ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ ΣΕ ΔΡΑΣΗ

Ευθύμιος Λαζόγκας

Μια προσέγγιση στο συμβολισμό του Κρητικού Λαβυρίνθου

Τα κλασσικά νομίσματα της Κνωσού απεικονίζουν συστηματικά στον οπισθότυπο τους τον λαβύρινθο υπό μορφή σβάστικας. Το κέντρο του περιδινούμενου σχήματος διακοσμείται πάντα από τον ήλιο ή τη σελήνη, ενώ ανάμεσα στα τέσσερα σκέλη του τοποθετούνται συχνά αστέρια ή ημισέληνοι. Είναι γνωστό ότι η απλή ή η μαιανδροειδής σβάστικα παρουσιάζει διαχρονικά τόσο μια εικονογραφική σύνδεση με τον αστρικό κόσμο όσο και ένα άμεσο συσχετισμό με το λαβύρινθο και το μύθο του (ενδεικτικά αναφέρω : α) τη φανταστική είσοδο του λαβυρίνθου στην αττική εικονογραφία, διακοσμημένη με μαιάνδρους και σβάστικες β) τους αποκαλούμενους από τις επιγραφές «λαβύρινθους» του ναού του Απόλλωνος στα Δίδυμα με τις μαιανδροειδείς σβάστικες γ) τις απεικονίσεις παντός τύπου ελληνικών ή ρωμαϊκών λαβύρινθων συσχετιζόμενων με σβάστικες ή χαρασσόμενων με βάση το σχήμα της σβάστικας). Κατά συνέπεια η νομισματική αυτή απεικόνιση υπαινίσσεται μία πιθανή σχέση του λαβυρίνθου με τον αστρικό κόσμο, καθώς και με την συμβολική διάσταση της σβάστικας.
Η εκτενής μελέτη τόσο των μυθολογικών και εικονογραφικών δεδομένων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον κρητικό θρύλο και τον λαβύρινθο (Αστερίων, Ζευς Αστέριος, Ευρώπη, Μίνως Εννέωρος, Πασιφάη, Μινώταυρος-Αστερίων, Δαίδαλος, Θησέας, Αριάδνη, σχέση του ταύρου με τον ήλιο κ.λπ.) όσο και η διερεύνηση του συμβολικού ρόλου σημαντικών στοιχείων του μύθου (όπως ο συμβολισμός του ακτινοβόλου στεφανιού ή του μίτου της Αριάδνης, ο ρόλος της Αφροδίτης Επιτραγίας, η ανανέωση της βασιλείας του Μίνωα κάθε 9 σεληνιακά έτη, ο χορός γέρανος που μιμούνταν τις στροφές του λαβυρίνθου και η αιτιολογία της ονομασίας και του ρόλου του σε σχέση με τις ιδιότητες του ομώνυμου αποδημητικού πτηνού, κ.λπ.) Άρα φαίνεται καθαρά η άμεση σχέση του λαβυρίνθου όχι μόνο με την κίνηση των αστρικών σωμάτων, την εναλλαγή των εποχών και την έννοια του χρόνου αλλά και με την ίδια τη ζωή και την εναλλαγή της με τον θάνατο, τον έρωτα και τους κύκλους της ανθρώπινης ή της φυτικής γονιμότητας.