ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΝΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΙΣΑΜΟ...ΚΑΙ Ο ΚΑΛΕΡΓΗΣ

 Το 1211 περίπου βάση των πληροφοριών απο την ιστορία του Ψιλάκη, απο κάποιο συμβολαιογραφικό έγγραφο, με υπογραφή του Δόγη Πέτρου Ζάννη γίνεται πρώτη φορά παραχώρηση στους αποίκους, κομμάτια της Κισάμου. Στο έγγραφο αυτό γίνεται αναφορά για τις υποχρεώσεις των τιμαριούχων ιπποτών αποίκων, φαίνεται οτι ήλθαν στην Κρήτη 132 οικογένειες αποίκων* και τα τιμάρια που τους δόθηκαν ήταν κληρονομικά και πάντα προς Ενετούς.
Στην Ιστορία του Ανδρέα Kορνάρου (Ηistoria Cantiana) αναφέρονται αναλυτικά οι πρώτοι άποικοι που έλαβαν τα μεγάλα κομμάτια της γης της Κρήτης.

α) Λινάρδος Βαλέριος πήρε το Λασήθι, την Ιεράπετρα, την Σητεία και το Μιραμπέλλο με 33 ιπποτίας 

β) Μαρίνος Ζούστος πήρε το κάστρο Μπελβεντέρε (στον Τσούτσουρα)

γ) Λινάρδος Φώσκολος πήρε το κάστρο του Βονιφατίου στο Καινούργιο Καστέλι

δ) Ανδρέας Πανταλεώνης πήρε το Καστέλι Μυλοποτάμου

ε) Πέτρος Κουερίνης το Καστέλι Κάτω Σύβριον 

στ) Παγκράτιος Φαλιέρος την Κίσσαμο και τα Όρναν (ορεινά)

* Η ιστορία αναφέρει οτι στην επανάσταση του 1251 είχαμε και δεύτερη αποίκιση της περιοχής μας με 70 οικογένειες, μιας και η εν λόγω επανάσταση έγινε στην Κίσαμο. Μάλιστα είναι πολύ πιθανόν αυτοί οι άποικοι που ήρθαν τότε μαζί με τους παλιούς τιμαριούχους της Κισάμου να ίδρυσαν και τα Χανιά που ως και τότε δεν ήταν πόλη βάση την περιγραφή του Άραβα γεωγράφου Εδριζή που όταν πέρασε απο εδώ αλλά η Κώμη του Τυριού. 

Η επανάσταση κατά των Βενετών που έμεινε στην ιστορία σαν την Επανάσταση του Αλέξιου Καλλέργη και κράτησε 17 ολόκληρα χρόνια από το 1282 μέχρι και στης 28 Απριλίου 1299 φαίνεται να ήταν και η αιτία που αποκτήθηκαν μετά την υπογραφή της συνθήκη ειρήνης, τιμάρια γης αλλά και παραχώρηση προνομίων στον Μέγα Άρχων Καλλέργη, και στην Κίσαμο.

Η συνθήκη αυτή που ο Καλέργης απαιτεί και αποκτά, ενώ ο δόγης της Κρήτης Μιχιελής Βιτάλης αποδέχεται και παραχωρεί έχει 19 όρους (32 κατά άλλους), οι οποίοι αναφέρονται ένας προς ένα στην ιστορία του Ψιλάκη σελίδα 264-266, ώστε να τερματιστεί ο μακροχρόνιος αυτός πόλεμος. Στον 5ο όρο παραχωρούνται στον Καλέργη δυο τιμάρια (Καβαλλαρίες) στην Κίσαμο και στα Ορεινά με το δικαίωμα της παραχωρήσεως σε οπουδήποτε εκ των συντρόφων του μετά. Ακόμα του παραχωρούνται 5 κομμάτια περιουσίας των Ανταρτών, μάλλον αντίθετοι του Καλέργη όπως αναφέρει ο Ψιλάκης, αλλά με την προϋπόθεση αν διαλέξει τα κομμάτια στην Κίσαμο, αυτά των ανταρτών δεν θα του ανήκουν.

- Το τι έγινε μάλλον δεν χρειάζεται και πολύ σκέψη αφού ο Καλέργης απόκτησε όνομα στην περιοχή μας και μάλιστα αν δεχτούμε οτι πήρε δυο τιμάρια ίσως το ένα ήταν τα Καλεργιανά και το άλλο ο Αι Γιώργης ο Καλέργης, στα Κάτω Μεσόγεια. Πάντως είναι η πρώτη φορά που γίνεται αναφορά στο όνομα Καλέργης στην Κίσαμο. (είναι άγνωστο βέβαια αν είχε κι άλλες εκτάσεις προ Ενετών στην Κίσαμο η γνωστή οικογένεια των Καλέργηδων*). 

Ο Σάθας στον πρόλογο του στο "Κρητικό Θέατρο" αναφέρει οτι οι Καλέργηδες της Κισάμου, είχαν φύγει για την Ρωσία με το που πάτησαν οι Τούρκοι στην Κρήτη και ξαναγύρισαν πίσω το 1822 όταν έφτασε στην Ύδρα ο Δημήτριος Καλέργης (φώτο) μαζί με τους συγγενείς του Νικόλαο και Εμμανουήλ Καλέργη. Μάλιστα αξίζει να αναφερθεί οτι 1825 μαζί με τον Αντωνιάδη κατέλαβαν το κάστρο της Γραμβούσας...αλλά αυτή η προσπάθεια τους έληξε άδικα, αφού κατηγορήθηκαν οτι το έκαναν με σκοπό την πειρατεία. 

 

* Συγγενείς των Καλέργηδων είναι οι Κυδωνάκηδες και Μανιτάκηδες καθώς και οι Τσουδεροί.

Πηγές Ιστορία Κρήτης Ψιλάκη, Θεοχ. Δετοράκη, Greta Sacra.