ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΙΣΑΜΟΥ

Η μεγαλοπρεπής βασιλική, αφιερωμένη στον πρώτο Επίσκοπο Κρήτης Άγιο Τίτο, στην Γόρτυνα ιδρύθηκε τον 6ο αι. επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565) και «ἐπισκόπου Θεοδώρου»  

Η βασιλική είναι ένα δημόσιο κτίριο που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ρώμη ως χώρος δημοσίων συνεδριάσεων, εμπορικών συναλλαγών αλλά και ως δικαστήρια. Από τον 4ο αιώνα η βασιλική προσαρμόστηκε στις ανάγκες λατρείας των χριστιανών και αποτέλεσε για πολλούς αιώνες τον κυριότερο αρχιτεκτονικό τύπο εκκλησιαστικού κτιρίου, τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση, είτε στην αρχική μορφή της, είτε ως τρουλαία Βασιλική.
Τέτοιο κτίριο ήταν η «Βασίλειος Στοά» των Αθηνών, η οποία ονομάστηκε έτσι προς τιμή του άρχοντος βασιλέως. Από αυτόν πήρε και το όνομα βασιλική. Οι χριστιανοί ονόμασαν τους ναούς αυτούς βασιλικές διότι σε αυτές λατρεύονταν ο Βασιλεύς Χριστός.
Μετά το τέλος των διωγμών, η Εκκλησία ήταν ελεύθερη να αναπτυχθεί. Οι παλαιοί και μικροί ναοί δεν εξυπηρετούσαν πλέον τις λατρευτικές ανάγκες του μεγάλου πλήθους των πιστών. Γι' αυτό άρχισαν να κτίζονται μεγάλοι ναοί σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Πρόκειται για τις περίφημες παλαιοχριστιανικές βασιλικές, οι οποίες ήταν τεράστια επιμήκη οικοδομήματα, διαιρούμενα εσωτερικά, δια κιονοστοιχιών, σε κλίτη, καταλήγοντας στην ανατολική μικρή πλευρά σε αψίδα (κόγχη), και τα οποία κυριάρχησαν τον 4ο και 5ο αιώνα.
Ο υπέροχος αυτός τύπος ναού είναι άμεσα συνδεδεμένος με την Αγία Ελένη, τη μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η οποία σύμφωνα με την παράδοση ανήγειρε πλήθος βασιλικών στην Κωνσταντινούπολη, στην Παλαιστίνη (Βηθλεέμ, Πανάγιος Τάφος, Σινά), Ρώμη και Ελλάδα.
Παρόλο που στην βιβλιογραφία αναφέρεται η βασιλική της Κισάμου κάτι τέτοιο ως και σήμερα δεν έχει βρεθεί, παρ΄ όλες τις προσπάθειες εδώ και 30 χρόνια του κ Ανδριανάκη.
Ας ελπίσουμε οτι κάποτε θα βρεθεί....