ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ

Γράφει ο Μιχάλης Ανδριανάκης

Σε μια μαγευτική θέση, βαθιά στη χερσόνησο της Σπάθας σώζεται το μικρό μοναστήρι των Αγίων Πέτρου και Παύλου. Μια μονόχωρη εκκλησία, που κτίστηκε και τοιχογραφήθηκε το 14ο αιώνα, επεκτάθηκε και τοιχογραφήθηκε και πάλι κατά το 15ο και απόκτησε και δυο θολοσκέπαστα κελιά το 16ο. Στις 30 Οκτωβρίου του 1607, μια παρέα από Βενετούς αξιωματούχους αποφάσισαν να κάνουν τη δύσκολη αυτή διαδρομή, ίσως για υπηρεσιακούς λόγους (έλεγχος στρατηγικών θέσεων;). Θεώρησαν καλό λοιπόν να απαθανατίσουν την επίσκεψή τους, προσθέτοντας ένα ακόμη χάραγμα πάνω στις ταλαίπωρες τοιχογραφίες.

Ευγενείς που ήλθαν επίσκεψη, παπάδες που λειτούργησαν, απλοί προσκυνητές, σφουγγαράδες, που ναυάγησαν, ή άραξαν στο μικρό όρμο και κάθε λογής επισκέπτες, που έφταναν με κόπο ως εδώ, θεωρούσαν υποχρέωσή τους να "αφήσουν το επισκεπτήριό τους" με χάραγμα πάνω στις τοιχογραφίες, όπως συχνά συμβαίνει στους τοιχογραφημένους ναούς της Κρήτης. Εδώ όμως το πράγμα παράγινε λόγω της ερημιάς του ναού και του κόπου για να φτάσεις ως εκεί. Έτσι ένας μεγάλος αριθμός από χαράγματα μας δίνουν ένα σωρό από πληροφορίες για πρόσωπα, γεγονότα και λόγους για τους οποίους κάποιοι έφταναν ως εδώ σχεδόν εξαφανίζουν τις τοιχογραφίες.

1607
A DI ULTIMO XBRE
FUISSEMO QUI IL
CL(ARISSI)MO S(ENIO)R NICOLO
DI PRIULI CONSUL ET IO
ZUANNE CHIOZA
DOTOR DI LEGGI FV
DELS FR(ANCES)CO CON
MOLTI AL NUMERO
DI 40.
1607
ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ, ΒΡΕΘΗΚΑΜΕ ΕΔΩ Ο ΕΝΔΟΞΩΤΑΤΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΝΙΚΟΛΟ ΠΡΙΟΥΛΙ ΥΠΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΓΩ Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΙΟΤΖΑ ΔΟΚΤΟΡΑΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ Ο ΠΙΣΤΟΣ ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΟ ΜΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΚΟΜΗ, 40 ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ
ελεύθερη απόδοση) — στην τοποθεσία A DI ULTIMO XBRE/ FUISSEMO QUI IL/ CL(ARISSI)MO S(ENIO)R

ΤΟ ΓΥΑΛΙ ΑΝΤΕΞΕ 2000 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΒΥΘΟ

Μια θαλασσοταραχή ήταν αρκετή για να αλλάξει το πεπρωμένο του. Και ενώ προοριζόταν για κάποια βίλα της αρχαίας Ρώμης, βρέθηκε στον πάτο της θάλασσας, στην περιοχή των Αντικυθήρων και έμεινε εκεί για κάπου 2.000 χρόνια. Όταν αντίκρυσε ξανά το φως, το 1900, απέδειξε περίτρανα πως «ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό». Διότι ο σκληρός ασβεστολιθικός επίπαγος που διάβρωσε σχεδόν όλα τα αντικείμενα που μετέφερε το καράβι που ναυάγησε στα Αντικύθηρα —ανάμεσά τους, τον περίφημο και αινιγματικό μηχανισμό ή τον εντυπωσιακό χάλκινο έφηβο—, ήταν σωτήριος για τη γυάλινη ψηφιδωτή φιάλη του 1ου αι. π.Χ. (όπως και για τα λοιπά 19 γυάλινα σκεύη του φορτίου) που φιλοξενείται στην έκθεση αφιέρωμα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για το ναυάγιο των Αντικυθήρων.

Αντικείμενο πόθου για πολλούς, τα γυάλινα αντικείμενα στην αρχαιότητα ....

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

H διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων
Αμαλία Κ. Ηλιάδη
Αν καλούσαμε στις μέρες μας σ’ ένα γεύμα κάποιους αρχαίους Έλληνες όπως τον... Ηρόδοτο, τον Ηρακλή ή τον Αριστοφάνη, σίγουρα θα τους τρομάζαμε με τον πλούτο και την ποικιλία των εδεσμάτων που θα τους προσφέραμε. Εξαιτίας του ότι δεκάδες από τις σημερινές τροφές ήταν εντελώς άγνωστες στους αρχαίους Έλληνες, όπως η πατάτα λ.χ. από τα βασικότερα είδη της σημερινής διατροφής έγινε γνωστή στους Ευρωπαίους το 1530 και οι Έλληνες γεύτηκαν τη νοστιμιά της 300 χρόνια αργότερα, το 1832.
Άγνωστα επίσης ήταν στους προγόνους μας και γενικά στους Μεσογειακούς λαούς, το ρύζι, η ζάχαρη, το καλαμπόκι, ο καφές, οι ντομάτες και τα ζαρζαβατικά (μελιτζάνες, πιπεριές, μπάμιες) τα πορτοκάλια και τα λεμόνια, το κακάο και διάφορα μπαχαρικά, τα ποικίλα ποτά, ακόμη και το ούζο- αφού φαίνεται να αγνοούσαν τον τρόπο της απόσταξης- τα ζυμαρικά, και ένα πλήθος από διάφορα αγαθά, που κατακλύζουν σήμερα τις αγορές μας.
Αλλά, παρ’ όλες τις ελλείψεις τόσων βασικών αγαθών, οι αρχαίοι Έλληνες ήταν καλοφαγάδες.
Στα συμπόσιά τους τα τραπέζια ήταν βαρυφορτωμένα και το κρασί έρεε άφθονο.
Σ’ ένα πλούσιο δείπνο (περίπου τον 5ο π.Χ. αιώνα) μπορούσε κανείς να δει τυρί της Αχαΐας, σύκα και μέλι της Αττικής, «αίθοπα οίνο» από τη Χίο και τη Λέσβο, θαλασσινά από τις πλούσιες ακτές της Εύβοιας, δαμάσκηνα από τη Δαμασκό της Συρίας, κριθαρένιο ψωμί από την Πύλο, φάβα ή ζωμό από μπιζέλια, τηγανίτες βουτηγμένες στο λάδι και γαρνιρισμένες με μέλι, τυρί αλογίσιο, που έτρωγαν μόνο οι «πολεμοχαρείς», βραστούς βολβούς, ραπάνια για να φεύγει το μεθύσι και βέβαια τις πίτες της Αθήνας, καύχημα της πόλης, παραγεμισμένες με τυρί, μέλι και διάφορα «νωγαλεύματα».
Όλα αυτά τα εδέσματα της Αρχαίας Ελλάδας και ο «τρόπος» διατροφής των αρχαίων Ελλήνων προσελκύουν αρκετούς ανθρώπους της εποχής μας να αναζητούν λεπτομέρειες για την καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων.

ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ ΞΕΝΑΓΗΣΗ

 Κυριακή πρωί στον αρχαιολογικό χώρο του λιμανιού των Φαλασάρνων η αρχαιολόγος Ελπιδα Χατζηδάκη μας έκανε μια σπέσιαλ ξενάγηση σχετικά με τα νέα ευρήματα που βρήκε στην περιοχή. Αρκετοί παραβρέθηκαν για να ακούσουν από πρώτο χέρι την Ιστορία του μεγαλύτερου λιμανιού της αρχαιότητας στην Κρήτη. Περισσότερα αύριο!

ΤΕΛΙΚΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΣΩΜΑ

Και όμως μπορεί να είναι η ανακάλυψη του αιώνα..... τα κεφάλια τελικά έχουν και σώμα....
Η ανασκαφή έγινε το 2011 και εδώ μπορείτε να δείτε όλα τα σχετικά της ανασκαφής.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

«Αδέσποτα» θραύσματα του Παρθενώνα, από το γλυπτό του διάκοσμο κυρίως, τα οποία βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο ενδέχεται να επιστρέψουν στην Ελλάδα _αν όχι στο σύνολό τους, τουλάχιστον όμως κάποια από αυτά _ εφ΄ όσον επιτευχθεί η συνεργασία, την οποία εισηγήθηκε στην τελευταία σύνοδο της Ουνέσκο τον περασμένο Ιούνιο, το Μουσείο Ακρόπολης.
Το θέμα ετέθη για πρώτη φορά και φυσικά είναι ανεξάρτητο από το πάγιο και διαρκές αίτημα της Ελλάδας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης καθηγητής κ. Δημήτρης Παντερμαλής εισηγήθηκε το ειδικό αίτημα για μία κατ΄αρχάς επανένωση «αδέσποτων» θραυσμάτων, που ευρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο με τα γλυπτά που εκτίθενται στην Αθήνα.
Στις προθέσεις του Μουσείου Ακρόπολης έτσι, είναι η πρόσκληση το φθινόπωρο εκπροσώπων του Βρετανικού Μουσείο, προκειμένου να δουν ιδίοις όμμασι την έκθεση των Γλυπτών του Παρθενώνα ώστε να σχηματίσουν τη δική τους άποψη για την δυνατότητα επανατοποθέτησης θραυσμάτων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο στα σημεία από όπου λείπουν.

ΣΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ UNESCO ΤΑ ΜΙΝΩΙΚΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ

Του Σωτήρη Μεταξά

Το "κόλπο γκρόσο" για την ένταξη της Κνωσού στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco ετοιμάζονται να κάνουν φορείς της Κρήτης, παρακάμπτοντας τα προβλήματα που παρουσιάζει ο φάκελος του μινωικού ανακτόρου με ένα ... τρικ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Κρήτη "εγκαταλείπει" την προσπάθεια για την ένταξη, μεμονωμένα, της Κνωσού στην Unesco και συντάσσει νέο φάκελο με τίτλο "Μινωικός Πολιτισμός", στον οποίο θα περιλαμβάνονται τα σημαντικότερα μνημεία του μινωικού πολιτισμού που εντοπίζονται στο νησί, δηλαδή, η Φαιστός, η Ζάκρος και ο αρχαιολογικός χώρος Μαλίων, με την Κνωσό βεβαίως να δεσπόζει στην κορυφή της σχετικής λίστας. Αρμόδιοι παράγοντες που επεξεργάζονται το φάκελο με κωδικό όνομα "Μινωικός Πολιτισμός" εκτιμούν ότι η συγκεκριμένη κίνηση μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την ένταξη της Κνωσού στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, καθώς τα ...

ΔΕΛΦΟΙ

«Ιτε παίδες Eλλήνων, ελευθερούτε πατρίδα» είπε ο Γιάννης Βογιατζής, ερμηνεύοντας αποσπάσματα από τους Πέρσες του Αισχύλου και καθώς η αντήχηση της φωνής του συγκλόνισε το θέατρο των Δελφών οι θεατές ξέσπασαν σε χειροκροτήματα.
Η 21η Ιουλίου είναι μία μέρα που θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη όλων, αφού το αρχαίο θέατρο των Δελφών άνοιξε μετά από 37 χρόνια σιωπής, για μία και μοναδική παράσταση με αγαπημένους καλλιτέχνες, υπό τη σκέπη του Φεστιβάλ Αθηνών και του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.
Στα «θυρανοίξια» του θεάτρου, όπως αποκάλεσε την θεατρική και μουσική εκδήλωση ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ερμήνευσαν αποσπάσματα αρχαίου δράματος ...........

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

ΤΡΙΛΙΖΑ-ΓΟΥΒΙΤΣΕΣ-ΣΚΑΚΙ

Οι αρχαίοι Αθηναίοι φαίνεται πως περνούσαν πολλές ώρες παίζοντας τρίλιζα, γουβίτσες και σκάκι στα σκαλιά του Παρθενώνα, όπως και στο δάπεδό του. Η Αθηνά και ο οίκος της ήταν κάτι πολύ δικό τους. Ετσι, χάραζαν στο δάπεδο και στα σκαλιά του παιχνίδια στρατηγικής και δεξιοτεχνίας. Το κακό είναι πως δεν μπορούμε να τα χρονολογήσουμε, «αφού τα συγκεκριμένα παιχνίδια είναι διαχρονικά. Ξεκινούν από τα μυκηναϊκά χρόνια και φθάνουν μέχρι σήμερα». Πάνω από πενήντα είναι τα λαξευμένα παιχνίδια επάνω στο αρχαίο μάρμαρο που εντόπισαν αρχαιολόγοι κατά την αναστήλωση του Παρθενώνα, όπως διαβάζουμε στο Ενημερωτικό Δελτίο της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης. Και όταν το εργοτάξιο απομακρυνθεί, δεν αποκλείεται να βρούμε κι άλλα. Τη βόρεια πλευρά τη «χτυπούσε» ο καιρός. Επομένως, οι άνθρωποι προτιμούσαν τη δυτική και τη νότια, όπως διαπίστωσε η αρχαιολόγος Ελενα Καρακίτσου. Εχει καταγράψει 20 παιχνίδια στο δυτικό πτερό, 25 στο νότιο, 4 στο ανατολικό και 1 στο βόρειο. Αναγνώρισε, επίσης, τα είδη τους. Οπως σημειώνει, τα 47 παιχνίδια είναι δεξιοτεχνίας (τρόπας) και τα 3 πεσσείας (εννεάδας και διαγραμμισμού), δηλαδή στρατηγικής που παίζονταν με πεσσούς (πιόνια). Η αρχαιολόγος θεωρεί πως τα παιχνίδια αυτά κατά πάσα πιθανότητα παίζονταν από ενηλίκους, καθώς θα ήταν δύσκολο σε παιδιά να χαράξουν το μάρμαρο. Ανάλογα λαξεύματα έχουν βρεθεί στο Ερέχθειο και στα Προπύλαια, όπως επίσης στον ναό του Ηφαίστου στο Θησείο και στο Πρόπυλο του Ιερού της Ελευσίνας.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

ΚΕΡΑΙΑ
Η Κεραία ήταν πόλη αυτόνομος της Κρήτης, και είχε κόψει δικά της νομίσματα, στα οποία εικονίζονται η Άρτεμις και ο Απόλλων. Ο κάτοικος ελέγετο Κεραϊτης ή Κερέτης. Ήταν σύμμαχος της Πολυρρηνίας κατά τους πολέμους μεταξύ αυτών και της Κνωσού (221-220 π.Χ.). Ο Πολύβιος τοποθετεί τους "Κερέτας", κοντά στο Πολυρρήνιον, προπάντων από τα νομίσματα τους, οι τύποι των οποίων είναι όμοιοι με του Πολυρρηνίου (έχουν στη μια όψη την κεφαλή της Αρτέμιδος δαφνοστεφανωμένης με φαρέτρα στον όμο και από την άλλη τη λέξη ΚΕΡΑΙΤΑΝ μέσα σε στεφάνι από φοίνικα). Ο Bursian έχει την ίδια γνώμη αναζητώντας την θέση της πόλης στα αρχαία ερείπια, τα οποία υπάρχουν στο σημερινό χωριό Ρόκκα της επαρχίας Κισσάμου. Οι κάτοικοι της Κεραίας αναφέρονται μεταξύ αυτών που συμμάχησαν με τον Ευμένη Β΄. Η Σούδα αναφέρει την Κεραία, λέγοντας ότι ο γνωστότατος ποιητής Κρητικός Ριανός ήταν από την Βήνη ή την Κεραία:
"Ριανός ο και Κρής ων, Βηναίος (Βήνη δε πόλις Κρήτης), τινές δε Κεραιτήν". Επίσης ο Στ. Βυζάντιος μιλώντας για την πόλη Βήνη, λέει ότι ο Ριανός ήταν "Βηναίος ή Κεραιάτης".
Aντ. Βασσιλάκης
Για την αρχαία Ροκκαία διαβάστε ΕΔΩ!

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

Μωδαίοι..
Έγινε γνωστή από διάφορα αρχαία νομίσματα, που βρέθηκαν κοντά στο Μάλεμε και τα οποία, εκτός από παράσταση του γενειοφόρου Δία και ταύρου, έφεραν την επιγραφή ΜΩΔΑΙΩΝ. Ο Σβορώνος υπέθεσε ότι ανήκουν σε αρχαία κρητική πόλη, που το όνομα της πρέπει να ήταν Μώδα ή Μωδαία, αλλά δεν αναφέρεται στις γνωστές πηγές. Η θέση της πρέπει να ήταν στο χωριό Μόδι που σώζει το όνομα παραλλαγμένο. Την άποψη του Σβορώνου ήλθε να ενισχύσει μια ανασκαφική έρευνα που έκαμε κοντά στο Μόδι το 1953 ο τότε έφορος αρχαιοτήτων Ν.Πλάτων, γιατί βρήκε επτά Πρωτογεωμετρικούς λαξευτούς τάφους, από τους οποίους δύο είναι θαλαμωτοί, και αγγεία, όπλα σιδηρά, κρατήρες, σκύφους, πυξίδες, πίθους, αμφορείς κλπ. Κτερίσματα, από τα οποία φαίνεται η μορφή του γεωμετρικού πολιτισμού στη Δυτική Κρήτη.
Αντ. Βασσιλάκης


Θολωτός τάφος Μάλεμε

 Ο θολωτός τάφος του Μάλεμε βρίσκεται περίπου 17 χλμ. δυτικά των Χανίων, επί του υψώματος "Καυκάλα". 
Αποκαλύφθηκε τυχαία και συλήθηκε στις αρχές του αιώνα. Το 1943/44, έπεσε βόμβα που προκάλεσε μερική κατάρρευση της στέγης και επίχωση του θαλάμου. 
Ο τάφος ανασκάφηκε το 1966 από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Κ. Δαβάρα, ενώ το 1970 πραγματοποιήθηκαν αναστηλωτικές εργασίες. 
Πρόκειται για ένα αξιόλογο κτιστό τάφο, που χρονολογείται στην ΥΜ ΙΙΙ Β περίοδο. Ο ταφικός του θάλαμος, προσεκτικά κτισμένος από ογκόλιθους πωρολίθου και με συνολικό ύψος γύρω στα 4 μ., έχει τετράγωνη κάτοψη και φαίνεται ότι κατέληγε σε πυραμιδοειδή στέγη. Η πρόσβαση σ΄αυτόν γινόταν από μεγάλο δρόμο, μήκους 13,80 μ., τα τοιχώματα του οποίου είχαν επενδυθεί με αδρά εργασμένους λίθους, ενώ λεπτό στρώμα κοκκινωπού επιχρίσματος κάλυπτε το δάπεδο του. 
Με ύψος 2 μ. και πλάτος 1.60 μ. η είσοδος διακρίνεται για το μεγάλο υπέρθυρο της, το ανακουφιστικό τρίγωνο και τους δύο λίθινους όλμους, όπου θα στηριζόταν η ξύλινη πόρτα που θα κάλυπτε το κτιστό φράγμα.
Βάννα Νινιού - Κινδελή, Αγγελική Τσίγκου

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

Το άλυτο μυστήριο του θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ένα εξαιρετικά τοξικό βακτήριο από τα ύδατα της Στυγός, ενός από τους ποταµούς που κατά την ελληνική µυθολογία οδηγούσαν στον Κάτω Κόσµο, µπορεί να κρύβεται πίσω από τον πρόωρο θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σύµφωνα µε οµάδα επιστηµόνων.

Οι ερευνητές κατέληξαν σε αυτό το συµπέρασµα ρίχνοντας το φως της σύγχρονης γεωλογίας και τοξικολογίας σε πληροφορίες που προέρχονται από την αρχαία γραµµατεία.
Αρχαίες πηγές
Όπως επισηµαίνουν, τόσο ο Ησίοδος όσο και ο Παυσανίας αναφέρουν στα κείµενά τους ότι τα ύδατα της Στυγός ήταν δηλητηριώδη. Σύµφωνα µε τη µυθολογία, οι θεοί έδιναν όρκους στη Στύγα και εάν τους παραβίαζαν έπιναν από αυτά τα ύδατά της ως τιµωρία.
Ο Ησίοδος γράφει ότι όποιος έπινε από τα νερά του ποταµού .....

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ
Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΘΩΜ. ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ
Τρίπλευρη σφραγίδα με σημεία ιερογλυφικής γραφής και γάτα. Αγοράστηκε στην περιοχή του Λασυθίου αλλά προφανώς κατασκευάστηκε σε κάποιο σημαντικό κέντρο. Πιθανόν ΜΜ ΙΙΒ-ΙΙΙΑ, γύρω στο 1800-1600. Κορναλίτης Μ 0,018 μ. Οξφόρδη. Ashmolean Museum.
Αυτά γράφει ο SINCLAIR HOOD, στη σελίδα 262 του βιβλίου του "Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ". Ένας σεβαστός, αγαπητός και έμπειρος αρχαιολόγος με πάρα πολλές γνώσεις στην κρητική προϊστορική αρχαιολογία. Μια περίοδος όμως που από την αρχή έχει πάρει στραβό δρόμο, από τους απλά επιστάτες ανασκαφείς, οι οποίοι θα έπρεπε να αποφεύγουν κάθε ερμηνεία, που στο κάτω κάτω της γραφής όχι μόνο δεν είναι δουλειά τους, αλλά δεν έχουν τα προσόντα, λογω λανθασμένης εκπαίδευσης και επιλογής προσώπων και ικανοτήτων σε αυτά, από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Εαν γνώριζε ο σεβαστός και αγαπητός σε εμένα Χουντ, ότι η σφραγίδα ανήκει σε αγροτικό ιατρείο, δεν θα έγραφε ότι κατασκευάστηκε σε σημαντικό κέντρο. Εννοεί βέβαια ότι ανήκει σε σημαντικό κέντρο. Αν εννοεί όμως ότι, φτιάχτηκε σε εργαστήριο κέντρου και μόνο αυτό, τότε σωστή η υπόθεση που κάνει. Η περιοχή όμως που βρέθηκε, είναι και η πλέον κατάλληλη να χρησιμοποιούσε την σφραγίδα. Γιατί ο γιατρός των ζώων δε θα ήταν στο κέντρο, αλλά στην περιοχή που είχε τα ζώα.
Όταν λέει ότι αγοράστηκε από την περιοχή του Λασιθίου, προφανώς είναι αγορασμένη, ως συνήθως, από τον Εβανς. Η σφραγίδα αυτή, του Ασμόλεαν, διαβάζεται από πάνω προς τα κάτω, δίνοντας την λέξη RE-JA που θα πει και αυτή Ιατρείο. Η σφραγίδα όμως του Ηρακλείου που παρουσιάσαμε πιο κάτω, έχει στη μέση ανθρώπινο μέλος, ενώ του Ασμολεαν εδώ, έχει γάτα ή αλεπού και φίδι (με εντυπωσιακή παράσταση γάτας, χαιρετίσθηκε δικαίως σαν μια βασιλική σφραγίδα, γράφει ο HOOD). Αυτή η διαφορά μας κάνει να βγαλομε το συμπέρασμα ότι τα ιατρεία την εποχή εκείνη είχαν διαφορετικές ειδικότητες της ιατρικής, όπως σήμερα. Στην σφαγιδα του Ασμόλεαν το αντίστοιχο, σε φωνητική αξία ιερογλυφικό αλλά και τα άλλα, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ιατρείο αυτό ήταν αγροτικό. 

ΣΤΟ ΕΣΠΑ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ;

Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας, στο μικρό συνοικισμό Λατζιανά, του Βουλγάρω(ν), κτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα στον αρχιτεκτονικό τύπο του απλού σταυροειδούς με τρούλο. Πρόκειται για ένα εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής με εμφανείς τις επιδράσεις από την παράδοση της Κωνσταντινούπολης, όπως είναι τα τυφλά αψιδώματα στις όψεις, η διαμόρφωση των αψίδων του ιερού, τη χρήση της τεχνικής της "κρυμμένης πλίνθου" και άλλες λεπτομέρειες, που επιβεβαιώνουν τις σχέσεις της Κρήτης με την Πρωτεύουσα. Οι τοιχογραφίες, όσες σώζονται επιτόπου, ή έχουν αποτοιχιστεί (βρίσκονται στη Βυζαντινή Συλλογή Χανίων, το Μουσείο Μπενάκη-δανεισμός-και τις αποθήκες της 28ης ΕΒΑ), είναι επίσης έργα πολύ υψηλής ποιότητας, που οφείλονται σε κάποιον καλλιτέχνη από την Πρωτεύουσα. Ο ναός σωζόταν σε κατάσταση επικίνδυνου ερειπίου μέχρι το 1981, χαμένος μέσα στην πυκνή βλάστηση. Τότε άρχισαν με την επίβλεψή μου οι πρώτες εργασίες καθαρισμού και στερέωσης των ερειπίων, που σώζονται σε πολύ μεγάλο ύψος. Ήταν μια δύσκολη έως επικίνδυνη εργασία, για την οποία πολλά οφείλουμε στους κισαμίτες αρχιτεχνίτες Χαρίλαο Καραπατάκη, Αντώνη Φυντικάκη, Βαρδή Παπαδοκωνσταντάκη και Νίκο Φραντζεσκάκη, καθώς και στους συντηρητές +Δημήτρη Τσίγκανα, Μιχάλη Τρουλλινό +Λεωνίδα Κάσση και κατά καιρούς άλλους στα εργαστήρια των Χανιών. Στα χρόνια που ακολούθησαν τα ερείπια του ναού στερεώθηκαν, ώστε να απομακρυνθεί ο κίνδυνος περαιτέρω κατάρρευσης, οι τοιχογραφίες συντηρήθηκαν. Πρόσφατα ο διακεκριμένος καθηγητής του Πολυτεχνείου Πατρών κ.Σταύρος Μαμαλούκος προσέφερε την αποτύπωση και μια πρόταση αποκατάστασης του ναού και ο συντηρητής της 28ης ΕΒΑ Γιώργος Σιγανάκης συνέταξε τη μελέτη συντήρησης των τοιχογραφιών. Το έργο έχει προταθεί να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ με 600.000 Ευρώ, ενέργεια που προβλέπεται να γίνει το 2012. Έτσι ένα σημαντικότατο μνημείο, που πέρασε από πολλές περιπέτειες θα σωθεί οριστικά. Το μνημείο παρουσίασα με ανακοίνωσή μου στο Συμπόσιο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1983.
Το ξέρουν οι αρμόδιοι άραγε;

ΡΕΘΥΜΝΟ

Η παλιά πόλη του Ρεθύμνου, η τρίτη σε μέγεθος και σημασία πόλη της Κρήτης από τα χρόνια της Βενετοκρατίας, απλωνόταν σε ένα αμμώδη "λαιμό", δίπλα στη θάλασσα και μπροστά σε μια χαμηλή λοφοσειρά. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα περιοριζόταν στα τειχισμένα όρια, που συμπίπτουν με τις σημερινές οδούς Δημακοπούλου και Γερακάρη και την πλατεία του Αγνώστου Στρατιώτου. Το μικρό λιμάνι της ήταν πάντα προβληματικό από τις συνεχείς προσαμμώσεις. Βόρεια, πάνω στο λόφο κυριαρχεί το μεγαλόπρεπο φρούριο της Φορτέτζας, κτισμένο πάνω στις αρχές του προμαχωνικού συστήματος σε σχέδια του μηχανικού Sforza Pallavicini. Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη επεκτείνεται αργά-αργά εκτός των τειχών, που κατεδαφίστηκαν. Στις τελευταίες δεκαετίες η πολύ όμορφη, μικρή πόλη, επεκτάθηκε άναρχα προς όλες τις κατευθύνσεις με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα πυκνοκατοικημένο σύνολο με μεγάλες δυσκολίες πρόσβασης, ιδιαίτερα στη νότια πλευρά της. Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Ιταλός αρχαιολόγος G.Gerola μας άφησε μια σειρά από σημαντικές φωτογραφίες και της πόλης του Ρεθύμνου. Διακρίνονται καθαρά τα κατεδαφισμένα τείχη και το μουσουλμανικό νεκροταφείο στη θέση του σημερινού, όμορφου Δημοτικού Κήπου. Οι φωτογραφίες προέρχονται από την πρόσφατη ψηφιοποίηση του Αρχείου Gerola, που πραγματοποιήθηκε από το Instituto Veneto di Scienze Lettere ed Arti.
Μιχάλης Ανδριανάκης

ΠΕΡΑΣΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

 Η δρ Ελένη Παναγοπούλου, που μαζί με τον καθηγητή Τόμας Στράσερ διενεργούν έρευνες στον Πλακιά της Κρήτης, μιλάει για ένα ταξίδι που έγινε πριν από 130.000 χρόνια από μία ομάδα ανθρωποειδών που έφθασαν στην περιοχή δια θαλάσσης δημιουργώντας σε αυτήν εγκαταστάσεις. 
Οι δύο επιστήμονες μάλιστα, όπως είπαν στην ανακοίνωσή τους στο Μινωικό σεμινάριο, έχουν εντοπίσει εννέα θέσεις της Παλαιολιθικής εποχής με πολλά ευρήματα, που καταρχήν χρονολογούνται τουλάχιστον πριν από 130.000 χρόνια. 
«Η χρήση του νησιωτικού χώρου κατά την Παλαιολιθική εποχή τεκμηριώθηκε πολύ πρόσφατα διεθνώς και φαίνεται ότι στη δική μας περίπτωση η μεταφορά των ανθρωποειδών της Αφρικής προς την Ευρώπη έγινε μέσω της Κρήτης», είπε η κυρία Παναγοπούλου....

ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΣΤΑΥΡΟΥ

Τα λατομεία βρίσκονται στην βορειοδυτική πλευρά του Σταυρού. Είναι χαρακτηρισμένα ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο όπως και αυτά των Αγ. Αποστόλων. Από τα βράχια αυτά (αμμουδάρα πέτρα) έχουν κατασκευαστεί τα Βενετσιάνικα τείχη. Το λατομείο αυτό, αναφέρεται στις εκθέσεις προβλεπτών και ρεκτόρων αλλά και στον G. Gerola. Το γεγονός αυτό έκανε τη συγκεκριμένη πέτρα πολύ ισχυρή και αυτός είναι ο κύριος λόγος (μαζί με την ποιότητα του ασβέστη) που τα τείχη των Χανιών διατηρούνται σε τέτοια καλή κατάσταση. Η λατόμευση από υπόχρεους αγγαρείας ντόπιους γινόταν επιτόπου και η μεταφορά από τη θάλασσα. Φαίνονται έντονα πάνω στα βράχια οι χαράξεις από τα πριόνια, με τα οποία έκοβαν την πέτρα.
Ο ψαμμίτης χρησιμοποιούνταν για την εξωτερική επένδυση των τειχών. Το υπόλοιπο ήταν κτισμένο από πέτρες, που έβγαιναν από το σκάψιμο της τάφρου με πολύ ασβεστοκονίαμα ("χυτή" τοιχοποιία). Το λατομείο του Σταυρού είναι χαρακτηρισμένο μνημείο, δεν έχει καθοριστεί όμως ακόμη ζώνη προστασίας.
Ένα δεύτερο, μικρότερο λατομείο ψαμμίτη, από το οποίο χρησιμοποιούσαν πέτρα για το στρογγυλά cordone είναι κοντά στο Καθολικό του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη στη θέση "Του Αγίου το Αυλάκι" και ένα τρίτο στους Αγίους Αποστόλους. Εξαιρετικής ποιότητας ψαμμίτη έχουμε χρησιμοποιήσει παλιά από τον Κλαδισσό, ενώ στις τωρινές αναστηλώσεις, χρησιμοποιείται ψαμμίτης από την Κίσαμο.