ΤΟ ΜΕΛΑΝΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ

Μετά την κατάληψη της Γραμβούσας στις 2 Αυγούστου του 1825 στο νησί μαζεύτηκαν πάνω απο 3.000 άτομα μάλιστα όπως αναφέρουν οι ιστορικοί της εποχής -υπήρχε κάθε καρυδιάς καρύδι. Το μικρό αυτό ανεξάρτητο κράτος έγινε το κέντρο της ελεύθερης Κρήτης και σε λίγο καιρό εκτός απο τις οικίες, φτιάχτηκε ναός στο όνομα της Παναγίας, σχολείο για τα παιδιά, στο οποίο δίδασκε ο επίσκοπος Αρδαμερίων Ιγνάτιος, και απέκτησε ένα καλό στόλο καραβιών.

Στην ιστορία της Κισάμου του Γιάννη Ανδρουλάκη ο συγγραφέας αναφέρει οτι στο νησί ... συνέρρεαν απο πολλά μέρη άτομα, ιδιαίτερα από την Κρήτη, αλλά και τυχοδιώκτες από την Ελλάδα.  Η διοίκηση, όμως, της Γραμβούσας δεν φάνηκε ότι ήταν ικανή να επιβάλει τάξη και ηρεμία σ’ ένα χώρο στενό και άγονο, ο οποίος τίποτα δεν παρήγαγε και τα αναγκαία της διατροφής έπρεπε να εξασφαλίζονται από τις προμήθειες της Κεντρικής Διοίκησης ή από καταδρομές. Σ’ ένα μικρό επίσης χώρο, που κατοικείτο από 3.000 άτομα, συνήθως σχολάζοντα, δημιουργούνταν, όπως ήταν εύλογο. προστριβές και μικροδιενέξεις.

Σ’ αυτή την περίπτωση φάνηκε η αφέλεια των Κρητών οπλαρχηγών, αλλά και η πολιτική αδεξιότητα στο να εξουδετερώνουν ή να συμβιβάζουν τις αντιθέσεις μιας τέτοιας συνύπαρξης. Κάποιος από την Χίο εκμεταλλευόμενος την δυσφορία των οπλαρχηγών σχετικά με το ποιος πρώτος κατέλαβε το φρούριο της Γραμπούσας, τεχνιέντως υπεδαύλιζε το μίσος κατά των Σφακιανών, μέχρις ότου μέσα στην αφέλεια, ιδιαίτερα των Κισαμιτών οπλαρχηγών, θίχτηκε ο εγωισμός τους και δεν λειτούργησε η λογική έστρεψαν τα πυροβόλα κατά του οικίσκου των Σφακιανών. εφόνευσαν μια γυναίκα και τον Β. Βερυκάκη, τους υπόλοιπους τους αφόπλισαν

και τους απέστειλαν στα Σφακιά.

Δυστυχώς, σ’ αυτές τις στιγμές δεν βρέθηκε ο μέντορας, που θα κατέστελλε το κακό. Ούτε Σελινιώτης, ούτε Κισαμίτης, αλλά και ούτε Σφακιανός οπλαρχηγός αναδείχθηκε πάνω από τις περιστάσεις. Η Κρήτη, δυστυχώς, όπως και παλαιότερα, ακόμα και στην αρχαιότητα, έτσι και τώρα δεν κατόρθωσε να ανυψώσει ένα πρόσωπο σε Γενικό αρχηγό. Ο εγωισμός, ο επαρχιωτισμός, αλλά και η υπεροψία των Σφακιανών ήταν η αιτία αυτού του φαινομένου.

Η αδυναμία ανάδειξης ενός Γενικού αρχηγού, ύστερα από τον θάνατο του Τσελεπή Δασκαλάκη στην Κάνδανο, το 1802, άνδρα με πολλές ελπίδες γι’ αυτό το αξίωμα, καταδείχθηκε από την αρχή της επαναστάσεως. Η έλλειψη ισχυρής προσωπικότητας παρουσιάστηκε και στην Γραμβούσα, αφού οι οπλαρχηγοί αναζητούσαν αρχηγό από την Ηπειρωτική Ελλάδα. Άλλοι υποδείκνυαν τον Κριεζιώτη και άλλοι τον Μπότσαρη.

Επειδή οι εν λόγω στρατηγοί ζητούσαν να πληρωθούν για τρεις μήνες οι στρατιώτες τους προκαταβολικά, αρνήθηκαν, και ο Ιωάννης Κωλέττης διόρισε έναν κατώτερο αξιωματικό, ονομαζόμενο Λαζόπουλο, για να αναλάβει την διοίκηση της Γραμβούσας.

Επανερχόμενοι στο επεισόδιο με τους Σφακιανούς, πρέπει να πούμε ότι, έστω και εκ των υστέρων, λειτούργησε το αίσθημα του συγκριτισμού και η αρετή της συγγνώμης, και οι Κισαμίτες απέστειλαν τον διαλεκτικό Νεόφ. Οικονόμο στους πρώτους των Σφακίων, για να δώσει συγγνώμη για το επεισόδιο και να πάρει την συνδιαλλαγή για περαιτέρω κοινούς αγώνες. Η υπερηφάνεια, όμως, των Σφακιανών είχε τρωθεί βαθύτατα, διότι αργότερα, αφού οι Γραμπουσιανοί ζήτησαν βοήθεια και κοινή δράση για την αντιμετώπιση του εχθρού, οι καπετανέοι των Σφακίων επετίμησαν τον συνεπαρχιώτη τους Παναγιωτάκη, που κόμιζε την παράκληση, και απάντησαν πικρόχολα, ότι αυτοί που ξαρμάτωσαν τους Σφακιανούς, να τα βγάλουν πέρα με τους Τούρκους. Καταξέσκισαν δε την επιστολή, που κόμιζε ο Αναγνώστης Παναγιωτάκης. Ο προγονικός ομηρικός χαρακτήρας και το πείσμα φάνηκαν και σ’ αυτή την περίπτωση......

 Αυτή η κατάληξη της διένεξης έφερε πολλά κακά στην συνέχεια για την Κρήτη και τον αγώνα για την ελευθερία...και ξαναγύρισε τα πράγματα σε χειρότερη κατάσταση απ ότι ήταν πριν την επανάσταση.