ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΔΗΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΤΟ ΕΤΟΣ 1879

ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΕΠΙ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Ερευνώντας διάφορα αρχεία βρήκα την διοικητική  διαίρεση της Κρήτης σε Δήμους το έτος 1879, τα αποτελέσματα των πρώτων εκλογών, ως και τα ονοματεπώνυμα των διατελεσάντων δημάρχων επί Κρητικής Πολιτείας, από τα οποία παραθέτω παρακάτω αυτά που αφορούν την επαρχία Κισάμου. Κρίνοντας μάλιστα την, με τα τότε δεδομένα διοικητική διαίρεση της επαρχίας Κισάμου είναι πολύ καλύτερη και αντιπροσωπευτικότερη των κατοίκων και της περιοχής από τα σημερινά εκτρώματα του Καποδίστρια και του Καλλικράτη, όταν κάποιοι πίστεψαν ότι με την δημιουργία τεράστιων και ανομοιόμορφων Δήμων θα έλυναν τα προβλήματα των συνενωμένων Δήμων και Κοινοτήτων.
Μετά την επανάσταση των Κρητών του 1878 και τη σύμβαση της Χαλέπας ιδρύθηκαν στην Κρήτη οι πρώτοι Δήμοι στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διοικητικής και δικαστικής μεταρρύθμισης με κοινωνικά χαρακτηριστικά που επιχειρούσε τότε η Υψηλή Πύλη αναγκασμένη από τις αλλεπάλληλες εξεγέρσεις των Κρητών.
Μετά την ψήφιση του πρώτου Δημοτικού Νόμου διεξήχθησαν οι πρώτες δημοτικές εκλογές την 26-28 Οκτωβρίου 1879.
Οι Δήμοι διατηρήθηκαν μέχρι το έτος 1911 οπότε καταργήθηκαν  και καθιερώθηκε ο θεσμός των αγροτικών δήμων (από ένα έως   έξι με επτά χωριά), πρόδρομοι των κοινοτήτων οι οποίοι καταργήθηκαν το 1925 και ιδρύθηκαν οι κοινότητες.
Παρακάτω δημοσιεύω  τη χωρογραφική  κατανομή των δήμων της επαρχίας Κισάμου, και τα ονοματεπώνυμα των διατελεσάντων επί Κρητικής  πολιτείας Δημάρχων όπως τα βρήκα στη σχετική βιβλιογραφία.
ΔΗΜΟΙ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΙΣΑΜΟΥ
Σύμφωνα με το Δημοτικό Νόμο η επαρχία Κισάμου  διαιρείται εις τους εξής έξι δήμους:
Α.- Δήμος Σπηλιάς, (μετέπειτα Κολυμβαρίου) που έχει  έδρα το ομώνυμο χωριό, και περιλαμβάνει τα χωριά Σπηλιά, Δρακώνα, Πολεμάρχι, Δέμπλα, Καμισιανά, Μαραθοκεφάλα, Αφράτα, Αστράτηγος, Ροδοπού, Άσπρα Νερά, Καμάρα, Μελισσουργιό, Βένι, Νοχιά, Γερακιανά, Καρθιανά, Βασιλιόπουλο, Επισκοπή, Πλακάλωνα και Δαρμαροχώρι.
Β.- Δήμος Βουκολιών, που έχει  έδρα το ομώνυμο χωριό, και περιλαμβάνει τα χωριά Βουκολιές, Κακόπετρος, Ρούματα, Επάνω Κεφάλα, Κάτω Κεφάλα, Ανώσκελη, Φωτακάδος, Γλώσσα, Σκαφιότος, Γαβαλομούρι, Μούλετε, Σφενδιλιανά, Λουκομιχελιανά, Ποντικιανά, Κάτω Βούβες, Επάνω Βούβες, Ζυμπραγού, Βασιλιανά και Καρές.
Γ.- Δήμος Πανεθύμου, που έχει  έδρα το ομώνυμο χωριό, και περιλαμβάνει τα χωριά Πανέθυμος, Μουρί, Σάσαλος, Μαλάθυρος, Περβολάκια, Κερά, Σφακοπηγάδι, Τρία Αλώνια, Αρμενοχώρι, Αστρικας, Κρύα Βρύση, Αγ. Αντώνιος, Λιριδιανά,  Μεσονήσι, Γρα-κερά, Καλάμι και Πρόδρομος.
Δ.-Δήμος Καστελλίου, που έχει  έδρα το ομώνυμο χωριό, και περιλαμβάνει την κωμόπολιν Καστέλλιον και τα χωριά Συρικάρι, Λουσακιές, Ζαχαριανά, Μελαδιανά, Ροφχιανά, Γαλουβάς, Καναβάς, Μεράδες, Παλαιόκαστρο, Κάτω Παλαιόκαστρο, Μαρεδιανά, Κουκουναρά, Χαλέπα, Τσικαλαριά, Καλάθενες, Αγ. Κυργιάννην, Τοπόλια, Βουλγάρω, Ποταμίδα, Χουδαλιανά, Μάκρωνα, Χαιρεθιανά, Αγίαν Άνναν, Κουρφαλώνα, Καλουδιανά, Δραπανιά, Καλεργιανά, Χαρχαλιανά,  Νοπήγια,  Κατσωματάδο.
Ε.- Δήμος Μεσογείων, που έχει  έδρα το ομώνυμο χωριό, και περιλαμβάνει τα χωριά  Μεσόγεια, Πόρo (σ.σ. Πόρρω) Μεσόγεια, Αγ. Πάντες, Καμάρτσo, Αγ. Γεώργιος, Νιο Χωριό, Φουρνάδω, Πιπεργιανά, Καλογιάννη, Παλιανά και Λάρδα.
ΣΤ.- Δήμος των Εννέα Χωρίων, που έχει  έδρα το ομώνυμο χωριό, και περιλαμβάνει τα χωριά  Βλάτος, Ρογδιά, Λίμνη, Έλος, Λούχι, Περιβόλια, Παππαδιανά, Αερινός, Κούνενι, Βαράδο, Πλοκαμιανά, Τζιτζιφιά, Αμυγδαλοκεφάλι, Κεραμωτή, Κάμπος, Μελισιά, Σφηνάρι και Κεφάλι.        
      ΔΗΜΑΡΧΟΙ  ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΙΣΑΜΟΥ ΕΠΙ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

Εμμανουήλ
Κοκολογιάννης

1.-Βουκολιών (Δρομονέρου):Εμμανουήλ Κοκολογιάννης από Μέσα Βουκολιές, 1897-1900,1900-1902,1902-1905,1905-1906, Ιωάννης Μπομπολάκης  από Πλατανέ Παλαιών Ρουμάτων 1906-1911.
2.-Εννέα Χωριών: Αλέξανδρος Γιαννακάκης από Βάθη1897-1900,1900-1902, Νικόλαος Φελεσάκης από Αερινό, Β.Μ.Φαλαγγάρης από Παπαδιανά 1902-1905, Β.Μ.Φαλαγγάρης 1905-1906, Χαρίτων Μπιτσάκης από Κεφάλι, Δημήτριος ( Μήτρος) Δ. Καμηλάκης (Δημαρχεύων) από Περβόλια 1906-1911. 
3.-Καστελίου: Ιωάννης Κουνελάκης (από ;) 1897-1900, Γεώργιος Φωτάκης από Ποταμίδα 1900-1902, Α.Ε.Κωνσταντουλάκης (από ;) 1902-1905, Εμμανουήλ Καμπουράκης (Καμπούρης) από Καλάθενες1905-1906,1906-1911.

Ιωάννης
 Μαλανδράκης

4.-Κολυμβαρίου (Σπηλιάς) Στυλιανός Μπατάκης από Καμισιανά 1897-1900, Ιωάννης Μαλανδράκης (Αναστασογιάννης) από Επισκοπή 1900-1902,  Σταύρος Μουριζάκης (από ;) 1902 -1905, Στυλιανός Κουκουνάκης από Γερακιανά 1905-1906, Νικόλαος Ι. Αναστασάκης από Σπηλιά 1906-1911.
5.-Μεσογείων: Ν.Μαργαρίτης από Πόρο Μεσογείων1897-1900 ,1900-1902, Παναγιώτης Δεικτάκης από Καλυβιανή, Μιχαήλ Αρετάκης (Δημαρχεύων) (από;) 1902-1905,Δημήτριος Λαμπαθάκης από Καλυβιανή 1902-1905,1905-1906,1906-1911. 

 Εμμανουήλ
Καμπουράκης

6.- Πανεθύμου:Τζανής Καρτσώνης από Μαλάθυρο 1897-1900,1900-1902, Μιχαήλ Αναγνωστάκης από Πανέθυμο 1902-1905, Μιχαήλ Κατάκης (από ;) 1905-1906, Βασίλειος Παπαδογεωργάκης από 1906-1911.
Υπενθυμίζουμε ότι επί Κρητικής Πολιτείας και κατά τα έτη 1897-1905 οι Δήμαρχοι και τα Δημοτικά Συμβούλια διορίζονταν με απόφαση του Πρίγκιπα Γεωργίου, ενώ οι Δήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι για τα έτη 1906-1911 ήταν εκλεγμένοι.                  
Βιβλιογραφία
1.-Μιχαήλ Αναστασάκης –«Ιστορία της Κισάμου επί Τουρκοκρατίας» Έκδοση του Συλλόγου Κισαμιτών Αττικής-Αθήνα 1984
2.- Οι πρώτοι Δήμοι της Κρήτης το 1879  www.kairatos.com.gr
3.-Εφημερίδα Πατρίς –Ιστορικό  αφιέρωμα-Οι πρώτοι Δήμοι της Κρήτης το 1879  / 27-9- 2010
3.-Εφημερίδα Χανιώτικα Νέα-Γενική Τράπεζα-Κοινωφελές  Ίδρυμα «Αγία Σοφία»- Αφιέρωμα στην Κρητική Πολιτεία-Μάιος 2000
4.-Προσωπικό μου αρχείο. 
Μανόλης Σπανουδάκης
Γερακιανά Κισάμου