ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Φώτο Δ. Πιμπλή

Η Ιερά Μονή της Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας στην Κρήτη είναι ένα από τα πιο γνωστά προσκυνήματα και αξιοθέατα στην περιοχή των Χανίων. Ένα εντυπωσιακό, κατάλευκο κτίσμα, χτισμένο ψηλά πάνω σε ένα μεγάλο βράχο με θέα στο Λιβυκό πέλαγος.
Βρίσκεται 72 χλμ. νοτιοδυτικά των Χανίων, πολύ κοντά στην μαγευτική λιμνοθάλασσα του Ελαφονησίου.
Η παράδοση αναφέρει ότι η ιερότητα του χώρου αρχίζει με την παρουσία (εύρεση) της εικόνας της Κοίμησης της Θεοτόκου σε κόγχη του βράχου. Η εικόνα αυτή κρύφτηκε εδώ πιθανότατα την εποχή της εικονομαχίας 726-842 μ.Χ. Λέγεται μάλιστα ότι βρέθηκε από ένα γεωργό που έβλεπε σαν όραμα φλόγα καντηλιού τα βράδια.
Το 1637 στην ενετική απογραφή των μοναστηριών αναφέρεται ως Παναγία Γουνοσκαλίτισσα και ο ναός της ήταν κτισμένος στη σπηλιά του βράχου. Το όνομα »Χρυσοσκαλίτισσα» σημαίνει ουσιαστικά την Παναγία του χρυσού σκαλοπατιού. Σύμφωνα με την παράδοση το τελευταίο από τα 98 σκαλοπάτια που είχε η μονή όταν κτίστηκε ήταν ολόχρυσο. Πουλήθηκε, όμως, επί Τουρκοκρατίας.
Την ημέρα του Πάσχα του έτους 1824 έγινε η μεγάλη σφαγή στο Ελαφονήσι από τους Τουρκοαιγύπτιους. Στο πέρασμά τους κατέστρεψαν δέκα εκκλησίες της περιοχής. Πέρασαν και από τη Χρυσοσκαλίτισσα που ήταν έρημη. Ήθελαν να την ισοπεδώσουν, αλλά τους εμπόδισε ένα σμήνος μελισσών, που είχε για κυψέλη την κόγχη που βρίσκεται το εικονοστάσι το οποίο συναντούμε, όταν ανεβαίνουμε στη Μονή.
Το Φεβρουάριο του 1907, όταν το αυστριακό πλοίο «Imperatrix» ναυάγησε στο Ελαφονήσι, οι μοναχοί της μονής παλεύοντας με τα κύματα κατάφεραν να σώσουν 102 επιβάτες, ενώ 38 πνίγηκαν.
Το 1940 η μονή μετατράπηκε σε γυναικείο μοναστήρι, ενώ κατά την περίοδο της Κατοχής (1941-1944), οι μοναχές εκδιώχθηκαν και στη μονή εγκαταστάθηκε γερμανικό φυλάκιο. Από το 1944 μέχρι σήμερα κατοικείται από φιλόξενους και δραστήριους μοναχούς.
Το Καθολικό της μονής είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα και στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Αποτελεί ένα από τα σημαντικά μνημεία της Νοτιοδυτικής Κρήτης που έχει διατηρήσει ζωντανό το πνεύμα των περασμένων αιώνων. Η μοναδικότητά της και η μικρή της απόσταση από την Ελαφόνησο (Ελαφονήσι) προσελκύουν πολλούς επισκέπτες.
Η Ελαφόνησος βρίσκεται 5 χλμ. νότια της μονής.
ΠΗΓΗ