Γράφει ο Γιωργος Τσιμπογιάννης
Τα τελευταία χρόνια, έχουν αρχίσει να παρουσιάζονται στα τηλεοπτικά κανάλια διάφορες εκπομπές συνοικεσίων. Αυτό μου θυμίζει την ταινία «Η προξενήτρα», αλλά αυτομάτως μου δημιουργεί συνειρμούς και θύμησες για το πως οι άνθρωποι παντρεύονταν σε παλιότερες εποχές.
Μέχρι και το Β´ΠΠ, τα ζευγάρια δημιουργούνταν σχεδόν αποκλειστικά με συνοικέσια. Εξαίρεση ήταν οι ελάχιστες απαγωγές, όταν η μια από τις δυο οικογένειες (συνήθως της νύφης), προέβαλε άρνηση. Το γεγονός της απαγωγής γινόταν ευρέως γνωστό και ήταν θέμα συζητήσεων και σχολίων για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στα επόμενα χρόνια, μέχρι και τις δεκαετίες του 70 και του 80, τα συνοικέσια όλο και λιγόστευαν, χωρίς όμως να εκλείψουν μέχρι και σήμερα.
Κυρίαρχο ρόλο στα συνοικέσια, έπαιζαν οι προξενήτρες και οι προξενητές. Ήταν οι άνθρωποι που έφερναν το «μαντάτο» και μεσολαβούσαν για να δοθεί ο «λόγος».
Και θα αναφερθώ ειδικότερα στην ιδιαίτερη πατρίδα μου τη Δυτική Κρήτη, κάπως έτσι όμως πιστεύω ότι θα λειτουργούσαν οι προξενήτρες και οι προξενητές και στην υπόλοιπη Κρήτη. Ήταν άτομα με πολλές γνωριμίες, προικισμένα με οξυδέρκεια, με εφράδεια, με υπομονή, με επιμονή, με θάρρος αλλά κυρίως που ήξεραν να υπερτονίζουν τα προτερήματα των νέων, ενώ ταυτοχρόνως κατάφερναν να καλύπτουν ή να δικαιολογούν τα ελαττώματά τους. Όλοι είχαν και κάποιο επάγγελμα από το οποίο βιοπορίζονταν και θεωρούνταν ότι έκαναν ένα ύψιστο λειτούργημα για το οποίο η μοναδική ανταμοιβή τους ήταν μιά …. πετσέτα.
Το πρώτο συνοικέσιο που θα αναφέρω, είναι εκείνο των γονιών μου, στο οποίο προξενήτρα ήταν η αείμνηστη Ευρυδίκη Κατσικανδαράκη. Θα την θυμούνται οι παλιότεροι ως μια αγωνίστρια στην καθημερινή βιοπάλη, η οποία περιέρχονταν όλα τα χωριά της περιοχής ως πραματευτής-παραγγελιοδόχος. Αυτή γνώριζε την οικογένεια της μητέρας μου που ζούσε σε απομακρυσμένη γειτονιά του χωριού της και σαυτήν απευθύνθηκε ο πατέρας μου, δινοντάς της την περιγραφή της και το μέρος που την είδε. Η μητέρα μου την αγαπούσε πολύ και μέχρι που θυμάμαι την δεχόταν στο σπίτι μας.
Πρωτοδιορίστηκα ως καθηγητής στο 1ο Γυμνάσιο Κισάμου, σχολείο από το οποίο είχα αποφοιτήσει. Είχα την τιμή και την τύχη να συνυπηρετήσω με συναδέλφους που οι μισοί τουλάχιστον ήταν πρώην καθηγητές μου, καθώς και να έχω έναν συνεργάτη-επιστάτη, τον αείμνηστο Δημήτρη Μπικάκη. Άνθρωπος ακούραστος, αεικίνητος, εξυπηρετικός και αγαπητός από όλους. Εμένα ειδικά με είχε σαν παιδί του κι εγώ πολύ τον αγαπούσα και τον εκτιμούσα. Την άνοιξη του 1987, το σχολείο είχε πάει εκδρομή στο Ηράκλειο και συμμετείχαμε, εκτός των άλλων, εγώ κι ο Δημήτρης. Το μεσημέρι καθίσαμε στου Μπαλή για φαγητό. Με παίρνει ο Δημήτρης και καθόμαστε σένα ακριανό τραπέζι οι δυό μας. Θυμάμαι τη συζήτηση που κάναμε μέχρι και την τελευταία λέξη. Αφού μου είπε λεπτομέρειες για την αλλεργία που τον ταλαιπωρούσε, μου αποκάλυψε ότι παλιότερα είχε λειτουργήσει ως προξενητής σε αρκετά συνοικέσια.
-Γιώργο μου υπάρχουν αρκετά άτομα που έχουν μια φυσική συστολή, ή ζουν απομονωμένα ή έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ύστερα υπάρχουν αυτοί που κοιτάζουν πολύ ψηλά ή πολύ χαμηλά. Ο προξενητής φροντίζει ή να πηγαίνει ο όμοιος στον όμοιο ή να αλληλοσυμπληρώνεται το ζευγάρι. Αφού είπαμε πολλά ακόμη μου μίλησε για το προξενιό που είχε κάνει μεταξύ ενός συνταξιούχου αλλά ανάπηρου «αμερικάνου» (ομογενούς συνταξιούχου από τις ΗΠΑ) και της χήρας μητέρας γνωστού στο πανελλήνιο Κισαμίτη δημοσιογράφου. Η χήρα που αρχικά ήταν αρνητική, τελικά δέχτηκε. Μετά από λίγο καιρό, ο ανάπηρος έπεσε μόνιμα στο κρεβάτι και η γυναίκα του πλέον λειτουργούσε ως αποκλειστική νοσοκόμα. Όπου λοιπόν έβλεπε τον προξενητή στην αγορά, τον έβριζε και τον πρόσβαλε δημοσίως. Πήρε τότε την απόφαση να μην ασχοληθεί πλέον με προξενιά. Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο «αμερικάνος» πέθανε, οπότε η παχυλή του σύνταξη, κληρονομήθηκε από τη σύζυγο. Τα πράγματα τότε άλλαξαν. Όπου η «νύφη» συναντούσε τον προξενητή, τον ευχαριστούσε φανερά και δυνατά, ευχόμενη τα καλύτερα.
-Έτσι είναι φίλε μου, έχει ο καιρός γυρίσματα, αλλά πες μου τώρα εμένα, εσύ αν ήσουν στη θέση μου, θα ξανάκανες προξενιό;
Αείμνηστε Δημήτρη, ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει.
ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ οι δυο μας στο τραπέζι που έγινε η παραπάνω συζήτηση. Υπόψη ότι δεν με άφησε να πληρώσω γιατί ήμουν πρωτοδιόριστος και χαμηλόμισθος, ενώ αυτός είχε κι άλλες προσόδους.
Μέχρι και το Β´ΠΠ, τα ζευγάρια δημιουργούνταν σχεδόν αποκλειστικά με συνοικέσια. Εξαίρεση ήταν οι ελάχιστες απαγωγές, όταν η μια από τις δυο οικογένειες (συνήθως της νύφης), προέβαλε άρνηση. Το γεγονός της απαγωγής γινόταν ευρέως γνωστό και ήταν θέμα συζητήσεων και σχολίων για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στα επόμενα χρόνια, μέχρι και τις δεκαετίες του 70 και του 80, τα συνοικέσια όλο και λιγόστευαν, χωρίς όμως να εκλείψουν μέχρι και σήμερα.
Κυρίαρχο ρόλο στα συνοικέσια, έπαιζαν οι προξενήτρες και οι προξενητές. Ήταν οι άνθρωποι που έφερναν το «μαντάτο» και μεσολαβούσαν για να δοθεί ο «λόγος».
Και θα αναφερθώ ειδικότερα στην ιδιαίτερη πατρίδα μου τη Δυτική Κρήτη, κάπως έτσι όμως πιστεύω ότι θα λειτουργούσαν οι προξενήτρες και οι προξενητές και στην υπόλοιπη Κρήτη. Ήταν άτομα με πολλές γνωριμίες, προικισμένα με οξυδέρκεια, με εφράδεια, με υπομονή, με επιμονή, με θάρρος αλλά κυρίως που ήξεραν να υπερτονίζουν τα προτερήματα των νέων, ενώ ταυτοχρόνως κατάφερναν να καλύπτουν ή να δικαιολογούν τα ελαττώματά τους. Όλοι είχαν και κάποιο επάγγελμα από το οποίο βιοπορίζονταν και θεωρούνταν ότι έκαναν ένα ύψιστο λειτούργημα για το οποίο η μοναδική ανταμοιβή τους ήταν μιά …. πετσέτα.
Το πρώτο συνοικέσιο που θα αναφέρω, είναι εκείνο των γονιών μου, στο οποίο προξενήτρα ήταν η αείμνηστη Ευρυδίκη Κατσικανδαράκη. Θα την θυμούνται οι παλιότεροι ως μια αγωνίστρια στην καθημερινή βιοπάλη, η οποία περιέρχονταν όλα τα χωριά της περιοχής ως πραματευτής-παραγγελιοδόχος. Αυτή γνώριζε την οικογένεια της μητέρας μου που ζούσε σε απομακρυσμένη γειτονιά του χωριού της και σαυτήν απευθύνθηκε ο πατέρας μου, δινοντάς της την περιγραφή της και το μέρος που την είδε. Η μητέρα μου την αγαπούσε πολύ και μέχρι που θυμάμαι την δεχόταν στο σπίτι μας.
Πρωτοδιορίστηκα ως καθηγητής στο 1ο Γυμνάσιο Κισάμου, σχολείο από το οποίο είχα αποφοιτήσει. Είχα την τιμή και την τύχη να συνυπηρετήσω με συναδέλφους που οι μισοί τουλάχιστον ήταν πρώην καθηγητές μου, καθώς και να έχω έναν συνεργάτη-επιστάτη, τον αείμνηστο Δημήτρη Μπικάκη. Άνθρωπος ακούραστος, αεικίνητος, εξυπηρετικός και αγαπητός από όλους. Εμένα ειδικά με είχε σαν παιδί του κι εγώ πολύ τον αγαπούσα και τον εκτιμούσα. Την άνοιξη του 1987, το σχολείο είχε πάει εκδρομή στο Ηράκλειο και συμμετείχαμε, εκτός των άλλων, εγώ κι ο Δημήτρης. Το μεσημέρι καθίσαμε στου Μπαλή για φαγητό. Με παίρνει ο Δημήτρης και καθόμαστε σένα ακριανό τραπέζι οι δυό μας. Θυμάμαι τη συζήτηση που κάναμε μέχρι και την τελευταία λέξη. Αφού μου είπε λεπτομέρειες για την αλλεργία που τον ταλαιπωρούσε, μου αποκάλυψε ότι παλιότερα είχε λειτουργήσει ως προξενητής σε αρκετά συνοικέσια.
-Γιώργο μου υπάρχουν αρκετά άτομα που έχουν μια φυσική συστολή, ή ζουν απομονωμένα ή έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ύστερα υπάρχουν αυτοί που κοιτάζουν πολύ ψηλά ή πολύ χαμηλά. Ο προξενητής φροντίζει ή να πηγαίνει ο όμοιος στον όμοιο ή να αλληλοσυμπληρώνεται το ζευγάρι. Αφού είπαμε πολλά ακόμη μου μίλησε για το προξενιό που είχε κάνει μεταξύ ενός συνταξιούχου αλλά ανάπηρου «αμερικάνου» (ομογενούς συνταξιούχου από τις ΗΠΑ) και της χήρας μητέρας γνωστού στο πανελλήνιο Κισαμίτη δημοσιογράφου. Η χήρα που αρχικά ήταν αρνητική, τελικά δέχτηκε. Μετά από λίγο καιρό, ο ανάπηρος έπεσε μόνιμα στο κρεβάτι και η γυναίκα του πλέον λειτουργούσε ως αποκλειστική νοσοκόμα. Όπου λοιπόν έβλεπε τον προξενητή στην αγορά, τον έβριζε και τον πρόσβαλε δημοσίως. Πήρε τότε την απόφαση να μην ασχοληθεί πλέον με προξενιά. Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο «αμερικάνος» πέθανε, οπότε η παχυλή του σύνταξη, κληρονομήθηκε από τη σύζυγο. Τα πράγματα τότε άλλαξαν. Όπου η «νύφη» συναντούσε τον προξενητή, τον ευχαριστούσε φανερά και δυνατά, ευχόμενη τα καλύτερα.
-Έτσι είναι φίλε μου, έχει ο καιρός γυρίσματα, αλλά πες μου τώρα εμένα, εσύ αν ήσουν στη θέση μου, θα ξανάκανες προξενιό;
Αείμνηστε Δημήτρη, ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει.
ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ οι δυο μας στο τραπέζι που έγινε η παραπάνω συζήτηση. Υπόψη ότι δεν με άφησε να πληρώσω γιατί ήμουν πρωτοδιόριστος και χαμηλόμισθος, ενώ αυτός είχε κι άλλες προσόδους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.