Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ

 Από την παρουσίαση της ποιητική συλλογής «οινοχόος» 

Της Φωτεινής Σεγρεδάκη

Ένα περιβόλι έμορφο, όπως λέει και το ριζίτικο τραγούδι μας ειναι η πολιτισμένη κοινωνία μας.

Και όσα πουλιά έστειλεν ο θιός μέσα, ναι φωλεμένα. Είναι φωλεμένα και κελαηδούν καθένα με το δικό του σκοπό και ομορφαίνει και πλουτίζει αυτή την κοινωνία με την οποιαδήποτε εργασία και προσφορά καταθέτει.

Στην αποψινή μας εκδήλωση απο το περιβόλι της δικής κοινωνίας, ένα πουλί μας κελαηδεί ένα ολόκληρο βιβλίο που έγραψε με ποιήματα κι ένας Οινοχόος μας τα κερνά ένα ένα.

Είναι η Φωτεινή Κουτσαυτάκη- Σεγρεδάκη. Εγώ έχω την τιμή μα και τη τη χαρά να καταθέσω τη σκέψη μου και να παρουσιάσω τον τρόπο σκέψης και γραφής της Φωτεινής, στοιχεία πολύ γνώριμα σε μένα, που για τριάντα και πλέον χρόνια καταθέτει με τον όποιο τρόπο στην πολιτιστική παραγωγή του τόπου μας.                              

Αυτό που θα παρουσιάσω είναι το γιατί και το πώς η Φωτεινή γράφει, γι΄ αυτό και ο τίτλος της μικρής παρουσίασης μου είναι «ο ποιητικός λόγος» της φίλης Φωτεινής. 

Τα όσα για τη σχέση μεταξύ μας θα αναφερθούν παρακάτω αιτιολογούν και την συμμετοχή μου στην αποψινή εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου της.

Μέσα απο την αναφορά μου, όμως αυτή ήθελα να διαφανεί και το είδος εκείνο, της φιλίας απο τα εφηβικά χρόνια, που πολλοί και απο σας μπορεί να το έχετε ζήσει, που είναι πάνω απο σκοπιμότητες και αντέχει στο χρόνο. Είναι αυτό το είδος απο τα τρία που προσδιορίζει ο φιλόσοφος Αριστοτέλης και θεωρεί το ωραιότερο και καλύτερο γιατί βασίζεται στη κοινή εκτίμηση των αρετών και των ιδανικών ανάμεσα στα δυο μέρη. Είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι και οι αξίες που αντιπροσωπεύουν και οι οποίες αποτελούν το κίνητρο διατήρησης των φιλικών δεσμών. Συνήθως αυτή η φιλία κρατά μέχρι τέλους της ζωής, αλλά για τη δημιουργία της απαιτείται η ύπαρξη ενός βασικού πεδίου καλοσύνης στο καθένα απο τα δύο άτομα, πράγματα που απαιτούν χρόνο και εμπιστοσύνη για να σφυρηλατηθούν. Οι αγαθοί συνυπάρχουν για το αγαθό. Για όλα τα παραπάνω η αληθινή φιλία αποτελεί ένα κεφάλαιο στη ζωή του ανθρώπου.

Καλή φίλη λοιπόν, η Φωτεινή, έμπιστη και συνεπής  έτοιμη να κουβεντιάσεις μαζί της και τα εύκολα και τα δύσκολα, δίκαιη και με διακριτική χιουμοριστική διάθεση που για τον εαυτό της φτάνει τα όρια του αυτοσαρκασμού....

Η Φωτεινή, λοιπόν, Κουτσαυτάκη είναι παιδί, γέννημα θρέμμα της Κισάμου, είναι Καστελιανή. Το όψιμο παιδί του Μιχάλη Κουτσαυτάκη και της Μαρίας Χάρχαλη.

Ζει και μεγαλώνει στο Καστέλι μέχρι τα πρώτα γυμνασιακά χρόνια, που έχομε και τις πρώτες επαφές μας που αποτελούν και τη βάση της φιλίας μας. Ύστερα φεύγει στην Ελευσίνα, όπου ζουν και εργάζονται τα μεγάλα αδέρφια της. Εκεί συνεχίζει τις Γυμνασιακές της σπουδές. Την Ελευσίνα δεν την ξέχασε ποτέ και συχνά αναφέρεται τρυφερά σε αυτήν στα γραπτά της ή στην κουβέντα της. Άσκησε επίδραση και στον ψυχισμό των όσων εφηβικών χρόνων έζησε εκεί. Την Ελευσίνα των μυστηρίων, της Δήμητρας και της Περσεφόνης, την Ελευσίνα των τσιμέντων και των ναυπηγείων, την Ελευσίνα της Φεύγουσας κόρης, που πριν λίγο μας παρουσίασε σε έργο της η συνάδελφος φιλόλογος Ανδρομάχη Χουρδάκη. Φεύγουσα κόρη της Ελευσίνας και η Φωτεινή, μετά  από επιτυχία της σε διαγωνισμό προσλαμβάνεται στον οργανισμό του Ο.Τ.Ε. και διορίζεται στην αντίστοιχη υπηρεσία στην Κίσαμο, ως τηλεφωνήτρια. Επιλέγει συνειδητά να παραμείνει στην Κίσαμο όπου και το πατρικό της σπίτι με τους γονείς της όπου και εγκαθίσταται. Οι γονείς είναι μεγάλοι κι ένα παιδί και μάλιστα θυγατέρα να μείνει κοντά είναι χαρά και απαντοχή και για την κ. Μαρία, και για τον κ. Μιχάλη. Δυστυχώς η κ. Μαρία έφυγε νωρίς πρόλαβε όμως κι εισέπραξε την επιτυχία της Φωτεινής και πολύ στοργή και τρυφερότητα απο αυτήν. 

Δε θα ξεχάσω ποτέ το γράμμα που μου έστειλε, στην Αθήνα, φοιτήτρια εγώ ακόμη και μου εξέφραζε τη χαρά της για την επιτυχία της, και που θα επιανε δουλειά και πως ενιωθε τα καλώδια να ζωντανεύουν και να συνομιλούν με τους ανθρώπους και να τραγουδούν....μου έγραφε.

Η Φωτεινή για πολλά χρόνια ήταν η πιο ευγενική και ικανή παρουσία, ως τηλεφωνήτρια στον Ο.Τ.Ε. της Κισσάμου και η ζεστή φωνή της σου διασφάλιζε την τηλεφωνική συνομιλία σου με αγαπημένα πρόσωπα μακρινά, όσο δύσκολες και αν ήταν οι τηλεφωνικές γραμμές, στα χρόνια, που δεν υπήρχε ο αυτοματισμός και, που δεν είχαμε καν τηλέφωνα οι περισσότεροι στο σπίτι μας και έπρεπε να καταφύγομε στο τηλεφωνικό κέντρο, όταν υπήρχε ανάγκη και φυσικά με οχι ευκαταφρόνητο κόστος.

Η εγκατάσταση της πλέον μόνιμη στην Κίσαμο και εδώ θα δημιουργήσει και τη δική της οικογένεια, ύστερα απο λιγο. Πέρα απο την επαγγελματική εργασία της συμμετέχει σε κοινωνικές δραστηριότητες και συμβούλια, στον οδηγισμό, στο Φιλολογικό σύλλογο, στο Ανουσσάκειο θεραπευτήριο, όπου επιμελείται και της έκδοσης ενός φωτογραφικού άλμπουμ του ιδρύματος με τον τίτλο «ενδιαίτημα Ναζωραίου» αλλά και όπου της ζητηθεί συνεργασία σε θέματα πολιτισμού

Η Φωτεινή έχει περίσσεια ψυχής και κατά την Ευαγγελική ρήση «εκ γαρ περισσείας ψυχής το στόμα λαλεί. Έτσι δειλά –δειλά αρχίζει να γράφει κάποιες κριτικές για όμορφα πράγματα που γίνονται στον τόπο στις τοπικές εφημερίδες, στον Αγώνα της Κρήτης και στα Χανιώτικα Νέα, οπου και τελικά, ύστερα απο εκτίμηση των εκδοτών Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη της δίδεται μόνιμη στήλη κάθε Δευτέρα με τον τίτλο.. Επίσης μόνιμη στήλη έχε και στην καταδική μας εφημερίδα Νέους Ορίζοντες του Αντώνη και Ελένης Μουντάκη με τον τίτλο «Αφορμές»

Είναι παντρεμένη με τον επί χρόνια δάσκαλο στην Κίσαμο, ευγενέστατο και αγαπητό σε μαθητές και γονείς και όχι μόνο, Μανόλη Σεγρεδάκη και έχουν δύο γιους το Νικόλα και το Γιάννη, με ένα σπίτι πάντα ανοιχτό για φίλους και συγγενείς, κυρίως στα χρόνια της νιότης.

 Δεν μοιάζομε απόλυτα στο χαρακτήρα, ούτε είμασταν συνέχεια μαζί. Κατά καιρούς χανόμασταν, άλλους δρόμους τραβούσε κάθε μια. Όταν, όμως, ξαναβρισκόμασταν ήταν σαν να μην είχε περάσει ούτε μέρα  και πιάναμε το νήμα απο την αρχή. Έχομε πάντα τόσα να πούμε και όλα περιεκτικά, γύρω από τη ζωή μας, τις εμπειρίες μας και γύρω από τον κόσμο. Από το ελάχιστο ως το μέγιστο. Τη χαρά μας, τη στενοχώρια μας, το θυμό μας, την εικόνα που είδαμε και μας άρεσε, τη κουβέντα που ακούσαμε και μας άρεσε ή όχι. Η κουβέντα μας έχει απ΄ όλα, έχει ένα πλούτο ανακουφίζει, διδάσκει ψυχαγωγεί. Τέλος τη χρόνια αυτή φιλία μας την σφράγισε και ο ιερός δεσμός της συντεκνιάς.

Φύση ευγενική, ευαίσθητη, πληθωρική σε συναισθήματα, με βαθύτατη εσωτερική καλλιέργεια αποκτημένη από τη δίψα της για μάθηση και από τη δια βίου αναζήτηση του ωραίου και του αγαθού. Δίκαιη και συνεπής, δίδει περισσότερα από τα ζητούμενα, όταν πρέπει, στους άλλους και αφιλοκερδώς.

Μια συνολική εικόνα της δίδεται απο την οικογένεια της δια γραφής του γιού της του Νικόλα, ανεβασμένη σήμερα που παρουσιάζεται το βιβλίο, στα μέσα της κοινωνικής δικτύωσης όλο αγάπη και τρυφερότητα και σας τη μεταφέρω. Το τιμώμενο πρόσωπο εκτός απο μια πνευματώδης γυναίκα ανήσυχη, ευαίσθητη, ζωόφιλη, ακούραστη εργάτρια της τέχνης και του ανθρωπισμού στοιχεία που τα παραδίδει στον περίγυρο της και τα γνωρίζετε, ειναι και μια θαυμάσια σύζυγος και μάνα που θυσιάζεται και μοχθεί υπηρετώντας το διπλό της ρόλο, την καταγωγή και το ιδιαίτερα αναπτυγμένο αίσθημα ευθύνης και προσήλωσης στον κάθε της στόχο. Αυτά όλα τα πετυχαίνει ταυτόχρονα με οδηγούς την αντοχή, το πείσμα και τα πηγαία χαρίσματα της. Θέλω να πω ότι είναι σπουδαία γυναίκα και άνθρωπος η μάνα μας και θα το λέμε με κάθε σπίθα και αφορμή, καθώς της αξίζει όλη η αγάπη κι η καθολική αναγνώριση για όσα έχει προσφέρει». Ο,τι ωραιότερο και τιμητικότερο για μια μάνα, τέτοια λόγια να ακούει απο το παιδί της κι τα καταδικά της αγαπημένα πρόσωπα..

Η ζωή δεν ήταν πάντα εύκολη για τη Φωτεινή. Όπως καθένας και κάθε μια μας έχει περάσει και αυτή τις δυσκολίες της, που, όμως πάντα βγήκε ακέραια, χωρίς μνησικακίες και μεμψιμοιρίες, όχι ξεχνώντας αλλά συγχωρώντας, πράγμα που δεν το επιτυγχάνομε όλοι μας.

 Αγαπά τη ζωή, σε όλες τις εκφάνσεις της και θέλει να κάνει κοινωνούς και τους άλλους σε όποια ομορφιά αυτή  βλέπει και θαυμάζει, γύρω, απο την όμορφη πέτρα, μέχρι το χαμολούλουδο, το ζώο, την όμορφη θάλασσα, τον όμορφο ουρανό, το γέλιο και το δάκρυ, αυτό τον κόσμο τον μικρό και το μέγα κατά Ελύτη. Γι ΄αυτό και (κυρίως μετά την αποδέσμευση της από την υπηρεσία της βρίσκει τον τρόπο και καταγράφει όμορφα με μια δική της τεχνική τη σκέψη της σε ελεύθερο στίχο.

Από μικρό παιδί ήταν εκφραστική και οι εκθέσεις της στο σχολείο, θυμάμαι για το λίγο χρόνο που συμμαθητεύσαμε στο Γυμνάσιο  πάντα αξιοπρόσεκτες, με αποτέλεσμα πάντα να έχει και την παρότρυνση των δασκάλων της να γράφει. 

Χωρίς εξειδικευμένες σπουδές σε Φιλολογία, Ιστορία ή Φιλοσοφία, (άλλωστε εργάσθηκε σε καθαρά τεχνικό τομέα), αλλά με τη θυμοσοφία της και την δική της φιλοσοφία ζωής, καταγράφει το χρόνο και ό,τι αυτός από τα ανθρώπινα περιέχει. 

Αποδεικνύει, ότι η τέχνη του λόγου είναι άσχετη από περγαμηνές και ιδιαίτερους τίτλους αλλά και ότι, όταν κάτι θέλομε και αγαπούμε βρίσκομε τον τρόπο να το πραγματοποιήσομε.

Η αποκτημένη πείρα της από διαβάσματα και ακούσματα, κυρίως μέσα από το ραδιόφωνο, γιατί η Φωτεινή είναι λάτρης των ερτζιανών κυμάτων και ο κρυμμένος καημός για εξωτερίκευση, δίδουν στην ευαισθησία της μια φυσική διέξοδο και στις γλωσσικές της ιδέες μια ευκαιρία. 

Έτσι τη Φωτεινή τώρα και χρόνια τη γνωρίζομε περισσότερο μέσα από άρθρα της που στην ουσία είναι χρονογραφήματα, γραμμένα με το δικό της προσωπικό στυλ, και δημοσιευμένα στις τοπικές μας εφημερίδες, «Χανιώτικα Νέα» μέσα από τη στήλη «Αφορμές» και «Νέους Ορίζοντες», μέσα από τη στήλη «Εν συντομία». 

Επηρεασμένη βαθύτατα από τη δημοτική μας ποίηση, την Κρητική μας μουσική  και ρίμα και τον ευρύτερο λαϊκό  μας πολιτισμό, μέσα από τη δική της λογοτεχνική δουλειά, αδιόρατα μεταδίδει και στους άλλους τη λανθάνουσα κληρονομική παρακαταθήκη. Θέτει τον ενθουσιασμό της στην υπηρεσία των δημοτικών θησαυρών του τόπου μας, διαβάζει θρύλους παραδόσεις, ήθη, έθιμα, μύθους και με τη γυναικεία συγκίνηση που προσφέρεται με συναισθηματικό πλούτο υμνεί τη ζωή σε κάθε μορφή της: τη φύση, τη ζωή, τον έρωτα. Συγχαίρει ειλικρινά στις επιτυχίες στα αρραβωνιάσματα, στα στεφανώματα και στα γεννητούρια, στα βαφτίσια της κοινωνίας μας, και συλλυπείται ειλικρινά και παρηγορεί, όταν έρθει η ώρα του αποχαιρετισμού για πρόσωπα αγαπητά, που δίκαια ή άδικα αφήνουν το μάταιο τούτο κόσμο.

Γεννημένη σε μια οικογένεια, που που πολλά μέλη είχαν σχέση με τη κρητική μουσική και ρίμα δε μπορούσε να ξεφύγει και η ίδια από αυτό το ταλέντο. Έχει μια καταπληκτική ευχέρεια στο να συνθέσει σε ελάχιστο χρόνο μαντινάδα. Δώστε της τυχαία δυο λέξεις, αμέσως λυρικότατη η μαντινάδα θα χαϊδέψει τα αυτιά σας και τρυφερά θα μιλήσει στην ψυχή σας. Έτσι που έκανα μια φορά και τις έδωσα δυο άσχετες λέξεις: μάτια και πλοίο. Δεν είχα τελειώσει τη δεύτερη λέξη και μου απαντά:

«Μέσα στα μάθια σου θωρώ

Τα πέλαγα του κόσμου

Και πλοία να πηγενόρχουνται

Σε μια μαθιά σου φως μου»

Η μαντινάδα κατά τη Φωτεινή είναι η «γ΄εμιλιά τσι Κρήτης» 

Έχει αρκετές φορές βραβευθεί σε διαγωνισμούς για τις μαντινάδες της.

Η Φωτεινή αγαπά το στίχο και τη μουσική, τόσο στη λαϊκή δημιουργία, όσο και στην έντεχνη. Έτσι πολλές είναι οι παρουσιάσεις, που έχει κάνει στο κοινό, ταξιδεύοντας το στον κόσμο της ποίησης και της μουσικής μέσα από πράγματα, που παίρνουν συμβολική διαχρονική σημασία στη ζωή μας.  

Αναφέρω τις παρουσιάσεις πραγματειών της με τα  θέματα: (Το ρόδο στη νεοελληνική ποίηση. Ο παιδικός λόγος, υπόθεση αγάπης.  

Η μαντινάδα η γ’ εμιλιά τσι Κρήτης. Εν χορδαίς και οργάνοις. Παινέματα του μαντηλιού), παρουσιάσεις υποστηριζόμενες από την ίδια σε συνεργασία πάντα με μουσικά σχήματα νέων του τόπου.

Πολλές, πάρα πολλές είναι οι ομιλίες, που έχει κάνει καλεσμένη από συλλόγους κατά καιρούς, τόσο μέσα στην Κίσαμο, αλλά και εκτός.

Τα χρονογραφήματα της είναι κατάθεση ψυχής, προβληματισμού και καταγγελίας γύρω από τον άνθρωπο και τα αδιέξοδα του. Με λέξεις ιδιαίτερα φορτισμένες νεολογισμούς (ποιητική αδεία) και δυσνόητους συνειρμούς διατηρεί ανοιχτό το δρόμο για εύκολη ή δύσκολη επικοινωνία με το πολύ κοινό

Προσκεκλημένη πάντα παρακολουθεί εκδηλώσεις, κοινωνικές και σχολικές, θεατρικές παραστάσεις ερασιτεχνικών και επαγγελματικών θιάσων, εκθέσεις. Πάντα θα καταθέσει τον καλό της λόγο. Η κριτική της καλοπροαίρετη πάντα, γιατί από στάση ζωής η Φωτεινή ξεκινά από το θετικό που υπάρχει σε ανθρώπους και καταστάσεις και από το ότι κάθε προσπάθεια πρέπει να ενθαρρύνεται και ο ελάχιστος κόπος να αμείβεται έστω με ένα καλό λόγο.

Τέλος η έντονη συναισθηματική φόρτιση της αρκετές φορές βρίσκει διέξοδο στην δική της ποίηση, όχι τόσο γνωστή  στους πολλούς, μέσα από ελεύθερους υπερρεαλιστικούς στίχους, όπως οι παρακάτω:

« Κλείσε τα μάτια σου 

να αναβλύσει  ο αγιασμός της καρδιάς από τις άκρες τους.

Να πιούν οι έκπτωτοι άγγελοι

και οι παλιές αμαρτωλές που γυμνώθηκαν σκληρά

κι έμειναν δίχως το νερό και το χώμα τους…

Κλείσε τα μάτια σου

Να ξεχυλίσουν τα ρυάκια, των αισθητηρίων σου

Να γίνουν λαμπερά λημνία

Σε σιωπηλή ερημιά….»

Αυτή την ποίηση της η Φωτεινή την έκλεισε σε χρυσό κροντήρι και απόψε, ευθύς αμέσως θα κεραστούμε απο τον Οινοχόο της.

Η Φωτεινή Σεγρεδάκη με τη λογοτεχνική παρουσία της, μαζί με άλλους πνευματικούς ανθρώπους του τόπου μας προστίθεται στην εξ αδιαιρέτου πνευματική περιουσία της κοινωνίας μας, η οποία αυτή περιουσία ομορφαίνει και ανεβάζει λίγο ψηλότερα τον τόπο, γιατί, στο κάτω- κάτω, ουκ επ΄άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος.

Φωτεινή, Φωτεινή μας: πάνω από είκοσι χρόνια μας κανακεύεις και ακούμε τα καλά σου λόγια.

Δικαιούσαι πια να σε κανακέψομε κι εμείς απόψε. Να είσαι καλά με όσους αγαπάς, να ζεις και να έχεις την ευτυχία να χαίρεσαι και να αξιολογείς το μέγιστο και το ελάχιστο και να το επισημαίνεις σε μας.

 Δεσποτάκη –Πευκιανάκη Ευτυχία

        φιλόλογος