ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗΝ ΚΙΣΑΜΟ ΤΟΥ ΤΟΤΕ...

Από την μεσαιωνική περίοδο η Κρήτη αποτέλεσε πόλο έλξης όχι μόνο του κάθε επίδοξου κατακτητή, αλλά και σπουδαίων περιηγητών, που αψηφώντας ταλαιπωρίες έξοδα, κινδύνους μετακίνησης  αποφάσιζαν να επισκεφτούν το νησί του Μίνωα..
Γεωλόγοι, γιατροί, δικηγόροι, καθολικοί ιερείς, βοτανολόγοι και αρχαιολόγοι ήταν ανάμεσα σε αυτούς που με το Βενετσιάνικο ή Τούρκικο φιρμάνι ταξίδευσαν στην Κρήτη. Άλλοι πάλι σαν απλοί τυχοδιώκτες και αρχαιοκάπηλοι, ονειρεύτηκαν την απόκτηση αρχαίων αντικειμένων τέχνης είτε για την ιδιωτική τους συλλογή, ή να πλουτίσουν πουλώντας τα σε μεγάλα μουσεία ….

Οι περισσότεροι από αυτούς κατόρθωσαν να περιδιαβούν την Κρήτη και αργότερα να δημοσιεύσουν τις εμπειρίες τους, καταγράφοντας σημαντικές πληροφορίες για τις πόλεις αλλά και την ύπαιθρο του νησιού. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από πολλούς για τα έργα αυτών των περιηγητών, που δυστυχώς τα περισσότερα είναι άγνωστα σε μας, και πολλά ακόμα βρίσκονται αμετάφραστα σε βιβλιοθήκες της Βενετίας ή του Παρισιού.
Στα βιβλία των περιηγητών, μπορεί ο κάθε αναγνώστης να διαβάσει και να φανταστεί πως ήταν η Κρήτη στις αρχές του 14 αιώνα, να ζήσει στιγμές από την Τουρκοκρατούμενη Κρήτη, να μάθει την κατάσταση που επικρατούσε στο νησί, να γνωρίσει την οικονομική, την κοινωνική κατάσταση και τέλος ποιες παραδόσεις υπήρχαν τότε.
Αρκετοί ήρθαν και άφησαν σπουδαίο έργο για τους επόμενους μελετητές της ιστορίας του νησιού. Αυτό λοιπόν θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω, τι είδαν όχι βέβαια σε όλη την Κρήτη, αλλά του κομματιού που ζούμε τώρα την Κίσαμο. Να δούμε πως ήταν τα χρόνια εκείνα, να μάθουμε τις παραδόσεις αλλά και να γνωρίσομε τους παλιούς Κισσαμίτες που αναφέρονται σε αρκετά τέτοια βιβλία.
Θα παίξουμε ακόμα λίγο με την φαντασία και θα προσπαθήσομε να ταυτίσομε περιοχές και τοποθεσίες στην σημερινή πραγματικότητα.
Στους έως και σήμερα γνωστούς περιηγητές με σειρά επισκέφτηκαν την Κρήτη
* Μπουοντελμόντι Χ. 1415-1418 ιερέας Φλωρεντίνος ΕΔΩ ΕΔΩ
* Μπέλι Ονόριος 1583 -1599 ιατρός Βενετός
* Τρεβέτ Ανδρέας 1570-1571 γεωγράφος Γάλλος
* Γουλιέλμος Λιθγκό 1609-1610 Σκωτσέζος
* Τσελεμπή Εβλία 1668-1971 μελετητής Τούρκος
* Δάπερ Ολιβέριος 1703 ιατρός Ολλανδός
* Τουρνεφόρ Πιτόν 1707-1708 βοτανολόγος Γάλλος
* Πόκοκ Ριχάρδος 1739-1745 κληρικός Άγγλος
* Γουλιέλμος Oλιβιέρ 1792 ακόλουθος Γάλλος
* Σαβαρή Νικόλαος 1797 εξερευνητής Γάλλος
* Ζίμπερ Φράντζ 1817 ιατρός Αυστριακός
* Πάσλει Ρόμπερτ 1834 δικηγόρος Άγγλος
* Σκότ Κάρολος 1834 στρατιωτικός Άγγλος
* ΣπράτΤόμας 1852 ναύαρχος
* Στίλμαν Γουίλιαμ 1865 φωτογράφος Αμερικάνος
* Ρολέν Φέλιξ 1866 Καθηγητής Γάλλος
* Σιμονέλι Βιτόριο 1893-1894 γεωλόγος Ιταλός
Από αυτούς στην Κίσαμο βρέθηκαν οι : 
Μπουοντελμόντι 1415
Λιθγκό 1582
Πόκοκ 1739
Σαβαρή 1779
Πάσλει 1834
Σπράτ 1852
Στίλμαν 1865
Σιμονέλι 1893
(Αν πατήσετε πάνω στο όνομα θα δείτε τι έχω δημοσιεύσει γι αυτούς.)
Από αυτά τα βιβλία λοιπόν αυτών των ταξιδιωτών- ερευνητών και αρχαιόφιλων –αρχαιοκαπήλων θα προσπαθήσουμε να αντλήσουμε πληροφορίες για την περιοχή μας.
Σε πολλά σημεία το όνομα της θέσης, της πόλης, του χωριού αλλάζει, δίνοντας την εντύπωση του λάθους και άλλοτε το βλέπομε να διατηρείτε όμοιο με το σημερινό.
Δεν θα ξεχάσουμε βέβαια και την εποχή που κάθε ένας από αυτούς επισκέφτηκε την Κρήτη, πια η πολιτική κατάσταση και ποιος ο δυνάστης-κατακτητής .
Συχνά η περιγραφή δεν είναι η αρμόζουσα, διότι δεν υπάρχει αντικειμενικότητα εκ μέρους του περιηγητή, όμως κάτι θα αποκομίσουμε χρήσιμο αν διαβάσουμε τους γνήσιους περιηγητές –ερευνητές. Μερικά από τα βιβλία είναι σπάνια και φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες σαν κόρη οφθαλμού και άλλα εκδόθηκαν σε περιορισμένο αριθμό και βρίσκονται σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες.