ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΡΗΤΙΚΙΣΜΟΣ

Ένα επίκαιρο άρθρο του Μακαριστού Ειρηναίου του 1978 
"Για μια εποχή που οι άνθρωποι προσπαθούν να συναντηθούν και να συνεργαστούν σε παγκόσμια κλίμακα θα ήταν αναχρονιστικό και επιζήμιο να μοιράζουμε εμείς την Κρήτη σε Ανατολική και δυτική σε κεντρική και επαρχιακή. Όλα τα διαμερίσματα της Κρήτης έχουν δυνατότητες να αναπτυχθούν κι ότι χρειάζεται ένας τόπος να το δημιουργεί και όχι να το παίρνει και να το αντιγράφει από τον άλλο. 
Πέρα από τον συγκρητισμό την στιγμή αυτή μας χρειάζεται και ένας Κρητικισμός, μια επαναστροφή δηλαδή και περισυλλογή στην ψυχή και στο σώμα της Κρήτης. Ένα ρίζωμα στο χώμα της Κρήτης και μια κατάδυση στις βαθύτερες πηγές των Πνευματικών της δυνάμεων.
Σήμερα ζούμε μια πρωτοφανή αποδημία του λαού της Κρήτης που σημαίνει απώλεια τεράστια υλικών και ψυχικών δυνάμεων και από το άλλο οι "τουρίστες" που μας πλημμυρίζουν κάτω από ορισμένες παραλήψεις μπορεί να γίνουν οι νέοι"κουρσάροι". Δεν εισηγούμαι με τις σκέψεις μου αυτές την απομόνωση της Κρήτης, γιατί ούτε η θέση της ούτε η Ιστορία της το επιτρέπουν και το ευνοούν. Τονίζω όμως την ανάγκη να γνωρίσουμε καλύτερα τις ψυχικές δυνάμεις του κρητικού λαού που τον έκαναν γενναίο δημιουργικό και πολιτισμένο.
Η κρήτη είναι το σταυροδρόμι και ένα μεγάλο χωνευτήρι που δεχόταν ξένους λαούς και ξένες επιδράσεις, τις απέκρουε με την παλικαριά της ή τις αφομοίωνε μέσα στον κραταιό δυναμισμό της.
Μπορούμε λοιπόν σήμερα να στηριχτούμε σ' αυτό; Δυστυχώς όχι. Γιατί στους περασμένους καιρούς η κρήτη ζούσε στο χώμα της και στην ψυχή της, σήμερα όμως το τσιμέντο, η άσφαλτος, το αυτοκίνητο, το έντυπο, η τηλεόραση,σκεπάζουν το χώμα της και νοθεύουν την ψυχή της. Στους περασμένους καιρούς η Κρήτη είχε χωριά, μοναστήρια, κάστρα, αλώνια λιοτριβεία, μιτάτα και πατητήρια. Είχε ζευγάδες και βοσκούς, νοικοκυραίους και άρχοντες που ριζώνανε βαθειά στο χώμα της και ακόμα βαθύτερα στις πνευματικές παραδόσεις. Σε παραδόσεις που τις γεννούσε η ρωμαλέα ψυχή και τις έτρεφαν οι μεγάλες μυστικές δυνάμεις της πίστης και της ανθρωπιάς της. Σήμερα όμως ο δυναμισμός της Κρήτης σακατεύεται απο την μετανάστευση των παιδιών της και νοθεύεται απο τις ξένες επιδράσεις, που δεν είναι και οι καλύτερες που παίρνουμε απο τους ξένους.
Για τις νέες αυτές περιστάσεις χρειαζόμαστε Κρητικισμό, την επιστροφή δηλαδή στην Κρήτη.
Ένα παγκόσμιο Κρητολογικό συνέδριο που θα μάζευε κατά καιρούς στην Μεγαλόνησο τα πολυτιμότερα πνευματικά και οικονομικά κεφάλια θα μπορούσε να αναπληρώσει τις ζημιές που κάνει η απουσία μας και να ανοίξει νέες προοπτικές στο χώμα της και στην ψυχή της.
όσοι μένουμε στην Κρήτη πρέπει να διαφεντεύουμε την μοίρα της, πρέπει να προσέχουμε το χώμα της και την ψυχή της. Είναι φανερό οτι όσο γνησιότερη κρατήσουμε την ταυτότητα της Κρήτης, τόσο και περισσότερο θα την χαρούμε εμείς και οι ξένοι.
Όχι λοιπόν μόνο συγκρητισμός αλλά και στον Κρητικισμός.
Όχι απομόνωση και ξενοφοβία, ούτε δουλική ξενομανία, που μπορεί να οδηγήσει σε ζημιές και συμφορές την Κρήτη."