ΤΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Μιχαήλ Αρχάγγελος Επισκοπή Κισάμου
Γράφει ο Μιχάλης Ανδριανάκης
«Ναός… εγχειρίδιο βυζαντινής τέχνης»  

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν τον ναό στην Επισκοπή το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο στην Κρήτη είναι μεταξύ άλλων: • Το ότι είναι η μοναδική περίπτωση στην Κρήτη μνημείου που να στέκεται ολόκληρο σήμερα όπως τότε που κτίσθηκε το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα μ.Χ.. • Η ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική του και ο ιδιαίτερος τρούλος της εκκλησίας. • Οι ξεχωριστές αγιογραφίες που κοσμούν την εκκλησία και που βγήκαν στο φως χάρη στην αρχαιολογική έρευνα. Είναι η μοναδική περίπτωση στην Κρήτη που έχουμε μνημειακή ζωγραφική από την παλαιοχριστιανική περίοδο (6ο – 7ο αιώνα). 

Στη συνέχεια υπάρχει ένα στρώμα ζωγραφικής από την εποχή της εικονομαχίας (9ος αιώνας), ακολουθούν τοιχογραφίες του 12ου αιώνα της εποχής των Κομνηνών που θεωρούνται μοναδικές και ένα ακόμα στρώμα ζωγραφικής του 14ου αιώνα έργο του Μιχαήλ Βενέρη. • Διασώζονται κομμάτια από το γλυπτό διάκοσμο του μνημείου αλλά και δάπεδο με ψηφιδωτό.
Ο Ναός ήταν και είναι επισκέψιμος φέτος, κάθε μέρα εκτός Σαββατοκύριακου απο το πρωί ως το μεσημέρι και η είσοδος είναι ελεύθερη.