ΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑΣ ΤΟ 1825

Τα περισσότερα κτίσματα έξω απο το κάστρο της Γραμβούσας είναι διαλυμένα -ένα σωρός πέτρες- και μόνο με φωτογραφίες απο ψηλά φαίνονται που και πως ήταν. 

Στην παραπάνω γκραβούρα του 1825 φαίνονται τα σπίτια έξω απο το κάστρο στην νότια μεριά. Η αλήθεια είναι οτι μόλις πριν απο λίγες μέρες διάβασα οτι ήταν απαίτηση των Μεγάλων Δυνάμεων μετά και την παράδοση του Ελεύθερου κράτους της Γραμβούσας, να ισοπεδωθούν όλα τα κτήρια ώστε να μην ξαναγυρίσουν οι "πειρατές", όπως τους ονόμασαν, στο νησί. Η τελευταία απόπειρα επανάκτησης της Γραμβούσας έγινε το Οκτώβρη του 1830 από τον Εμμανουήλ Δεικτάκη, Χρυσαφόπουλο και Χάλη, μάλιστα οι δυο πρώτοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι αλλά με καλή πίστη αφέθηκαν ελεύθεροι μετά απο λίγες βδομάδες. 

Μάλλον τότε που φρούραρχος στο νησί ήταν κάποιος μισθοφόρος Γάλλος του ελληνικού στρατού ονόματι Δουσινός καταστράφηκαν, στην κυριολεξία ισοπεδώθηκαν, όλα τα κτήρια, οικίες και αποθήκες έξω απο φρούριο της Γραμβούσας.

Μια εικόνα απο τον δορυφόρο δείχνει τα σπίτια που είχαν κτίσει μετά την απελευθέρωση της Γραμβούσας οι Ελεύθεροι Έλληνες. Αρκετά αν αναλογιστούμε οτι η άμμος και η βλάστηση έχει καλύψει και κάποια άλλα ίχνη. 

Με πορτοκαλί το πηγάδι (φαίνεται καθαρά στην γκραβούρα) που σήμερα είναι σε άλλο σημείο και φυσικά ο Μύλος  (κίτρινο) που βρισκόταν ψηλά και ήταν τετράγωνος και μάλλον προϋπήρχε στο νησί και ήταν έργο Βενετών.