Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΑΝΑΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΨΙΛΑΚΗ

Το πρωινό της 20ης Μαΐου του 1944, σε όλα τα Εβραϊκά σπίτια δόθηκε σε φωτοτυπία η εξής διαταγή, γραμμένη στα Ελληνικά:
"Εσείς, οι οικογένειές σας και οι φίλοι σας Εβραίοι, προκειμένου να μεταφερθείτε πρέπει να προετοιμαστείτε αμέσως για αναχώρηση. Έχετε 46 λεπτά. Εσείς και οι συγγενείς σας πρέπει να πάρετε μαζί..... "
Την ίδια νύχτα, οι Ναζιστές συνέλαβαν 314 Εβραίους στα Χανιά οι οποίοι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο μέχρι τις 3 Ιουνίου και την επόμενη μέρα μεταφέρθηκαν στον Πύργο Μακάση, τη φυλακή του Ηρακλείου. Το απόγευμα της 7ης Ιουνίου, περισσότεροι από 300 Εβραίοι, 48 Έλληνες και 112 Ιταλοί αντάρτες, υποχρεώθηκαν να επιβιβαστούν στο εμπορικό πλοίο Τάναϊς.
Το πλοίο που επιβιβάστηκαν οι Κρητικοί και οι Εβραίοι ήταν πλοιοκτησίας Στέφανου Παν. Συνοδινού. Αγοράστηκε το 1935 αντί του ποσού των 3800 λιρών Αγγλίας. Ονομάστηκε Τάναϊς από τον πλοιοκτήτη που του άρεσε να ονοματίζει τα καράβια του με ονόματα ποταμών της Ρωσίας. Ο ποταμός λοιπόν Τάναϊς (που βρίσκεται στο εσωτερικό της Ρωσίας), έδωσε το όνομά του στο πλοίο. Με πλοίαρχο το Μιλτιάδη Νικ. Παπαγγελή, την 17η Μαΐου 1941 είχε καταπλεύσει στην Σούδα με φορτίο ξυλείας προερχόμενο από τον Πειραιά. Την 26η Μαΐου εξακολουθούσε να παραμένει αγκυροβολημένο στη Σούδα, όταν τις πρωινές ώρες της ημέρας αυτής βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε σε πολύ μικρό βάθος. Στη συνέχεια το πλοίο ανελκύστηκε και επισκευάστηκε από τους Γερμανούς και χρησιμοποιείτο για δικές τους μεταφορές με το ίδιο όνομα Τάναϊς.
Ο Γιάννης Μουρέλλος ισχυρίζεται ότι το πλοίο βούλιαξαν οι ίδιοι οι Γερμανοί. Την ίδια γνώμη έχει και ο Ρεθύμνιος ιστορικός ερευνητής Μάρκος Πολιουδάκης. Ο Μάρκος Πολιουδάκης αναφέρει ότι ο Μπρόγερ, αργότερα όταν δικαζόταν, στην απολογία του είπε ότι συνέλαβαν 300 Εβραίους τους οποίους έβαλαν στα αμπάρια του πλοίου ΤΑΝΑΪΣ μαζί με 200 Κρητικούς. Είπε ακόμη ότι το πλοίο βυθίστηκε αύτανδρο και ότι για την σύλληψη και καταβύθιση των Εβραίων της Κρήτης εκδόθηκε απόφαση στη δίκη της Νυρεμβέργης και αντί του Χίμλερ καταδικάστηκε ο Κρόζενμπεργκ.
Όλες οι εκδοχές για την βύθιση του Τάναϊς στο : http://papayiannis-skoulas.blogspot.com/
Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί και το καινούργιο βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη "Κι οι θάλασσες σωπαίνουν", ένα ιστορικό μυθιστόρημα σχετικά με τη βύθιση του πλοίου Τάναϊς, που μετέφερε, κλεισμένους στ' αμπάρια του, Έλληνες ομήρους, Ιταλούς αντιφασίστες και όλους τους Εβραίους της Κρήτης.  
Ο αφηγητής και ήρωας του μυθιστορήματος επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο είκοσι χρόνια μετά και αναζητεί τα ίχνη του πατέρα του, που είχε χαθεί το 1944, και ως αιτία της εξαφάνισης αναφέρεται ο πνιγμός του στο ναυάγιο. Εκείνος αποφασίζει να συνεχίσει το ψάξιμο, σεβόμενος την υπόσχεση προς τη μητέρα του, που θεωρούσε τον άντρα της ακόμη ζωντανό. Μέρα με τη μέρα βρίσκεται αντιμέτωπος όχι μόνο με τα συμβάντα του πολέμου αλλά και με τις συνέπειές τους στις ζωές των ανθρώπων, τις κάθε λογής στοχοποιήσεις κοινωνιών και ατόμων, ακόμη και με τις σιωπές της ιστορίας. Οι παλιές πληγές ματώνουν με την πρώτη ψηλάφησή τους, το παρελθόν εξακολουθεί να καθορίζει το παρόν κι εκείνος  - μετανάστης από την τρυφερή ηλικία του - ταλαντεύεται ανάμεσα σε δυο ταυτότητες και σε πολλές εκδοχές των ίδιων γεγονότων. 
Ανασκαλεύει τις μνήμες των άλλων, συναντά  εφηβικούς έρωτες, περπατά στα σιωπηλά μονοπάτια της ιστορίας και περιπλανιέται στα δρομάκια της Οβριακής, μιας γειτονιάς που άδειασε μέσα σε 45 λεπτά, και οι κάτοικοί της, νέοι, γέροι και 120 παιδιά, χάθηκαν μια καλοκαιρινή νύχτα ανάμεσα στην Κρήτη και τη Σαντορίνη.
Εκδόσεις ΚΑΡΜΑΝΩΡ