ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

Είναι Ιούλιος του 1945, λίγο μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς. Ο Καζαντζάκης με δυο μεγάλους πανεπιστημιακούς δασκάλους, τον Ιωάννη Κακριδή και τον Ιωάννη Καλιτσουνάκη, καθώς και το φωτογράφο Κωνσταντίνο Κουτουλάκη, γυρίζουν τους τόπους της καταστροφής στο νησί και καταγράφουν τις ωμότητες των Γερμανών. Στο πλαίσιο της περιοδείας τους αυτής, που ξεκίνησε στις 29 Ιουνίου και ολοκληρώθηκε στις 6 Αυγούστου, ο Καζαντζάκης και ο Κακριδής, μαζί με το φωτογράφο, επισκέπτονται την επισκοπή Κισάμου και Σελίνου και συναντώνται με τον επίσκοπο Ευδόκιμο Συγγελάκη, που ήταν από το χωριό Σίβα Πυργιωτίσσης. Ο ιεράρχης κατέθεσε τη δική του μαρτυρία στα μέλη της επιτροπής και στη συνέχεια ο φωτογράφος Κουτουλάκης κατέγραψε το αναμνηστικό στιγμιότυπο που παρουσιάζουμε. Η φωτογραφία μάς δόθηκε από τον πρώην επιθεωρητή συνεταιρισμών της ΑΤΕ, Ιωάννη Συγγελάκη, ανιψιό του επισκόπου Κισάμου και Σελίνου.

Αυτές τις μέρες διαβάζω το βιβλίο "Έκθεσις της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεων ωμότητων εν Κρήτη" που συνέταξε οι 3 παραπάνω Κακρίδης, Καλιτσουνάκης, Καζαντζάκης κατά την περιοδεία τους μετά το τέλος του πολέμου σε χωριά και πόλεις της Κρήτης.
Για το Καστέλι Κισάμου αναφέρουν στα γενικά, μιας και στα ατομικά υπάρχουν πολλές αναφορές.
Καστέλι Κισάμου Κατά τας μάχας συνελήφθησαν 14 αιχμάλωτοι αλεξιπτωτιστές, τους οποίους ο λαός εσεβάστη και περιποιήθη, αυτοί όμως ευθύς ως απελευθερώθησαν απο τα ιδικά τους στρατεύματα, υπέδειξαν τυχαίως περι τους 10 κατοίκους της πόλης ως πολεμήσαντες δήθεν κατ΄αυτών, γέροντας και άοπλους οι οποίοι τουφεκίσθηκαν πάραυτα.
Εις 4 Αυγούστου συνέλαβαν τον επίσκοπο Κισάμου κκ Ευδοκιμο και τον φυλάκισαν εις Αγιά μετά άλλων ακατοίκων.Μετά απο 50 ημέρας φυλακίσεως ο Επίσκοπος εξωρίσθη εις Αθήνας.
Εν τω μεταξύ εις το Καστέλι διήρπασαν οικίας, επυρπόλησαν εργοστάσια, έκαυσαν τα υπηρεσιακά βιβλία του Γυμνασίου όλα τα έπιπλα και απο τα 300 θρανία απόμειναν 72, εσύλησαν την επισκοπή, διασκορπώντας το αρχείο της και λεηλάτησαν την βιβλιοθήκη της.
Χαρακτηριστικόν της διαγωγής των είναι οτι αποπάτησαν επί των σωρών των εγγράφων της Επισκοπής, όπως και εντός σκευών των λεηλατημένων οικιών του Καστελιού και των άλλων χωριών.