφίστανται, και είναι αυτό το μοναδικό είδος φόρου που δέχονται με κάποια καρτερικότητα. Η δεισιδαιμονία σ' αυτούς είναι πάντως δυνατότερη, ακόμη και από την φιλαργυρία τους. Εκμεταλλευόμενοι αυτό ακριβώς οι πνευματικοί τους καθοδηγητές, τους προτρέπουν σε μεγάλες συνεισφορές για ενίσχυση των διάφορων θρησκευτικών ιδρυμάτων, δηλαδή του ιερατείου. Είναι αυτό ο μόνος τομέας της ελληνικής εκκλησίας που, σύμφωνα με τα φαινόμενα έχει αποκομίσει οφέλη απ' αυτές τις εκούσιες δωρεές. 
Το νησί χωρίζεται σε 11 επισκοπές, οι οποίες είναι υπό την αρχιεπισκοπική έδρα του Χάνδακα.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

C.R.Scott 1834 ΤΑ ΧΑΝΙΑ

.....Τα Χανιά καλύπτονται από τ΄ανατολικά από ένα χαμηλό λόφο. Απέχουν από το Ρέθυμνο 35 μίλια και η πόλη είναι κτισμένη στην θέση της αρχαίας Κυδωνίας, όμως καταλαμβάνει μικρό μέρος της έκτασης που είχε εκείνη. Τα τωρινά τείχη χτίστηκαν από τους Ενετούς, είναι όμως σαφώς κατώτερα από 'κείνα του Χάνδακα και ως προς το ύψος και ως προς την δομή! Το γενικό διάγραμμα του οχυρωματικού έργου σχηματίζει μια ασύμμετρη τετράπλευρη φόρμα, της οποίας η μεγαλύτερη πλευρά είναι προς την θάλασσα. Οι τρεις άλλες όψεις έχουν επάλξεις και διαθέτουν τάφρους και έργα ενισχυτικά πίσω τους. Όμως με εξαίρεση το ανατολικό κομμάτι της νότιας όψης, οι οχυρώσεις δεν προστατεύονται από κανένα είδους προτείχισμα. Εκεί, ένα μικρό έργο με σχήμα μισοφέγγαρου χρησιμοποιεί ως couvre-porte (κάλυψη της πύλης), που είναι και η μοναδική είσοδος για άμαξες. Οι τάφροι δυστυχώς έχουν μετατραπεί σε κήπους και μάντρες προβάτων.
..Το λιμάνι είναι αρκετά ευρύχωρο. Σχηματίζεται από έναν επιμήκη στενό μόλο, χτισμένο στην προέκταση της δυτικής όψις του βορειοανατολικού προμαχώνα της πόλης. Περίπου στο μέσο του βρίσκεται τα απομεινάρια ενός παλιού φρουρίου που καταλήγει σε κυκλικό πύργο, ερειπωμένο επίσης. 
Η είσοδος του λιμανιού είναι ανάμεσα στον ερειπωμένο πύργο κι ένα υψωμένο πυροβολείο, (Φιρκάς) συμπλήρωμα στην οχύρωση της πόλης από τα δυτικά. 

Στην βόρεια πλευρά της πόλης, και με θέα το λιμάνι υπάρχει ένα είδος ακρόπολης, ολοφάνερα έργο πολύ πιο μακρινής εποχής (Καστέλλι), απ΄οποιοδήποτε άλλο κομμάτι της οχύρωσης. Μάλιστα μπορεί να θεωρηθεί ξεχωριστή πόλη, μέσα στην πόλη, μια και περιλαμβάνει πολυάριθμους πυκνοκατοικημένους δρόμους, ενώ διαθέτει και πύλες για να διακόπτεται η επικοινωνία με το υπόλοιπο φρούριο, όταν αυτό είναι επιθυμητό. Τα παλιά βενετσιάνικα θολωτά για τις γαλέρες διατηρούνται ακόμα σε πολύ κατάσταση.
Το λιμάνι είναι πολύ "γεμισμένο" από τα χαλάσματα του μόλου και των υπόστεγων, αλλά μπορούν ακόμα να αράζουν λίγα σκάφη των 300 τόνων στο βαθύτερο σημείο του, το οποίο όμως είναι και το πιο εκτεθειμένο. Ταυτόχρονα υπάρχει αρκετός χώρος πίσω από το μόλο για να προστατέψει 200-300 μικρά σκάφη.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΛΙΜΑΝΙ ΧΑΝΔΑΚΑ 1834
C.R Scott 
..... O πληθυσμός της Κρήτης (1834), από την ημέρα που υψώθηκε η σημαία της Ελληνικής ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα έχει μειωθεί από 280.000 στις 100.000 ψυχές. Από το σύνολο αυτό η πόλη του Χάνδακα έχει 12-14.000. Η πόλη αυτή κτισμένη στη θέση του αρχαίου Ηρακλείου (Ηereclea) και προστατεύεται από ένα περιτείχισμα που προκαλεί δέος με ψηλά παρατηρητήρια, πλευρές που κατεβαίνουν χαμηλά και είναι αποκομμένες. Τα κανόνια από σίδερο είναι σκουριασμένα και διαβρωμένα και οι κιλλίβαντες (οι βάσεις με τις ρόδες)  τους σαπισμένοι! Όσα είναι από ορείχαλκο βρίσκονται σε κατάσταση που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα. Τέσσερα τέτοια πυροβόλα, με τεράστιο μήκος υπάρχουν στο παράκτιο τείχος και επιφύλασσαν πολύ δυσάρεστη υποδοχή στα πλοία. Το παράκτιο τείχος δεν ξεπερνά τα 20 πόδια και είναι ανισοδύναμο και καλοφτιαγμένο σε ορισμένα σημεία! Το λιμάνι δεν είναι παρά ένας αρσανάς (μικρό λιμάνι)! Σχηματίζεται από δυο συγκλίνοντες μόλους που εισχωρούν 250 υάρδες μέσα στην θάλασσα και προστατεύονται από το φρούρια που υπάρχουν στα ακραία τους σημεία. Τα δυο φρούρια που προστατεύουν το λιμάνι δε φαίνεται να είναι σε κατάσταση ν΄αντέξουν ούτε καν το τράνταγμα που θα προκαλούσε η βολή των δικών τους κανονιών. Το πέρασμα ανάμεσα σ΄αυτά ανοίγει μάλλον προς τα ανατολικά και είναι τόσο στενό που μόλις επιτρέπει την ταυτόχρονη διέλευση δυο μικρών πλοίων. Σήμερα έχει καλυφθεί από άμμο και από τα χαλάσματα των παλιών βενετσιάνικων υπόστεγων και ταρσανάδων έτσι μπορεί να εξυπηρετεί καράβια ως και 100 τόνους. Τα μεγάλα πλοία αγκυροβολούν αναγκαστικά στο νησάκι Ντία (Standia) που βρίσκεται σε μια απόσταση 3 μιλίων από το λιμάνι! Κατά την διάρκεια της παραμονής μου στο Χάνδακα ο αριθμός των πλοίων στο λιμάνι ήταν περίπου 20, και τα περισσότερα ήταν ελληνικά μίστακα (μικρά ιστιοφόρα) των 80 και 100 τόνων. Κάτω από την τουρκική διακυβέρνηση, το εξαγωγικό εμπόριο του νησιού περιορίστηκε αποκλειστικά στο λιμάνι του Χάνδακα. Όμως από την ημέρα που ανέλαβε ο Μωχάμετ Αλύ ο Χάνδακας στερήθηκε το προνόμιο αυτό, και υποτάχθηκε έτσι στον ανταγωνιστή του, τα Χανιά, που βρίσκονται σε περιοχή περισσότερο παραγωγική και διαθέτουν καλύτερο λιμάνι. 
συνεχίζεται

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

C.R.SCOTT 1834 

.....Το νησί Κρήτη όπως το λένε ακόμα οι Έλληνες έχει μήκος 160 μίλια περίπου και το φαρδύτερο σημείο είναι 30 μίλια. Χωρίζεται σε τρεις περιφέρειες που φέρουν τα ονόματα των σημαντικότερων πόλεων, δηλαδή Χάνδακα, Ρέθυμνο, και των Χανίων. Και οι τρεις είναι λιμάνια στη βόρεια πλευρά του νησιού. Η πρώτη Χάνδακας είναι η έδρα της διοίκησης, όμως τα Χανιά αποτελούν το βασικό εμπορικό κέντρο! Μια πολύκορφη οροσειρά εκτείνεται από τα ανατολικά στα δυτικά, καλύπτοντας το νησί! Η οροσειρά όμως  αυτή δεν είναι το ίδιο ψηλή και ανώμαλη σε όλο το μήκος. μάλιστα σε κάποια σημεία εξαφανίζεται εντελώς η τραχύτητα της και είναι καλλιεργημένη μέχρι πάνω στην κορυφή! Τα βουνά του ανατολικού τμήματος του νησιού, δεν έχουν κανένα σημείο ιδιαίτερα με μεγάλο υψόμετρο, είναι όμως απότομα και άγονα. Στην δυτική προέκταση της η οροσειρά φτάνει σε μεγάλο ύψος και διαπιστώσαμε ότι οι περισσότερες κορφές ήταν σκεπασμένες με χιόνια αν και ήταν μήνας Ιούνιος. Κάπου στο κέντρο του νησιού, η οροσειρά διακόπτεται απότομα, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό μεταξύ του δυτικού άκρου και της απόκρημνης οροσειράς του Ψηλορείτη ή Ίδη.

Η κωνική κορυφή του μεγαλόπρεπου αυτού βουνού ορθώνεται πάνω απ΄όλες τις άλλες και, κατά κάποιο τρόπο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ανεξάρτητο, αφού ένα άλλο χαμήλωμα στην δυτική πλευρά του, το χωρίζει από τα Λευκά Όρη. Οι πρόποδες του στα βόρεια και στα νότια παίρνουν μεγάλη έκταση και βρέχεται από τα κύματα της Μεσογείου Τα βουνά στη δυτική άκρη της Κρήτης είναι ακόμα πιο άγρια και απρόσιτα από εκείνα που περιέγραψα παραπάνω. Είναι πολύ ψηλά, παίρνουν τα πιο παράξενα γραφικά σχήματα και καταλήγουν απότομα στην Θάλασσα, δίνοντας την εικόνα μιας οδοντωτής και απρόσιτης ακτής. Το νησί δεν διαβρέχεται από μεγάλα ποτάμια, αλλά κάθε μικρή χαράδρα στις αυλακωτές πλαγιές των διάφορων οροσειρών έχει την δική της συνεισφορά σε λιωμένο χιόνι προς τις εύφορες προσχωματικές κοιλάδες που απλώνονται στους πρόποδες. Τα νερά όμως αυτά κυλούν μάλλον άσκοπα για την ώρα: σβήνουν απλά την δίψα στ' αγριογούρουνα και στους αίγαγρους που αφθονούν στα δάση! Το πολύ-πολύ να ξεδιψάσουν και κανένα μοναχικό ταξιδιάρη που θα τύχει από περιέργεια να επισκεφτεί τον παραμελημένο αυτό "μπαξέ", όπως θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το μεγαλύτερο μέρος του νησιού! Εδώ και εκεί μπορεί κανείς να δει χωριά τελείως γκρεμισμένα, ελαιώνες με τα δέντρα τους κομμένα, αμπέλια ξεριζωμένα και σιτοβολώνες γεμάτους με αγριόχορτα.......

συνεχίζεται