Η ΥΨΩΜΕΝΗ ΕΛΙΑ

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ

Υψωμένες ελιές είναι εκείνες που είχαν ανακηρυχθεί ιερά δέντρα. Στον Βατόλακκο υπήρχαν πολλά τέτοια ιερά δέντρα στα σταυροδρόμια κεντρικών δρόμων για να προφυλάσσουν, όπως έλεγαν, το χωριό από τις αρρώστιες -πανούκλες- αλλά και από τους εχθρούς. Ακόμη έδιωχναν και τα διάφορα φαντάσματα και δαιμονικά.
Η  ανακήρυξή τους γινόταν με ιεροτελεστία παρουσία όλων των κατοίκων της περιοχής γιατί έπρεπε όλοι να  γνωρίζουν την ιερή αξία του δέντρου και να το προστατεύουν όλοι με ιερό σεβασμό. Όπως προστάτευαν τα εικονοστάσια έτσι έπρεπε και τα ανακηρυγμένα αυτά δέντρα.
Ο ιερέας, παρουσία όλων των κατοίκων, άνοιγε σε μια πλευρά του κορμού του δέντρου μια αριδιά επτά ή οκτώ πόντους βάθος και τοποθετούσε μέσα σ’ αυτή την τρύπα λιβάνι και διάφορα άλλα αγιάσματα και μετά έκλεινε την τρύπα. Οι γυναίκες θυμιάζανε το δέντρο, όπως θυμιάζανε και τα εικονοστάσια.
Η μια γενιά παρέδιδε στην άλλη αυτή την ιερή συνήθεια και τα δέντρα αυτά δεν τα πείραζε κανένας για αιώνες. Τα δέντρα μεγάλωναν και ξεχώριζαν από τα άλλα. Οι καιροί άλλαξαν και τα ιδανικά των ανθρώπων διαφοροποιήθηκαν.
Όταν έπρεπε να ανοιχτούν οι αγροτικοί δρόμοι για να περάσει το αυτοκίνητο οι άνθρωποι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση πώς θ’ αγγίξουν σ’ αυτά τα δέντρα που για τόσα χρόνια, σαν ιερά σύμβολα που ήταν και πρόσφεραν κουράγιο και δύναμη στους ανθρώπου και πίστευαν ότι τους προστάτευαν από αρρώστιες, εχθρούς και πολέμους ακόμη. Ήταν σε πολύ δύσκολη θέση. Αλλά η απόφαση έπρεπε να παρθεί.
Σήμερα υπάρχει μία τέτοια ελιά σ’ ένα σταυροδρόμι και τη συνοδεύουν διάφορες ιστορίες. Λένε πως στη γερμανική κατοχή πήγαν οι Γερμανοί να κόψουν ξύλα για τη φωτιά και τα πριόνια σπούσαν και αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν.
Σήμερα φαίνονται διάφορες πριονιές πάνω στον κορμό του γέρικου δέντρου.
Στις παλαιότερες εποχές διάφοροι θρύλοι περιβάλανε αυτά τα δέντρα και οι άνθρωποι όταν περνούσαν από ’κει έκαναν τον σταυρό τους και θυμιάζανε κάθε σκολόβραδο αυτά τα δέντρα, όπως έκαναν και στα εικονοστάσια.
Σήμερα αυτά τα δέντρα, όπως και τα εικονοστάσια, έμειναν εγκαταλελειμμένα από την ανθρώπινη συμπάθεια και στέκουν, όμως, εκεί και δηλώνουν το παρελθόν και της ιστορίας τα αποτυπώματα.
Η ανακήρυξη, λοιπόν, της ελιάς σαν ιερό δέντρο θα πρέπει να έχει βαθιές ρίζες. Είναι βέβαια αρμοδιότητα ειδικών επιστημόνων να μελετήσουν αυτό το θέμα και να δώσουν απάντηση. Εμείς δεν μπορούμε να τοποθετηθούμε σ’ αυτό με πειστικό και έγκυρο τρόπο. Ότι και να πούμε δεν μπορεί να είναι σίγουρο. Αν προέρχεται αυτή η λατρεία από τη Μινωική αρχαιότητα, που η ελιά ήταν σύμβολο λατρείας για την παραγωγή της και για τη δυνατότητά της να ανανεώνεται στην πορεία του χρόνου. Προσαρμοσμένη, διαφορετικά, στις νεότερες ιστορικές συνθήκες, έρχεται μέχρι σήμερα. Αλλά όπως και να ’ναι το πράγμα, εκείνο που πρέπει να γίνει, είναι το στοιχείο αυτό της ιστορίας να γίνει φροντίδα προστασίας, γιατί καταγράφει και κείνο την πορεία και τις καταβολές του λαού μας και διατυπώνει την πορεία του λαϊκού πολιτισμού μας.
Οι νέοι δημοτικοί άρχοντες έχουν χρέος, ιδιαίτερα σήμερα, να σταθούν με σοβαρότητα πάνω σ’ αυτό και να προβάλλουν όλα αυτά τα στοιχεία που καταγράφουν και διατυπώνουν την ιστορική μας πορεία.
Από τα Χαν.Νέα