ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΤΟΜΗΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΡΕΝΙΕΡΗ, (1758-1848) ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΑΤΑ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΡΟΙΖΗΝΑΣ (1827)

 3 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2021, Παρουσία και ομιλία προέδρου της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Τασούλα στα Παλαιά Ρούματα.

Στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων είναι αναρτημένο το βίντεο με τη γλαφυρή και διαφωτιστική από ιστορικής πλευράς, ομιλία, του Προέδρου τhς Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Τασούλα, που εκφωνήθηκε με την ευκαιρία της τελετής των αποκαλυπτηρίων τής προτομής τού Προέδρου της Βουλής στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1827) Νικολάου Ρενιέρη (1758-1848), στη γενέτειρά του Παλαιά Ρούματα τη Κυριακή 3η Οκτωβρίου 2021. Στην ομιλία του κ. Προέδρου τής Βουλής παρουσιάστηκαν πρώτα με πολύ παραστατικό τρόπο οι απαρχές του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα και οι τότε απίστευτες συνθήκες και χώροι πού είχαν διεξαχθεί οι πρώτες Εθνοσυνελεύσεις. Στη συνέχεια, μιλώντας για τον Νικόλαο Ρενιέρη ο κ. Πρόεδρος της Βουλής είπε αρχικά ότι *δεν είναι αρκετά φωτισμένη* η προσωπικότητα τού Νικόλαου Ρενιέρη, με τη διαπίστωση αυτή ο κ. Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, έθιξε ουσιαστικά το γενικότερο και διαιωνιζόμενο θέμα της έλλειψης πληροφόρησης πού επικρατεί στην ηπειρωτική Ελλάδα για τη ζωή και τη προσφορά όχι του Νικόλαου Ρενιέρη μόνο, αλλά και όλων γενικότερα των άλλων Κρητικών πολιτικών και αγωνιστών καθώς και των αγώνων και θυσιών τής Κρήτης κατά το '21. Αυτό μαρτυρούν και οι τρέχοντες εορτασμοί στην Αθήνα, καθώς και οι εκδοτικές και τηλεοπτικές παρουσιάσεις, που παραλείπουν τους κρητικούς αγώνες και επαληθεύουν τους σχετικούς φόβους πού είχαμε εκφράσει από τις παραμονές των εορτασμών τής Μεγάλης Επετείου. 
Στη συνέχεια τής ομιλίας ο κ. Πρόεδρος ανέδειξε τη συμβολή του Νικόλαου Ρενιέρη στις εργασίες τής Εθνοσυνέλευσης τής Τροιζήνας και της Βουλής που προέκυψε από την Εθνοσυνέλευση καθώς και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες και συμφιλιωτικές προσπάθειες του σώφρονος, διαλλακτικού και σεβαστού από όλους, κορυφαίου κρητικού πληρεξουσίου Νικολάου Ρενιέρη Στην Εθνοσυνέλευση εκείνη, της Τροιζήνας  (κατά την οποία αποφασίστηκε και η επιλογή του Καποδίστρια ως Κυβερνήτη), ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης υπέδειξε ως Πρόεδρο τής Βουλής το Νικόλαο Ρενιέρη λόγω του κύρους και του σεβασμού που έχαιρε από την αρχή των εργασιών τής Εθνοσυνέλευσης.   
Από τον επίσημο ομιλητή υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα η σημαντική συνεισφορά του Ν. Ρενιέρη στο νομοθετικό έργο, όπως στα νομοθετήματα α) για την ακύρωση παράτυπων πωλήσεων κρατικών γαιών, καθώς και 
β) για την κατοίκηση ερημωμένων από τον Πόλεμο οικισμών από χριστιανούς ετερόχθονες, όπως και 

γ) ψήφιση τού νέου συνταγματικού και νομοθετικού πλαισίου με αυτοδιάλυση τής Βουλής για να εξοπλιστεί η διακυβέρνηση του Καποδίστρια με ενισχυμένες εξουσίες λόγω των έκτακτων περιστάσεων. Το ψήφισμα αυτό τής 18ης Ιανουαρίου 1828 με ομοφωνία και των 84  βουλευτών της Βουλής θεωρήθηκε επίτευγμα των χειρισμών και της πειθούς του Νικόλαου Ρενιέρη σύμφωνα με τον επίσημο ομιλητή. Γενικά ο Νικόλαος Ρενιέρης συνεργάστηκε με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ως *κυβερνώσα Βουλή* μέχρι την άφιξη του Καποδίστρια, τον οποίον υποδέχτηκε στην Αίγινα τον Ιανουάριο τού 1828. Συνεργάστηκαν δε στενά και με τον Κυβερνήτη επίσης  μέχρι το 1830, αναλαμβάνοντας και αποστολές για επαφές με ξένους εκπροσώπους όπως π.χ. με το Βρετανό Πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη Στράφορντ Κάννιγκ. Τό 1829 ο Κυβερνήτης απέστειλε τον Νικόλαο Ρενιέρη ως τελευταίο αρμοστή στη Κρήτη, σε περίοδο πάντως που η τύχη τής Κρήτης είχε κριθεί, αλλά και πάλι ο Ρενιέρης έπραξε και ως Πρόεδρος τού Κρητικού Συμβουλίου ό,τι ήταν δυνατόν, σε μια απέλπιδα προσπάθεια ανατροπής των τετελεσμένων του Πρωτοκόλλου τού Λονδίνου που άφηνε την Κρήτη εκτός των ορίων τού Νέου Ελληνικού Κράτους όπως φαίνεται και από επείγουσα επιστολή του τής 15ης Σεπτεμβρίου΄1830 από τον Αποκόρωνα (την δημοσιεύει ο Κριτοβουλίδης) προς άλλα μέλη τού Κρητικού Συμβουλίου που τους προτρέπει να σπεύσουν στο Ναύπλιο για να ζητήσουν οπλισμό έστω και την έσχατη εκείνη ώρα.

Ανεξάρτητα πάντως από την τιμή τής παρουσίας του κ. Προέδρου της Βουλής στην τελετή για τα αποκαλυπτήρια τής προτομής τού Νικόλαου Ρενιέρη στά Παλαιά Ρούματα. θα πρέπει να χαιρετιστεί και η πρωτοβουλία τού κ. Προέδρου για την επανέκδοση από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων παλαιών ιστορικών κειμένων για την Επανάσταση, μεταξύ των οποίων και τα Απομνημονεύματα τού Καλλίνικου Κυριακού Κριτοβουλίδη με εξαιρετική επιμέλεια καί πλούσιο σχολιασμό από την καθηγήτρια ιστορικό κυρία Ελευθερία Ζέη. Η επανέκδοση αυτή αποτελεί όαση, μέσα στην ερημία ιστορικών εκδόσεων για το αγώνα και θυσίες του '21 στη Κρήτη, παρά τη σχετική εκδοτική πλημμυρίδα των ημερών. 

5  ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ Ν. ΡΕΝΙΕΡΗ  ΠΡΟΣ  Μ. ΤΟΜΠΑΖΗ, Ν.ΚΑΛΛΕΡΓΗ, ΕΠΑΡΧΟ ΚΙΣΣΑΜΟΥ ΚΑΙ ΚΡΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΤΗ ΓΡΑΜΠΟΥΣΑ

 Με την ευκαιρία της τελετής των αποκαλυπτηρίων στη γενέτειρά του, παρουσιάζουμε και 5 επιστολές τού Ν. Ρενιέρη από το Αρχείο Μανώλη Τομπάζη πού μαρτυρούν ότι τόσο πριν αλλά και μετά την εκλογή του ως Πρόεδρος της Βουλής, ο Ν. Ρενιέρης, παρά τις υποχρεώσεις του στην Εθνοσυνέλευση και στη Προεδρεία τής Βουλής, αγωνιζόταν παράλληλα και για τον αγώνα στη Κρήτη, Προσπαθούσε να εξασφαλίσει προμήθειες ή χρήματα από όπου ήταν δυνατόν, (Κεντρική Κυβέρνηση, φιλελληνικά κομιτάτα) για την αποστολή όπλων, εφοδίων και άλλων αναγκαίων, όπως τροφές για τον αγώνα τής Κρήτης. Ταυτόχρονα νουθετούσε και φρόντιζε, ώστε να αποφεύγονται πράξεις πού θα μπορούσαν να εκθέσουν το κρητικό αγώνα στα όμματα τής Κεντρικής Κυβέρνησης και των γνήσιων φίλων της Κρήτης όπως ήταν ο πρώην αρμοστής και πολιορκητής τού φρουρίου τής Κισάμου Υδραίος πρόκριτος Μανώλης *Τουμπάζης* όπως τον αποκαλούσαν τότε. Τίς επιστολές υπέγραφε είτε μόνος είτε μαζί με άλλους κρητικούς πληρεξουσίους, αλλά πάντοτε υπογράφοντας πρώτος ο Ρενιέρης, με το γνώριμο ύφος και τους τύπους ευγένειας της εποχής. Το αρχείο μέ τίς επιστολές δημοσίευσε  το 1902 ο εγγονός του Μανώλη, Ιάκωβος Ν.Τομπάζης (*ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΑΡΑΣΛΗ.   ΑΔΕΛΦΟΙ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΙ ΜΑΝΩΛΗΣ ΤΟΜΠΑΖΗΣ. Συμβολή εις την Ιστορίαν της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Υπό Ιακώβου Ν. Τομπάζη. Εν Αθήναις ΤΥΠΟΙΣ Π.Δ.ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ. 1902 *) 

Με τη πρώτη επιστολή τής 21ης Μαίου 1826 από το Ναύπλιο, που υπογράφει ο Ρενιέρης μαζί με το Νεόφυτο Οικονόμου και Ζαχαρία Πρακτικίδη, ο Ρενιέρης απευθύνεται προς τον Μανώλη Τουμπάζη στην Ύδρα (ο Τομπάζης εκείνη την περίοδο ήταν μέλος της τριμελούς Εθνικής Επιτροπής που διαχειριζόταν τη βοήθεια του φιλελληνικού Κομιτάτου της Ελβετίας υπό τον μεγάλο φιλέλληνα Ελβετό τραπεζίτη Ευνάρδο, όπως και τη βοήθεια και  από άλλα ευρωπαϊκά φιλελληνικά κομιτάτα.). Επικαλούνται αρχικά το εγνωσμένο  ενδιαφέρον του Τομπάζη για το *αγαπητό του φρούριον* (εννοόντας είτε το φρούριο της Κισάμου με το οποίο είχε συνδέσει το όνομά του ο Τομπάζης ή της Γραμπούσας) τις ανάγκες και την κατάσταση τού οποίου καλώς γνωρίζει ο *Πανευγενέστατος* παραλήπτης. Στη συνέχεια, αφού διεκτραγωδούν τις δυσκολίες συλλογής χρημάτων υπενθυμίζουν ότι ο Σκωτσέζος φιλέλληνας κ. Γόρδων βρίσκεται στην *περίφημον Υδραν* (εννοώντας την ανάγκη να ζητηθεί βοήθεια για τη Κρήτη από τον Γκόρντον, ο οποίος ήταν ο διαχειριστής της δεύτερης δόσης τού αγγλικού δανείου προς την Ελλάδα.) Καταλήγουν δε προς Τομπάζη, *περιμένοντες ευκταίαν και κατ' ελπίδα ειδοποίησίν σας* όπως γράφουν. 

Στη δεύτερη επιστολή τη 24ης Μαϊου 1826 υπογραφόμενη από Ρενιέρη και τους ίδιους δύο πληρεξουσίους πληροφορούν τον Νικόλαο Καλλέργη, Έπαρχο Κισσάμου (το όνομα της Επαρχίας έγραφαν με δύο σ) ότι είναι βέβαιοι ότι* ο κύριος Τουμπάζης θα ομιλήσει της εξοχότητός του του κυρίου Γόρδων *τα εικότα* (εκείνα δηλαδή πού αρμόζουν για τη δύσκολη περίσταση) τόσο *διά την Πατρίδα μας όσο περιπλέον και διά το ανεκτίμητον εκείνο φρούριόν μας.*

 Την τρίτη επιστολή της 27ης Μαρτίου 1827 που υπογράφει πρώτος ο Ρενιέρης και 8 άλλοι Κρητικοί πληρεξούσιοι από Δαμαλά της Τροιζήνας όπου και η Εθνοσυνέλευση, εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους προς τον Μανώλη Τομπάζη για δάνειο *τεσσαράκοντα οκτώ ταλλήρων, εξοικονομόντας την ανάγκην μας εις μίαν τοιαύτην περίστασιν* για τις ανάγκες τού κρητικού αγώνα, και βεβαιώνουν όπως γράφουν ότι* θέλουμε φιλοτιμηθή νά εκπληρώσωμεν την προς την ευγενείαν Σας υπόσχεσίν μας...* 

 Στην τέταρτη επιστολή της 5ης Απριλίου 1827, από Δαμαλά πάλι Τροιζήνας, *επί τόπου τής Συνεδριάσεως* όπως αναγράφουν, υπογραφόμενη από τον Ρενιέρη και 12 αυτή τη φορά κρητικούς πληρεξουσίους  απευθύνονται προς την Επιτροπήν και τούς κατοίκους της Γραμπούσης.. Τους ανακοινώνουν ότι *ο Στόλαρχος απασών των ναυτικών δυνάμεων τής Ελλάδος κ.κ. Λόρδος Κόχραν* θα απέστελνε τον κ. Εμμ. Τομπάζην γιά νά εξακριβώσει από ποιο Γραμπουσιανό πλοίο *εσυλλήφθη μία κορβέτα εχθρική* Παραγγέλλουν δέ επανειλημμένα και πιεστικά *να ακούσητε τάς διαταγάς τής εξοχότητός του και τας συμβουλάς του γενικού φίλου μας αληθινού φίλου τής Πατρίδος μας κ. Εμμ. Τουμπάζη. (Όπως γράφει ο Κριτοβουλίδης, η πληροφορία πού είχε ο Κόχραν ότι εχθρικά πλοία *εσυλλήφθησαν* από γραμπουσιανά πλοία, χωρίς να το αναφέρουν στό Στόλαρχο, ήταν ψευδής, όπως διεπίστωσε επί τόπου καί ο απεσταλμένος του, Εμμ Τομπάζης.)

Στην πέμπτη τέλος επιστολή της 28ης Μαίου 1827 από Ερμιόνη προς την Διοικητικήν Επιτροπήν Κρήτης στη Γραμπούσα ο Ρενιέρης υπογράφοντας μόνος του με την κατακλείδα πάνω από την υπογραφή του *Ως αδελφός σας* εκφράζει τη χαρά του γιατί οι Γραμπουσιανοί αγόρασαν τη *Γουλέτα τού κ. Τουμπάζη* (Τη φημισμένη γολέτα τού Υδραίου Ναυάρχου *ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ*, με την οποία είχε καταπλεύσει στο Κόλπο τής Κισάμου ο Μανώλης Τομπάζης το Μάιο τού 1823 για να πολιορκήσει μαζί με τους επαναστάτες το φρούριο, είχαν αγοράσει για τίς ανάγκες του αγώνα, Γραμπουσιανοί ιδιοκτήτες) εύχεται δε να αγοράσουν και άλλα τοιαύτα πλοία, αλλά παραγγέλλει και πάλι οι κύριοι τού πλοίου να φέρωνται καθώς πρέπει *δια να μη ακολουθήση κανένα απευκταίον...* Όλα τα παραπάνω μαρτυρούν ότι ο Ρενιέρης μαζί με το έργο της Βουλής παρακολουθούσε άγρυπνα τα της Κρήτης, αγωνιζόταν για βοήθεια, με φανερή δε ανησυχία προειδοποιούσε συνέχεια για τυχόν ατοπήματα ή παρεκτροπές που θα μπορούσαν να δυσφημήσουν το κρητικό αγώνα.  

ΠΛΗΡΗΣ ΗΜΕΡΩΝ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ

Ο Νικόλαος Ρενιέρης φαινόταν προορισμένος για μια ομαλή κατά τις περιστάσεις επαγγελματική και κοινωνική ζωή στα προεπαναστατικά Χανιά. Με την άνεση που διέθετε η οικογένειά του σπούδασε ιατρική στη Πάντοβα τής Ιταλίας με εξειδίκευση στη Μασσαλία. Στα Χανιά, εκτός από το ιατρείο του διατηρούσε και φαρμακείο, ήταν δε γνωστός για τη βοήθεια και συμπαράστασή του αδιάκριτα προς Χριστιανούς και Μουσουλμάνους. Οι τελευταίοι τον εκτιμούσαν ιδιαίτερα για τη βοήθειά του προς τους άπορους ομοθρήσκους και ομοεθνείς τους. Τον ονόμαζαν μάλιστα δετοράκι (μικρό γιατρό). Από κοινωνικής πλευράς είχε ασχοληθεί κυρίως με τα σχολικά θέματα και τη λειτουργία του Ελληνοδιδασκαλείου στη πόλη. Ούτε και ο Ρενιέρης απέφυγε πάντως τους κινδύνους, ύστερα από από τις βιαιότητες και τις σφαγές μέσα στη πόλη των Χανίων, αμέσως μετά την έκρηξη τής Επανάστασης. Απειλήθηκε η ζωή του. Με τη βοήθεια των φίλων του Προξένων τής Αγγλίας και Γαλλίας φυγαδεύτηκε νύχτα προς τα Κύθηρα, εγκαταλείποντας τα πάντα.

 Αλλά και η μετέπειτα ζωή του στο ελεύθερο Βασίλειο σημαδεύτηκε από μία δικαστική περιπέτεια, (1839) καθώς κατηγορήθηκε ότι ήταν μέλος μιας *Ορθόδοξης Εταιρίας* η οποία είχε σκοπό να ανατρέψει τον Όθωνα, από την οποία όμως αθωώθηκε. Όπως είπε και ο κ. Πρόεδρος της Βουλής στην ομιλία του, ήταν από τις περιπέτειες, που βρίσκουν πολλές φορές εκείνους πού ασχολούνται με τα κοινά. Στο τέλος ο Νικόλαος Ρενιέρης εκλέγεται Γερουσιαστής και αποβιώνει πλήρης ημερών (1848) στο 90ό έτος της ηλικίας του, ύστερα από ένα περιπετειώδη βίο, μεστό προσφοράς και πατριωτικού φρονήματος, στην αποκλειστική υπηρεσία, κατά τους χαλεπούς επαναστατικούς χρόνους, των αγώνων της Ελλάδας της Κρήτης και της Επαρχίας του, της Κισάμου. 

Οφείλονται συγχαρητήρια προς το ρέκτη Δήμαρχο Πλατανιά κ. Γιάννη Μαλανδράκη για τη πρωτοβουλία της φιλοτέχνησης τής προτομής τού εκλεκτού εκείνου τέκνου της Κισάμου Νικόλαου Ρενιέρη καθώς και για τη πρόσκληση τού Προέδρου τής Βουλής των Ελλήνων κατά τη τελετή των αποκαλυπτηρίων. Παρόμοιες  πρωτοβουλίες δεν αποδίδουν μόνο δίκαιο φόρο τιμής στη Μνήμη καταξιωμένων Μορφών της Επαρχίας, αλλά ανανεώνουν τη ανάμνηση και τής ίδιας τής Επαρχίας Κισάμου στο ανατολικό της μέρος, η οποία απουσιάζει σήμερα έστω και ως σύνθετο συστατικό από την ονομασία του νέου Δήμου Πλατανιά. Πρόκειται για απουσία για την οποία ασφαλώς ουδεμία ευθύνη φέρει η σημερινή Δημοτική Αρχή του Δήμου Πλατανιά, αλλά οι δημοτικές αρχές των Καποδιστριακών Δήμων της Κισάμου (Ανατολικής και Δυτικής), που δεν απέτρεψαν τότε, αλλά αντίθετα εισηγήθηκαν, τη διακοπή της χρήσης του ονόματος τής Επαρχίας στο ανατολικό της μέρος, ύστερα από διαρκή, αδιάκοπη και ανελλιπή χρήση 20 συναπτών αιώνων λαμπρής Κισαμίτικης Ιστορίας αγώνων και έργων Πολιτισμού, μέσα στα ίδια και απαράλλαχτα επαρχιακά όρια για 2000 χρόνια. Ας μην απεκδυθούμε και της δικής μας προσωπικής ευθύνης και όλοι οι συνεπαρχιώτες ανατολικοί και δυτικοί, που δεν αντιδράσαμε τότε. Δεν θα βρεθεί πάντως κανείς ακριμάτιστος,( για να θυμηθούμε και το Βιτσέντζο Κορνάρο) μπροστά στο κριτήριο τής Ιστορίας τής Κισάμου όταν έρθει η Ώρα. 
Κυριάκος Ροδουσάκης