ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, ΤΟ ΜΕΓΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ

Ένα  βυζαντινό μνημείο σύμβολο και κτήμα της παγκόσμιας κληρονομιάς είναι ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, στην πάλαι ποτέ βασιλίδα των πόλεων και κοιτίδα του Ελληνισμού.
Η χιλιοτραγουδισμένη Αγιά Σοφιά με τα τετρακόσια σήμαντρα και τις εξήντα δυο καμπάνες, όπου κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και ψάλτης....
Ο ναός ειναι αφιερωμένος όχι σε κάποια Αγία, αλλά εις την του «Θεού Σοφίαν».
Ο ρυθμός της είναι η τρουλαία βασιλική ή βασιλική μετά τρούλου, ο οποίος ρυθμός εμφανίζεται τον 6ο μ.χ αιώνα, εποχή που τόσο το Βυζαντινό κράτος όσο και το ορθόδοξο δόγμα είναι σε μεγάλη ακμή. Είναι δημιούργημα δυο σπουδαίων αρχιτεκτόνων απο τις Τράλλεις τη Μικράς Ασίας, του Ανθέμιου και του Ισίδωρου.
Ενώ μέχρι τώρα στη χριστιανική αρχιτεκτονική επικρατεί ο ρυθμός της μακρόστενης τρίκλιτης ή με περισσότερα κλίτη βασιλικής, γύρω στον 6ο μ.Χ αιώνα εμφανίζεται ο τρούλος στους ναούς με σκοπό ο ναός να αποκτήσει διάσταση μεγάλη στο ύψος, ώστε η η ψυχή των εισερχομένων πιστών να αίρεται προς τον ουρανό, προσευχόμενη.
Η σπουδαιότητα του ναού της Αγίας Σοφίας έγκειται στο ότι στο ναό αυτό έχει επιτευχθεί ένα αρχιτεκτονικό θαύμα απο του δύο αρχιτέκτονες.
Το πρόβλημα της κατασκευής ήταν, πως ένας τεράστιος στρογγυλός τρούλος θα στερεονώτας και θα συνενωνόταν πάνω σε ένα παραλληλεπίπεδο; Αυτό το πέτυχαν οι Ανθέμιος και Ισίδωρος με τα τέσσερα κοίλα τρίγωνα που αρμονικά έδεναν με τον τρούλο, στηριζόμενα σε τέσσερις τεράστιους πεσσούς, που έφταναν μέχρι το πάτωμα. Στη βάση του τρούλου σειρά παραθύρων έβαζαν άπλετο ώστε να δίδεται η εντύπωση ότι ένα κομμάτι του ουρανού επικρέμεται στη γη.
Η εξωτερική μεγαλοπρέπεια της Αγίας Σοφιάς συμπληρώνεται με τον εσωτερικό διάκοσμο απο τοιχογραφίες, αγιογραφίες και χρυσοποίκιλτο ψηφιδωτό διάκοσμο.
Μεγαλοπρεπής ο διάκοσμος στον τρούλο, η πλατυτέρα στην αψίδα κάθεται σε θρόνο χωρίς πλάτη κρατούσα στα πόδια της το Χριστό, το ψηφιδωτό με τον Ιουστινιανό προσφέροντα τον ναό και τον Κωνσταντίνο προσφέροντα την πόλιν, το ψηφιδωτό με την ακολουθία της αυτοκράτειρας  Θεοδώρας, το ψηφιδωτό με τους αρχαγγέλους, ο ένθρονος Χριστός και ο αυτοκράτορας Λέων ο Σοφός ή ο γιος του Πορφυρογέννητος σε στάση ικεσίας, η ένθρονος Παναγία με το Θείο Βρέφος στην ποδιά της εν μέσω των αυτοκρατόρων Ιουστινιανού και Κωνσταντίνου κ.α.]
Και όλα αυτά μέσα σε μια καταπληκτική ποικιλία χρωμάτων και ψηφίδων απο γνήσιο χρυσό και πολύτιμους λίθους. 
Μέσα λοιπον σε αυτό το θαύμα της αρχιτεκτονικής όπου η ψυχή υπερίπταται, αναζητώντας το υψηλότερο, όσο και αν η σάρκα τραβά προς τα κάτω, θα κραυγάζει ο μουεζίνης και οι πιστοί του Ισλάμ θα σέρνονται προσευχόμενοι, ελπίζοντες σε πιλάφια, μέλια και σε ουρί....
Και όταν θα διδάσκουν οι σύγχρονοι κατακτητές Ερντογανικοί στους απογόνους τους την ιστορία της Αγίας Σοφιάς και θα τους εξηγούν τον εσωτερικό διάκοσμο, αλήθεια ποιοι θα τους πουν ότι τα έφτιαξαν όλα αυτά και τα παρέδωσαν κληρονομιά στην ανθρωπότητα. Ας μην ανησυχούμε  λοιπον. Ούτε η θλιμμένη Καρυάτιδα του Λονδίνου δεν έγινε ποτέ Αγγλίδα, ούτε η νίκη της Σαμοθράκης Γαλλίδα, ούτε ο ναός της Περγάμου Γερμανός.

Ευτυχία Δεσποτάκη