ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ ΤΟΥ 1618

O Φ. Βασιλικάτα υπηρέτησε στην Κρήτη σαν μηχανικός δημοσίων έργων και ήταν ο ειδικός για κάθε βενετσιάνικο έργο στο νησί. Γνώριζε κάθε σπιθαμή της Κρήτης και το 1618 υπέβαλε μια έκθεση στον αρχηγό του ιππικού της Κρήτης Natale Donato όπου σημείωνε σε πολλές λεπτομέρειες (*έγχρωμα χαρτογραφήματα 42Χ29 εκ.) τις περιοχές της Κρήτης που πρέπει να τις προσέξουν (στρατιωτικά) μιας και ήταν εύκολες ή δύσκολες σε αποβάσεις ή προσεγγίσεις πλοίων των Τούρκων. 

Να τι γράφει για την περιοχή μας το 1618....

- Γυρίζοντας το ακρωτήρι της Σπάθας ως και τον ποταμό Νοπήγια του κόλπου της Κισάμου 23 περίπου μίλια, δεν υπάρχει δεν υπάρχει κατάλληλο τόπος να κάνει στόλος αποβάσεις, παρά μόνο στο όρμο Αγίου Γεωργίου στις Μένιες και στην τοποθεσία  Άγιος Παύλος. Εκεί μπορεί να κάνουν απόβαση 3-4 γαλέρες. Ο ένας όρμος είναι εκτεθειμένος στον γρεγολεβάντε και ο άλλος στον πονεντομαέστρο.

Στον κόλπο της Κισάμου απο τα Νοπήγια ως και το Καστέλι Κισάμου απλώνεται μια παραλία 5 χιλιομέτρων καταλληλότατη για αποβάσεις ακόμα και με μια σκάλα απο την πλώρη κάθε πλοίου. Κοντά στα Νοπήγια υπάρχει νερό άριστο (απο τότε το ξέρανε) που τρέχει συνεχώς και βγαίνει ένα μίλι μακρυά απο την παραλία.

Από το Καστέλι και γυρίζοντας το ακρωτήρι που το λένε Τράχηλα, 3 μίλια μέχρι την κοιλάδα των Μεσογείων, υπάρχει άλλη μια παραλία 2 μίλια περίπου, δίχως νερό, μα κατάλληλο για αποβάσεις. Κι δυο αυτές παραλίες μπορεί να τις φρουρήσουν 200 στρατιώτες και 200 άλογα μοιρασμένοι σε κατάλληλες θέσεις, ανάλογα με τις τοποθεσίες.

Από τα Μεσόγεια ως και το Κάβο-Βούζα (Γραμβούσα) που η απόσταση είναι 10 μίλια δεν υπάρχει τόπος για απόβαση, γιατί οι ακτές είναι υψηλές και απότομες. Στο τμήμα αυτό υπάρχει ένας τόπος που λέγεται Άσπρο Λιμάνι και χωρά 4-5 γαλέρες (Μάλλον εννοεί τον Αι Σώστη) Είναι όμως ανοικτό προς ανατολικά και ιδιαίτερα στο γρέγο και την τραμουντάνα.

Ακολουθεί έπειτα το λιμάνι της Γραμβούσας, όπου δεν χρειάζεται άλλη άμυνα, γιατί το υπερασπίζει το εκεί φρούριο.

Πέρα απο την Γραμβούσα και ως το ακρωτήρι Κούτρι που απέχει 5 μίλια και απο εκεί ως και τον κάβο Κριό δεν υπάρχει ευκολία για αποβάσεις. Έτσι το μέρος φρουρείται μοναχό του σ' όλη εκείνη την μεριά γιατί υπάρχουν και βουνά πολύ δύσβατα που εμποδίζουν τον εχθρό να προχωρήσει μέσα.

(Αν και η ιστορία λέει οτι η απόβαση των Τούρκων έγινε δυτικά των Χανίων και συγκεκριμένα στο Κολυμβάρι, είναι σίγουρο πλέον οτι η πρώτη απόβαση Τούρκων το 1645 έγινε στη Φαλάσαρνα που δεν τα είχε συμπεριλάβει στα υπόψιν του ο μηχανικός Βασιλικάτα στην έκθεση του σαν κατάλληλο σημείο απόβασης το 1618. Μάλιστα υπάρχει και η υποψία οτι η έκθεση αυτή του Φρατζέσκο Βασιλικάτα είχε πέσει στα χέρια των Τούρκων και ήξεραν εκ των προτέρων που θα πρέπει να αποβιβαστούν ασφαλείς). 

Μάλιστα δεν είναι τυχαία και η πλάκα στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στην Ακτή, με την σχετική ημερομηνία 1645. 

* Τα έγχρωμα αυτά χαρτογραφήματα 42Χ29 εκ. μπήκαν σε ένα βιβλίο που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Correr της Βενετίας και είναι γνωστός ως κατάλογος του Portolani.