ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ; ΔΙΕΞΟΔΟΣ Η ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ;

Πιθανότατα ο μεγαλύτερος αρχιτέκτονας της αρχαιότητας η οποία τον τίμησε, συνδέοντας αιώνια το όνομά του με έργα αθάνατα, όπως τα Μακρά Τείχη, το Ναό της Απτέρου Νίκης αλλά κυρίως με την ανέγερση ενός ναού με Δωρικό ρυθμό, αφιερωμένου στην Παρθένο Αθηνά, του μεγαλύτερου, του διαχρονικότερου μνημείου του Ιερού βράχου της Ακρόπολης, της αρχαίας Αθήνας, του χρυσού αιώνα του Περικλή, ολόκληρου του Ελληνικού, συνολικά του Δυτικού Πολιτισμού, τον Παρθενώνα.
Αρχιτέκτονας τα έργα του οποίου χαρακτηρίζονται από στοιχεία τελειότητας και παραπέμπουν σε πολύ «ειδικές» γνώσεις που εκείνη την εποχή διδασκόταν μόνο στις Σχολές Μυστηρίων. Μυημένος στις γνώσεις αυτές που προέρχονταν από την Ελλάδα, την Αίγυπτο ή άλλα μέρη, τις εφάρμοσε στα έργα του, προσδίδοντας σ’ αυτά μια μικροκοσμική εικόνα του τέλειου σύμπαντος, προσπαθώντας με επιτυχία να συνδέσει την ουράνια και την επίγεια ομορφιά και να εκφράσει κάτι παραπάνω από αυτό που μπορεί να καλύψει το πέπλο του χρόνου. Οι νοητές ευθείες που αποτελούν την προέκταση των κιόνων του Παρθενώνα και συναντώνται στα 1.852 μέτρα ακριβώς πάνω από το κεφάλι του αγάλματος της Αθηνάς, δημιουργώντας έτσι μια ιδεατή Πυραμίδα και αποκλίνοντας τόσο πολύ από αυτό το κατασκεύασμα χωρίς να χρησιμοποιήσουν έστω ένα ορθογώνιο λίθο, φαντάζομαι ότι αναδεικνύουν έστω και πολύ λιτά το μέγεθος του σχεδιασμού και το εκτόπισμα των δημιουργών του.
Κινδυνεύω όπως συνήθως να παρασυρθώ από το μεγαλείο της αρχαιότητάς μας ενώ θα πρέπει να ασχοληθώ με το μίζερο του παρόντος μας. Κινδυνεύω ως συνήθως να παρασυρθώ από το εύρος της αρχιτεκτονικής επάρκειας του Καλλικράτη κι όχι από την πιο πρόσφατη ιδιότητά του ως δανειστή του ονόματός του στην καινούρια προσπάθεια «αυτό-διοικητικής αρχιτεκτονικής της χώρας μας», το σχέδιο της οποίας κυκλοφορεί στη σελίδα της κυβέρνησης για τη Δημόσια διαβούλευσή του. Κυκλοφόρησε και θα κυκλοφορήσει σε διάφορα Δημοτικά και Νομαρχιακά Συμβούλια της χώρας, στις συνεδριάσεις της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. και της Ε.Ν.Α.Ε., σε άτυπες συναντήσεις παραγόντων των προς συνένωση Δήμων. Τοποθετήσεις σοβαρές, τοποθετήσεις φαιδρές, τοποθετήσεις συμφέροντος, τοποθετήσεις συμφωνούσες και τοποθετήσεις διαφωνούσες. Εάν δεν σας έχει μείνει καμία στο μυαλό σημαίνει ότι καμιά δεν είχε διαφοροποιηθεί ουσιαστικά και ξεκάθαρα έως σήμερα.
Η αλήθεια πίσω από όλα αυτά είναι ότι, κατά πάσα πιθανότατα σε λίγο θα κυκλοφορεί και στα γραφεία στοιχημάτων το εάν θα γίνει κατορθωτό να ολοκληρωθεί εγκαίρως το όλο εγχείρημα και να πορευθεί η χώρα στις νέες αυτοδιοικητικές εκλογές με τον Καλλικράτη σημαιοφόρο. Ο χρόνος είναι ο μόνος βέβαιος εχθρός, αλλά δίπλα του θα πανηγυρίσουν πολλοί αν το χρονικό πλάνο αποτύχει, παραταθεί ή ακολουθήσει «μεταβατικές οδούς». Ο Καλλικράτης χρειάστηκε μια δεκαετία για την ολοκλήρωση του Παρθενώνα, η κυβέρνηση θα τα καταφέρει στους επόμενους δέκα μήνες;
Όμως σίγουρα ο χρόνος δεν είναι η κρίσιμη διάσταση του θέματος. Έξι μήνες μπρος, έξι μήνες πίσω δεν θα αλλάξουν ουσιαστικά την πορεία ενός τέτοιου έργου, εκτός κι αν η βιασύνη συμπαρασύρει προχειρότητες που θα αφήσουν τα σημάδια τους πολύ βαθειά, τόσο που θα απαιτήσουν νέες βαθύτερες τομές για να επουλωθούν. Θεωρώ ότι πολύ σημαντικότερη είναι η πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ώριμα π.χ. ο νέος διευρυμένος Δήμος Χανίων αφού η σαφής αστική μέχρι σήμερα μορφή του θα πρέπει έγκαιρα και αποτελεσματικά να γίνει αστική – γεωργική ώστε να είναι σε θέση να εξυπηρετήσει και τον έως σήμερα π.χ. Δήμο Κεραμειών, ένα Δήμο με καθαρά γεωργικό και κτηνοτροφικό χαρακτήρα. Μήπως, η λογική των απλών συνενώσεων δεν είναι η πιο κατάλληλη;
Όσον αφορά τώρα το 2ο βαθμό αυτοδιοίκησης, εκείνον που σήμερα εκφράζεται από τις Νομαρχίες, τα πράγματα παρότι δείχνουν πιο απλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Και βέβαια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι Περιφέρειες διαθέτουν μια αρκετά μεγαλύτερη ωριμότητα και ένα βαθμό υψηλής ετοιμότητας για να μας «περάσουν» στο επόμενο στάδιο, αυτό του αιρετού Περιφερειάρχη. Στην πραγματικότητα έτσι είναι, όμως υπάρχει μια ένσταση. Οι Νομαρχίες εξυπηρετούν κυρίως πολίτες, οι Περιφέρειες εξυπηρετούν κυρίως Νομαρχίες και λιγότερο πολίτες, ενώ τα Υπουργεία εξυπηρετούν Περιφέρειες, Νομαρχίες και σπανιότερα πολίτες. Αυτό έχει δημιουργήσει μια «κουλτούρα» εξυπηρέτησης η οποία προσεγγίζει τον πολίτη ανάλογα με το πόσο κοντά βρίσκεται αυτός στην εξυπηρετούσα υπηρεσία. Σήμερα, λιγότερο ή περισσότερο στις Νομαρχίες γίνεται μια προσπάθεια εξυπηρέτησης του κόσμου κατά το συντομότερο δυνατόν. Διεκπεραίωση, υπογραφές υπηρεσιακών και πολιτικών παραγόντων διαδέχονται η μια την άλλη όσο γίνεται πιο γρήγορα με σκοπό η διοικητική πράξη να ολοκληρωθεί και άρτια και ταχύτερα. Εάν οι αρμοδιότητες της Περιφέρειας απαιτήσουν την «υπογραφή του Γενικού», χωρίς να υπεισέλθω στην ουσία, η καθυστέρηση θα είναι τόση όση η δις ταχυδρομική αποστολή προς το Ηράκλειο και από αυτό, η δις χρέωση και ξεχρέωση στις δύο πόλεις, η δις εισήγηση, η δις λήψη υπογραφών, η δις διεκπεραίωση. Η μετάβαση, από το «Μοντέλο της Εξυπηρέτησης», στο «Μοντέλο της Καθυστέρησης του Πολίτη».
Η οικονομία κλίμακας που οραματίσθηκε ο «Καποδίστριας» μετά από μια δεκαπενταετία δεν ολοκληρώθηκε σε Δημοτικό αλλά κυρίως σε Νομαρχιακό επίπεδο. Παρότι θα περίμενε κανείς τις υπηρεσίες διαφορετικών Υπουργείων να ενώσουν τις δυνάμεις τους, αυτό δεν έγινε δυνατό. Ενώ θα περίμενε κανείς οι οικονομικές π.χ. υπηρεσίες κάθε Υπουργείου να ενωθούν κάτω από μια κεντρική οικονομική διοίκηση μπορεί να συναντήσει κανείς διάσπαρτους υπαλλήλους σε διαφορετικές υπηρεσίες κάνοντας αυτό που πάντα έκαναν. Τμήματα Μισθοδοσίας, Προμηθειών, Κίνησης, Τοπογραφικής, Προσωπικού δεν ενώθηκαν κεντρικά απελευθερώνοντας πολύτιμες υπαλληλικές μονάδες αλλά παρέμειναν στη λογική του «μένω εκεί που ήμουν, κάνω αυτό που έκανα για το Υπουργείο μου, δεν αναγνωρίζω κεντρική Νομαρχιακή διοίκηση». Ποτέ δεν δόθηκαν οι ανάλογες κατευθύνσεις για κάτι τέτοιο και ποτέ δεν ελέγχθηκαν οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις εάν το έπραξαν. Κάποιοι δεν θεωρούν εαυτούς ως Νομαρχιακούς Υπαλλήλους, αλλά Υπαλλήλους του Υπουργείου τους, υπό την προσωρινότητα του εκάστοτε Νομάρχη. Ο πολίτης τι λέει για όλα αυτά;
Για να γίνω σαφής, πιστεύω ότι ο «Καλλικράτης» είναι απαραίτητος. Κατά την ταπεινή άποψή μου, λιγότερο αναγκαίος σε Νομαρχιακό επίπεδο που είναι για πολλούς λόγους και το πιο εύκολο και περισσότερο αναγκαίος σε επίπεδο Δήμων που είναι για επίσης πολλούς λόγους πιο δύσκολο να περατωθεί. Οι πολιτικές στρεβλώσεις που θα προέλθουν από τις «υπερβουλευτικές» πλέον θέσεις που θα δημιουργηθούν, αποτελούν επίσης πολύ σοβαρό ερωτηματικό και παρότι δεν ξέρω πόσες πράξεις ξέρουν να κάνουν οι 300 της Βουλής, είναι σίγουρο ότι θα περάσει από το μυαλό τους το ερώτημα «με πόσους ψήφους βγαίνω βουλευτής και με πόσους πλέον Δήμαρχος;». Αν προσθέσουμε και τους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους, το αποτέλεσμα γίνεται ακόμα πιο αμφίβολο. Ο Καλλικράτης, το πρόσωπο του 2010, είναι αναγκασμένος 2.500 χρόνια μετά να πραγματοποιήσει ένα ακόμα Αρχιτεκτονικό θαύμα γι αυτό ας του δώσουμε το χρόνο του, αφού μάλλον δε μπορούμε να του παρέχουμε κάτι παραπάνω σε επίπεδο οργάνωσης ή εμπειρίας. Ολοκληρώνοντας θα αναρωτηθώ άραγε γιατί δεν αναφέρθηκε καν στους εκατό μεγαλύτερους Έλληνες της πρόσφατης έρευνας ενώ βρέθηκε σ’ αυτήν ο πρώην Δικτάτορας; Μήπως τούτο κάτι μαρτυράει για μας; Ο ίδιος πως θα νοιώθει άραγε από εκεί που βρίσκεται; Αδικημένος ή δικαιωμένος;
Κυριάκος Γ. Κώτσογλου
Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Msc
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην "Πυξίδα της πόλης"