ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

Σχετικά με την έρευνα και καταγραφή των παραδοσιακών οικισμών του ΕΜΠ που 

πραγματοποιήθηκε στην Κίσαμο σε συνεργασία με τον δήμο Κισάμου τον Οκτώβρη του 2015 και μέρος της μελέτης δημοσιεύσαμε ενημερώνω οτι  όποιος επιθυμεί να δει περισσότερα για τα χωριά: Άνω Καλάθενες – Γρηγοριανά – Δραπανιάς – Καλυβιανή – Κερά – Κουκουναρά – Μάκρωνας – Μεράδα – Πολυρήνεια – Ποταμίδα – Ρόκα – Τοπόλια – Τσικαλαριά – Χουδαλιανά, πρέπει να επισκεφτεί την σελίδα του ΕΜΠ.
Ως και σήμερα έχει ανοίξει η έρευνα για 7 χωριά αυτά με κόκκινο χρώμα.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

ΡΟΚΚΑ
Η Ρόκκα έχει συνολική έκταση 385,24 στρέμματα, συνολική περίμετρο 8,8 χιλιομέτρα και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 229 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 35,4721090731 και γεωγραφικό μήκος 23,7309454292. Απέχει από τα Χανιά 35,00 χιλιόμετρα και από την Κίσαμο 12,00 περίπου. 
 Ο οικισμός χρονολογείται από την εποχή των ελληνιστικών χρόνων, 4ος αιώνας π.Χ., δεδομένου ότι έχει κτιστεί σε λείψανα αρχαίας πόλης, τα οποία διακρίνονται. Η αρχαία Ρόκκα δεν συγκαταλέγεται στις αυτόνομες κρητικές πόλεις αλλά πιθανότατα ήταν εξαρτημένη διοικητικά από την ισχυρή γειτονική Πολυρρήνια. Πρόκειται για περιφερειακή μικρότερη ελληνιστική πόλη που δεν είχε δικά της νομίσματα. Το πρόβλημα της ταύτισης της αρχαίας αυτής θέσης με μια από τις επώνυμες πόλεις της Κρήτης απασχόλησε πολλούς μελετητές και περιηγητές. Αρκετοί μελετητές πιστεύουν ότι οι οικισμοί που αναπτύχθηκαν στην κοιλάδα του ποταμού Κολένι (Φαλελιανά, Λυριδιανά, Νοπήγεια, Κολένι, Δελιανά, Τρία Αλώνια κ.α.) συνενώθηκαν σε ένα Κοινόν, το Κοινόν των Μωδαίων, σε ένα συνασπισμό με πρωτεύουσα τη Ρόκκα και επίνειο τα παραλιακά Νοπήγεια. Πρώτος ο R. Pashley, βρετανός περιηγητής στη Κρήτη το 1837 ταύτισε τα ερείπια των Νοπηγείων με την κρητική πόλη Μήθυμνα και στο κοντινό χωριό Ρόκκα τοποθέτησε την αρχαία ομώνυμη πόλη.

Η άποψη ότι το όνομα είναι βενετσιάνικο......

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

ΧΟΥΔΑΛΙΑΝΑ

Τα Χουδαλιανά ανήκουν στην επαρχία της Κισάμου, η οποία σύμφωνα με αναφορά του Στράβωνα, ιδρύθηκε από τους Αχαιούς (μετα το 1400 π.Χ) με την συνένωση γειτονικών οικισμών.
Το 961, με τη νίκη του Νικηφόρου Φωκά και την απελευθέρωση από 135 χρόνια Αραβοκρατίας, χριστιανοί άποικοι, κυρίως Έλληνες, Αρμένιοι και Σλάβοι, εγκαθίστανται στην Κρήτη. Σε αυτούς μοιράζεται η γη, ενώ σε εκείνη την περίοδο έχουν τις απαρχές τους σημερινές ονομασίες χωριών, όπως το Αρμενοχωριό στην Κίσαμο ή το Σκλαβεχώρι στη Σητεία .
Το 1204 οι Ενετοί διοικούν πλέον την Κρήτη, ενώ το 1252  αποικούν το δυτικό μέρος και το χωρίζουν σε 90 φέουδα, ίδρύοντας τα Χανιά στα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας. Ύστερα από τέσσερις αιώνες Ενετοκρατίας, επιδράσεις της οποίας παρατηρούνται έντονα στο νησί, ακολουθεί η Τουρκοκρατία , που ξεκινά το 1645. Μέχρι το 1715 έχουν παραχωρηθεί και τα τελευταία φρούρια, εκτός από τα Σφακιά, τα οποία παραμένουν ανεξάρτητα και αυτοδιοικούμενα μέχρι το 1771.
Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων, τα Χουδαλιανά, σχηματίστηκαν πιθανότατα από τον οπλαρχηγό Χουδαλάκη Ιωάννη ( Χουδαλογιάννης/1783-1850) που ζούσε στα Περιβόλια Κυδωνίας και καταγόταν από τη Ζούρβα Σφακιών. Κατά το 1812, ο ίδιος και άλλοι χριστιανοί οπλαρχηγοί, συμμετείχαν σε εγχείρημα με τον Χατζή Οσμάν Πασά κατά των Γενίτσαρων, οι οποίοι διατηρούσαν την αναρχία στο νησί.
Από την πτώση των Σφακιών και έπειτα, εικάζεται ότι ο Χουδαλογιάννης, όπως και άλλοι καπετάνιοι, είχαν καταφύγει στα όρη και προσαιτεριζόμενοι από τις οθωμανικές αρχές τηρούσαν την τάξη στα λεγόμενα «αρματολίκια». Τότε, κατά τον διωγμό των Γενίτσαρων και λίγο πριν τον επικοισμό του χωριού, λέγεται ότι έγινε και η αλλαγή του επιθέτου του Γιάννη Σαριδάκη σε Χουδαλάκη. Η ρίζα του ονόματος, όπως διηγείται σημερινός κάτοικος της περιοχής, προέρχεται από το ρήμα «χουαδίζω», που σημαίνει στα κρητικά (Χανιώτικα) «φωνάζω» και οφείλεται πιθανότατα σε λόγους επιβίωσης κατά τη μάχη.
Ο πρώτος εποικισμός χρονολογείται, πιθανότατα, την περίοδο 1800-1810, ενώ η ανάπτυξή του εκτιμάται γύρω στο 1830, παράλληλα με την Αιγυπτιακή κυριαρχία στο νησί (1800-1850). Τότε εικάζεται ότι Έλληνες οπλαρχηγοί εκμεταλλευόμενοι την εσωτερική ένταση στην τουρκική κοινότητα, αγόρασαν εκτάσεις γης από Τούρκους γαιοκτήμονες. Όσοι μετοικίσαν στην περιοχή άλλαξαν το όνομά τους σε "Χουδαλάκης" έτσι ώστε να δημιουργήσουν μια πιο ισχυρή κοινότητα.
Ο τόπος παλιότερα ονομαζόταν Τσαγκαριανά, ενώ  ο μεγαλύτερος αριθμός κατοίκων που έχουν μείνει μόνιμα στο χωριό υπολογίζεται γύρω στα 25-30 άτομα, όλοι συγγενείς μεταξύ τους.
Απέργη Μαριάννα               Αποστολόπουλος Γιάννης
Αυγουστίδου Αναστασία     Βουτσάς Χρήστος
Σοφιανού Κωνσταντίνα       Χρήστου Μίλτος
Κουρτέλης Χρήστος           Δημητρός Ιωάννης

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

ΤΟΠΟΛΙΑ
Καθοριστικό ρόλο στη γενική εικόνα του οικισμού διαδραματίζει το φυσικό περιβάλλον. Η έντονη γεωμορφολογική ποικιλία της περιφέρειας Κισάμου αντανακλάται ιδιαίτερα στα

Τοπόλια, όπου ο φυσικός πλούτος, από την έντονη χλωρίδα μέχρι τα νεογενή ιζήματα που βρίσκονται γύρω από το χωριό, περικλείει και υπαγορεύει την οικιστική συγκρότηση.
 Ο οικισμός αναπτύσσεται σε κλίση μέσα στην πυκνή ενδημική βλάστηση. Φυσικό όριό του αποτελεί το Τοπολιανό φαράγγι, σήμα κατατεθέν του τόπου που τυγχάνει ειδικής προστασίας στα πλαίσια του προγράμματος της Ε.Ε NATURA 2000. Έξω από το χωριό και σε μικρή απόσταση από αυτό βρίσκεται το σπήλαιο της «Σοφίας του Θεού». Το εντυπωσιακό φυσικό ανάγλυφο περιβάλλει το μικρό ναό και στεγάζει τη λατρευτική λειτουργία του χώρου. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί αρχαία αντικείμενα και όστρακα της Νεολιθικής εποχής.
Ευρισκόμενα σε κομβικό σημείο της Κρήτης, τα Τοπόλια ακολουθούν την ιστορική πορεία της ευρύτερης περιοχής της Κισσάμου και του νησιού και φέρουν στο χώρο ιστορικά τεκμήρια της βυζαντινής, ενετικής και τουρκικής κυριαρχίας, όπως οι εκκλησίες και τα στοιχεία της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Τα πρώτα σημάδια ιστορικής παρουσίας του οικισμού φαίνεται να είναι γύρω στα 900 μ.Χ., οπότε αρχίζει υποτυπωδώς η συγκρότηση του οικισμού με πρωτοβουλία ενός συντρόφου του βυζαντινού αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.
Τα Τοπόλια παίρνουν την ονομασία τους από το δέντρο της λεύκας που στα σλάβικα είναι “topola”. Η πυκνή, όμως,  παρουσία της ελιάς στην περιοχή αιτιολογεί και την άλλη εκδοχή για την ονομασία, ότι δηλαδή προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων «τόπος» και «ελιά». Έκτοτε, είχε επικρατήσει να λέγεται ότι όταν οι χωρικοί από τα γύρω χωριά πήγαιναν στα Τοπόλια για να εργαστούν, έλεγαν ότι πάνε στις «τοπόλιες», δηλαδή τις λεύκες.
Το χωριό, σταδιακά και παρά τις ιστορικές αντιξοότητες, αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε στο πλούσιο κεφαλοχώρι της περιοχής. Μερικά από τα χωριά της εμβέλειάς του ήταν τα Τουρκιανά και τα Καψαλιανά. Περιελάμβανε τρεις εκκλησίες, ένα σιδηρουργείο, τρία εργοστάσια αναψυκτικών, τέσσερα παντοπωλεία, αστυνομικό τμήμα, δύο επιπλοποιεία, ταχυδρομείο, ένα παρθεναγωγείο και σε κάθε γειτονιά υπήρχε μια «φάμπρικα» δηλαδή ένα ελαιοτριβείο.
 Στα Τοπόλια, όπως και σε όλη την Κρήτη, μετά το πέρας της Ενετοκρατίας (1211-1669) αρχίζει η οθωμανική κατάκτηση η οποία αφήνει έντονα στίγματα στο αρχιτεκτονικό κέλυφος και σταματάει τυπικά το 1878 με την υπογραφή της συνθήκης της Χαλέπας. Μετά και από τις γερμανικές επιθέσεις κατά τον Β’Π.Π  η περιοχή περιέρχεται σε περίοδο της μεταπολεμικής ειρήνης και τα Τοπόλια αναβιώνουν μέσω των παραγωγικών δραστηριοτήτων των κατοίκων και του τουρισμού.
Ψυχογιου Ασημινα               Κουρτη Νικολεττα
Σκορδιλη Ελισαβετ              Σοφικιτου Ειρηνη
Φρουσιου Στεφανια             Καριωτακη Χριστινα
Περακη Μαριεφη                Κουγιουμουτζη Γεωργια
Κωστακη Μαρια Ιωαννα    Μαστρογιαννοπουλου Δεσποινα
BINARD JEREMY

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

ΜΑΚΡΩΝΑΣ
Ο Μάκρωνας ανήκει στην Τοπική Κοινότητα Βουλγάρω - Δημοτική Ενότητα Κισάμου, παλαιότερα υπάγονταν στην κοινότητα Περιβολιακίων από την οποία αποσπάστηκε το 1925 με το ΦΕΚ 213Α 17/08/1925.
Ο Μάκρωνας βρίσκεται στα βόρεια και δυτικά του νομού Χανίων σε απόσταση περίπου 40 χλμ από τα Χανιά και 9,1 χλμ από το Καστέλι Κισάμου και έχει υψόμετρο 76 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

ΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ ΤΟΥ Γ.ΚΑΛΟΓΡΙΔΗ
ΣΤΟ ΜΑΚΡΩΝΑ 

Αναφέρεται στον νοτάριο του Χάνδακα με το όνομα Macrena σε έγγραφο του 1304, στην απογραφή του Barozzi (1577) και του Καστροφύλακα (1583). Πιθανολογούμε, λοιπόν, με βάση τα ιστορικά δεδομένα ότι ο οικισμός προϋπήρχε της ενετικής περιόδου αλλά παραχωρήθηκε σε κάποιον Βενετό ευγενή ως φέουδο και αναπτύχθηκε ως τέτοιο. Ο Μάκρωνας, άλλωστε, γειτνιάζει με δυο οικισμούς οι οποίοι τοποθετούνται στη δεύτερη βυζαντινή περίοδο της Κρήτης: το (τη) Βουλγάρω και το αρμενοχώρι Αρμενοχώρι, τα οποία κατοικήθηκαν αντίστοιχα από Βούλγαρους και Αρμένιους στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά το 961 μ.Χ. Ωστόσο τα ίχνη του δομικού συστήματος της περιοχής και η ύπαρξη μιας ενιαίας ιδιοκτησίας - πυρήνα του οικισμού συνομολογούν την ενετική καταβολή του. Από το βιβλίο «Ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική» πληροφορούμαστε ακόμη ότι τα ελαιοτριβεία ήταν σημαντικά βενετσιάνικα κτίσματα της υπαίθρου. Στον οικισμό εντοπίζονται δύο τέτοια κτίρια τα οποία αν και ερειπωμένα σώζουν μέχρι σήμερα τις εσωτερικές τους καμάρες. Αξιόλογα κτίσματα της περιόδου είναι ακόμα οι πύργοι των Βενετών φεουδαρχών. Στο Μάκρωνα συναντάμε .....

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

Κερά
 Η Κερά είναι οικισμός που βρίσκεται στην τοπική Κοινότητα Ρόκκας. Η ονομασία  Κερά προκύπτει από το ‘κερά’ δηλαδή κυρία και αναφέρεται στην αγωνίστρια Αντωνούσα Καστανάκη ή Καστανοπούλα, κάτοικο του οικισμού, η οποία έλαβε µέρος στις επαναστάσεις της Κρήτης από το 1866 έως το 1879. Το 1866 σε ηλικία 22 ετών, σκότωσε τον Τούρκο Μουσά Δερβίση, που επιχείρησε να αρπάξει τα ζωντανά του πατρικού της σπιτιού. Πήρε τ΄ άρµατά του, εγκατέλειψε το σπίτι της και ανέβηκε στα βουνά µε τους άντρες αγωνιστές της Κισάµου. Αρχικά εντάχθηκε στην οµάδα του οπλαρχηγού Κωνσταντουλάκη και αργότερα στο σώµα του στρατηγού Σκαλίδη. Το 1882 κατέφυγε διωκόµενη στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου δηµιούργησε δικό της σώµα για την απελευθέρωση της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Η προτομή της βρίσκεται στην Κερά Κισσάμου και το σπίτι της σώζεται μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τοπικές πληροφορίες κατά μία άλλη εκδοχή, το όνομα του οικισμού ήταν Κεραία όπως χαρακτηριστικά μας ανέφερε ο κος Φουντουλάκης. «Παλιά το χωριό το λέγαμε Κεραία. Μάλλον επειδή το χωριό μας ήταν κάτι σαν ‘κεραία’, σαν επέκταση, για το διπλανό χωριό τη Ρόκκα, που έχει και ιστορική αξία και αρχαιολογικό χώρο». *
Η αρχαία πόλη Κεραία* χρονολογείται από τον 11 και 12ο αιώνα π.Χ όπου έλαβε χώρα η έλευση των Μυκηναίων (Αχαιοί) και ακολούθως των Δωριέων κατά τη μεγάλη οικιστική ανάπτυξη στην επαρχία Κισάμου. Ο ιστορικός Πολύβιος αναφέρει ότι οι κάτοικοι λεγόταν Κερέτας. Λέγεται ότι η αρχαία πόλη θα πρέπει να βρισκόταν πολύ κοντά στη Ρόκκα, γι’ αυτό και στα χρόνια τα τωρινά οι Κισσαμίτες συνηθίζουν να συνεκφέρουν τα δύο τοπωνύμια σαν να είναι ένας τόπος, μια κοινότητα.
Ο οικισμός όπως υφίσταται  σήμερα χρονολογείται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1700). Ορισμένα σπίτια διατηρούνται ακέραια μέχρι τώρα. Το μεγαλύτερο τμήμα από την καλλιεργήσιμη γη που περιβάλλει τον οικισμό είναι ελαιόφυτο. Στη θέση των ελαιοδένδρων παλαιότερα οι κάτοικοι καλλιεργούσαν αμπέλια.
Με την εθνική απογραφή του πληθυσμού το 2001 οι κάτοικοι αριθμούνται σε 66 ενώ το 2011 μειώνονται στους 36. Από προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων γνωρίζουμε επίσης ότι από το 1955 και μετά ξεκινά μία σταδιακή εγκατάλειψη του χωριού. Συμπερασματικά ο πληθυσμός αρχικά ήταν πολύ περισσότερος από 66 κατοίκους.
Ζούλια Άννα                   Kόνιαρη Άννα Μαρία
Μαλαπάνη Γεωργία        Mηλοπούλου Χριστίνα
Μπάικα Βαρβάρα           Μπούσιος Ιωάννης   
Nίκαινα Θεοδώρα           Σχοινά Σεμέλη
Τρίκκα Χαρικλεια

*Συμπληρώνω ..... Η Κεραία ήταν πόλη αυτόνομος της Κρήτης, και είχε κόψει δικά της νομίσματα, στα οποία εικονίζονται η Άρτεμις και ο Απόλλων. Ο κάτοικος ελέγετο Κεραϊτης ή Κερέτης. Ήταν σύμμαχος της Πολυρρηνίας κατά τους πολέμους μεταξύ αυτών και της Κνωσού (221-220 π.Χ.). Ο Πολύβιος τοποθετεί τους "Κερέτας", κοντά στο Πολυρρήνιον, προπάντων από τα νομίσματα τους, οι τύποι των οποίων είναι όμοιοι με του Πολυρρηνίου (έχουν στη μια όψη την κεφαλή της Αρτέμιδος δαφνοστεφανωμένης με φαρέτρα στον ώμο και από την άλλη τη λέξη ΚΕΡΑΙΤΑΝ μέσα σε στεφάνι από φοίνικα). Ο Bursian έχει την ίδια γνώμη αναζητώντας την θέση της πόλης στα αρχαία ερείπια, τα οποία υπάρχουν στο σημερινό χωριό Ρόκκα της επαρχίας Κισάμου. Οι κάτοικοι της Κεραίας αναφέρονται μεταξύ αυτών που συμμάχησαν με τον Ευμένη Β΄. Η Σούδα αναφέρει την Κεραία, λέγοντας ότι ο γνωστότατος ποιητής Κρητικός Ριανός ήταν από την Βήνη ή την Κεραία.
Καμία σχέση το όνομα του χωριού με την Αντωνούσα που είναι μεγάλη ηρωίδα αλλά πολύ μεταγενέστερη από την γέννηση του χωριού!!

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

ΔΡΑΠΑΝΙΑΣ
Ο Δραπανιάς είναι ένα χωριό του Δήμου Κισσάμου που σύμφωνα με την απογραφή του 2011 της ΕΛ.ΣΤΑΤ αριθμεί 270 μόνιμους κάτοικους. Μάλιστα σε σειρά/μέγεθος πληθυσμού 5η στον Δήμο Κισσάμου, ο οποίος είχε το 2011, 10.790 μόνιμους κατοίκους και είναι ο 238ος (στους 325) σε μέγεθος πληθυσμού Δήμος της Ελλάδας. Ωστόσο όπως μας πληροφόρησαν οι κάτοικοι και διαπιστώσαμε οι ίδιοι, οι νεώτερες ηλικίες εγκαταλείπουν το χωριό και η πλειοψηφία των μόνιμων κατοίκων είναι μεγάλες ηλικίες. Όταν ρωτήθηκαν κάποιοι κάτοικοι μας απάντησαν χαρακτηριστικά: “Γιατί, χωρίς να θέλω να θίξω, στην ηλικία την δικιά σου κοπελιά μου, κανείς νέος δεν κάθεται στο χωριό. Πιστεύω όχι μόνο στον Δραπανιά και σε άλλα χωριά. Γιατί ο νέος κοιτάζει και έχει προοπτικές άλλες. Η ηλικία η δικιά μου που καθόμαστε στο χωριό, να βοηθήσουμε τον πατέρα, την μάνα, το'να τ' άλλο, στα χωράφια, στις ελιές και τα λοιπά. Ο νέος φεύγει να βρει κάτι καλύτερο!” (κ.Ηρακλής). Ο πληθυσμός λοιπόν σύμφωνα με τα λεγόμενα των κατοίκων έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με παλαιότερα. Το καλοκαίρι όπως μας πληροφόρησαν επισκέπτονται πολλοί δραπανιανήτες το χωριό, τα πατρικά τους σπίτια, τους μεγαλύτερης ηλικίας συγγενείς τους και υπάρχει και μια μικρή μερίδα τουριστών. Αυτοί φιλοξενούνται σε δύο βίλες αναστηλωμένες που διαχειρίζονται από Άγγλους λάτρεις της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Τους θερινούς μήνες επομένως ο πληθυσμός αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό.
Έχει δημιουργηθεί η άποψη ότι λόγω της πρόσφατης οικονομικής κρίσης νέοι που ήταν άνεργοι στις πόλεις επιστρέφουν στους αγροτικούς οικισμούς και στρέφονται προς τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Όμως, οι κάτοικοι του χωριού διάψευσαν αυτή την άποψη. “Εγώ δεν είδα κανέναν να γυρνάει” μας είπε χαρακτηριστηκα ο κ. Γιάννης, πρώην γραμματέας του χωριού. Σημαντική τάση αύξησης του μόνιμου πληθυσμού δεν έχει παρατηρηθεί.

Ανέκαθεν, η κτηνοτροφία και κυρίως η γεωργία ήταν οι βασικές παραγωγικές δραστηριότητες .“Οι περισσότεροι ήταν εργάτες γης. Οι ιδιοκτησίες άνηκαν σε λίγους, οι μεγάλες ιδιοκτησίες. Δηλαδή αν τώρα κάποιος έχει 100 ελιές ή 200 ελιές δεν μπορεί να ζήσει με αυτά πρέπει να δουλέψει και σε άλλα. (...) Δηλαδή οι κάτοικοι εδώ και σε όλα τα χωριά ασχολούνται πιο πολύ με γεωργικές εκμεταλλεύσεις.” . Συγκεκριμένα μέχρι και σήμερα υπάρχει παραγωγή λαδιού και γεωργικών προϊόντων με κύρια την πατάτα. Φημολογείται επίσης ότι το όνομα του οικισμού προέρχεται από την παράδοση του οικισμού σε παραγωγή μεταλλικών δρεπανιών.
 Το εμπόριο σήμερα δεν έχει μεγάλη ανάπτυξη. Παλαιότερα υπήρχε ένας εμπορικός δρόμος, που σήμερα είναι ερημωμένος από τα καταστήματα του οποίου οι κάτοικοι αγοράζανε ότι δεν μπορούσαν να παράγουν, αλλά πάντα σε τοπικό επίπεδο. Στο χωριό πραγματοποιούνται εκδηλώσεις κυρίως τοπικής εμβέλειας. Θρησκευτικού περιεχομένου όπως πανηγύρια στον περίβολο της Εκκλησίας, πολιτιστικές όπως θεατρικές και μουσικές παραστάσεις σε έναν πολυχώρο λίγο πιο έξω από τον οικισμό και υπάρχουν και κάποιοι μουσικοί στο χωριό οι οποίοι παίζουν κατά περιπτώσεις σε γλέντια.
Κοντά στον σημερινό οικισμό του Δραπανιά στη βόρεια πλευρά του εκτεινόταν η αρχαία Μύθημνα, που αποτελούσε σύμφωνα με μαρτυρίες μια πόλη με σχετικά μεγάλη ισχύ στην περιοχή την περίοδο της Μινωικής Κρήτης. Σύμφωνα με τον γραμματέα του οικισμού η χαρτογράφηση της αρχαίας Μύθημνας έχει πραγματοποιηθεί και δεν υπάρχουν υπολείμματα της, που είναι ορατά με γυμνό μάτι,πλέον. Πότε ακριβώς δημιουργήθηκε ο οικισμός και υπό  ποιες συνθήκες κανείς  δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά. Θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι είχε αναπτυχθεί κάποιος οικισμός στη θέση του Δραπανιά σε σχέση με την αρχαία πόλη. Ωστόσο τα παλιότερα κτίσματα της περιοχής, Ενετικής περιόδου που αναβιώνουν  μαρτυρούν τεκμηριωμένα την ύπαρξη του οικισμού την περίοδο της Ενετοκρατίας. Συγκεκριμένα ο πύργος του Δραπανιά και η βίλα Τrevisan στο Κόκκινο Μετόχι, που χρονολογούνται περίπου το 1500 αποτελούν αξιόλογα δείγματα αρχιτεκτονικής της περιόδου και εντάσσονται στο χαρακτηριστικό της εποχής, όπου στην ύπαιθρο συχνά συναντώνται αρκετές βίλες ,αγροτικά βενετσιάνικα σπίτια και πύργοι Βενετών φεουδαρχών. 
Την μελέτη έκαναν
Στογιαννος Δημητριος        Παρασκευοπουλου Βασιλικη
Ζαχαρη Ευδοξια Βιργινια   Κονδυλιου Αλεξια
Μαραγκουδακη Στελλα      Μπεμπη Αμαλια Χριστινα
Ζιρω Ελλη                           Αγγελακη Ευγενια Μακρινα
Kelif Adva                           Leblond Thomas

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

Η εργασία της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, οι οποίοι εργάστηκαν μεθοδικά για τη συλλογή μιας σειράς στοιχείων που αφορούν την ιστορία, τον πολιτισμό και την οικονομία 14 παραδοσιακών οικισμών του Δήμου μας, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα μεμονωμένα κτήρια και συγκροτήματα, καθώς και δημόσιους ελεύθερους χώρους, με φωτογραφίες και αρχιτεκτονικά σχέδια, σε συνεργασία με τον Δήμο Κισάμου
2. ΑΝΩ ΚΑΛΑΘΕΝΕΣ

 

Το οικιστικό σύνολο των Καλαθενών περιλαμβάνει τέσσερις γειτονιές οι οποίες αντιστοιχούν σε  ισάριθμους οικισμούς που είναι κτισμένοι, στις υπώρειες και την κορυφή λόφου. Οι Άνω Καλάθενες, όπως υποδηλώνει το όνομά τους, είναι η γειτονιά που βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της συνολικής διάταξης στον χώρο. Τα κτίρια ακολουθούν την έντονη κλίση του εδάφους με πυκνή και συνεχή δόμηση σε σειρές, που ακολουθούν τις υψομετρικές ισοϋψείς καμπύλες του εδάφους. Η διάταξη αυτή επιτρέπει την επικοινωνία των κατοίκων όχι μόνο από τον δρόμο, μέσω των εξωτερικών θυρών αλλά και την ενδοεπικοινωνία από το ένα σπίτι στο άλλο μέσα από ανοίγματα στους εφαπτόμενους τοίχους που ευρίσκονται στα πλευρικά όρια των ιδιοκτησιών. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η είσοδος και η έξοδος στον οικισμό χωρίς να δίδεται στόχος στους επιτιθέμενους. Επίσης στην λογική της άμυνας, περιορίζονται σε μέγεθος τα εξωτερικά ανοίγματα των κτηρίων. Με αυτήν την αρχιτεκτονική δημιουργείται ένας υποτυπώδης οχυρός οικισμός.

Οι περισσότεροι δρόμοι στο εσωτερικό της γειτονιάς είναι στενοί, με πλάτος που κυμαίνεται από 0,80 m έως 2,50 m , παράλληλοι ή κάθετοι στις υψομετρικές καμπύλες του εδάφους, και διαμορφώνουν ένα πυκνό πλέγμα και μικρά ακανόνιστα οικοδομικά τετράγωνα. Η ανάπτυξη του οικισμού κατ' αυτό τον τρόπο, χωρίς δηλαδή τη διατήρηση κάποιου κεντρικού άξονα σημαντικού πλάτους, δεν παρατηρείται και κατά τα νεότερα χρόνια. Τα πλέον σύγχρονα κτίσματα στις Άνω Καλάθενες, έχουν κτιστεί κατά μήκος της πλευράς του επαρχιακού οδικού άξονα, ο οποίος διασχίζει το χωριό από το 1968, προφανώς λόγω των ευκολιών που παρέχονται από την γειτνίαση με τον αυτοκινητόδρομο (μεταφορά εμπορευμάτων και υλικών, δόμηση νέων κτιρίων, επαγγελματική δραστηριότητα κ.τλ.)Tο όνομα της περιοχής όπου ευρίσκονται οι τέσσερις οικισμοί ως «Καλάθενες», υποδηλώνει το γεγονός ότι κάποτε η περιοχή αποτελούσε τόπο κατασκευής καλαθιών, και έτσι οι κάτοικοι του ονομάζονταν Καλαθενιώτες.

Οι ονομασίες με τις οποίες συνδέθηκε ο οικισμός ....

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΙΣΑΜΟΥ

Η εργασία της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, οι οποίοι εργάστηκαν μεθοδικά για τη συλλογή μιας σειράς στοιχείων που αφορούν την ιστορία, τον πολιτισμό και την οικονομία 14 παραδοσιακών οικισμών του Δήμου μας, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα μεμονωμένα κτήρια και συγκροτήματα, καθώς και δημόσιους ελεύθερους χώρους, με φωτογραφίες και αρχιτεκτονικά σχέδια, σε συνεργασία με τον Δήμο Κισάμου
1. Ποταμίδα

Η Ποταμίδα έχει υψόμετρο 38 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας και έκταση 3 τ.χλμ.
Το χωριό τοποθετείται στην κοιλάδα που σχηματίζεται από τους λόφους που υπάρχουν δυτικά και ανατολικά του Τυφλού ποταμού. 
Έχει γραμμική ανάπτυξη που ακολουθεί την κοίτη του ποταμού και συνεπώς τον κεντρικό δρόμο. Το δομημένο περιβάλλον εκατέρωθεν του κεντρικού είναι πιο πυκνό και στρέφεται προς αυτόν, ενώ ανεβαίνοντας προς τους λόφους αραιώνει και γίνεται πιο άναρχο.
Στη γενική εικόνα του οικισμού κυριαρχεί το φυσικό περιβάλλον, με πολύ πυκνή βλάστηση, που όμως διακόπτεται από τον κεντρικό δρόμο και τη δόμηση γύρω του.
Στο φυσικό περιβάλλον δεσπόζουν οι Κωμόλιθοι, γεωλογικοί σχηματισμοί που δημιουργήθηκαν πριν εκατομμύρια χρόνια στον πυθμένα της θάλασσας, όπως μαρτυρούν τα επιφανειακά τους απολιθώματα που έχουν μελετήσει πολλοί ερευνητές. Με την πάροδο των χρόνων, οι βροχές και οι άνεμοι, έχουν διαβρώσει τους σχηματισμούς και έτσι σήμερα θυμίζουν πυραμίδες. Στο παρελθόν, οι κωμόλιθοι ήταν χρήσιμοι στους κατοίκους για την κατασκευή και τη στεγάνωση δωμάτων, πλινθόκτιστων σπιτιών και εστιών μαγειρικής.
Η παρουσία του Τυφλού ποταμού είναι πολύ σημαντική για τον οικισμό καθώς κάνει τα εδάφη πολύ γόνιμα και επιτρέπει την καλύτερη ύδρευση και καλλιέργειά τους.
Η βλάστηση διακρίνεται από μεγάλη ποικιλία με χιλιάδες ρίζες ελαιόδεντρων και αρκετά αμπέλια. Στις όχθες του ποταμού ανθίζουν πορτοκαλιές, μανταρινιές, λεμονιές, πλατάνια, λυγαριές, μυρτιές, καλαμιές, κισσοί, ευκάλυπτοι, αμυγδαλιές, βερυκοκιές, αχλαδιές. 
Στις ακαλλιέργητες πλαγιές των λόφων υπάρχει πλούσια ποικιλία βλάστησης με βελανιδιές, χαρουπιές, αγριαχλαδιές, σπάρτους, ασπαλάθρους, καλοκοιμηθιές, ρίγανη, θυμάρι, θρούμπη, λίγες καρυδιές και αγριοτριανταφυλλιές. Οι υπόγειες υδροφόρες δεξαμενές εξασφαλίζουν την παροχή νερού και το πότισμα όλων αυτών.
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ  ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
Αλεξοπούλου Αναστασία       Τερζοπούλου Φωτεινή
Λουτραγώτη Μαρία- Σοφία    Τζουβάρα Αλίκη
Μανέκα Άρτεμις                     Ψημμένου Ζωή
Παρμάγκου Κατερίνα             Στάμου Μάριος
Ρίκκα Παρασκευή                  Ταούκη Σαβίνα