ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Γράφει η Ευτυχία Δεσποτάκη
Η Εικόνα-Κυριακή της Ορθοδοξίας, η πρώτη Κυριακή της Μ. Σαρακοστής. Ημέρα της αναστήλωσης των εικόνων που προσκυνούμε στις εκκλησιές, και που έχομε στα σπίτια μας. Για μια εκατονταετία και πλέον απο το 726 έως το 842 το Βυζάντιο συγκλονίστηκε απο την εικονομαχία, μάχη ανάμεσα στους εικονολάτρες και ανάμεσα στους εικονοκλάστες. Οι ακρότητες φανατικών πιστών είχαν οδηγήσει στην λατρεία της εικόνας σαν αντικείμενο και μόνο, του ξύλου, του μπογιά, ξεφεύγοντας απο την φιλοσοφία του χριστιανισμού, ότι ο θεός είναι πνεύμα, ιδέα και η αγιοσύνη αρετή της ψυχής μόνη μετά θάνατο απομένουσα. Σώμα μετά θάνατον δεν υπάρχει. Καθότι απο χώμα ο άνθρωπος εις το χώμα επιστρέφει. Με αυτό το σκεπτικό οι εικονομάχοι, ακόμη και αυτοκράτορες εισηγούνται την κατάργηση της εικόνας, άλλωστε γειτονικοί λαοί με άλλα θρησκεύματα, αρνούνται την απεικόνιση μέσα σε ναούς. Το 842 επί της αυτοκράτειρας Θεοδώρας με οικουμενική σύνοδο οι εικόνες αναστηλώνονται και  κοσμούν τους Βυζαντινούς ναούς. Ένα μεγάλο κεφάλαιο τέχνης, η Βυζαντινή Τέχνη και Ζωγραφική, δημιουργείται και εμπλουτίζει το κεφάλαιο πολιτισμό, άμεσα συνδεομένου με το νεότερο ελληνισμό. Οι ναοί αγιογραφούνται γιατί ο αμαθής λαός που δεν γνωρίζει να διαβάζει τα ιερά κείμενα, με την εικόνα μπορεί να αντιλαμβάνεται. Ο εικονογραφημένος ναός είναι μια απεικόνιση του ουράνιου κόσμου συνδεδεμένου με τα γήινα. Ψηλά στον τρούλο ο Παντοκράτορας με τη μορφή του Χριστού, λίγο χαμηλότερα τα τάγματα των αγγέλων. Στα τέσσερα κοίλα τρίγωνα στη βάση του τρούλου οι τέσσερις Ευαγγελιστές και οι Απόστολοι μεταφέροντες το θείο λόγο στους

ανθρώπους. Πάνω απο τον νάρθηκα και στα κλίτη των ναών είναι ιστορίες απο την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Στην αψίδα του ιερού η Παναγία, πλατυτέρα των ουρανών, «γέφυρα μετάγουσα προς τον ουρανό». Διάσπαρτοι Άγιοι και Αγίες σε όλο το ναό με προεξάρχοντες αυτούς στο τέμπλο. Πάνω απο την Ωραία Πύλη το μάτι του θεού. Συνέχεια της αρχαίας ελληνικής αντίληψης «Εστιν Δίκης οφθαλμός ός τα πάντα ορά»,γιατί η βυζαντινή ζωγραφική έχει πολλές επιδράσεις απο την αρχαία ελληνική τέχνη, όπως και την ελληνιστική τέχνη των φαγιούμ (πορτρέτων). Η βυζαντινή αγιογραφία είναι ζωγραφική ιδιοτήτων, όχι προσώπων, ζωγραφική αγιοσύνης όχι Αγίου, γι' αυτό και το όνομα του Αγίου γράφεται συνήθως κάτω χαμηλά. Το σώμα ελάχιστα τονισμένο, προβάλλονται τα μάτια μεγάλα, έτσι ώστε να συναντούν τα μάτια του πιστού από όποιο σημείο στέκεται. Το στόμα είναι μικρό και τα δάκτυλα λιπόσαρκα μεγάλα. Ο Άγιος είναι μέσα σε φως, με φωτοστέφανο. Δεν μπορούσε να μην είναι φως αφού είναι ελπίδα για τον προσκυνητή. Σκύβοντας ταπεινά μπροστά του ικέτης θα ζητήσει  βοήθεια, συγχώρηση, παρηγοριά, θα δώσει ευχαριστία.Ο Άγιος είναι ο καλύτερος συζητητής, γιατί μόνο ακούει σιωπηλά «Την Άχραντον εικόνα σου προσκυνούμεν Αγαθέ αιτούμενοι συγχώρησιν των παραπτωμάτων ημών» λέει το απολυτίκιο της ημέρας. Πλήθος είναι οι ιστορημένοι ναοί στην πατρίδα μας σε πόλεις και χωριά μνημεία τέχνης. Η Κίσαμος έχει αναδείξει εξαίρετους αγιογράφους των οποίων οι εικόνες κοσμούν τα τέμπλα εκκλησιών, τους μακαριστούς Παπαδάκη, Πολάκη, Θεοδοσάκη, Ανουσάκη και Καρτάκη. Στις μέρες μας ο Νίκος Γιαννακάκης, αγιογράφησε τον ναό της Ευαγγελίστριας, του Αγίου Σπυρίδωνος, τον άγιο οικουμένιο, παράλληλα διδάσκει μαθητές στο εργαστήρι του. Εργαστήριο Αγιογραφίας διαθέτει και η Ορθόδοξη Ακαδημία, με διδάσκουσα την Κωνσταντίνα Στεφανάκη (και όπου πρόσφατα ομάδα Νορβηγών ήρθε να αναζητήσει τη Βυζαντινή τέχνη, μαθητεύοντας), επίσης η μονή Παρθενώνος όπου αγιογραφεί η μοναχή Ξενοφώντα.