ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΓΡΑΜΒΟΥΣΑΣ

 Descritione dell isola di Candia
Χειρόγραφος κώδικας των αρχών του 17ου αιώνα αποκείμενος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων, σε ανάρτηση του φίλου Ανδρέα Χατζηπολάκη.
Το κάστρο χτίστηκε το 1579-84, σε ύψος 137 μέτρων, πάνω από το εξαιρετικό φυσικό λιμάνι του νησιού, σε σχέδια και υπό την επίβλεψη του Latino Orsini. Το 1588 το φρούριο καταστράφηκε από έναν κεραυνό που κτύπησε την μπαρουταποθήκη (με 350 βαρέλια εκρηκτική ύλη). Τότε είχε 24 κανόνια, 3398 βλήματα και 40.000 λίμπρες μπαρούτι, και υδρευόταν από 2 πηγάδια και 5 στέρνες. Οι Βενετοί το ξαναέκτισαν το 1630 και το διατήρησαν την κυριότητα τους για 23 ακόμα χρόνια, έως το 1692, οπότε οι Τούρκοι κατόρθωσαν τελικά να το καταλάβουν, δωροδοκώντας τον Ενετό διοικητή ο οποίος με το παραδάκι που πήρε έζησε μια χαρά την υπόλοιπη ζωή του στην Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα , την εποχή του, ήταν γνωστός σε όλη την Πόλη σαν «καπετάν Γραμβούσας».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διάταξη των κτηρίων στο κέντρο και στην σύγκριση με την σημερινή κατάσταση τα τρια κτήρια που σώζονται. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο κωνικός πύργος στα βόρια με μπλε βέλος.